0:00:00.000,0:00:02.934
Nükleer enerjiyi kullanmayı bırakmak için üç sebep.

0:00:03.528,0:00:06.268
Bir: nükleer silahların yaygınlaşması

0:00:06.898,0:00:09.077
Nükleer teknoloji dünya sahnesine şiddetli

0:00:09.077,0:00:10.598
bir giriş yaptı: 1944'te

0:00:10.619,0:00:12.283
Dünyanın ilk nükleer test

0:00:12.299,0:00:14.559
patlamasının ardından iki büyük şehir

0:00:14.559,0:00:18.559
sadece iki bomba ile yok edildi.

0:00:18.564,0:00:21.124
Bundan sonra, reaktör teknolojisi yavaşça

0:00:21.128,0:00:23.648
elektrik üretimi için kullanlmaya başlandı

0:00:23.648,0:00:26.158
ama hep nükleer silah teknolojisiyle içten

0:00:26.158,0:00:28.308
içe bağlantılıydı. Nükleer teknolojiye

0:00:28.308,0:00:31.291
erişmeden nükleer silah yapmak imkansızdı.

0:00:31.291,0:00:33.426
Silahların yaygınlaşmasını engellemeyi

0:00:33.446,0:00:35.311
amaçlayan bir anlaşma olan

0:00:35.311,0:00:37.838
Nükleer Silahların Yaygınlaşmasını

0:00:37.838,0:00:41.328
Engelleme Anlaşması başarılı olamadı

0:00:41.448,0:00:46.118
40 yılda 5 ülke kendi silahlarını üretti

0:00:46.148,0:00:50.148
Asıl sorun barışçıl nükleer kullanımını

0:00:50.148,0:00:54.148
nükleer silah programından ayırt etmek son

0:00:54.148,0:00:55.364
derece zor.

0:00:55.364,0:00:58.030
1970'lerde büyük nükleer güçler

0:00:58.030,0:01:00.698
barışçıl teknolojilerini küçük ülkelere

0:01:00.698,0:01:02.425
satıyorlardı, onlar da

0:01:02.485,0:01:03.912
kendi silahlarını geliştiriyordu

0:01:03.912,0:01:06.509
Ölümcül nükleer silahlara giden yol

0:01:06.509,0:01:09.399
barışçıl nükleer santrallerden geçiyordu.

0:01:09.529,0:01:11.749
İki: nükleer atık ve kirlilik sorunu

0:01:12.233,0:01:14.353
Tüketilmiş nükleer yakıtlar sadece

0:01:14.353,0:01:16.853
radyoaktif değil, aynı zamanda plütonyum

0:01:16.853,0:01:19.783
gibi zehirli kimyasal elementler içeriyor.

0:01:19.783,0:01:23.583
Zararını ise yavaşça 10.000'lerce yılda

0:01:23.583,0:01:24.678
kaybediyor.

0:01:24.778,0:01:27.273
Ayrıca yakıt işleme denilen

0:01:27.503,0:01:29.930
plütonyumun atık yakıttan ayrıştırılma

0:01:29.940,0:01:32.930
süreci iki amaçla kullanılıyordu:

0:01:33.014,0:01:37.014
nükleer silah üretmek, ya da yeni yakıt

0:01:37.014,0:01:38.654
olarak kullanabilmek, ama şu anda

0:01:38.664,0:01:41.854
yakıt olarak kullanacak reaktörümüz yok.

0:01:41.856,0:01:45.236
Bir miligram sizi öldürür; birkaç kilogram

0:01:45.236,0:01:47.686
atom bombası yapar; Almanya gibi silahsız

0:01:47.686,0:01:49.956
ülkelerde bile ortalıkta tonlarca atık var

0:01:49.956,0:01:52.336
Çünkü yeniden işlemenin başarılı olacağı

0:01:52.336,0:01:54.786
umulmuştu, ama olmadı, ellerinde kaldı.

0:01:54.786,0:01:56.366
Tüm bu atıklar nereye gidecek peki?

0:01:56.388,0:01:58.708
Okyanusa atmak yasaklanınca gömmeyi

0:01:58.708,0:02:03.488
düşündüler ancak 10.000'lerce yıl güvenli

0:02:03.488,0:02:06.407
kalacak bir yer bulunamadı. 30 ülkeden

0:02:06.407,0:02:09.326
100.000'lerce tonluk radyoaktif atık için

0:02:09.326,0:02:12.246
kalıcı depo kurmaya niyetlenen

0:02:12.246,0:02:17.004
sadece bir ülke var: küçük Finlandiya.

0:02:17.004,0:02:21.762
Üç: kazalar ve felaketler

0:02:21.762,0:02:23.972
60 yıllık nükleer kullanım sonunda

0:02:23.972,0:02:27.482
reaktör ve atık depolarında 7 büyük

0:02:27.492,0:02:29.862
kaza meydana geldi.

0:02:29.862,0:02:32.332
Üçü sınırlı zarar verse de dördü

0:02:32.332,0:02:36.547
doğaya ciddi radyoaktif salınım yaptı.

0:02:36.597,0:02:38.817
1957, 1987 ve 2011'de Rusya, Ukrayna

0:02:38.817,0:02:42.817
Japonya'da çok miktarda toprak onlarca yıl

0:02:42.817,0:02:46.817
insan yaşamına elverişsiz hale geldi. Ölüm

0:02:46.817,0:02:51.373
sayıları saklansa da muhtemelen binlerce.

0:02:51.753,0:02:54.891
Bu felaketler farklı reaktör tiplerinde,

0:02:54.891,0:02:58.046
farklı ülkelerde ve farklı onyıllarda

0:02:58.046,0:02:59.211
gerçekleşti.

0:02:59.271,0:03:00.457
Rakamlara bakarak kendimize sorabiliriz,

0:03:00.457,0:03:04.457
Dünya enerjisinin %10unu karşılamak uğruna

0:03:04.457,0:03:08.017
her 30 yılda bir harap edici kaza yaşamaya

0:03:08.017,0:03:09.027
değer mi?

0:03:09.027,0:03:10.737
Oran %30 olsa her 10 yılda bir

0:03:10.737,0:03:12.097
Fukuşima ya da Çernobil yaşamayı göze

0:03:12.097,0:03:14.437
alacak mıyız? Buna razı mıyız? Hangi yeni

0:03:14.437,0:03:17.077
toprak yaşanmaz hale gelmeli ki "yeter!"

0:03:17.077,0:03:20.397
diyebilelim? Çizgimiz nedir? O halde

0:03:20.397,0:03:24.397
nükleer enerjiyi kullanmalı mıyız? Riskler

0:03:24.397,0:03:28.397
faydaları geçiyor, belki bu teknolojiyi

0:03:28.425,0:03:31.555
bırakıp iyiliğimiz için daha iyilerine

0:03:31.555,0:03:34.111
yönelmeliyiz.