La problemo de la tramo
estas fama eksperimento
kiu koncernas etikon.
En sia klasika formo,
tiu testo indikas,
ke estas 5 personoj
ligitaj al reloj de tramo,
kaj kiuj ne povas fuĝi.
Plenrapida tramo danĝere proksimiĝas,
kaj minacas ĉiujn mortigi.
Vi staras apud levilo de brakforko,
kiu povas devojigi la tramon al
alia trako kaj savi tiujn 5 personojn.
Tamen estas iu "sed"
Sur la alia trako estas ligita iu.
Do savante 5 homojn,
vi anstataŭe mortigus unu.
Kion vi farus?
La plej komuna reago estas
tiri la levilon
por savi plejmulte da uloj.
Sed la problemo komplikiĝas,
se la ulo sur la dua trako
estas membro de via familio,
ekzemple.
Homoj tuj iĝas pli hezitemaj,
se la elekto iĝas: savi
5 nekonatojn aŭ 1 familianon.
Estas dilemo etika,
sed nemulte verŝajna.
Kvazaŭ neeblas
fronti tian elekton.
Ni nun konsideru tiun dilemon
kun ŝanĝeto, aŭ alia vidangulo.
Imagu ke anstataŭ tiuj 5 homoj,
troviĝas bestoj sur la reloj.
Kaj sammaniere tramo
riskas tuj ĉiujn mortigi.
Ĉu vi elektus tiri la levilon
por savi ilin?
Mi scias tion, kion vi pensas:
"Kiu kuŝas sur la dua vojo?"
Kaj jen la modifo:
Neniu.
Nek iu, nek io.
Do la demando estas:
Ĉu vi elektus tiri la levilon
por savi tiujn senhelpajn bestojn?
Estos neniu viktimo aŭ malinda
konsekvenco tirante la levilon.
Kion vi farus?
Vi tirus la levilon, supozeble.
Nun, kio estos via reago,
se mi diras al vi,
ke ĉi foje ne temas pri virtuala
aŭ hipoteza problemo
Estas vera elekto, kun vi povas
ĉiutage fari
por savi miliardojn da veraj bestoj.
Tiri la levilon signifas
alpreni veganan vivstilon.
Se vi tion faras, vi savos
ĉirkaŭ 200 bestojn jare,
teraj, aŭ maraj.
Neniu viktimo, neniu ofero.
Postulas nur iom da pripensado
kaj ankaŭ kelkajn adaptojn.
Se vi ne tiras la levilon,
kaj daŭrigas laŭ norma dieto
sendefendaj bestoj mortos.
(1000 miliardoj jare)
Pripensu tion.
Klaku bluan polekson,
se vi jam tiris la levilon
aŭ se vi pripensas baldaŭ fari.
Klaku nigran polekson,
se vi pensas ke indas daŭrigi
mortigadon de tiuj bestoj.
La elekto estas via.
Tiu elekto estas vera.
Ĉu vi sentas la etikan dilemon?
Tradukis Markovo-Vito
por Vegetara Sekcio de SAT