WEBVTT

00:00:00.210 --> 00:00:03.263
La problemo de la tramo
estas fama eksperimento

00:00:03.428 --> 00:00:04.639
kiu koncernas etikon.

00:00:04.870 --> 00:00:07.074
En sia klasika formo,
tiu testo indikas,

00:00:07.147 --> 00:00:09.057
ke estas 5 personoj
ligitaj al reloj de tramo,

00:00:09.153 --> 00:00:10.473
kaj kiuj ne povas fuĝi.

00:00:11.571 --> 00:00:14.009
Plenrapida tramo danĝere proksimiĝas,

00:00:14.107 --> 00:00:16.057
kaj minacas ĉiujn mortigi.

00:00:17.501 --> 00:00:19.264
Vi staras apud levilo de brakforko,

00:00:19.344 --> 00:00:22.783
kiu povas devojigi la tramon al
alia trako kaj savi tiujn 5 personojn.

00:00:23.277 --> 00:00:24.712
Tamen estas iu "sed"

00:00:24.838 --> 00:00:26.916
Sur la alia trako estas ligita iu.

00:00:27.040 --> 00:00:31.548
Do savante 5 homojn,
vi anstataŭe mortigus unu.

00:00:34.031 --> 00:00:35.214
Kion vi farus?

00:00:35.261 --> 00:00:37.341
La plej komuna reago estas
tiri la levilon

00:00:37.449 --> 00:00:39.411
por savi plejmulte da uloj.

00:00:39.625 --> 00:00:42.548
Sed la problemo komplikiĝas,
se la ulo sur la dua trako

00:00:42.646 --> 00:00:45.158
estas membro de via familio,
ekzemple.

00:00:45.514 --> 00:00:47.311
Homoj tuj iĝas pli hezitemaj,

00:00:47.352 --> 00:00:51.074
se la elekto iĝas: savi
5 nekonatojn aŭ 1 familianon.

00:00:51.365 --> 00:00:53.336
Estas dilemo etika,
sed nemulte verŝajna.

00:00:53.482 --> 00:00:55.923
Kvazaŭ neeblas
fronti tian elekton.

00:00:56.239 --> 00:00:59.477
Ni nun konsideru tiun dilemon
kun ŝanĝeto, aŭ alia vidangulo.

00:00:59.639 --> 00:01:03.955
Imagu ke anstataŭ tiuj 5 homoj,
troviĝas bestoj sur la reloj.

00:01:04.416 --> 00:01:07.192
Kaj sammaniere tramo
riskas tuj ĉiujn mortigi.

00:01:08.182 --> 00:01:10.807
Ĉu vi elektus tiri la levilon
por savi ilin?

00:01:10.982 --> 00:01:12.282
Mi scias tion, kion vi pensas:

00:01:12.551 --> 00:01:14.615
"Kiu kuŝas sur la dua vojo?"

00:01:14.685 --> 00:01:16.138
Kaj jen la modifo:

00:01:16.212 --> 00:01:16.965
Neniu.

00:01:17.067 --> 00:01:20.172
Nek iu, nek io.
Do la demando estas:

00:01:20.266 --> 00:01:24.769
Ĉu vi elektus tiri la levilon
por savi tiujn senhelpajn bestojn?

00:01:24.877 --> 00:01:27.787
Estos neniu viktimo aŭ malinda 
konsekvenco tirante la levilon.

00:01:28.494 --> 00:01:29.542
Kion vi farus?

00:01:29.717 --> 00:01:31.592
Vi tirus la levilon, supozeble.

00:01:32.071 --> 00:01:34.003
Nun, kio estos via reago,
se mi diras al vi,

00:01:34.121 --> 00:01:37.504
ke ĉi foje ne temas pri virtuala
aŭ hipoteza problemo

00:01:38.532 --> 00:01:40.689
Estas vera elekto, kun vi povas
ĉiutage fari

00:01:40.742 --> 00:01:42.764
por savi miliardojn da veraj bestoj.

00:01:43.178 --> 00:01:46.998
Tiri la levilon signifas
alpreni veganan vivstilon.

00:01:47.288 --> 00:01:50.044
Se vi tion faras, vi savos
ĉirkaŭ 200 bestojn jare,

00:01:50.819 --> 00:01:52.651
teraj, aŭ maraj.

00:01:52.971 --> 00:01:55.311
Neniu viktimo, neniu ofero.

00:01:55.416 --> 00:01:57.207
Postulas nur iom da pripensado

00:01:57.297 --> 00:01:59.037
kaj ankaŭ kelkajn adaptojn.

00:01:59.181 --> 00:02:02.440
Se vi ne tiras la levilon,
kaj daŭrigas laŭ norma dieto

00:02:02.712 --> 00:02:04.875
sendefendaj bestoj mortos.
(1000 miliardoj jare)

00:02:05.186 --> 00:02:06.050
Pripensu tion.

00:02:06.980 --> 00:02:10.473
Klaku bluan polekson,
se vi jam tiris la levilon

00:02:10.653 --> 00:02:12.476
aŭ se vi pripensas baldaŭ fari.

00:02:12.856 --> 00:02:14.646
Klaku nigran polekson,
se vi pensas ke indas daŭrigi

00:02:14.747 --> 00:02:16.565
mortigadon de tiuj bestoj.

00:02:16.701 --> 00:02:18.294
La elekto estas via.

00:02:18.380 --> 00:02:20.009
Tiu elekto estas vera.

00:02:20.156 --> 00:02:22.322
Ĉu vi sentas la etikan dilemon?

00:02:25.641 --> 00:02:29.051
Tradukis Markovo-Vito
por Vegetara Sekcio de SAT