من دڤێت بپرسیارەکا سادە دەستپێبکەم: ئەرێ بۆچی خەلکێ هەژار گەلەک بریارێن هەژار ددەن؟ ئەز دزانم پرسیارەکا بزەحمەتە، بەلـێ پا بەرێ خوە بدە داتایان. هەژار پتر دەیندکەت، کێمتر رادکەت، پتر جگاران دکێشیت، کێمتر راهێنانان دکەت، پتر ڤەدخوەت و کێمتر خوارنێن ساخلەم دخوەت. بۆچی؟ باشە، شروڤەکرنا ستاندارد جارەکێ هاتبوو کومڤەکرن ژلایێ سەرۆک وەزیرا بریتانییا، مارگارێت تاچەر. و ئەوێ هەژاری ب "نەخوەشییەکا کەسایەتییێ" ناڤکر. (کەنین) بشێوەیەکێ سادە، نەبوونا کەسایەتییێ، نوکە، ئەز یێ پشتراستم نە گەلەک ژهەوە دێ گەلەک دچاڤگرتی بن دەربارەی ڤێ چەندێ. بەلـێ ئەو هزرا کو دبێژیت شاشییەک یا دهەژاران بخوەدا هەی نەییا گرێدایە بخاتینا تاچەرێ ڤە. دبیت هندەک ژهەوە وێ چەندێ باوەر بکەن کو پێتڤییە هەژاری بکەینە بەرپرسیار ژشاشییێن وان بخوە. و دبیت هندەکێن دی بێژن کو پێتڤییە ئەم هاریکارییا وان بکەین ددانا بریارێن باشتردا بەلـێ پا گومانا سەرەکی هەر وەکی خوەیە: تشتەکێ شاش یێ هەی دەربارەی وان بخوە. ئەگەر بتنێ ئەم بشێین وان بگوهورین، ئەگەر بتنێ ئەم بشێین وان فێربکەین چەوا ژیانا خوە بەنە سەر، ئەگەر بتنێ ئەو دگوهداربن. و هەوە راستی بڤێت، من ئەڤ چەندە نیشا خەلکی ددا ژبو دەمەکێ درێژ. بتنێ چەند سالەکێن بوورینە کو بومن دیاربووی کو هەمی تشتێن من هزر دکر کو ئەز دزانم دەربارەی هەژارییێ دشاش بوون. ئەڤ هەمییە دەستپێکر دەمێ ژنیشکەکڤێ ڤە من روژنامەک خواندی ژلایێ چەند دەروونناسێن ئەمریکیڤە. ئەو ٨،٠٠٠ میلان چووبون ڤێ هەمی رێکێ بەرەف هندێ ڤە، بو خواندنەکا زانستی یا بالکێش. و ئەو جەرباندنەک بوو دگەل جووتیارێن لەڤەنا. لسەر تە پێتڤییە بزانی کو ئەڤ جووتیارە نێزیکی ٦٠٪ ژداهاتێ خوە یێ سالانە هەمییێ لسەر ئێک وەردگرن بئێکجاری، ئێکسەر پشتی چنینێ. ئەڤە وێ چەندێ دگەهینیت کو ئەو هەتا ڕادەکی دهەژارن دوەرزەکێ سالـێ دا و ددەولەمەندن دوەرزێ دی دا. ڤەکولەران داخواز ژوان کر کو تێستا ئای-کیو بکەن بەری چنینێ و پشتی چنینێ. ئەو تشتێ وان ئاشکەرا کری پشتی ڤێ چەندێ بتەمامی مێشكێ من ڕاوەستاند. جووتیاران نمرێن گەلەک لاواز بدەست خوەڤە ئینان بەری چنینێ. هوسا دیاربوو، کارتێکرنا ژینێ دهەژارییێ دا، یەکسانە بژدەستدانا ١٤ خالـێن ئای-کیو یێ. نوکە، داکو هزرەکێ بگەهینمە تە، ئەڤە دهێتە بەروارد کرن دگەل ژدەست دانا خەوا شەڤەکێ یان کارتێکرنا ئالودەبوون بئەلکوحولی. پشتی چەند هەیڤەکان، من گوهـ لێ بو ئیلدار شافر، ماموستایەکە لزانکویا پرێنستون و ئێکە ژبەلاڤکەرێن ڤێ خواندنا زانستی، دا هێتە هولەندا، ئەو جهـێ ئەز لـێ دژیم. ڤێجا مە ئێک و دوو دیت لئەمستردام داکو دەربارەی گریمانا وی یا شورەشگێری یا نوی دەربارەی هەژارییێ باخڤین. و ئەز دشێم کورتبکەم بتنێ ددوو پەیڤان دا: کێماتییا مێشکی. هوسا دیاربوو مروڤ جیاواز ڕەفتارێ دکەن دەمێ ئەو دزانن کو تشتەک ژوانا یێ کێمە. و نەیا گرنگە کا ئەو تشتە چییە -- .چ ئەو کێم دەم بیت، پارە یان خوارن ،هین هەمی ڤی هەستی دزانن دەمێ لسەر ،تە پێتڤی گەلەکـێ ئەنجام بدەی یان دەمێ بێهنڤەدانا دبەیە دناڤ فراڤینێ دا .و شەکرا دناڤ خوینا تەدا کێم دبیت ئەڤ چەندە گرنگیدانا تە بەرتەنگ دکەت ئێکسەر بو ئەو تشتێ ژتە کێم -- بو وێ ساندەویچا لسەر تە پێتڤی نوکە بخوەی. ئەو کومبوونا دێ دەستپێکەت د پێنج خولەکان دا یان ئەو قەرێن کو پێتڤییە بهێنە دان هەتا سوبەهی. و هوسا نێرینێن دومدرێژ نامیننە لسەر هزرا مە. تو دشێی بەرواردییێ بکەی بو کومپیوتەرەکێ نوی یێ کو کار ب ١٠ پروگرامێن بهێز دکەت .دئێک دەم دا پیچ پیچە خاف دبیت، و شاشییان دکەت، و لدوماهییێ، دراوەستیت -- نەژبەرکو ئەو کومپیوتەرەکێ نەباشە، بەلـێ ژبەرکو لسەر پێتڤییە گەلەک تشتان بکەت دئێک دەم دا. هەژاری هەمان ئاریشە یا هەی. ئەو بریارێن مەژی هشک نادەن ژبەرکو ئەو دمەژی هشکن، بەلـێ پا ژبەرکو یێ دچارچووڤەکی دا دژین یێ کو وەل وان دکەت کو بریارێن مەژی هشک بدەن. ڤێجا ژنیشکەکێ ڤە ئەز تێگەهشتم بوچی گەلەک ژپروگرامێن مە یێن لدژی هەژارییێ دبێ مفانە. بو نموونە، وەبەرهێنان دپەروەردێ دا بتەمامی یا بێ ئەنجامە. ڕامانا هەژارییێ نە کێماتییا زانینێ یە. ڤەکولینەکا نوی یا ٢٠١ خواندنێن زانستی یێن پروگرامێن فێرکاری دەربارەی کارتێکرنا ڕێڤەبرنا پاران گەهشتە وی ئەنجامی کو چ کارتێکرن بتەمامی نینن. نوکە، خەلەت دمن نەگەهن -- ئەڤە نە بووێ چەندێ یە کو هەژار فێری چ تشتان نابن -- چ پێنەڤیت ئەو دشێن گەلەک ژیر تربن. بەلـێ پا ئەڤ چەندە نەبەسە. یان هەروەکی پروفیسور شافری گوتییە من، "ئەڤە وەکی وێ چەندێ یە، دەمێ مەلەڤانییا نیشا کەسەکی ددەی، و پاشی دهاڤێژییە ددەریایەکێ تژی باروڤەیی دا." هێشتا یا لبیرامن لوێرێ ڕوینشتی، مەندەهوش بووم. و ژنیشکەکێ ڤە من زانی کو ئەم دشییان ڤێ چەندێ بزانین بەری دەهان سالان. ئانکو، ڤان دەروونناسان پێتڤی ب چ سکانەرێن مێشکی یێن ئالووز نەدبوون؛ بتنێ لسەر وان یا پێتڤی بوو کو ئای-کیو یا جوتیاری بپیڤن. و تێستێن ئای-کیو بەری پتر ژسەد سالان هاتینە داهێنان. براستی، بومن دیار بوو من دەربارەی دەروونناسییا هەژارییێ بەری نوکە خواندبوو. جورج ئوروێل، ئێک ژمەزنترین نڤێسەرێن هەتا نوکە ژیای، لدەستپێکا سالێن ١٩٢٠'ان ئەوی بخوە دهەژارییێ دا دژییا. "ناڤەروکا هەژارییێ،" ئەوی لوی دەمی نڤێسابوو کو کو هەژاری "پاشەڕۆژی ژناڤ دبەت." و ئەو پێ دما مەندەهوش، و دبێژیت، "چەوا خەلک هوسا بسانەهی مافی ددەنە خوە کو وانایەن بدەنە تە و دوعایان بوتە بکەن هەر دەمێ داهاتێ تە کێمترلـێ دهێت و دچیتە دبن چەند ئاستەکاندا." نوکە، ئەو پەیڤە گەلەک دجهێ خوەدانە بو ئەڤروکە ژی. چ پێ نەڤێت، پرسیارا مەزن ئەڤەیە: ئەرێ چ دشێت بهێتە کرن؟ ئابووریناسێن نویخاز چەند چارەسەری یێن هەین لبن هچکێن خوە. ئەم دشێن هاریکارییا وان بکەین دکارێ واندا یان نامەیان بو فرێکەن داکو بیرا وان بینن کو قەرێن خوە بدەن. ئەڤ جورە چارەسەرییە گەلەک یا بەربەلاڤە دناڤ سیاسەتمەدارێن ئەڤرو و مودێرن، پتر ژبەر وێ چەندێ، ژبەرکو بهایێ وان چ نینە. ئەز هزردکەم کو، ئەڤ چارەسەرییە، هێمایەکێ ڤی چەرخی یە یێ کو پترییا دەمان ئەم بتنێ نیشانان چارەسەر دکەین، بەلـێ پا ئەگەرێ سەرەکی پشتگوهـ دهاڤێین. ڤێجا ئەز هزردکەم: ئەرێ بوچی ئەم وی چارچووڤەی نا گوهورین یێ کو هەژار تێدا دژیت؟ یان، بزڤرینەڤە نموونا خوە یا کومپویتەری: بوچی دێ هەر دپروگرامی خەبتن دەمێ ئەم بشێن بسانەهی ئاریشێ چارەسەر بکەین بزێدەکرنا هندەک بیردانکا کومپیوتەری؟ لوێ خالـێ، پروفیسور شافری بەرسڤ دا ببەرێخوەدانەکا ڕاست و ڕاست. و پشتی چەندی چرکەیەکان، ئەوی گوت، "ئەها، ئەز تێگەهشتم. مەرەما تە ئەوە ئەرێ بوچی ئەم پتر پاران نادەینە هەژاران داکو هەژارییێ ژناڤ ببەین. ئوهـ، چ پێنەڤێت، دا تشتەکێ گەلەک جوان بیت. بەلـێ بلێبورینڤە ئەو کومپیانییا چەنگێ چەپێ یێ سیاسیی یا هەوە هەی لئەمستردام -- لویلایەتێن ئێکگرتی نینە." بەلـێ پا ئەرێ براستیژی ئەڤە هزرەکا کەڤنە و چەپگرە؟ بیرا من لخواندنا پلانەکا کەڤن هات -- تشتەک کو هاتبوو پێشنیارکرن ژلایێ هندەک هزرڤانێن پێشەنگ یێن مێژووی. فەیلەسوف توماس مور ئێکەم جار دپەرتووکا خوەدا تێبینییێ پێ ددەت، "یوتوپییا،" پتر ژ ٥٠٠ سالان بەری نوکە. و لایەنگرێن مەرەمێن پروژێ وی گوهارتن ژلایێ چەپێ بو راستێ، ژخودان هەوێن مافێن سیڤیل مارتن لوتەر کینگی، بەرەف ئابووریناس میلتون فرێدمەنی. و ئەو هزرەکا گەلەک سادەیە: گەرەنتییا داهاتەکێ بنەرەت. ئەڤە چ تشتە؟ ئێ باشە، یا بسانەهییە. پشتگیرییەکا هەیڤانەیە، تێرا وێ چەندێ کەت کو پێتڤییێن خوەیێن سەرەکی دابین بکەی: وەک خوارن، پاراستن و و پەروەردە. ئەو بتەمامی یا بێ مەرجە، ڤێجا چ کەسەک نابێژیتە تە کا پێتڤییە تو چ بکی بۆ وێ پشتگیرییێ، و چ کەسەک نابێژیت ژی. کا پێتڤییە تو چ لوێ پشتگیرییێ بکەی. داهاتێ بنەرەت نە خزمەتەکە، بەلـێ پا مافەکە. چ شەرم ژبنیرا تێدا نینە. ڤێجا دەمێ ئەز دسروشتێ بدروستاهی یێ هەژارییێ گەهشتیم، ئەز نەشییام براوەستم ژهزرکرنێ: ئەرێ ئەڤە ئەو هزرە یاکو ئەم هەمی لهیڤییێ؟ ئەرێ دبیت هەما هوسا بسانەهی بیت؟ و دسێ سالـێن دویڤدا دا، من هەمی تشتێن ئەز دشیام بخوینم خواندن دەربارەی داهاتێ بنەرەت. من ژمارەکا مەزن یا ئەزموونان خواندن یێن هاتینە ئەنجام دان سەرانسەری جیهانێ، و گەلەک پێ نەچوو بەری ئەز دچیرووکا گوندەکی بهەلنگڤم یا ئەڤ چەندە ئەنجام دای -- براستی هەژاری ژناڤبربوو. بەلـێ پا پاشی... هەمی کەسان دەربارەی وێ ژبیر کر. ئەڤ چیرووکە لداوفین، کەنەدا دەستپێدکەت. لسالا ١٩٧٤ێ، داهاتەکێ بنەرەتی بۆ هەمی کەسێن دڤی گوندێ بچوویک دا هاتە دابینکرن. خوە پشتراستبکر کو چ کەسەک نەکەڤیتە دژێر هێلا هەژارییێ دا. لدەستپێکا ئەزموونێ، لەشکەرەکێ ڤەکولەران لدەڤەرێ کومڤەبوون. بو ماوێ چوار سالان، هەمی تشت بباشی برێڤە دچوون. بەلـێ پا پشتی هینگی هێز بدەنگان کەتە دەستێن حکومەتەکا نوی، و کابینا نوی یا کەنەدا کێم مەرەم دیتن دڤێ ئەزموونا گەلەک گرانبهادا. ڤێجا دەمێ دیاربووی کو چ پارە نەمان داکو ئەنجامان براگەهینن، ڤەکولەران بریاردا فایلێن خوە دنێزیکی ٢،٠٠٠ کارتوونان دا ڕاکەن و بارکەن. بیست و پێنج سال بسەرڤە چوون، و پاشی ئێڤێلین فورگێت، پروفیسوورەکا کەنەدی، تومار دیتن. بو ماوێ سێ سالان، ئەوێ داتا دانانە بەر هەمی شێوازێن هەلسەنگاندنێن ئاماری، و نەیا گرنگە ئەوێ چ پێکوول کربن، ئەنجام هەمی دەمان بهەمان شێواز بوون: ئەزموون سەرکەفتنەکا بەرچاڤبوو. ئێڤێلین فورگێتێ ئاشکەراکر کو خەلکێ لداوفین نەبتنێ یێن دەولەمەندتر لـێ هاتین بەلـێ پا ژیرتر و سالخەمتر. پێرفورمەنسا زارۆکان لقوتابخانەیان زێدە پێشڤە چوو. ڕێژا نەخوەشان برێژا ٨.٥٪ کێمتر لـێ هات. ڕۆیدانێن توندوتیژییێ کێم لـێ هاتن، دگەل گلییێن دەروونی و مێشکی. و خەلکی کارێ خوە نەهێلا. کەسێن ئێکەمین یێن کو پیچەک کێمتر کاردکر دایکێن نوی و قوتابی بوون -- ئەڤێن پتر دماینە لقوتابخانا. ئەنجام بڤی شێوەی ژهینگێ وەرە یێن هاتینە دیتن دژمارەکا مەزن یا ئەزموونان دا لسەرانسەری جیهانی، بگرە ژئەمریکا بو هندێ. ڤێجا... ئەها ئەز ڤی تشتی فێربوویم. دەمێ دهێتە هەژارییێ، ئەم، دەولەمەند، پێتڤییە ژنیشاندانا وێ چەندێ براوەستین کو ئەم باشتر ژوان دزانین. پێتڤییە ئەم براوەستین ژهنارتنا پێلاڤان و هرچێن بچوویک بو هەژاران. بۆ وان مرۆڤێن ئەم چ جاران لهەڤ نەهاتین. و لسەر مە پێتڤییە ژوێ پیشەسازییا مەزن یا پێشنیارێن بیوروکراتی قورتال بکەین لدەمەکێ ئەم بسانەهی دشێین مووچێن وان بدەینە وان هەژارێن دا ئەو چاڤێ خوە دەنێ. (دەست قووتان) ژبەرکو، مەرەما من ئەوە، تشتێ جوان دەربارەی پارەی ئەوە کو خەلک دشێت بکاربینیت داکو وان تشتێن ئەو پێتڤی پێ بکرن لشوینا وان تشتێن هاتینە دەستنیشانکرن و شارەزا هزردکەن ئەو پێتڤی نە. بتنێ هزربکە کا نوکە چەند زانا و کارساز و نڤێسەر، وەک جورج ئورێل، یێ بەرزە دبن دناڤ نەبوون و کێمبوونێ دا. هزربکە دا چەند وزە و بەهرە دەرکەڤیت ئەگەر مە خوە ژهەژارییێ بئێکجاری خلاس کربایە. ئەز باوەر دکەم داهاتەکێ بنەرەت دا ڕەفتارێ کەت وەک سەرمایەکێ بەرهەمهێنەر بو خەلکی. و مە ئێدی پێ چێنابیت ئەگەر ئەم ڤێ چەندێ ئەنجام نەدەین، ژبەرکو هەژاری بشێوەیەکێ مەزن یا ببهایە. بو نمونە، بتنێ بەرێ خوە بدە بهایێ هەژارییا زاروکی لئەمریکا. سالانە دگەهیتە ٥٠٠ ملیار دولاران، ئەڤە هەمی و هێشتا چاڤدێرییا ساخلەمی یا گرانە، ڕێژێن خزمەتێن بکران خرابترن، و پتر تاوان. نوکە، ئەڤە بهەدەردانەکا مەزنە یا شیانێن مروڤی. بەلـێ پا دا دەربارەی فیلی باخڤین دژوورێ ڤە. ئەرێ دێ چەوا شێین گەرەنتییا داهاتەکێ بنەرەت بدەست خوەڤە ئینین. باشە، براستی ئەو گەلەک ئەرزانترە ژ ئەوا تو هزر بو دکەی. یاکو وان لداوفن ئەنجام دای ئابووریکرنا وێ یە بباجا داهاتەکێ نەرێنی ئەڤە وێ چەندێ دگەهینیت داهاتێ تە زێدە دبیت هەر دەمێ تو دچییە دبن هێلا هەژارییێ دا. و دوێ سیناریویێ دا، لدویف باشترین تەخمینا ئابووریناسێن مە، ئەڤ چەندە دێ ڕوویدەت ب ١٧٥ ملیاران -- چارێکەکا مەزاختننێن لەشکەرێ ئەمریکی، ١٪ ژ بەرهەمێ نافخویی بو تاکەکێ نافخویی [GDP] -- تو دشێی هەمی تشتان بلندتر لێ بکەی ژهێلا هەژارییێ بو ئەمریکییان. تو دشێی براستیژی هەژارییێ ژناڤ ببەی. پێتڤییە نوکە، ئەڤ چەندە ئارمانجە مە بیت. (دەست قووتان) دەمێ هزرێن و پالدانێن بچوویک یێ بووری. ئەز براستیژی هزر دکەم دەمێ هزرێن نوی یێن بنگەهی و شورەشگێری یێ هاتی، و داهاتێ بنەرەت گەلەک پترە ژیاساییەکا دی یا سادە. هەروەسا ئەو دووبارە هزرکرنەکا تەمامە دەربارەی وێ چەندێ کا کار براستی چییە. و ژبەر ڤێ چەندێ، ئەو بتنێ هەژاری ئازاد ناکەت، بەلکو مە هەمییان. نوکە، ملیونەهان خەلکی هەست دکەن کو کارێن وان چ ڕامان یان گرنگییێن هوسا بو نینن. ڕاپرسینەکا ڤان دوماهییا دناڤبەرا ٢٣٠،٠٠٠ کارمەندان ل ١٤٢ وەلاتان دیارکر کو بتنێ ١٣٪ ژکرێکاران براستی حەز ژکارێ خوە دکەن. و ڕاپرسینەکا دی دیارکر کو پتر ژ ٣٧٪ ژکرێکارێن بریتانی هزردکەن کو ئەو کارێن ئەو دکەن هەما پێتڤی بهەبوونێ ژی نی نینە. ئەڤە وەکی براد پیتی یە دەمێ دفلمێ "فایت کلوب،" دا دبێژیت "گەلەک جاران ئەم وان کارێن مە نەڤێین دکەین داکوبشێین وان تشتان بکرین یێن ئەم نەپێتڤی" (کەنین) نوکە، خەلەت دمن نەگەهن -- ئەز لڤێرە دەربارەی ماموستایان و زەلامێن پاقشکرنێ و کارکەرێن چاڤدێرییێ نائاخڤم. ئەگەر ئەو براوەستن ژکارکرنێ، ئەم دا دئاریشێ دا بین. من بەحسێ وان کارێن بگەلەک پارەیە و خودان باشترین سیڤی وی کاری دکەن ئەوێن پارێن خوە بدەست خوەڤە دئینن ب... کومبوونێن کەس-ب-کەس یێن شاندێن ستراتیژی یێن کو تێدا هزر دهێنە کرن دەربارەی بهایێ زێدەکرنا ژناڤبرنا داهێنانا پێکڤە دجڤاکێ ئێکگرتی دا. (کەنین) (دەست قوتان) یان تشتەکێ بوی شێوەی. بتنێ بینە پێشچاڤێن خوە ئەم یێ چەند بەهرەییێ بهەدەرددین، ژبەرکو ئەم یێ دبێژینە زاروکێن خوە لسەر وان پێتڤییە ئەو "ژیانێ بدەست خوەڤە بینن" یان هزرکە هەواییەکێ بیرکاریێ چ کاردکەت دفەیسبووکی دا یێ کو ئەم شەرمزارکرین بەری چەند سالان: باشترین مێشکێن نفشێ من" یێ هزردکەن کا دێ چەوا وەل خەلکی کەن کو کلیکان لریکلامان بدەن." ئەز مێژوونڤیسەکم. و ئەگەر مێژوو تشتەکی بتنێ نیشا مە بدەت، ئەوە کو تشت دهێنە گوهارتن. چ تشتێ حەتمی نینە دەربارەی ئەو ڕێکا مە جڤاک و ئابوورێ خوە ئاڤاکری نوکە. هزر دشێن جیهانێ بگوهورن و ئەو دگوهورن ژی. و ئەز هزردکەم بتایبەتی دڤان دچەند سالێن دووماهییێ دا، بشێوەیەکێ مەزن یا دیاربووی کو ئەم نەشێین خوە برەوشا نوکەڤە گرێدەین -- کو ئەم پێتڤی بهزرێن نوی نە. ئەز دزانم کو دبیت گەلەک ژهەوە درەشبینبن دەربارەی پاشەڕۆژەکا سەرهلدانا نە یەکسانییێ، ترس و کەرب ژبیانییان و گوهورینا کەشێ هەوای. بەلـێ پا ئەڤە نە بەسە بزانین کا ئەم لدژی چ نە. هەروەسا دڤێت ئەم دگەل تشتەکی بین. مارتن لوتەر کینگی نەگوتبوو، "من کابوویسەک یێ هەی." (کەنین) ئەوی خەونەک هەبوو. (دەست قوتان) ڤێجا... ئەڤەیە خەونا من: ئەز باوەرییێ بپاشەڕۆژەکێ دئینم یێ کو بهایێ کارێ تە نەهێتە دیارکرن بقەبارێ مووچێ تە، بەلـێ ب وێ ڕێژا کەیفخوەشییێ یاکو تو بەلاڤ دکەی و بوێ ڕێژا ڕامانێ یا کو تو ددەیێ. ئەز باوەرییێ بپاشەڕۆژەکێ دئینم یێکو مەرەما فێرکرن و پەروەردەکرنێ نە ئەو بیت کو تە ئامادە بکەت بو کارەکێ دی یێ بێ مفا بەلـێ پابو ژیانەکا بباشترین شێوەتێدا بژی. ئەز باوەرییێ بپاشەڕۆژەکێ دئینم یێکو هەبوون بێی هەژاری نە بەرژەوەندی بیت بەلکو ئێک ژمافان بیت ئەم هەمی ژهەژی. ڤێجا ئەڤە ئەم لڤێرە. ئەڤە ئەم لڤێرە. مە خواندنا زانستی یا هەی مە بەلگە یا هەی و مە خەون یێن هەین. نوکە، پتر ژ ٥٠٠ سالانە پشتی توماس موری ئێکەم جار دەربارەی داهاتەکێ بنەرەت نڤێسای، و ١٠٠ سالان پشتی جورج ئوروێلی سروشتێ دروست یێ هەژارییێ ئاشکەرا کری، لسەر مە هەمییان پێتڤییە نێرینا خوە دەربارەی جیهانێ بگوهورین ،ژبەرکو ڕامانا هەژارییێ نەبوونا کەسایەتییێ نینە. هەژاری نەبوونا پارەی یە. سوپاس بوهەوە. (دەست قوتان)