1
00:00:05,504 --> 00:00:07,398
Намайг бага байхад

2
00:00:07,398 --> 00:00:09,960
бидний хамгийн их айдаг зүйл бол

3
00:00:09,960 --> 00:00:11,992
цөмийн дайн байлаа.

4
00:00:11,992 --> 00:00:15,085
Тиймээс бид байрныхаа зооринд
нуувч хамгаалалт хийж,

5
00:00:15,085 --> 00:00:18,086
лаазалсан хоол, ус нөөцөлж байлаа.

6
00:00:18,086 --> 00:00:20,201
Хэрвээ цөмийн дайн эхэлбэл,

7
00:00:20,201 --> 00:00:21,523
бид доош бууж,

8
00:00:21,523 --> 00:00:23,297
нуувч хамгаалалтдаа орж,

9
00:00:23,297 --> 00:00:25,811
нөөц хүнсээрээ хооллох ёстой байв.
(Инээд)

10
00:00:25,811 --> 00:00:29,597
Тэгвэл өнөөгийн 
дэлхийн хэмжээний гамшигт аюул

11
00:00:29,597 --> 00:00:32,227
үүнээс огт өөр болсон байна.

12
00:00:32,227 --> 00:00:36,168
Огт эсрэгээрээ ийм болсон байна.

13
00:00:36,168 --> 00:00:38,166
Дараагийн арван жилүүдэд

14
00:00:38,166 --> 00:00:40,248
хэдэн арван сая хүний амийг

15
00:00:40,248 --> 00:00:42,340
авч одож мэдэх аюул занал

16
00:00:42,340 --> 00:00:45,314
халдварт вирус байх магадлал
илүү өндөр болсон.

17
00:00:45,314 --> 00:00:47,792
Дайны хор уршгаас илүү.

18
00:00:47,792 --> 00:00:49,550
Пуужин зэвсэг биш.

19
00:00:49,550 --> 00:00:51,448
Микроб.

20
00:00:51,448 --> 00:00:53,458
Тэгвэл үүний шалтгаан нь,

21
00:00:53,458 --> 00:00:56,248
бид цөмийн дайны аюулаас хамгаалахын тулд

22
00:00:56,248 --> 00:00:58,058
маш их хөрөнгө зарсан бол,

23
00:00:58,058 --> 00:01:01,059
үнэндээ халдварт тахлаас сэргийлэх системд

24
00:01:01,059 --> 00:01:03,950
төдийлөн ихийг зарцуулсангүй.

25
00:01:03,950 --> 00:01:07,613
Бид дараагийн тахалд бэлэн биш байна.

26
00:01:07,613 --> 00:01:09,658
Эболаг хараад үз л дээ.

27
00:01:09,658 --> 00:01:11,723
Та бүхнийг өдөр бүр сонин хэвлэлээр

28
00:01:11,723 --> 00:01:13,738
тахалтай холбоотой таагүй мэдээ

29
00:01:13,738 --> 00:01:15,754
уншиж байгаа гэдэгт огт эргэлзэхгүй байна.

30
00:01:15,754 --> 00:01:17,700
Энэ бүх мэдээлэл дундаас

31
00:01:17,700 --> 00:01:19,787
халдвартай хэрхэн тэмцэж буйг

32
00:01:19,787 --> 00:01:23,191
анхааралтайгаар судалж үзлээ.

33
00:01:23,191 --> 00:01:25,573
Тэгтэл аюул учраад буйн гол шалтгаан нь

34
00:01:25,573 --> 00:01:30,081
асуудлыг шийдвэрлэх систем
муу ажиллаж байгаад бус,

35
00:01:30,081 --> 00:01:34,379
харин ч эсрэгээрээ хамгаалах систем огт
байхгүй байгаад оршиж байна.

36
00:01:34,379 --> 00:01:39,028
Үнэндээ, хамгийн чухал хүчин зүйлс
илэрхий байхгүй байна.

37
00:01:39,028 --> 00:01:41,337
Бидэнд тахлыг тодорхойлж,

38
00:01:41,337 --> 00:01:44,626
цаг хүрээг нь үнэн бодитоор дамжуулж хэлэх

39
00:01:44,626 --> 00:01:47,456
тахал судлаачид огт байсангүй.

40
00:01:47,456 --> 00:01:50,052
Гамшгийн мэдээ сонинд нийтлэгдэв.

41
00:01:50,052 --> 00:01:53,378
Нэгдүгээрт мэдээ онлайнаар олны хүртээл
болох хүртлээ хугацаа алдсан.

42
00:01:53,378 --> 00:01:55,372
Мөн бодит байдлаас хол зөрүүтэй байлаа.

43
00:01:55,372 --> 00:01:57,858
Бидэнд илгээх эмчилгээний баг байсангүй.

44
00:01:57,858 --> 00:02:00,453
Бидэнд хүн бэлдэх арга зам байсангүй.

45
00:02:00,453 --> 00:02:02,752
"Médecins Sans Frontières" байгууллага

46
00:02:02,752 --> 00:02:04,764
сайн дурынхан элсүүлэх тал дээр

47
00:02:04,764 --> 00:02:06,296
сайн ажиллаж байна.

48
00:02:06,296 --> 00:02:09,161
Гэвч бид мянга мянган эмч илгээх ёстой

49
00:02:09,161 --> 00:02:12,036
цаг хугацаанаас маш их хоцорч байна.

50
00:02:12,036 --> 00:02:15,099
Өргөн цар хүрээ хамарсан тахалд хэдэн зуу,

51
00:02:15,099 --> 00:02:19,292
мянган мянган эмч шаардлагатай байна.

52
00:02:20,362 --> 00:02:24,625
Тэнд тохирсон эмчилгээ хийх чадвартай
нэг ч хүн байсангүй.

53
00:02:24,625 --> 00:02:26,946
Хэн ч оношлогоог анхаарч харсангүй.

54
00:02:26,946 --> 00:02:30,243
Ямар багаж хэрэгсэл ашиглах ёстойг
мэддэг хүн байсангүй.

55
00:02:30,243 --> 00:02:34,143
Энгийн жишээ авахад, амьд үлдэгсдийн
цусны дээжийг авч боловсруулан,

56
00:02:34,143 --> 00:02:38,858
тэднийг хамгаалах ёстой хүмүүст
илгээх боломж байж л байсан.

57
00:02:38,858 --> 00:02:41,764
Гэтэл энэ алхмыг ч огт хийсэнгүй.

58
00:02:41,764 --> 00:02:43,520
Энд маш олон дутагдал байсан.

59
00:02:43,520 --> 00:02:48,145
Энэ бол дэлхий нийтийн алдаа.

60
00:02:48,145 --> 00:02:53,873
Тахлыг хянах төслийг САНХҮҮЖҮҮЛЭГЧИД,
миний хэлсэн зүйлсэд огт анхаарсангүй.

61
00:02:54,809 --> 00:02:57,842
Тэгвэл кинонд энэ арай л өөрөөр гардаг.

62
00:02:57,842 --> 00:03:00,608
Олон царайлаг халдвар судлаачид

63
00:03:00,608 --> 00:03:03,124
аюул осолд хэзээд бэлэн 
(Инээлдэв)

64
00:03:03,124 --> 00:03:06,231
тэгээд нисч очоод л хүмүүсийг авардаг.

65
00:03:06,231 --> 00:03:09,738
Харамсалтай нь зөвхөн дэлгэцийн цаана.

66
00:03:09,738 --> 00:03:13,887
Энэ бэлтгэлгүй байдал дараагийн тахлыг

67
00:03:13,887 --> 00:03:17,695
Эболагаас илүү гамшигт байдалд хүргэнэ.

68
00:03:18,475 --> 00:03:23,531
Эболагийн энэ жилийн өсөлтийг харцгаая.

69
00:03:24,161 --> 00:03:27,149
Бараг 10,000 хүн нас барсан байна.

70
00:03:27,149 --> 00:03:31,846
Эдгээр тохиолдлууд бараг бүгд 
баруун африкийн 3 улсад бүртгэгдсэн.

71
00:03:31,846 --> 00:03:34,433
Харин цаашид тархаагүйн 3 шалтгаан бий.

72
00:03:34,433 --> 00:03:38,874
Эхнийх нь зуу зуун эрүүл мэндийн 
ажилтнуудын баатарлаг хүчин зүтгэл.

73
00:03:38,874 --> 00:03:42,136
Тэд хүмүүсийг олж, 
халдварыг тархахаас хамгаалсан.

74
00:03:42,136 --> 00:03:44,621
Хоёр дахь нь, вирусын өөрийн шинж чанар.

75
00:03:44,621 --> 00:03:47,697
Эбола вирус агаараар халдварладаггүй.

76
00:03:47,697 --> 00:03:49,810
Халдвар авсан хүн ихэнхдээ хүндээр өвдөж,

77
00:03:49,810 --> 00:03:52,940
орноосоо босох чадваргүй болдог.

78
00:03:54,220 --> 00:03:58,411
Гурав дахь нь, 
тахал төв суурин газруудад хүрээгүй.

79
00:03:58,411 --> 00:04:00,115
Эдгээр нь зөвхөн аз тохиосон хэрэг.

80
00:04:00,115 --> 00:04:02,355
Хэрвээ олон төв суурин газар хүрсэн бол,

81
00:04:02,355 --> 00:04:05,877
дээрх тоо илүү олон болох байлаа.

82
00:04:05,877 --> 00:04:09,466
Дараагийн удаад бидэнд 
аз тохиохгүй л болов уу.

83
00:04:09,466 --> 00:04:13,860
Халдвар авсан ч эхэн үедээ
мэдэхгүй байж болно.

84
00:04:13,860 --> 00:04:17,672
Онгоцонд сууж, дэлгүүр ч хэсэж болно.

85
00:04:17,672 --> 00:04:20,846
Энэ вирусын гарал нь Эбола шиг байгалийн
шалтгаантай ч байж болно.

86
00:04:20,846 --> 00:04:22,546
Эсвэл био терроризм ч байж мэднэ.

87
00:04:22,546 --> 00:04:27,474
Энэ нөхцөл байдлыг 1000 дахин муутгах ч
хүчин зүйлс бий.

88
00:04:27,474 --> 00:04:33,475
Тэгвэл агаараар дамждаг вирусыг
авч үзье л дээ.

89
00:04:33,475 --> 00:04:37,500
1918 онд болсон "Испанийн хамрын ханиад".

90
00:04:37,500 --> 00:04:39,560
Тэгвэл ийм зүйл болно.

91
00:04:39,560 --> 00:04:43,558
Энэ тахал дэлхий даяар маш хурдан тархана.

92
00:04:43,558 --> 00:04:48,393
Энэ тахлаар 30 сая хүн нас барсныг
та нар сайн мэдэж байгаа.

93
00:04:48,393 --> 00:04:50,496
Энэ бол ноцтой асуудал.

94
00:04:50,496 --> 00:04:52,257
Бид анхаарлаа хандуулах ёстой.

95
00:04:52,257 --> 00:04:56,692
Бид үүний эсрэг тэмцэх
маш сайн систем бүтээж чадна.

96
00:04:56,692 --> 00:05:01,836
Бидэнд маш хөгжсөн шинжлэх ухаан,
технологи бий.

97
00:05:01,836 --> 00:05:04,963
Бидэнд олон нийтээс мэдээллийг хурдан 
авч чадах, мөн түгээж чадах

98
00:05:04,963 --> 00:05:06,450
гар утас байна.

99
00:05:06,450 --> 00:05:10,279
Хүмүүсийн байрлал хөдөлгөөнийг тодорхойлж 
чадах хиймэл дагуулын зураг байна.

100
00:05:10,279 --> 00:05:12,627
Өвчин үүсгэгчийн уг гарлыг тогтоож,

101
00:05:12,627 --> 00:05:15,933
түүнээс хамгаалан, эм бэлдмэл, 
вакцин үйлдвэрлэж

102
00:05:15,933 --> 00:05:21,762
гамшгийг бодитоор бууруулах хэмжээнд
биологийн салбар хөгжөөд байгаа.

103
00:05:21,762 --> 00:05:23,918
Бидэнд гамшигтай тэмцэх зэвсэг бий.

104
00:05:23,918 --> 00:05:27,500
Зөвхөн үүнийг дэлхий нийтийн хэмжээнд
системд оруулах л хэрэгтэй байна.

105
00:05:27,500 --> 00:05:29,793
Бидэнд бэлэн байдал хэрэгтэй байна.

106
00:05:29,793 --> 00:05:32,617
Бэлэн байхыг бидэнд сайтар заасан зүйл бол

107
00:05:32,617 --> 00:05:34,658
миний бодлоор, дайн.

108
00:05:34,658 --> 00:05:39,005
Цэргүүд хэзээд бэлэн байж, 
тулаанд орохоо хүлээж байдаг.

109
00:05:39,005 --> 00:05:42,316
Бидэнд дайнд зориулж хураасан 
маш их хэмжээний нөөц бий.

110
00:05:42,316 --> 00:05:45,635
НАТО-д маш хурдан даалгавар гүйцэтгэх
явуулын нэгж бий.

111
00:05:45,635 --> 00:05:48,524
НАТО өнөөг хүртэл маш олон 
дайны даалгавар гүйцэтгэсэн.

112
00:05:48,524 --> 00:05:49,923
Тэд хангалттай бэлтгэгдсэн.

113
00:05:49,923 --> 00:05:52,653
Тэд шатахуун хэрхэн зарцуулах, 
тээвэр зохицуулалт хийх,

114
00:05:52,653 --> 00:05:55,021
радио суваг тохируулах талаар
маш сайн мэдлэгтэй.

115
00:05:55,021 --> 00:05:56,779
Тэд туйлын бэлэн байж чаддаг.

116
00:05:56,779 --> 00:06:01,134
Бидэнд тахалтай тэмцэхэд 
эдгээр зүйлс л хэрэгтэй.

117
00:06:01,134 --> 00:06:03,301
Хамгийн чухал зүйл юу вэ?

118
00:06:03,301 --> 00:06:08,591
Нэгдүгээрт, дорой хөгжилтэй орнуудад
хүчирхэг эрүүл мэндийн систем хэрэгтэй.

119
00:06:08,591 --> 00:06:11,518
Эх аюулгүй амаржиж, хүүхдүүд бүгд

120
00:06:11,518 --> 00:06:13,575
вакцинд хамрагдаж чаддаг байх ёстой.

121
00:06:13,575 --> 00:06:17,714
Мөн тахлын тархалтыг 
урьтаж мэдэх боломжтой байх ёстой.

122
00:06:17,714 --> 00:06:19,935
Бидэнд эмчилгээний бэлэн баг хэрэгтэй.

123
00:06:19,935 --> 00:06:22,781
Мэргэжлийн түвшинд бэлтгэгдсэн,
хэзээд бэлэн байж чадах

124
00:06:22,781 --> 00:06:25,853
олон хүн, хүчирхэг баг хэрэгтэй.

125
00:06:25,853 --> 00:06:30,266
Эдгээр эмчилгээний багийг цэргийн хүчинд
дагалдуулан бэлдэх хэрэгтэй.

126
00:06:30,266 --> 00:06:33,767
Цэргийн хүчний хурд хүч, аюулгүй болгох
чадварын давуу талыг

127
00:06:33,767 --> 00:06:36,220
эмчилгээтэй холбох хэрэгтэй.

128
00:06:36,220 --> 00:06:39,359
Бидэнд дайны бэлтгэл сургууль биш,

129
00:06:39,359 --> 00:06:41,358
тахлын бэлтгэл сургууль хэрэгтэй.

130
00:06:41,358 --> 00:06:43,927
Тэгж байж бид хаана аюул байгааг 
харж сурна.

131
00:06:43,927 --> 00:06:48,623
Тахлын сургуулилалтыг 
Америкт 2001 онд нэг удаа хэрэгжүүлсэн.

132
00:06:48,623 --> 00:06:50,333
Харамсалтай амжилт олоогүй.

133
00:06:50,333 --> 00:06:54,370
Тахал 1, хүмүүс 0.
(Инээд)

134
00:06:55,300 --> 00:07:01,609
Эцэст нь хэлэхэд вакцин, оношлогооны 
талбарт хүчирхэг судалгаа хэрэгтэй.

135
00:07:01,609 --> 00:07:05,476
Бидэнд гаргасан амжилт бий, 
Адено хам шинжийн вирусын жишээ.

136
00:07:05,476 --> 00:07:08,399
Маш хурдан хэрэгжсэн.

137
00:07:09,029 --> 00:07:12,599
Яг одоогоор надад энэ төсөлд хэр хэмжээний
төсөв орох талаар ойлголт алга.

138
00:07:12,599 --> 00:07:17,095
Гэхдээ магадлалт хөнөөлтэй харьцуулахад
энэ зардал маш бага байх нь тодорхой.

139
00:07:17,095 --> 00:07:21,230
Дэлхийн хэмжээний тахал дэгдэхэд
ойролцоогоор дэлхийн баялаг

140
00:07:21,230 --> 00:07:25,285
3 триллион доллараар буурна гэсэн
баримжааг Дэлхийн Банк гаргасан.

141
00:07:25,285 --> 00:07:29,332
Дээрээс нь сая сая хүнээ алдах болно.

142
00:07:29,332 --> 00:07:32,907
Энэхүү хөрөнгө оруулалт тахлын эсрэг
зөвхөн бэлэн байх төдийгөөр зогсохгүй

143
00:07:32,907 --> 00:07:34,518
олон чухал үр дүнг авчирч чадна.

144
00:07:34,518 --> 00:07:37,732
Анхан шатны эмнэлгийн тусламж,
судалгаа хөгжлийн төвийг сайжруулж

145
00:07:37,732 --> 00:07:40,672
дэлхийн эрүүл мэндийн байдалд
тэнцвэртэй байдлыг хангаж

146
00:07:40,672 --> 00:07:43,132
илүү аюулгүй дэлхийг бүтээж чадна.

147
00:07:43,132 --> 00:07:47,214
Үүнийг маш чухал асуудал гэж 
би бодож байна.

148
00:07:47,214 --> 00:07:49,230
Гэхдээ бидэнд сандрах шаардлага байхгүй.

149
00:07:49,230 --> 00:07:53,469
Бид лаазалсан хүнс нөөцлөх, 
нуувч зоориндоо орох хэрэггүй.

150
00:07:53,469 --> 00:07:57,659
Гэхдээ бид яаравчлах хэрэгтэй. 
Цаг хугацаа бидний талд биш байна.

151
00:07:57,659 --> 00:08:03,304
Үнэндээ Эболад ганцхан л эерэг зүйл байна.

152
00:08:03,304 --> 00:08:09,000
Биднийг нойрноосоо сэрж, 
бэлэн байх ёстойг санууллаа.

153
00:08:09,000 --> 00:08:14,978
Хэрвээ бид яг одооноос эхлэн бэлдвэл
дараагийн аюулд бэлэн байж чадна.

154
00:08:14,978 --> 00:08:16,565
Баярлалаа.

155
00:08:16,565 --> 00:08:19,693
(Алга ташилт)