1
00:00:00,875 --> 00:00:03,897
Design to delikatny, nieuchwytny fenomen,

2
00:00:03,921 --> 00:00:07,182
mający różne znaczenia,
w różnych epokach.

3
00:00:07,206 --> 00:00:11,474
Jednakże wszystkie prawdziwie inspirujące
projekty, mają jedną wspólną cechę:

4
00:00:11,498 --> 00:00:13,324
biorą początek z marzenia.

5
00:00:13,679 --> 00:00:15,117
I im odważniejsze marzenie,

6
00:00:15,141 --> 00:00:18,782
tym większy wysiłek designerski,
potrzebny by je zrealizować.

7
00:00:18,806 --> 00:00:22,700
Dlatego właśnie najwięksi designerzy 
są prawie zawsze

8
00:00:22,724 --> 00:00:26,412
największymi marzycielami
i buntownikami i renegatami.

9
00:00:26,787 --> 00:00:29,570
Zawsze tak było w historii,

10
00:00:29,594 --> 00:00:33,515
począwszy od 300 roku p.n.e.,

11
00:00:33,539 --> 00:00:36,658
gdy 13-latek został królem

12
00:00:36,682 --> 00:00:41,125
dalekiego, ubogiego
i bardzo małego azjatyckiego kraju.

13
00:00:41,125 --> 00:00:44,610
Marzył o pozyskaniu ziemi,
bogactw oraz władzy

14
00:00:44,984 --> 00:00:46,635
przez zbrojny najazd.

15
00:00:46,635 --> 00:00:48,098
Umiejętności designerskie,

16
00:00:48,098 --> 00:00:49,905
choć brzmi to niewiarygodnie,

17
00:00:49,929 --> 00:00:52,974
okazały się niezbędne do osiągnięcia celu.

18
00:00:53,605 --> 00:00:54,755
W tym czasie

19
00:00:54,779 --> 00:00:58,189
broń wytwarzano ręcznie
do różnych specyfikacji.

20
00:00:58,213 --> 00:01:01,519
Jeśli łucznikowi zabrakło
strzał w trakcie walki

21
00:01:01,543 --> 00:01:05,466
nie zawsze mógł użyć 
strzał innego łucznika

22
00:01:05,490 --> 00:01:07,338
w swoim łuku.

23
00:01:07,362 --> 00:01:10,923
Oczywiście tracili przez to 
wydajność w walce

24
00:01:10,947 --> 00:01:12,851
i narażali się na atak.

25
00:01:13,339 --> 00:01:14,941
Ying rozwiązał ten problem,

26
00:01:14,965 --> 00:01:19,056
żądając by wszystkie łuki i strzały
projektowano identycznie,

27
00:01:19,080 --> 00:01:20,811
by można było je łatwo podmieniać.

28
00:01:20,835 --> 00:01:24,837
To samo zrobił z kindżałami,
toporami, włóczniami, tarczami

29
00:01:24,861 --> 00:01:27,346
i każdą inną formą uzbrojenia.

30
00:01:28,002 --> 00:01:31,908
Jego potężnie wyposażona armia
wygrywała bitwę za bitwą

31
00:01:31,932 --> 00:01:33,722
i w ciągu 15 lat

32
00:01:33,746 --> 00:01:36,904
jego małe królestwo podbiło

33
00:01:36,928 --> 00:01:39,753
wszystkich większych, bogatszych,
i potężniejszych sąsiadów,

34
00:01:39,777 --> 00:01:42,300
by zapoczątkować chińskie Imperium.

35
00:01:43,041 --> 00:01:45,960
Oczywiście nikt nie powiedziałby wtedy,

36
00:01:45,960 --> 00:01:48,372
że Ying Zheng to designer,

37
00:01:48,396 --> 00:01:49,604
bo niby czemu?

38
00:01:49,628 --> 00:01:53,431
Użył designu nieświadomie i instynktownie,

39
00:01:53,455 --> 00:01:55,415
ale z ogromną pomysłowością,

40
00:01:55,439 --> 00:01:57,607
by osiągnąć cel.

41
00:01:57,631 --> 00:02:02,171
To samo zrobił inny designer, 
równie nieprawdopodobny i przypadkowy,

42
00:02:02,195 --> 00:02:05,950
który dla swoich potrzeb
nie stronił od użycia siły,

43
00:02:06,376 --> 00:02:11,636
Był to Edward Teach, lepiej znany
jako brytyjski pirat: Czarnobrody.

44
00:02:12,012 --> 00:02:14,277
To był złoty okres piractwa,

45
00:02:14,301 --> 00:02:17,974
gdy piraci pokroju Teacha 
terroryzowali oceany.

46
00:02:17,998 --> 00:02:19,967
Handel kolonialny kwitł

47
00:02:19,991 --> 00:02:22,252
i piractwo było bardzo dochodowe.

48
00:02:22,276 --> 00:02:27,115
Co sprytniejsi piraci spostrzegli, 
że dla zmaksymalizowania łupów

49
00:02:27,139 --> 00:02:30,620
trzeba atakować wrogów tak brutalnie,

50
00:02:30,620 --> 00:02:33,583
żeby poddawali się na sam widok piratów.

51
00:02:33,607 --> 00:02:34,758
Innymi słowy,

52
00:02:34,782 --> 00:02:37,328
mogli zawłaszczać statki
bez marnowania amunicji

53
00:02:37,352 --> 00:02:39,393
lub ponoszenia strat.

54
00:02:39,417 --> 00:02:43,082
Edward Teach przeprojektował
samego siebie na Czarnobrodego

55
00:02:43,106 --> 00:02:45,358
przez odgrywanie roli
bezlitosnego brutala.

56
00:02:45,794 --> 00:02:49,819
Przez ciężkie kurtki i wielkie kapelusze
uwydatniał swój wzrost.

57
00:02:49,843 --> 00:02:53,338
Zapuścił gęstą czarną brodę,
która przysłoniła mu twarz.

58
00:02:53,362 --> 00:02:56,909
Obwieszał się kaburami pistoletów.

59
00:02:56,933 --> 00:03:00,831
Podpalał nawet specjalnie przytwierdzone 
zapałki przy rondzie kapelusza,

60
00:03:00,855 --> 00:03:04,985
by skwierczały groźnie
kiedy statek szykował się do ataku.

61
00:03:05,009 --> 00:03:07,581
Jak wielu piratów tamtej epoki,

62
00:03:07,605 --> 00:03:10,494
wieszał flagę z makabrycznymi symbolami

63
00:03:10,518 --> 00:03:13,978
ludzkiej czaszki
i pary skrzyżowanych kości,

64
00:03:14,002 --> 00:03:19,693
bo te motywy oznaczały od stuleci
śmierć w tak wielu kulturach,

65
00:03:19,717 --> 00:03:22,579
że ich znaczenie rozumiano natychmiast,

66
00:03:22,603 --> 00:03:26,143
nawet w pozbawionym prawa, 
niepiśmiennym świecie otwartych mórz:

67
00:03:26,167 --> 00:03:28,643
"Poddaj się albo ucierpisz".

68
00:03:28,667 --> 00:03:31,922
Oczywiście każda rozsądna ofiara 
poddawała się na sam widok.

69
00:03:32,646 --> 00:03:33,976
Patrząc na to w ten sposób,

70
00:03:34,000 --> 00:03:38,675
łatwo zauważyć, dlaczego 
Edward Teach i jego piraci

71
00:03:38,699 --> 00:03:43,174
jawią się jako pionierzy
współczesnego designu komunikacyjnego

72
00:03:43,198 --> 00:03:45,122
i dlaczego ich śmiercionośny symbol...

73
00:03:45,146 --> 00:03:46,208
(Śmiech)

74
00:03:46,232 --> 00:03:47,383
to nie koniec...

75
00:03:47,407 --> 00:03:50,392
czemu symbol czaszki 
i skrzyżowanych piszczeli

76
00:03:50,416 --> 00:03:52,706
był prekursorem dzisiejszych logo,

77
00:03:52,730 --> 00:03:56,077
jak te duże czerwone litery za mną,

78
00:03:56,101 --> 00:03:58,280
ale oczywiście z innym przesłaniem.

79
00:03:58,304 --> 00:03:59,308
(Śmiech)

80
00:03:59,332 --> 00:04:02,342
Design używał też
w szlachetniejszych celach

81
00:04:02,366 --> 00:04:06,580
równie błyskotliwa
i niespodziewana designerka,

82
00:04:06,604 --> 00:04:10,440
XIX-wieczna brytyjska pielęgniarka,
Florence Nightingale.

83
00:04:10,464 --> 00:04:14,783
Jej misją była porządna 
opieka zdrowotna dla każdego.

84
00:04:15,367 --> 00:04:19,783
Nightingale urodziła się w dość wytwornej,
bardzo bogatej brytyjskiej rodzinie,

85
00:04:19,807 --> 00:04:23,848
zszokowanej jej wolontariatem
w wojskowym szpitalu

86
00:04:23,872 --> 00:04:25,506
podczas wojny krymskiej.

87
00:04:25,963 --> 00:04:28,292
Na miejscu szybko spostrzegła,

88
00:04:28,316 --> 00:04:30,963
że więcej pacjentów umiera od infekcji

89
00:04:30,963 --> 00:04:33,921
złapanej w brudnych, cuchnących szpitalach

90
00:04:33,945 --> 00:04:35,848
niż na skutek odnoszonych w walce ran.

91
00:04:35,848 --> 00:04:39,472
Przeprowadziła kampanię 
na rzecz projektowania i budowy

92
00:04:39,472 --> 00:04:42,308
czystszych, jaśniejszych, 
przewiewnych klinik.

93
00:04:42,308 --> 00:04:43,888
Po powrocie do Wielkiej Brytanii

94
00:04:43,888 --> 00:04:45,638
zorganizowała następną kampanię,

95
00:04:45,638 --> 00:04:47,280
tym razem dla cywilnych szpitali,

96
00:04:47,280 --> 00:04:51,067
nalegając na te same reguły projektowe.

97
00:04:51,496 --> 00:04:54,248
Oddział Nightingale, jak jest nazywany,

98
00:04:54,272 --> 00:04:57,952
zdominował szpitalny design
na następne dziesięciolecia,

99
00:04:57,976 --> 00:05:01,018
a niektóre jego elementy 
wciąż są w użyciu.

100
00:05:01,834 --> 00:05:03,789
W tym czasie design uchodził

101
00:05:03,789 --> 00:05:06,141
za narzędzie Ery Industrialnej.

102
00:05:06,165 --> 00:05:08,891
Sformalizowany i sprofesjonalizowany,

103
00:05:08,915 --> 00:05:11,408
ograniczał się tylko do pewnych sfer

104
00:05:11,432 --> 00:05:14,510
i stosowano go do celów komercyjnych,

105
00:05:14,534 --> 00:05:16,809
raczej niż intuicyjnie,

106
00:05:16,833 --> 00:05:21,059
tak jak to robili Florence Nightingale,
Czarnobrody i Ying Zheng.

107
00:05:21,412 --> 00:05:22,882
Do XX wieku

108
00:05:22,906 --> 00:05:25,919
komercyjny etos był tak silny,

109
00:05:25,943 --> 00:05:28,467
że designer, który się od niego uchylał,

110
00:05:28,491 --> 00:05:32,098
ryzykował opinię dziwaka i wichrzyciela.

111
00:05:32,538 --> 00:05:36,354
Należy do nich jeden z moich 
największych bohaterów designu,

112
00:05:36,378 --> 00:05:38,906
znakomity László Moholy-Nagy.

113
00:05:38,930 --> 00:05:41,697
Był on węgierskim artystą i designerem,

114
00:05:41,721 --> 00:05:45,977
którego eksperymenty z wpływem
techniki na życie codzienne

115
00:05:46,001 --> 00:05:47,167
były tak skuteczne,

116
00:05:47,191 --> 00:05:50,491
że wciąż mają wpływ
na design zdjęć cyfrowych,

117
00:05:50,515 --> 00:05:53,517
które widać na naszych telefonach
i monitorach komputerowych.

118
00:05:53,658 --> 00:05:58,355
W latach 20. w Niemczech zradykalizował 
Bauhaus, szkołę designu,

119
00:05:58,379 --> 00:06:01,126
a mimo to dawni koledzy 
odwrócili się od niego,

120
00:06:01,150 --> 00:06:05,768
gdy miał trudności z otworzeniem 
Bauhausu w Chicago wiele lat później.

121
00:06:06,194 --> 00:06:10,408
Pomysły Moholy'ego były zawsze
odważne i zdecydowane,

122
00:06:10,432 --> 00:06:14,159
ale jego podejście do designu
było zbyt eksperymentalne,

123
00:06:14,183 --> 00:06:17,667
tak jak jego uparte postrzeganie designu

124
00:06:17,691 --> 00:06:21,990
jako postawy, a nie profesji,
zgodnej z duchem czasu.

125
00:06:22,782 --> 00:06:24,635
Niestety to samo mialo miejsce

126
00:06:24,659 --> 00:06:29,143
w przypadku innego indywidualisty:
Richarda Buckminstera Fullera.

127
00:06:29,167 --> 00:06:32,857
Był on kolejnym wspaniałym 
wizjonerem designu

128
00:06:32,881 --> 00:06:34,298
oraz aktywistą designu,

129
00:06:34,322 --> 00:06:38,886
całkowicie oddanym
idei zrównoważonego społeczeństwa


130
00:06:38,910 --> 00:06:40,790
w tak pionierski sposób,

131
00:06:40,814 --> 00:06:44,154
że podjął temat znaczenia ekologii

132
00:06:44,178 --> 00:06:46,931
w designie już w latach 20.

133
00:06:47,632 --> 00:06:50,085
Pomimo wysiłków

134
00:06:50,109 --> 00:06:54,806
był rutynowo wyśmiewany 
w kręgach designerskich

135
00:06:54,806 --> 00:06:55,908
i trzeba przyznać,

136
00:06:55,908 --> 00:06:58,131
że niektóre jego eksperymenty
były nieudane,

137
00:06:58,131 --> 00:07:00,929
jak latający samochód
który nigdy nie poderwał się z ziemi.

138
00:07:00,929 --> 00:07:02,941
Ale za to kopuła geodezyjna,

139
00:07:02,965 --> 00:07:06,289
jego własna fromuła designu, 
do budowy awaryjnego schronu

140
00:07:06,313 --> 00:07:08,994
z kawałków drewna, metalu i plastiku,

141
00:07:09,018 --> 00:07:12,264
kawałków drzewa, starych koców,
folii z tworzywa sztucznego,

142
00:07:12,288 --> 00:07:15,035
a właściwie czegokolwiek,
co jest pod ręką w danej chwili,

143
00:07:15,059 --> 00:07:18,630
jest jednym z największych osiągnięć
humanitarnego designu,

144
00:07:18,654 --> 00:07:21,317
która dostarcza 
tak potrzebnego schronienia

145
00:07:21,341 --> 00:07:24,564
wielu ludziom w ciężkich warunkach,

146
00:07:24,588 --> 00:07:25,819
aż do dziś.

147
00:07:26,446 --> 00:07:30,484
To właśnie odwaga i wigor 
takich radykalnych projektantów

148
00:07:30,508 --> 00:07:32,360
jak Bucky i Moholy

149
00:07:32,384 --> 00:07:34,657
przyciągnęła mnie do designu.

150
00:07:34,681 --> 00:07:38,717
Zaczęłam karierę jako dziennikarz
wiadomości i korespondent zagraniczny.

151
00:07:38,741 --> 00:07:42,159
Piszę o polityce, ekonomii
i korporacyjnych sprawach,

152
00:07:42,183 --> 00:07:46,009
i mogłam wybrać specjalizację
w którejkolwiek z tych dziedzin.

153
00:07:46,033 --> 00:07:47,777
Ale wybrałam design,

154
00:07:47,801 --> 00:07:51,509
bo wierzę że to jedno z najpotężniejszych
narzędzi, jakimi dysponujemy

155
00:07:51,533 --> 00:07:53,952
do tego, by poprawić jakość życia.

156
00:07:55,755 --> 00:07:58,333
Dziękuję wszystkim entuzjastom designu

157
00:07:58,357 --> 00:08:00,021
(Brawa)

158
00:08:00,045 --> 00:08:04,453
O ile podziwiam osiągnięcia
profesjonalnych projektantów,

159
00:08:04,477 --> 00:08:07,072
zawsze niezwykłe i fantastyczne,

160
00:08:07,096 --> 00:08:08,557
tak wierzę również,

161
00:08:08,581 --> 00:08:12,074
że design odnosi największe 
korzyści z oryginalności,

162
00:08:12,098 --> 00:08:13,416
myślenia lateralnego

163
00:08:13,440 --> 00:08:17,155
i pomysłowości buntowników i renegatów.

164
00:08:17,683 --> 00:08:21,629
Żyjemy w szczególnym momencie,

165
00:08:21,653 --> 00:08:26,457
bo dwa obozy zbliżają się do siebie.

166
00:08:26,481 --> 00:08:30,772
Nawet najmniejszy postęp techniki cyfrowej

167
00:08:30,796 --> 00:08:35,080
pozwala im na coraz większą niezależność,

168
00:08:35,104 --> 00:08:37,518
w komercyjnym kontekście lub poza nim,

169
00:08:37,542 --> 00:08:42,591
by dążyć do coraz ambitniejszych
i szerszych celów.

170
00:08:42,615 --> 00:08:44,261
W teorii podstawowe platformy,

171
00:08:44,285 --> 00:08:49,572
jak crowdsourcing, chmura obliczeniowa, 
media społecznościowe,

172
00:08:49,596 --> 00:08:53,040
pozwalają profesjonalnym designerom
na większą swobodę

173
00:08:53,064 --> 00:08:56,549
i dostarczają więcej środków
do improwizacji

174
00:08:56,573 --> 00:08:57,730
i mam nadzieję,

175
00:08:57,754 --> 00:09:00,259
że bardziej otwartych reakcji
na ich pomysły.

176
00:09:00,671 --> 00:09:04,838
Moje ulubione tego przykłady
znajdują się w Afryce,

177
00:09:04,862 --> 00:09:06,989
gdzie nowe pokolenia projektantów

178
00:09:07,013 --> 00:09:10,558
budują niesamowite
technologie Internetu Rzeczy,

179
00:09:10,582 --> 00:09:15,186
by spełnić sen Florence Nightingale
o poprawie opieki zdrowotnej

180
00:09:15,210 --> 00:09:18,758
w krajach, gdzie więcej osób
ma dostęp do telefonów komórkowych

181
00:09:18,782 --> 00:09:20,967
niż do czystej, bieżącej wody.

182
00:09:20,991 --> 00:09:23,618
Jest pośród nich Arthur Zang.

183
00:09:23,642 --> 00:09:26,512
Młody inżynier designu z Kamerunu,

184
00:09:26,536 --> 00:09:30,681
który podłączył tablet do Cardiopadu,

185
00:09:30,705 --> 00:09:33,128
przenośnego urządzenia 
monitorującego serce.

186
00:09:33,152 --> 00:09:37,493
Można go używać do monitorowania serca
pacjentów z dalekich, wiejskich regionów.

187
00:09:37,517 --> 00:09:40,163
Dane te następnie są wysyłane
siecią komórkową

188
00:09:40,187 --> 00:09:43,217
do świetnie wyposażonych szpitali
oddalonych o setki mil

189
00:09:43,241 --> 00:09:44,417
do analizy.

190
00:09:44,441 --> 00:09:47,746
Jeśli tamtejsi specjaliści 
odkryją jakiś problem,

191
00:09:47,770 --> 00:09:50,994
zalecają odpowiednie leczenie.

192
00:09:51,018 --> 00:09:53,329
To oszczędza wielu pacjentom

193
00:09:53,353 --> 00:09:58,558
długiej, żmudnej, kosztownej
i często daremnej podróży

194
00:09:58,582 --> 00:09:59,900
do tych szpitali

195
00:09:59,924 --> 00:10:02,203
oraz zwiększa szanse na to,

196
00:10:02,227 --> 00:10:04,828
że ktoś naprawdę zbada im serce.

197
00:10:05,298 --> 00:10:08,620
Arthur Zang zaczął pracować
nad Cardiopadem osiem lat temu,

198
00:10:08,644 --> 00:10:11,367
w trakcie ostatniego roku studiów
na uniwersytecie.

199
00:10:11,391 --> 00:10:14,806
Lecz nie udało mu się przekonać
konwencjonalnych źródeł

200
00:10:14,830 --> 00:10:18,257
do zainwestowania,
żeby projekt mógł ruszyć.

201
00:10:18,281 --> 00:10:20,154
Udostępnił swój projekt na Facebooku,

202
00:10:20,178 --> 00:10:22,834
gdzie zauważył go kameruński rząd

203
00:10:22,858 --> 00:10:25,811
i zapewnił przyznanie funduszu.

204
00:10:26,119 --> 00:10:29,155
Dzisiaj buduje nie tylko Cardiopad,

205
00:10:29,179 --> 00:10:33,807
ale inne przenośne urządzenia medyczne
do leczenia różnych dolegliwości.

206
00:10:33,831 --> 00:10:35,477
Nie jest sam,

207
00:10:35,501 --> 00:10:40,424
bo jest wielu obiecujących 
i przedsiębiorczych designerów,

208
00:10:40,448 --> 00:10:44,340
którzy też realizują niezwykłe projekty.

209
00:10:44,364 --> 00:10:47,910
Na koniec przytoczę kilka z nich.

210
00:10:47,934 --> 00:10:50,189
Jeden to Peek Vision.

211
00:10:50,213 --> 00:10:53,288
To grupa lekarzy i designerów w Kenii,

212
00:10:53,312 --> 00:10:56,521
którzy rozwinęli własną 
technikę Internetu Rzeczy,

213
00:10:56,545 --> 00:10:59,146
w postaci przenośnego zestawu 
do badań wzroku.

214
00:10:59,639 --> 00:11:01,561
Następnie Gabriel Maher,

215
00:11:01,585 --> 00:11:03,659
który buduje nowy język designu

216
00:11:03,683 --> 00:11:08,803
który pomoże nam artykułować subtelności
zmieniających się tożsamości seksualnych,

217
00:11:08,827 --> 00:11:11,712
bez uciekania się
do tradycyjnych stereotypów.

218
00:11:11,736 --> 00:11:16,003
Wszyscy oni i wielu innych
realizują swe marzenia,

219
00:11:16,027 --> 00:11:18,653
przez wykorzystanie
nowo nabytej wolności

220
00:11:18,677 --> 00:11:21,575
wraz z dyscypliną
profesjonalnych designerów

221
00:11:21,599 --> 00:11:24,501
i odwagą buntowników i renegatów.

222
00:11:24,525 --> 00:11:26,587
Wszyscy na tym skorzystamy.

223
00:11:26,611 --> 00:11:27,774
Dziękuję.

224
00:11:27,798 --> 00:11:31,317
(Brawa)