1
00:00:00,000 --> 00:00:02,934
Nükleer enerjiyi kullanmayı bırakmak için üç sebep.

2
00:00:03,528 --> 00:00:06,268
Bir: nükleer silahların yaygınlaşması

3
00:00:06,898 --> 00:00:09,077
Nükleer teknoloji dünya sahnesine şiddetli

4
00:00:09,077 --> 00:00:10,598
bir giriş yaptı: 1944'te

5
00:00:10,619 --> 00:00:12,283
Dünyanın ilk nükleer test

6
00:00:12,299 --> 00:00:14,559
patlamasının ardından iki büyük şehir

7
00:00:14,559 --> 00:00:18,559
sadece iki bomba ile yok edildi.

8
00:00:18,564 --> 00:00:21,124
Bundan sonra, reaktör teknolojisi yavaşça

9
00:00:21,128 --> 00:00:23,648
elektrik üretimi için kullanlmaya başlandı

10
00:00:23,648 --> 00:00:26,158
ama hep nükleer silah teknolojisiyle içten

11
00:00:26,158 --> 00:00:28,308
içe bağlantılıydı. Nükleer teknolojiye

12
00:00:28,308 --> 00:00:31,291
erişmeden nükleer silah yapmak imkansızdı.

13
00:00:31,291 --> 00:00:33,426
Silahların yaygınlaşmasını engellemeyi

14
00:00:33,446 --> 00:00:35,311
amaçlayan bir anlaşma olan

15
00:00:35,311 --> 00:00:37,838
Nükleer Silahların Yaygınlaşmasını

16
00:00:37,838 --> 00:00:41,328
Engelleme Anlaşması başarılı olamadı

17
00:00:41,448 --> 00:00:46,118
40 yılda 5 ülke kendi silahlarını üretti

18
00:00:46,148 --> 00:00:50,148
Asıl sorun barışçıl nükleer kullanımını

19
00:00:50,148 --> 00:00:54,148
nükleer silah programından ayırt etmek son

20
00:00:54,148 --> 00:00:55,364
derece zor.

21
00:00:55,364 --> 00:00:58,030
1970'lerde büyük nükleer güçler

22
00:00:58,030 --> 00:01:00,698
barışçıl teknolojilerini küçük ülkelere

23
00:01:00,698 --> 00:01:02,425
satıyorlardı, onlar da

24
00:01:02,485 --> 00:01:03,912
kendi silahlarını geliştiriyordu

25
00:01:03,912 --> 00:01:06,509
Ölümcül nükleer silahlara giden yol

26
00:01:06,509 --> 00:01:09,399
barışçıl nükleer santrallerden geçiyordu.

27
00:01:09,529 --> 00:01:11,749
İki: nükleer atık ve kirlilik sorunu

28
00:01:12,233 --> 00:01:14,353
Tüketilmiş nükleer yakıtlar sadece

29
00:01:14,353 --> 00:01:16,853
radyoaktif değil, aynı zamanda plütonyum

30
00:01:16,853 --> 00:01:19,783
gibi zehirli kimyasal elementler içeriyor.

31
00:01:19,783 --> 00:01:23,583
Zararını ise yavaşça 10.000'lerce yılda

32
00:01:23,583 --> 00:01:24,678
kaybediyor.

33
00:01:24,778 --> 00:01:27,273
Ayrıca yakıt işleme denilen

34
00:01:27,503 --> 00:01:29,930
plütonyumun atık yakıttan ayrıştırılma

35
00:01:29,940 --> 00:01:32,930
süreci iki amaçla kullanılıyordu:

36
00:01:33,014 --> 00:01:37,014
nükleer silah üretmek, ya da yeni yakıt

37
00:01:37,014 --> 00:01:38,654
olarak kullanabilmek, ama şu anda

38
00:01:38,664 --> 00:01:41,854
yakıt olarak kullanacak reaktörümüz yok.

39
00:01:41,856 --> 00:01:45,236
Bir miligram sizi öldürür; birkaç kilogram

40
00:01:45,236 --> 00:01:47,686
atom bombası yapar; Almanya gibi silahsız

41
00:01:47,686 --> 00:01:49,956
ülkelerde bile ortalıkta tonlarca atık var

42
00:01:49,956 --> 00:01:52,336
Çünkü yeniden işlemenin başarılı olacağı

43
00:01:52,336 --> 00:01:54,786
umulmuştu, ama olmadı, ellerinde kaldı.

44
00:01:54,786 --> 00:01:56,366
Tüm bu atıklar nereye gidecek peki?

45
00:01:56,388 --> 00:01:58,708
Okyanusa atmak yasaklanınca gömmeyi

46
00:01:58,708 --> 00:02:03,488
düşündüler ancak 10.000'lerce yıl güvenli

47
00:02:03,488 --> 00:02:06,407
kalacak bir yer bulunamadı. 30 ülkeden

48
00:02:06,407 --> 00:02:09,326
100.000'lerce tonluk radyoaktif atık için

49
00:02:09,326 --> 00:02:12,246
kalıcı depo kurmaya niyetlenen

50
00:02:12,246 --> 00:02:17,004
sadece bir ülke var: küçük Finlandiya.

51
00:02:17,004 --> 00:02:21,762
Üç: kazalar ve felaketler

52
00:02:21,762 --> 00:02:23,972
60 yıllık nükleer kullanım sonunda

53
00:02:23,972 --> 00:02:27,482
reaktör ve atık depolarında 7 büyük

54
00:02:27,492 --> 00:02:29,862
kaza meydana geldi.

55
00:02:29,862 --> 00:02:32,332
Üçü sınırlı zarar verse de dördü

56
00:02:32,332 --> 00:02:36,547
doğaya ciddi radyoaktif salınım yaptı.

57
00:02:36,597 --> 00:02:38,817
1957, 1987 ve 2011'de Rusya, Ukrayna

58
00:02:38,817 --> 00:02:42,817
Japonya'da çok miktarda toprak onlarca yıl

59
00:02:42,817 --> 00:02:46,817
insan yaşamına elverişsiz hale geldi. Ölüm

60
00:02:46,817 --> 00:02:51,373
sayıları saklansa da muhtemelen binlerce.

61
00:02:51,753 --> 00:02:54,891
Bu felaketler farklı reaktör tiplerinde,

62
00:02:54,891 --> 00:02:58,046
farklı ülkelerde ve farklı onyıllarda

63
00:02:58,046 --> 00:02:59,211
gerçekleşti.

64
00:02:59,271 --> 00:03:00,457
Rakamlara bakarak kendimize sorabiliriz,

65
00:03:00,457 --> 00:03:04,457
Dünya enerjisinin %10unu karşılamak uğruna

66
00:03:04,457 --> 00:03:08,017
her 30 yılda bir harap edici kaza yaşamaya

67
00:03:08,017 --> 00:03:09,027
değer mi?

68
00:03:09,027 --> 00:03:10,737
Oran %30 olsa her 10 yılda bir

69
00:03:10,737 --> 00:03:12,097
Fukuşima ya da Çernobil yaşamayı göze

70
00:03:12,097 --> 00:03:14,437
alacak mıyız? Buna razı mıyız? Hangi yeni

71
00:03:14,437 --> 00:03:17,077
toprak yaşanmaz hale gelmeli ki "yeter!"

72
00:03:17,077 --> 00:03:20,397
diyebilelim? Çizgimiz nedir? O halde

73
00:03:20,397 --> 00:03:24,397
nükleer enerjiyi kullanmalı mıyız? Riskler

74
00:03:24,397 --> 00:03:28,397
faydaları geçiyor, belki bu teknolojiyi

75
00:03:28,425 --> 00:03:31,555
bırakıp iyiliğimiz için daha iyilerine

76
00:03:31,555 --> 00:03:34,111
yönelmeliyiz.