WEBVTT

00:00:00.000 --> 00:00:02.934
Nükleer enerjiyi kullanmayı bırakmak için üç sebep.

00:00:03.528 --> 00:00:06.268
Bir: nükleer silahların yaygınlaşması

00:00:06.898 --> 00:00:09.077
Nükleer teknoloji dünya sahnesine şiddetli

00:00:09.077 --> 00:00:10.598
bir giriş yaptı: 1944'te

00:00:10.619 --> 00:00:12.283
Dünyanın ilk nükleer test

00:00:12.299 --> 00:00:14.559
patlamasının ardından iki büyük şehir

00:00:14.559 --> 00:00:18.559
sadece iki bomba ile yok edildi.

00:00:18.564 --> 00:00:21.124
Bundan sonra, reaktör teknolojisi yavaşça

00:00:21.128 --> 00:00:23.648
elektrik üretimi için kullanlmaya başlandı

00:00:23.648 --> 00:00:26.158
ama hep nükleer silah teknolojisiyle içten

00:00:26.158 --> 00:00:28.308
içe bağlantılıydı. Nükleer teknolojiye

00:00:28.308 --> 00:00:31.291
erişmeden nükleer silah yapmak imkansızdı.

00:00:31.291 --> 00:00:33.426
Silahların yaygınlaşmasını engellemeyi

00:00:33.446 --> 00:00:35.311
amaçlayan bir anlaşma olan

00:00:35.311 --> 00:00:37.838
Nükleer Silahların Yaygınlaşmasını

00:00:37.838 --> 00:00:41.328
Engelleme Anlaşması başarılı olamadı

00:00:41.448 --> 00:00:46.118
40 yılda 5 ülke kendi silahlarını üretti

00:00:46.148 --> 00:00:50.148
Asıl sorun barışçıl nükleer kullanımını

00:00:50.148 --> 00:00:54.148
nükleer silah programından ayırt etmek son

00:00:54.148 --> 00:00:55.364
derece zor.

00:00:55.364 --> 00:00:58.030
1970'lerde büyük nükleer güçler

00:00:58.030 --> 00:01:00.698
barışçıl teknolojilerini küçük ülkelere

00:01:00.698 --> 00:01:02.425
satıyorlardı, onlar da

00:01:02.485 --> 00:01:03.912
kendi silahlarını geliştiriyordu

00:01:03.912 --> 00:01:06.509
Ölümcül nükleer silahlara giden yol

00:01:06.509 --> 00:01:09.399
barışçıl nükleer santrallerden geçiyordu.

00:01:09.529 --> 00:01:11.749
İki: nükleer atık ve kirlilik sorunu

00:01:12.233 --> 00:01:14.353
Tüketilmiş nükleer yakıtlar sadece

00:01:14.353 --> 00:01:16.853
radyoaktif değil, aynı zamanda plütonyum

00:01:16.853 --> 00:01:19.783
gibi zehirli kimyasal elementler içeriyor.

00:01:19.783 --> 00:01:23.583
Zararını ise yavaşça 10.000'lerce yılda

00:01:23.583 --> 00:01:24.678
kaybediyor.

00:01:24.778 --> 00:01:27.273
Ayrıca yakıt işleme denilen

00:01:27.503 --> 00:01:29.930
plütonyumun atık yakıttan ayrıştırılma

00:01:29.940 --> 00:01:32.930
süreci iki amaçla kullanılıyordu:

00:01:33.014 --> 00:01:37.014
nükleer silah üretmek, ya da yeni yakıt

00:01:37.014 --> 00:01:38.654
olarak kullanabilmek, ama şu anda

00:01:38.664 --> 00:01:41.854
yakıt olarak kullanacak reaktörümüz yok.

00:01:41.856 --> 00:01:45.236
Bir miligram sizi öldürür; birkaç kilogram

00:01:45.236 --> 00:01:47.686
atom bombası yapar; Almanya gibi silahsız

00:01:47.686 --> 00:01:49.956
ülkelerde bile ortalıkta tonlarca atık var

00:01:49.956 --> 00:01:52.336
Çünkü yeniden işlemenin başarılı olacağı

00:01:52.336 --> 00:01:54.786
umulmuştu, ama olmadı, ellerinde kaldı.

00:01:54.786 --> 00:01:56.366
Tüm bu atıklar nereye gidecek peki?

00:01:56.388 --> 00:01:58.708
Okyanusa atmak yasaklanınca gömmeyi

00:01:58.708 --> 00:02:03.488
düşündüler ancak 10.000'lerce yıl güvenli

00:02:03.488 --> 00:02:06.407
kalacak bir yer bulunamadı. 30 ülkeden

00:02:06.407 --> 00:02:09.326
100.000'lerce tonluk radyoaktif atık için

00:02:09.326 --> 00:02:12.246
kalıcı depo kurmaya niyetlenen

00:02:12.246 --> 00:02:17.004
sadece bir ülke var: küçük Finlandiya.

00:02:17.004 --> 00:02:21.762
Üç: kazalar ve felaketler

00:02:21.762 --> 00:02:23.972
60 yıllık nükleer kullanım sonunda

00:02:23.972 --> 00:02:27.482
reaktör ve atık depolarında 7 büyük

00:02:27.492 --> 00:02:29.862
kaza meydana geldi.

00:02:29.862 --> 00:02:32.332
Üçü sınırlı zarar verse de dördü

00:02:32.332 --> 00:02:36.547
doğaya ciddi radyoaktif salınım yaptı.

00:02:36.597 --> 00:02:38.817
1957, 1987 ve 2011'de Rusya, Ukrayna

00:02:38.817 --> 00:02:42.817
Japonya'da çok miktarda toprak onlarca yıl

00:02:42.817 --> 00:02:46.817
insan yaşamına elverişsiz hale geldi. Ölüm

00:02:46.817 --> 00:02:51.373
sayıları saklansa da muhtemelen binlerce.

00:02:51.753 --> 00:02:54.891
Bu felaketler farklı reaktör tiplerinde,

00:02:54.891 --> 00:02:58.046
farklı ülkelerde ve farklı onyıllarda

00:02:58.046 --> 00:02:59.211
gerçekleşti.

00:02:59.271 --> 00:03:00.457
Rakamlara bakarak kendimize sorabiliriz,

00:03:00.457 --> 00:03:04.457
Dünya enerjisinin %10unu karşılamak uğruna

00:03:04.457 --> 00:03:08.017
her 30 yılda bir harap edici kaza yaşamaya

00:03:08.017 --> 00:03:09.027
değer mi?

00:03:09.027 --> 00:03:10.737
Oran %30 olsa her 10 yılda bir

00:03:10.737 --> 00:03:12.097
Fukuşima ya da Çernobil yaşamayı göze

00:03:12.097 --> 00:03:14.437
alacak mıyız? Buna razı mıyız? Hangi yeni

00:03:14.437 --> 00:03:17.077
toprak yaşanmaz hale gelmeli ki "yeter!"

00:03:17.077 --> 00:03:20.397
diyebilelim? Çizgimiz nedir? O halde

00:03:20.397 --> 00:03:24.397
nükleer enerjiyi kullanmalı mıyız? Riskler

00:03:24.397 --> 00:03:28.397
faydaları geçiyor, belki bu teknolojiyi

00:03:28.425 --> 00:03:31.555
bırakıp iyiliğimiz için daha iyilerine

00:03:31.555 --> 00:03:34.111
yönelmeliyiz.