1
00:00:01,725 --> 00:00:04,642
Witam. Jestem tu, by opowiedzieć o korkach,

2
00:00:04,642 --> 00:00:05,996
korkach ulicznych.

3
00:00:05,996 --> 00:00:08,257
To wszechobecne zjawisko.

4
00:00:08,257 --> 00:00:11,117
W każdym mieście na świecie,

5
00:00:11,117 --> 00:00:13,065
co może być nieco zaskakujące,

6
00:00:13,065 --> 00:00:16,028
biorąc pod uwagę fakt, jak zróżnicowane są miasta.

7
00:00:16,028 --> 00:00:17,790
Są miasta typowo europejskie,

8
00:00:17,790 --> 00:00:20,782
z gęstą zabudową centrum,
sprawnym transportem publicznym

9
00:00:20,782 --> 00:00:23,237
i przeważnie niewielką pojemnością dróg.

10
00:00:23,237 --> 00:00:25,686
Z drugiej strony są miasta amerykańskie.

11
00:00:25,686 --> 00:00:28,477
Slajdy przełączają się samoczynnie.

12
00:00:28,477 --> 00:00:31,483
Miasta amerykańskie

13
00:00:31,483 --> 00:00:34,411
to dużo dróg rozproszonych na ogromnych obszarach

14
00:00:34,411 --> 00:00:35,870
i niemalże zero transportu publicznego.

15
00:00:35,870 --> 00:00:38,080
Miasta krajów rozwijających się

16
00:00:38,080 --> 00:00:39,606
cechuje duża różnorodność pojazdów,

17
00:00:39,606 --> 00:00:42,148
i raczej rozproszonych powierzchni użytkowych,

18
00:00:42,148 --> 00:00:44,747
ale często z bardzo gęstym centrum.

19
00:00:44,747 --> 00:00:47,149
Projektanci ruchu drogowego na całym świecie

20
00:00:47,149 --> 00:00:50,803
próbowali wielu różnych środków: 
zabudowa skupiona, luźna,

21
00:00:50,803 --> 00:00:53,354
wiele dróg, wiele środków transportu publicznego,

22
00:00:53,354 --> 00:00:56,140
wiele ścieżek rowerowych, czy też informacji,

23
00:00:56,140 --> 00:00:59,934
i wiele innych, bez większych rezultatów.

24
00:00:59,934 --> 00:01:02,937
Jednak wszystkie próby mają coś wspólnego.

25
00:01:02,937 --> 00:01:05,288
Wszystkie miały na celu znaleźć sposób,

26
00:01:05,288 --> 00:01:08,615
by zmniejszyć ruch godzinach szczytu.

27
00:01:08,615 --> 00:01:11,727
W zasadzie jest to próba

28
00:01:11,727 --> 00:01:14,929
zaplanowania życia innym ludziom.

29
00:01:14,929 --> 00:01:17,381
Planowanie skomplikowanego systemu społecznego

30
00:01:17,381 --> 00:01:20,456
to ciężka sprawa. Pozwólcie, że coś opowiem.

31
00:01:20,456 --> 00:01:23,183
W 1989 roku, kiedy upadł Mur Berliński,

32
00:01:23,183 --> 00:01:25,805
do urbanisty z Londynu

33
00:01:25,805 --> 00:01:28,355
zadzwonił znajomy z Moskwy:

34
00:01:28,355 --> 00:01:30,873
"Cześć. Tu Vladimir. Chciałem spytać,

35
00:01:30,873 --> 00:01:33,895
kto jest odpowiedzialny za dostawę pieczywa Londynie?"

36
00:01:33,895 --> 00:01:35,548
Na co urbanista odpowiada:

37
00:01:35,548 --> 00:01:37,518
"Co rozumiesz przez "kto jest odpowiedzialny"?

38
00:01:37,518 --> 00:01:38,789
Nikt".

39
00:01:38,789 --> 00:01:40,671
"O! Ależ ktoś musi!

40
00:01:40,671 --> 00:01:44,327
Przecież to bardzo skomplikowany system".

41
00:01:44,327 --> 00:01:47,433
"Nie. Nikt za to nie odpowiada.

42
00:01:47,433 --> 00:01:50,034
W sumie nawet o tym nie pomyślałem.

43
00:01:50,034 --> 00:01:52,623
To się organizuje samo.

44
00:01:52,623 --> 00:01:55,200
Nikt za to nie odpowiada".

45
00:01:55,200 --> 00:01:58,043
Oto przykład skomplikowanego systemu społecznego

46
00:01:58,043 --> 00:02:00,771
który organizuje się sam,

47
00:02:00,771 --> 00:02:03,359
i jest to interesujące spostrzeżenie.

48
00:02:03,359 --> 00:02:06,672
By rozwiązać skomplikowane problemy społeczne,

49
00:02:06,672 --> 00:02:08,388
w większości przypadków najlepiej jest

50
00:02:08,388 --> 00:02:09,979
stworzyć odpowiednią motywację.

51
00:02:09,979 --> 00:02:11,923
Bez planowania szczegółów;

52
00:02:11,923 --> 00:02:14,543
ludzie zorientują się co robić,

53
00:02:14,543 --> 00:02:16,403
jak przystosować się do nowego systemu.

54
00:02:16,403 --> 00:02:19,894
Zastanówmy się jak możemy wykorzystać tą wiedzę

55
00:02:19,894 --> 00:02:21,530
w zwalczaniu korków ulicznych.

56
00:02:21,530 --> 00:02:23,762
To mapa Sztokholmu, mojego miasta.

57
00:02:23,762 --> 00:02:27,403
To średniej wielkości miasto, mniej więcej 2 mln ludzi,

58
00:02:27,403 --> 00:02:30,192
z dużą ilością wody,

59
00:02:30,192 --> 00:02:33,469
co oznacza wiele mostów, mostów wąskich i starych,

60
00:02:33,469 --> 00:02:36,504
a to z kolei oznacza korki.

61
00:02:36,504 --> 00:02:40,144
Czerwone kropki to najbardziej zakorkowane miejsca,

62
00:02:40,144 --> 00:02:42,721
mosty wiodące do centrum miasta.

63
00:02:42,721 --> 00:02:45,247
Wtedy ktoś wpadł na pomysł,

64
00:02:45,247 --> 00:02:47,084
by obok sprawnego transportu publicznego i dróg,

65
00:02:47,084 --> 00:02:49,685
wydawania pieniędzy na drogi,

66
00:02:49,685 --> 00:02:53,900
wprowadzić w tych zwężeniach
opłaty w wysokości 1 czy 2 euro.

67
00:02:53,900 --> 00:02:56,824
To nie są ogromne sumy

68
00:02:56,824 --> 00:02:59,481
w porównaniu do opłat parkingowych,
kosztów eksploatacji, itp.,

69
00:02:59,481 --> 00:03:02,199
zatem wydawać by się mogło, że kierowcy

70
00:03:02,199 --> 00:03:04,637
nie zareagują na to zbytnio.

71
00:03:04,637 --> 00:03:05,937
Mylicie się.

72
00:03:05,937 --> 00:03:09,965
1 czy 2 euro wystarczyło, by 20% aut

73
00:03:09,965 --> 00:03:12,349
zniknęło w godzinach szczytu.

74
00:03:12,349 --> 00:03:15,900
Myślicie, 20% to całkiem spora ilość,

75
00:03:15,900 --> 00:03:18,107
ale nadal pozostaje 80% problemu do rozwiązania,

76
00:03:18,107 --> 00:03:19,976
80%, które powoduje korki.

77
00:03:19,976 --> 00:03:23,243
Ponownie błąd, ponieważ ruch

78
00:03:23,243 --> 00:03:25,935
to fenomen nielinearny, co oznacza,

79
00:03:25,935 --> 00:03:29,076
że powyżej pewnego progu pojemności

80
00:03:29,076 --> 00:03:32,244
zatłoczenie zaczyna rosnąć naprawdę szybko.

81
00:03:32,244 --> 00:03:34,704
Na szczęście działa to również w drugą stronę.

82
00:03:34,704 --> 00:03:38,035
Jeśli zmniejszy się ruch nawet nieznacznie,

83
00:03:38,035 --> 00:03:41,664
zatłoczenie zacznie maleć szybciej niż myślicie.

84
00:03:41,664 --> 00:03:44,555
Opłaty za przejazd wprowadzono w Sztokholmie

85
00:03:44,555 --> 00:03:49,159
3 stycznia 2006 r.
Pierwsze zdjęcie przedstawia

86
00:03:49,159 --> 00:03:53,142
sztokholmską ulicę z 2 stycznia.

87
00:03:53,142 --> 00:03:56,955
Dzień po wprowadzeniu opłat wyglądał już tak.

88
00:03:56,955 --> 00:03:59,875
Oto jak wyglądają ulice

89
00:03:59,875 --> 00:04:01,940
bez 20% aut.

90
00:04:01,940 --> 00:04:04,650
W znacznym stopniu zmniejsza się natężenie ruchu.

91
00:04:04,650 --> 00:04:08,308
Ale podobno kierowcy przyzwyczajają się do zmian.

92
00:04:08,308 --> 00:04:10,810
Zatem po pewnym czasie powrócą,

93
00:04:10,810 --> 00:04:12,758
oswojeni z opłatami.

94
00:04:12,758 --> 00:04:16,434
Ponownie pomyłka. Mija sześć i pół roku

95
00:04:16,434 --> 00:04:18,417
od wprowadzenia opłat w Sztokholmie,

96
00:04:18,417 --> 00:04:22,406
a niski poziom natężenia ruchu utrzymuje się nadal.

97
00:04:22,406 --> 00:04:24,677
Jak widzicie na wykresie mamy ciekawą przerwę

98
00:04:24,677 --> 00:04:26,140
w 2007.

99
00:04:26,140 --> 00:04:28,529
Mianowicie, opłaty przejazdowe

100
00:04:28,529 --> 00:04:31,625
wprowadzono wstępnie w styczniu na próbę

101
00:04:31,625 --> 00:04:35,594
i zniesiono pod koniec lipca.

102
00:04:35,594 --> 00:04:38,188
Po referendum ponownie wprowadzono w 2007,

103
00:04:38,188 --> 00:04:42,388
co dało świetną okazję do badań naukowych.

104
00:04:42,388 --> 00:04:46,525
To było naprawdę zabawne doświadczenie,

105
00:04:46,525 --> 00:04:48,306
które mieliśmy okazje przeprowadzić dwukrotnie.

106
00:04:48,306 --> 00:04:50,415
Osobiście chętnie robiłbym to co roku,

107
00:04:50,415 --> 00:04:51,903
ale mi na to nie pozwolą.

108
00:04:51,903 --> 00:04:54,088
Była to niezła zabawa.

109
00:04:54,088 --> 00:04:57,473
Sprawdziliśmy, co się stało.

110
00:04:57,473 --> 00:05:01,339
Oto ostatni dzień z opłatami, 31 lipca,

111
00:05:01,339 --> 00:05:03,117
widać tą samą ulicę, latem.

112
00:05:03,117 --> 00:05:04,861
Lato w Sztokholmie to bardzo przyjemna

113
00:05:04,861 --> 00:05:07,111
i jasna pora roku.

114
00:05:07,111 --> 00:05:09,954
A to pierwszy dzień bez opłat przejazdowych.

115
00:05:09,954 --> 00:05:11,321
A to pierwszy dzień bez opłat przejazdowych.

116
00:05:11,321 --> 00:05:13,984
Wszystkie auta wróciły. 
Trzeba nawet podziwiać kierowców

117
00:05:13,984 --> 00:05:16,894
za wyjątkowo szybką adaptację.

118
00:05:16,894 --> 00:05:19,141
Pierwszego dnia wszyscy wrócili.

119
00:05:19,141 --> 00:05:24,491
Ten trend trwał. Zatem dane na 2007 wyglądają tak.

120
00:05:24,491 --> 00:05:26,822
Dane te są naprawdę ekscytujące,

121
00:05:26,822 --> 00:05:29,473
zaskakujące i bardzo użyteczne.

122
00:05:29,473 --> 00:05:32,232
Jednak najbardziej zaskakujący slajd,

123
00:05:32,232 --> 00:05:36,262
który wam dzisiaj pokażę, to ten.

124
00:05:36,262 --> 00:05:39,593
Pokazuje on poparcie publiczne
dla opłat przejazdowych w Sztokholmie.

125
00:05:39,593 --> 00:05:42,262
Można zauważyć, że kiedy wprowadzono opłaty

126
00:05:42,262 --> 00:05:46,579
wiosną 2006, ludzie byli całkowicie przeciwni.

127
00:05:46,579 --> 00:05:49,607
70% populacji była przeciw.

128
00:05:49,607 --> 00:05:51,255
Ale kiedy wprowadzono opłaty,

129
00:05:51,255 --> 00:05:54,716
niechęć do nich wcale nie rosła.

130
00:05:54,716 --> 00:05:57,869
Wręcz przeciwnie, zmalała tak,

131
00:05:57,869 --> 00:06:01,570
że obecnie 70% popiera utrzymanie opłat.

132
00:06:01,570 --> 00:06:03,411
Powtórzę...

133
00:06:03,411 --> 00:06:06,218
70% mieszkańców Sztokholmu popiera opłaty za coś,

134
00:06:06,218 --> 00:06:10,211
co było kiedyś darmowe.

135
00:06:10,211 --> 00:06:13,837
Dlaczego tak się dzieje?

136
00:06:13,837 --> 00:06:16,837
Pomyślcie w ten sposób. Kto zmienił zdanie?

137
00:06:16,837 --> 00:06:19,463
Te 20% kierowców, którzy zniknęli z dróg

138
00:06:19,463 --> 00:06:21,408
zapewne nie są z tego powodu zadowoleni.

139
00:06:21,408 --> 00:06:23,742
Jeśli zrozumiemy, dokąd odeszli,

140
00:06:23,742 --> 00:06:27,872
dowiemy się, skąd zadowolenie pozostałych.

141
00:06:27,872 --> 00:06:30,274
Przeprowadziliśmy sporą ankietę

142
00:06:30,274 --> 00:06:32,109
za pośrednictwem instytucji transportu, by zrozumieć,

143
00:06:32,109 --> 00:06:33,864
kto się zmienił i gdzie się podział.

144
00:06:33,864 --> 00:06:38,278
Wyszło na to, że sami nie wiedzą.
(Śmiech)

145
00:06:38,278 --> 00:06:43,126
Z jakiegoś powodu kierowcy są przekonani,

146
00:06:43,126 --> 00:06:46,622
że jeżdżą tak samo jak przedtem.

147
00:06:46,622 --> 00:06:48,878
Dlaczego? Ponieważ wzorce podróży

148
00:06:48,878 --> 00:06:51,277
są znacznie mniej stałe, niż wam się wydaje.

149
00:06:51,277 --> 00:06:54,108
Co dzień ludzie decydują od nowa, zmieniają się,

150
00:06:54,108 --> 00:06:56,533
zmienia się świat wokół nich, i każdego dnia

151
00:06:56,533 --> 00:06:59,786
te decyzje lekko odsuwały kierowców

152
00:06:59,786 --> 00:07:01,753
od jazdy samochodem w godzinach szczytu,

153
00:07:01,753 --> 00:07:04,337
w sposób praktycznie nieodczuwalny.

154
00:07:04,337 --> 00:07:06,382
Oni sami nie są tego świadomi.

155
00:07:06,382 --> 00:07:09,183
Kto zmienił zdanie?

156
00:07:09,183 --> 00:07:11,149
Kto zmienił zdanie i dlaczego?

157
00:07:11,149 --> 00:07:13,675
Przeprowadziliśmy kolejne badanie,

158
00:07:13,675 --> 00:07:18,051
dlaczego ludzie zmienili zdanie, i jaka to grupa.

159
00:07:18,051 --> 00:07:20,944
Okazało się, że ponad polowa ankietowanych

160
00:07:20,944 --> 00:07:24,829
wierzyła, że wcale zdania nie zmieniła.

161
00:07:24,829 --> 00:07:27,116
Byli przekonani, że popierali

162
00:07:27,116 --> 00:07:29,805
opłaty przejazdowe cały czas.

163
00:07:29,805 --> 00:07:31,524
Oznacza to, że zmniejszyliśmy ruch o 20%,

164
00:07:31,524 --> 00:07:34,517
Oznacza to, że zmniejszyliśmy ruch o 20%,

165
00:07:34,517 --> 00:07:37,728
w ogromnym stopniu zmniejszyliśmy zatłoczenie,

166
00:07:37,728 --> 00:07:41,275
a ludzie nie są nawet świadomi, że się zmienili,

167
00:07:41,275 --> 00:07:45,186
i szczerze wierzą, że lubili to od samego początku.

168
00:07:45,186 --> 00:07:48,660
Oto siła "kuksańca",
kiedy próbujemy rozwiązać

169
00:07:48,660 --> 00:07:51,292
skomplikowane problemy społeczne.

170
00:07:51,292 --> 00:07:54,922
Nie należy narzucać sposobu adaptacji,

171
00:07:54,922 --> 00:07:57,109
a jedynie popchnąć ich we właściwym kierunku.

172
00:07:57,109 --> 00:07:58,831
Jeśli zrobić to właściwie,

173
00:07:58,831 --> 00:08:00,883
ludzie podchwycą zmiany.

174
00:08:00,883 --> 00:08:03,945
Jeśli zrobić to właściwie, może nawet je polubią.

175
00:08:03,945 --> 00:08:07,270
Dziękuję. (Brawa)