ตารางธาตุเป็นอะไรที่เรารู้กันดี

ไม่เพียงพบมันในห้องแล็ปเคมีทั่วโลก

ยังพบมันได้บน เสื้อยืด ถ้วยกาแฟ 
และ ม่านห้องน้ำ

ตารางธาตุไม่ได้เป็นแค่พวกของล้ำสมัย
ตามกระแสเท่านั้น

แต่มันยังเป็นสิ่งที่แสดงถึงอัจฉริยภาพของมนุษย์

ในระดับเดียวกับ ทัชมาฮาล ภาพโมนาลิซ่า 
และไอศกรีมแซนวิช --

ผู้ที่สร้างมันขึ้นมา คือ ดมิทรี เมนเดเลฟ
(Dmitri Mendeleev) นักวิทยาศาสตร์ระดับตำนาน

แต่ทำไมล่ะ? เขากับตารางธาตุของเขา
มันเจ๋งขนาดนั้นเลยหรือ?

เพราะเขาได้จัดเรียงรายชื่อของธาตุ
ที่มีอยู่แล้วหรือ?

ไม่หรอก แค่จัดเรียงชื่อธาตุไม่มีทางทำให้คุณ
กลายเป็นตำนานของวงการวิทยาศาสตร์ได้หรอก

ยิ่งไปกว่านั้น เขาก็ไม่ใช่คนแรกที่ทำสิ่งนี้

หรือเป็นเพราะเขาจัดเรียงธาตุ
ที่มีคุณสมบัติใกล้เคียงกันไว้ด้วยกัน?

ก็ยังไม่ใช่ มีคนเคยทำมันมาก่อนแล้วเช่นกัน

ตกลงว่า อะไรกันแน่ที่แสดงถึงอัจฉริยะภาพ
ของเมนเดเลฟ?

ลองมาดูตารางธาตุเวอร์ชันแรกๆ ในราวๆ ปี 1870

เราจะเห็นว่าธาตุต่างๆ ในตาราง
ถูกแสดงโดยใช้สัญลักษณ์เป็นอักษร 2 ตัว

ลองมาดูที่ตำแหน่งคอลัมน์ที่ 3 แถวที่ 5 กัน

มันมีเครื่องหมายขีดอยู่ตรงนั้น

ธาตุที่ยังว่างอยู่นั้น 
จะเผยให้เห็นถึงความหลักแหลมของเมนเดเลฟ

เครื่องหมายขีดนั้น เป็น วิทยาศาสตร์

ที่ตรงเครื่องหมายนั่น ดมิทรีกล่าวอย่างมั่นใจ

เขาพูดว่า --ประโยคตามที่เขาพูดในตอนนั้น --

ถึงเราจะยังไม่พบธาตุตัวนี้จริงๆ 
แต่ผมจะขอตั้งชื่อให้มันสักหน่อย

มันอยู่ถัดจากธาตุอะลูมิเนียมไปหนึ่งช่องดังนั้น
เราจะเรียกมันว่า เอกา-อะลูมิเนียม (eka-aluminum)

"เอกา" (eka) ในภาษาสันสกฤตแปลว่า หนึ่ง

ยังไม่เคยมีใครค้นพบธาตุเอกา-อะลูมิเนียม
ดังนั้นเราจึงยังไม่ทราบคุณสมบัติของมัน ใช่ไหม?

ไม่จริงหรอก! จากตำแหน่งในตารางธาตุ 
ผมสามารถบอกคุณสมบัติต่างๆ ของมันได้

ก่อนอื่นเลย เอกา-อะลูมิเนียม 1 อะตอม 
จะมีน้ำหนักอะตอมเท่ากับ 68

หนักกว่าไฮโดรเจนอะตอม ประมาณ 68 เท่า

เมื่อเอกา-อะลูมิเนียมอยู่โดดๆ 
คุณจะพบมันเป็นโลหะแข็งที่อุณหภูมิห้อง

มันมีลักษณะมันเงา และนำความร้อนได้ดี

มันสามารถนำมาตีให้เป็นแผ่น 
หรือนำมายืดให้เป็นเส้นลวดได้

แต่จุดหลอมเหลวของมันต่ำอย่างไม่น่าเชื่อ

ธาตุนี้ที่ปริมาตรขนาด 1 ลบ.ซม. จะหนัก 6 กรัม

เมนเดเลฟสามารถทำนายคุณสมบัติเหล่านี้ได้
จากตำแหน่งของมันในตารางธาตุ

ร่วมกับความรู้เกี่ยวกับธาตุอื่นๆ
ที่อยู่รอบๆ ตำแหน่งนั้น

ไม่กีปีหลังจากที่เขาทำนาย

ชาวฝรั่งเศสชื่อ พอล อะมีล เลอคอก เด บวสโบดราน
(Paul Emile Lecoq de Boisbaudran)

ค้นพบธาตุชนิดใหม่จากในตัวอย่างแร่เหล็ก

และตั้งชื่อมันว่า แกลเลียม (gallium) จากคำว่า กอล
(Gaul) ที่เป็นชื่อดั้งเดิมของประเทศฝรั่งเศส

ธาตุแกลเลียมอยู่ถัดจากธาตุอะลูมิเนียมไป 1 ช่อง
ตามตารางธาตุ

มันคือ เอกา-อะลูมิเนียม
แล้วที่เมนเดเลฟเคยทำนายเอาไว้ถูกต้องหรือเปล่า?

น้ำหนักอะตอมของธาตุแกลเลียม คือ 69.72

ที่ปริมาตร 1 ลบ.ซม. มีน้ำหนัก 5.9 กรัม

เป็นโลหะแข็งที่อุณหภูมิห้อง

และหลอมเหลวที่อุณหภูมิต่ำแค่ 30 องศาเซลเซียส

หรือที่ 85 องศาฟาเรนไฮต์

แค่เพียงคุณอมไว้ในปากหรือกำมันไว้ในมือ

เมนเดเลฟไม่เพียงถูกเผงเกี่ยวกับธาตุแกลเลียมเท่านั้น

เขายังได้ทำนายถึงธาตุอื่นอีก หลายตัว
ที่ยังไม่มีการค้นพบในตอนนั้น

เช่น ธาตุสแกนเดียม (scandium) 
เจอร์เมเนียม (germanium) เรเนียม (rhenium)

ธาตุที่เขาตั้งชื่อมันว่า เอกา-แมงกานีส(eka-manganese) 
ตอนนี้ถูกเรียกว่า เทคเนเดียม(technetium)

ธาตุเทคเนเดียมพบได้น้อยมากทั้งยังไม่สามารถสกัดออก
มาได้จนมันถูกสังเคราะห์จากเครื่องเร่งอนุภาคในปี 1937

เกือบ 70 ปี หลังจากที่เมนเดเลฟได้ทำนายไว้

30 ปี หลังจากเขาเสียชีวิต

ดมิทรีตายในปี 1907 โดยไม่เคยได้รับรางวัลโนเบล
แต่ต่อมาเขากลับได้รับเกียรติที่สูงส่งกว่า

ในปี 1955 นักวิทยาศาสตร์จากมหาวิทยาลัย
แคลิฟอร์เนีย เบิร์กลีย์ (UC Berkeley) สร้างธาตุใหม่
ที่ไม่เคยพบมาก่อน จำนวน 17 อะตอม

ธาตุนี้ตรงกับตำแหน่งที่ยังว่างในตารางธาตุ 
ที่มีเลขอะตอม 101

และตั้งชื่อมันว่า เมนเดลีเวียม
(Mendelevium) ในปี 1963

นักวิทยาศาสตร์ที่ได้รับรางวัลโนเบลมีมากกว่า 800 คน

แต่มีนักวิทยาศาสตร์เพียง 15 คนเท่านั้น 
ที่ได้รับเกียรติเอาชื่อไปใช้เป็นชื่อธาตุ

คราวหน้าถ้าคุณจ้องมองไปที่ตารางธาตุ

ไม่ว่าจะจากบนผนังห้องเรียนที่มหาวิทยาลัย 
หรือจากบนถ้วยกาแฟ

จำไว้ว่า ดมิทรี เมนเดเลฟ 
คนที่ประดิษฐ์ตารางธาตุขึ้นมา

ก็จ้องมองคุณอยู่เช่นกัน