WEBVTT

00:00:01.725 --> 00:00:04.642
Hallo. Ik ga het over een infarct hebben.

00:00:04.642 --> 00:00:05.996
Een verkeersinfarct, meer bepaald.

00:00:05.996 --> 00:00:08.257
Het verkeersinfarct is alomtegenwoordig.

00:00:08.257 --> 00:00:11.117
Het bestaat in alle steden op de wereld.

00:00:11.117 --> 00:00:13.065
Verrassend, als je erover nadenkt.

00:00:13.065 --> 00:00:16.028
Steden zijn toch erg verschillend?

00:00:16.028 --> 00:00:17.790
Er zijn typisch Europese steden,

00:00:17.790 --> 00:00:20.782
met een dichtbevolkte kern, 
goed openbaar vervoer

00:00:20.782 --> 00:00:23.237
en meestal weinig wegcapaciteit.

00:00:23.237 --> 00:00:25.686
En er zijn Amerikaanse steden.

00:00:25.686 --> 00:00:28.477
Die beweegt vanzelf.

00:00:28.477 --> 00:00:31.483
Amerikaanse steden:

00:00:31.483 --> 00:00:34.411
vele wegen, verspreid over een groot gebied,

00:00:34.411 --> 00:00:35.870
bijna geen openbaar vervoer.

00:00:35.870 --> 00:00:38.080
En dan zijn er de opkomende wereldsteden,

00:00:38.080 --> 00:00:39.606
met een mix van allerlei voertuigen,

00:00:39.606 --> 00:00:42.148
van allerlei landgebruik, ook nogal verspreid,

00:00:42.148 --> 00:00:44.747
maar vaak met een heel dichtbevolkte kern.

00:00:44.747 --> 00:00:47.149
Over de hele wereld hebben verkeersplanners

00:00:47.149 --> 00:00:50.803
allerlei dingen geprobeerd:
dichte steden, verspreide steden,

00:00:50.803 --> 00:00:53.354
veel wegen,
veel openbaar vervoer,

00:00:53.354 --> 00:00:56.140
veel fietspaden,
meer informatie,

00:00:56.140 --> 00:00:59.934
of nog andere dingen,
maar niets lijkt te helpen.

NOTE Paragraph

00:00:59.934 --> 00:01:02.937
Al deze pogingen
hebben één ding gemeen:

00:01:02.937 --> 00:01:05.288
men probeert uit te vissen

00:01:05.288 --> 00:01:08.615
wat mensen moeten doen 
in plaats van rijden op het spitsuur.

00:01:08.615 --> 00:01:11.727
Het zijn pogingen om te plannen

00:01:11.727 --> 00:01:14.929
wat anderen moeten doen.

NOTE Paragraph

00:01:14.929 --> 00:01:17.381
Een complex sociaal systeem plannen

00:01:17.381 --> 00:01:20.456
is een lastige klus.
Ik zal je een verhaal vertellen.

00:01:20.456 --> 00:01:23.183
In 1989, bij de val van de Berlijnse Muur,

00:01:23.183 --> 00:01:25.805
kreeg een Londense stadsplanner een telefoontje

00:01:25.805 --> 00:01:28.355
van een collega uit Moskou, die zei:

00:01:28.355 --> 00:01:30.873
"Hallo, hier Vladimir. Ik wil graag weten

00:01:30.873 --> 00:01:33.895
wie de baas is van de broodbevoorrading in Londen."

NOTE Paragraph

00:01:33.895 --> 00:01:35.548
De stadsplanner in Londen zegt:

00:01:35.548 --> 00:01:37.518
"Wat bedoel je, wie is de baas van --

00:01:37.518 --> 00:01:38.789
niemand is de baas."

00:01:38.789 --> 00:01:40.671
"Maar iemand moet toch de baas zijn.

00:01:40.671 --> 00:01:44.327
Het is heel ingewikkeld.
Iemand moet toch de controle hebben?"

NOTE Paragraph

00:01:44.327 --> 00:01:47.433
"Nee, nee. Niemand is de baas.

00:01:47.433 --> 00:01:50.034
Ik heb er nog niet over nagedacht,

00:01:50.034 --> 00:01:52.623
het organiseert zichzelf."

NOTE Paragraph

00:01:52.623 --> 00:01:55.200
Het organiseert zichzelf.

00:01:55.200 --> 00:01:58.043
Dat is een voorbeeld van een complex sociaal systeem

00:01:58.043 --> 00:02:00.771
dat zichzelf kan organiseren.

00:02:00.771 --> 00:02:03.359
Dit is een diep inzicht.

00:02:03.359 --> 00:02:06.672
Als je heel complexe sociale problemen wil oplossen,

00:02:06.672 --> 00:02:08.388
moet je meestal

00:02:08.388 --> 00:02:09.979
prikkels creëren.

00:02:09.979 --> 00:02:11.923
Je moet de details niet plannen.

00:02:11.923 --> 00:02:14.543
Mensen vissen wel uit wat te doen,

00:02:14.543 --> 00:02:16.403
hoe ze zich aan het nieuwe kader moeten aanpassen.

NOTE Paragraph

00:02:16.403 --> 00:02:19.894
Hoe kunnen we dit inzicht gebruiken

00:02:19.894 --> 00:02:21.530
om het verkeersinfarct tegen te gaan?

NOTE Paragraph

00:02:21.530 --> 00:02:23.762
Dit is een kaart van mijn thuisstad Stockholm.

00:02:23.762 --> 00:02:27.403
Een middelgrote stad, ongeveer 2 miljoen inwoners.

00:02:27.403 --> 00:02:30.192
Stockholm heeft ook een heleboel water

00:02:30.192 --> 00:02:33.469
en dus een heleboel bruggen --
smalle, oude bruggen --

00:02:33.469 --> 00:02:36.504
en dus een stevig verkeersinfarct.

00:02:36.504 --> 00:02:40.144
De rode stippen tonen de meest verstopte delen,

00:02:40.144 --> 00:02:42.721
de bruggen naar de binnenstad.

00:02:42.721 --> 00:02:45.247
Toen had iemand het idee dat,

00:02:45.247 --> 00:02:47.084
behalve goed openbaar vervoer,

00:02:47.084 --> 00:02:49.685
behalve geld uitgeven aan de wegen,

00:02:49.685 --> 00:02:53.900
je chauffeurs ook één of twee euro 
kunt aanrekenen op de knelpunten.

NOTE Paragraph

00:02:53.900 --> 00:02:56.824
Eén of twee euro is niet heel veel geld,

00:02:56.824 --> 00:02:59.481
in vergelijking met parkeer- en onderhoudskosten.

00:02:59.481 --> 00:03:02.199
Je zou verwachten dat chauffeurs

00:03:02.199 --> 00:03:04.637
niet echt zouden reageren op zo'n klein bedrag.

00:03:04.637 --> 00:03:05.937
Niets daarvan.

00:03:05.937 --> 00:03:09.965
Eén of twee euro volstond 
om 20 procent van de auto's

00:03:09.965 --> 00:03:12.349
weg te jagen uit de spitsuren.

00:03:12.349 --> 00:03:15.900
Misschien denk je dat 20 procent best veel is,

00:03:15.900 --> 00:03:18.107
maar er blijft nog 80 procent van het probleem over.

00:03:18.107 --> 00:03:19.976
Je zit nog met 80 procent van het verkeer.

00:03:19.976 --> 00:03:23.243
Dat is ook fout, want verkeer is

00:03:23.243 --> 00:03:25.935
een niet-lineair fenomeen:

00:03:25.935 --> 00:03:29.076
eens je boven een bepaalde drempel zit,

00:03:29.076 --> 00:03:32.244
gaat het infarct opspelen, heel snel.

00:03:32.244 --> 00:03:34.704
Maar gelukkig werkt dit ook omgekeerd.

00:03:34.704 --> 00:03:38.035
Als je het verkeer zelfs maar een beetje vermindert,

00:03:38.035 --> 00:03:41.664
lost het verkeersinfarct zich sneller op dan je denkt.

00:03:41.664 --> 00:03:44.555
In Stockholm werd een opstoppingstaks geïntroduceerd

00:03:44.555 --> 00:03:49.159
op 3 januari 2006. Dit is een beeld

00:03:49.159 --> 00:03:53.142
van Stockholm, een typische straat, op 2 januari.

00:03:53.142 --> 00:03:56.955
De eerste dag met opstoppingstaks zag er zo uit.

00:03:56.955 --> 00:03:59.875
Dat gebeurt er als je 20 procent

00:03:59.875 --> 00:04:01.940
van de auto's van de straat haalt.

00:04:01.940 --> 00:04:04.650
Je krijgt een reële vermindering 
van de verkeersopstopping.

NOTE Paragraph

00:04:04.650 --> 00:04:08.308
Maar chauffeurs passen zich aan, niet?

00:04:08.308 --> 00:04:10.810
Dus na een tijdje zijn ze er allemaal weer:

00:04:10.810 --> 00:04:12.758
ze zijn de kosten intussen gewend.

00:04:12.758 --> 00:04:16.434
Weer fout. Het is intussen 6,5 jaar geleden

00:04:16.434 --> 00:04:18.417
dat de opstoppingstaks werd ingevoerd in Stockholm

00:04:18.417 --> 00:04:22.406
en we hebben nog steeds hetzelfde niveau van drukte.

NOTE Paragraph

00:04:22.406 --> 00:04:24.677
Maar er is een interessante afwijking in tijdsreeks

00:04:24.677 --> 00:04:26.140
in 2007.

00:04:26.140 --> 00:04:28.529
De opstoppingstaks

00:04:28.529 --> 00:04:31.625
werd eerst op proef ingevoerd,

00:04:31.625 --> 00:04:35.594
in januari, en eind juli weer afgeschaft,

00:04:35.594 --> 00:04:38.188
gevolgd door een referendum dat hem weer invoerde

00:04:38.188 --> 00:04:42.388
in 2007. Een buitenkans voor de wetenschap.

00:04:42.388 --> 00:04:46.525
Dit was al een heerlijk experiment,

00:04:46.525 --> 00:04:48.306
en wij mochten het twee keer doen!

00:04:48.306 --> 00:04:50.415
Ik zou dit om de paar jaar willen doen,
maar dat mag niet.

00:04:50.415 --> 00:04:51.903
Ik zou dit om de paar jaar willen doen,
maar dat mag niet.

00:04:51.903 --> 00:04:54.088
Het was toch leuk.

NOTE Paragraph

00:04:54.088 --> 00:04:57.473
Dus volgden we het op. Wat gebeurde er?

00:04:57.473 --> 00:05:01.339
Dit is de laatste dag met de opstoppingstaks,
31 juli.

00:05:01.339 --> 00:05:03.117
Dit is dezelfde straat in de zomer.

00:05:03.117 --> 00:05:04.861
In Stockholm is de zomer een erg leuke

00:05:04.861 --> 00:05:07.111
en lichte tijd van het jaar,

00:05:07.111 --> 00:05:09.954
en de eerste dag zonder opstoppingstaks

00:05:09.954 --> 00:05:11.321
zag er zo uit.

00:05:11.321 --> 00:05:13.984
Alle auto's waren er weer. Geef het ze maar na,

00:05:13.984 --> 00:05:16.894
die chauffeurs. Ze passen zich zo snel aan.

00:05:16.894 --> 00:05:19.141
Op dag één waren ze allemaal terug.

00:05:19.141 --> 00:05:24.491
Dat bleef zo. De cijfers in 2007 zagen er zo uit.

NOTE Paragraph

00:05:24.491 --> 00:05:26.822
Deze verkeerscijfers zijn geweldig

00:05:26.822 --> 00:05:29.473
en wat verrassend en erg nuttig,

00:05:29.473 --> 00:05:32.232
maar de meest verrassende dia

00:05:32.232 --> 00:05:36.262
die ik vandaag ga tonen, is deze.

00:05:36.262 --> 00:05:39.593
Dit is de publieke steun 
voor de opstoppingstaks in Stockholm.

00:05:39.593 --> 00:05:42.262
Maar toen die er kwam

00:05:42.262 --> 00:05:46.579
in het begin van de lente van 2006,
waren de mensen er radicaal tegen.

00:05:46.579 --> 00:05:49.607
70% van de bevolking wilde dit niet.

00:05:49.607 --> 00:05:51.255
Maar eens de taks er was,

00:05:51.255 --> 00:05:54.716
gebeurde niet wat je zou verwachten,
dat de afkeer nog zou toenemen.

00:05:54.716 --> 00:05:57.869
Integendeel, het ging de andere richting uit:

00:05:57.869 --> 00:06:01.570
nu is 70% voor het behoud van de taks.

00:06:01.570 --> 00:06:03.411
Ik herhaal even:

00:06:03.411 --> 00:06:06.218
70% van de bevolking van Stockholm

00:06:06.218 --> 00:06:10.211
wil een prijs behouden voor iets dat gratis was.

NOTE Paragraph

00:06:10.211 --> 00:06:13.837
Hoe kan dat?

00:06:13.837 --> 00:06:16.837
Ik zie het zo. Wie is er veranderd?

00:06:16.837 --> 00:06:19.463
De 20 procent chauffeurs die verdwenen,

00:06:19.463 --> 00:06:21.408
zijn allicht ongelukkig.

00:06:21.408 --> 00:06:23.742
Waar zijn ze heen?
Als we dat snappen,

00:06:23.742 --> 00:06:27.872
kunnen we misschien uitvissen
waarom mensen hier zo blij mee zijn.

00:06:27.872 --> 00:06:30.274
Dus deden we een grote interview-enquête

00:06:30.274 --> 00:06:32.109
bij vervoersdiensten,
en we probeerden uit te vissen

00:06:32.109 --> 00:06:33.864
wie veranderd was, en waar ze heen zijn.

00:06:33.864 --> 00:06:38.278
Blijkt dat ze het zelf niet weten. (Gelach)

00:06:38.278 --> 00:06:43.126
Om één of andere reden zijn de chauffeurs overtuigd

00:06:43.126 --> 00:06:46.622
dat ze helemaal zoals vroeger rijden.

00:06:46.622 --> 00:06:48.878
Hoe komt dat? Reispatronen

00:06:48.878 --> 00:06:51.277
zijn veel minder stabiel dan je denkt.

00:06:51.277 --> 00:06:54.108
Elke dag nemen mensen nieuwe beslissingen
en veranderen ze,

00:06:54.108 --> 00:06:56.533
samen met de wereld om hen heen,

00:06:56.533 --> 00:06:59.786
en elke dag worden deze beslissingen
zachtjes geduwd

00:06:59.786 --> 00:07:01.753
weg van het rijden tijdens het spitsuur,

00:07:01.753 --> 00:07:04.337
zonder dat de mensen het merken.

00:07:04.337 --> 00:07:06.382
Ze merken het zelf niet eens.

NOTE Paragraph

00:07:06.382 --> 00:07:09.183
Dan de andere vraag: wie heeft

00:07:09.183 --> 00:07:11.149
zijn mening veranderd, en waarom?

00:07:11.149 --> 00:07:13.675
We deden nog een interview-enquête

00:07:13.675 --> 00:07:18.051
en probeerde uit te vissen waarom ze veranderden,
en welke groep dat had gedaan.

00:07:18.051 --> 00:07:20.944
Na analyse van de antwoorden bleek

00:07:20.944 --> 00:07:24.829
dat meer dan de helft geloofde
dat ze niet van gedacht veranderd waren.

00:07:24.829 --> 00:07:27.116
Ze zijn er zeker van

00:07:27.116 --> 00:07:29.805
dat ze de verkeerstaks altijd al leuk vonden.

00:07:29.805 --> 00:07:31.524
Daardoor zijn we nu op een punt

00:07:31.524 --> 00:07:34.517
waarbij het verkeer in het hele tol-cordon

00:07:34.517 --> 00:07:37.728
met 20% is afgenomen
en het verkeersinfarct enorm is afgenomen,

00:07:37.728 --> 00:07:41.275
en de mensen niet eens beseffen 
dat ze veranderd zijn.

00:07:41.275 --> 00:07:45.186
Ze geloven dat ze dit altijd al leuk worden.

NOTE Paragraph

00:07:45.186 --> 00:07:48.660
Dat is de kracht van een duwtje in de goede richting

00:07:48.660 --> 00:07:51.292
als je complexe sociale problemen wil oplossen.

00:07:51.292 --> 00:07:54.922
Je moet de mensen niet zeggen hoe ze moeten veranderen.

00:07:54.922 --> 00:07:57.109
Je moet ze gewoon een duwtje in de goede richting geven.

00:07:57.109 --> 00:07:58.831
Als je dat goed doet,

00:07:58.831 --> 00:08:00.883
dan zullen ze verandering omarmen,

00:08:00.883 --> 00:08:03.945
en zullen ze het zelfs leuk vinden.

00:08:03.945 --> 00:08:07.270
Bedankt. (Applaus)