WEBVTT

00:00:06.651 --> 00:00:08.422
ပြင်သစ်တော်လှန်ရေးက ဘယ်လိုမျိုးများ

00:00:08.422 --> 00:00:14.460
နာဆာရဲ့ဒေါ်လာ သန်း 200 တန်တဲ့ 
ဂြိုလ်ပတ်ယာဉ်ကို မတော်တဆ

00:00:14.460 --> 00:00:17.452
အင်္ဂါဂြိုဟ်ရဲ့ မျက်နှာပြင်ပေါ်ကို 
ပျက်ကျတာနဲ့ ဘာဆိုလို့လဲ။

00:00:17.452 --> 00:00:19.781
တကယ်တော့ အရာအားလုံးနဲ့
ဆိုင်တာပါပဲ။

00:00:19.781 --> 00:00:21.622
ဒီပျက်ကျမှုက တိုင်းတာတဲ့စနစ်နှစ်ခုကြား

00:00:21.622 --> 00:00:24.657
အပြောင်းအလဲ လုပ်ရင်းကနေ 
ဖြစ်လာတဲ့ အမှားအယွင်း တစ်ခုကြောင့်ပါ

00:00:24.657 --> 00:00:26.163
အမေရိကန် ဓလေ့ထုံးတမ်းစနစ်နဲ့

00:00:26.163 --> 00:00:29.324
မက်ထရစ် သို့မဟုတ် S.I ယူနစ်စနစ်နဲ့ပါ။

00:00:29.324 --> 00:00:31.936
အဲဒါက ပြင်သစ် တော်လှန်ရေးနဲ့ 
ဘယ်လိုများဆက်စပ်နေပါသလဲ။

00:00:31.936 --> 00:00:33.453
ရှင်းပြပါရစေ။

00:00:33.453 --> 00:00:35.672
မှတ်တမ်းရှိ လူ့သမိုင်းကြောင်း
အများစုအရဆိုရင်

00:00:35.672 --> 00:00:40.493
စပါးစေ့ရဲ့ အလေးချိန် သို့မဟုတ် လက်ရဲ့
အရှည်ကို တိုင်းတာတဲ့ယူနစ်တွေက မတူကြပါဘူး

00:00:40.493 --> 00:00:42.693
တစ်နေရာ နှင့်တစ်နေရာ ကွဲပြားကြတယ်

00:00:42.693 --> 00:00:45.682
နေရာ အမျိုးမျိုးမှာ မတူတဲ့
တိုင်းတာမှုတွေကို သုံးခဲ့ရုံတင်မက၊

00:00:45.682 --> 00:00:49.173
လုံးဝကွဲပြားခြားနားသော
နံပါတ်စနစ်တွေလည်း ရှိခဲ့ကြတယ်။

00:00:49.173 --> 00:00:52.304
အလယ်ခေတ် နှောင်းပိုင်းမှာ၊
ဟိန္ဒူ အာရေဗျ ဒဿမစနစ်က

00:00:52.304 --> 00:00:56.773
ဥရောပတိုက်မှာ ရောမဂဏန်း နဲ့
အပိုင်း စနစ်တွေကို အစားထိုးသွားတယ်။

00:00:56.773 --> 00:01:01.592
John Wikins လိုပညာရှင်တွေရဲ့ ဒဿမစနစ်အခြေခံ
တိုင်းတာမှုကို မြှင့်တင်ဖို့ အားထုတ်တွေမှု

00:01:01.592 --> 00:01:03.383
အောင်မြင်မှု နည်းပါးခဲ့ရတယ်

00:01:03.383 --> 00:01:06.683
ပြင်သစ် တစ်ခုတည်းမှာကို ပဲ
၂သိန်းခွဲလောက်ရှိတဲ့ မတူတဲ့ယူနစ်တွေနဲ့ဆို

00:01:06.683 --> 00:01:11.256
ပြောင်းလဲမှုတွေ ကျယ်ပြန့်စွာပြုလုပ်ဖို့က
အကြီးအကျယ် ဖျက်ဆီးဖို့လိုလိမ့်မယ်

00:01:11.256 --> 00:01:14.837
၁၉၇၈ မှာတော့ အဲဒီအဖျက်အဆီးက ပေါ်လာခဲ့တယ်

00:01:14.837 --> 00:01:19.264
ပြင်သစ် တော်လှန်ရေး ခေါင်းဆောင်တွေက 
ဘုရင်စနစ်ကိုပဲ ဖြုတ်ချခဲ့တာမကဘူး

00:01:19.264 --> 00:01:22.223
သူတို့က လူ့အဖွဲ့အစည်းတစ်ခုလုံးကို
လုံးဝပြောင်းလဲဖို့ရှာခဲ့တယ်

00:01:22.223 --> 00:01:25.703
အမြော်အမြင်ရှိခြင်းနဲ့ လျော်ကန်တဲ့ 
အခြေခံမူတွေအရ

00:01:25.703 --> 00:01:27.343
အစိုးရသစ် အာဏာရလာတဲ့အခါ,

00:01:27.343 --> 00:01:32.574
သိပ္ပံအကယ်ဒမီက တိုင်းတာမှုယူနစ်တွေကို
ပြုပြင်ပြောင်းလဲဖို့ စည်းဝေးခဲ့တယ်

00:01:32.574 --> 00:01:37.095
စိတ်ရှိတိုင်းလုပ်ထားပြီးဒေသရဲ့
ဓလေ့တွေပေါ် အခြေခံထားတဲ့ခေတ်ဟောင်းစနစ်တွေက

00:01:37.095 --> 00:01:41.343
သင်္ချာနည်းကျ ပြီးသဘာဝဆက်ဆံရေး
တွေနဲ့အစားထိုးလိုက်တယ်

00:01:41.343 --> 00:01:44.695
ဥပမာ၊ မီတာ ဆိုတဲ့ အတိုင်းအတာအတွက်
ဂရိက လာတဲ့စာလုံးကဆိုရင်

00:01:44.695 --> 00:01:49.853
အီကွေတာနှင့်မြောက်ဝင်ရိုးစွန်းအကြားကို 
1 / 10,000,000 အဖြစ်သတ်မှတ်လိုက်တယ်။

00:01:49.853 --> 00:01:53.955
မက်ထရစ် စနစ်အသစ်ကတော့ 
Marquis de Condorcet ဆိုတဲ့စကားနဲ့

00:01:53.955 --> 00:01:57.846
လူသားအားလုံးအတွက်၊ 
အချိန်အားလုံးအတွက်လို့ဆိုခဲ့တယ်

00:01:57.846 --> 00:02:00.664
စံတိုင်းတာတဲ့ စနစ်တွေမှာ
နိုင်ငံရေး အားသာချက်တွေက

00:02:00.664 --> 00:02:03.045
တော်လှန်ရေးအတွက်လည်း ရှိခဲ့တယ်

00:02:03.045 --> 00:02:08.285
မှူးမတ်တွေက ဒေသယူနစ်တွေကို သုံးပြီး
အရပ်သားတွေဆီက ပိုရယူဖို့ လုပ်မရတော့ဘူး

00:02:08.285 --> 00:02:12.046
အစိုးရက ထိထိရောက်ရောက်ပိုပြီး 
အခွန်တွေ ကောက်နိုင်လာတယ်

00:02:12.046 --> 00:02:15.617
တစ်ပတ်ကို ၁၀ရက်ကြာတဲ့ Republican 
ပြက္ခဒိန်အဖြစ် ပြောင်းလဲခြင်းက

00:02:15.617 --> 00:02:20.065
တနင်္ဂနွေနေ့တွေကို ဖျက်သိမ်းလိုက်ပြီး
ဘုရားကျောင်း အာဏာကိုလျှော့သလိုပါ။

00:02:20.065 --> 00:02:22.805
စနစ်အသစ်ကို ကျင့်သုံးတာက 
လွယ်တဲ့ကိစ္စတော့ မဟုတ်ဘူး။

00:02:22.805 --> 00:02:25.125
တကယ်တော့ တကယ့်အရှုပ်ထုတ်တစ်ခုပါပဲ။

00:02:25.125 --> 00:02:29.016
ပထမတော့ လူတွေက 
စနစ်အဟောင်းတွေနဲ့ တွဲပြီး အသစ်ကိုသုံးတယ်

00:02:29.016 --> 00:02:32.718
Republican ပြက္ခဒိန်ကိုတော့
နောက်ဆုံးမှာစွန့်ပစ်ခဲ့တယ်

00:02:32.718 --> 00:02:34.487
နပိုလီယံဘိုနာပတ် အာဏာရတဲ့အခါ

00:02:34.487 --> 00:02:38.016
သေးငယ်တဲ့ စီးပွားရေးလုပ်ငန်းတွေကိုတော့
အစဉ်အလာတိုင်းတာမှုကို

00:02:38.016 --> 00:02:40.256
မက်ထရစ်စနစ်နှင့် ဖလှယ်သုံးဖို့
ခွင့်ပြုခဲ့တယ်

00:02:40.256 --> 00:02:43.686
တရားဝင်ကိုတော့ မက်ထရစ်စနစ်
ကိုပဲသုံးစေခဲ့တယ်

00:02:43.686 --> 00:02:48.085
ပြင်သစ်ရဲ့နယ်နိမိတ်နှင့်အတူ
တိုက်ကြီးတစ်ခုလုံးပျံ့နှံ့သွားခဲ့တယ်

00:02:48.085 --> 00:02:50.806
နပိုလီယံအင်ပါယာ
ရှစ်နှစ်ကြာပြီးတဲ့နောက်တော့

00:02:50.806 --> 00:02:53.777
သူ့ရဲ့ အမွေအနှစ်တွေက 
တော်တော်ကြာ ကြံ့ကြံခံနိုင်ခဲ့တယ်။

00:02:53.777 --> 00:02:58.276
အချို့ဥရောပနိုင်ငံတွေကတော့ လွတ်လပ်ရေးရ
တာနဲ့ တိုင်းတာစနစ်ဟောင်းကိုပြောင်းသွားတယ်။

00:02:58.276 --> 00:03:01.069
အခြားသူများကတော့ နိုင်ငံတကာ
ကုန်သွယ်တဲ့ခေတ်မှာ

00:03:01.069 --> 00:03:03.837
စံချိန်စံညွှန်းသတ်မှတ်ခြင်း 
တန်ဖိုးကို နားလည်ခဲ့တယ်။

00:03:03.837 --> 00:03:08.037
ပေါ်တူဂီနှင့်နယ်သာလန် တို့က မက်ထရစ်စနစ်ကို
ဆန္ဒအလျောက် ပြောင်းလဲခဲ့ပြီးတဲ့နောက်

00:03:08.037 --> 00:03:09.955
အခြားနိုင်ငံတွေက လည်း နောက်ကလိုက်ခဲ့တယ်။

00:03:09.955 --> 00:03:14.328
ကိုလိုနီအင်ပါယာနဲ့အတူ တစ်ကမ္ဘာလုံးကို 
စနစ်တွေဖြန့်ဝေခဲ့တယ်။

00:03:14.328 --> 00:03:15.818
ပြင်သစ်ရဲ့ အဓိကပြိုင်ဘက်ဖြစ်တဲ့

00:03:15.818 --> 00:03:21.299
ဗြိတိန်က တော်လှန်တဲ့စိတ်ကူးကို တင်းခံပြီး
ရိုးရာယူနစ်တွေကို ထိန်းသိမ်းထားခဲ့တယ်

00:03:21.299 --> 00:03:25.598
ရာစုနှစ်နှစ်ခုကျော်လာတဲ့ နောက်တော့ဗြိတိသျှ
အင်ပါယာက တဖြည်းဖြည်း အသွင်ပြောင်းလာတယ်၊

00:03:25.598 --> 00:03:28.869
ပထမဆုံး မက်ထရစ်နစ်ကို
အခြားရွေးချယ်ခွင့်အနေနဲ့

00:03:28.869 --> 00:03:31.428
တဖြည်းဖြည်း တရားဝင်မလုပ်ခင်မှာ 
အတည်ပြုပေးခဲ့တယ်။

00:03:31.428 --> 00:03:35.638
သို့သော် ဒီပြောင်းလဲမှုက စောစော 
လွတ်လပ်ရေးရသွားခဲ့တဲ့

00:03:35.638 --> 00:03:38.288
ကိုလိုနီ ဆယ့်သုံးခုအတွက် တော့
နောက်ကျသွားခဲ့တယ်။

00:03:38.288 --> 00:03:42.947
အမေရိကန်ပြည်ထောင်စုက အတိတ်က
ကိုလိုနီ အင်္ဂလိပ်ယူနစ်နဲ့ ကြားညှပ်နေတယ်။

00:03:42.947 --> 00:03:45.728
ယနေ့တော့ သုံးနိုင်ငံပဲ မက်ထရစ်စနစ်ကို

00:03:45.728 --> 00:03:48.677
အပြည့်အဝ မကျင့်သုံးတဲ့နိုင်ငံအဖြစ်
ကျန်ရှိခဲ့တယ်။

00:03:48.677 --> 00:03:51.539
မက်ထရစ်သုံးဖို့ အဆက်မပြတ်
အစပျိုးနေပေမဲ့လည်း

00:03:51.539 --> 00:03:56.509
များစွာသော အမေရိကန်တွေက 
ပေတို့ ပေါင် တို့ကို ပိုပြီး နားလည်ကြတယ်။

00:03:56.509 --> 00:04:00.328
ရယ်စရာကတော့ တစ်ချိန်က တော်လှန်ရေး
မက်ထရစ်စနစ်လို့ သတ်မှတ်ခဲ့ကြတာကို

00:04:00.328 --> 00:04:03.509
ကမ္ဘာလုံးဆိုင်ရာညီညွတ်မှု၏
သင်္ကေတအဖြစ် မှတ်ယူနေကြရပြီ။

00:04:03.509 --> 00:04:09.650
သို့သော်လည်း မက်ထရစ်စနစ်ကို သိပ္ပံနှင့် 
ဆေးပညာ မှာတော့ တပြေးညီသုံးနေလျက်

00:04:09.650 --> 00:04:13.850
မူရင်း အခြေခံမူအရ တဖြည်းဖြည်းလည်း
ဆက်တိုးတက်ပြောင်းလဲနေပါတယ်

00:04:13.850 --> 00:04:14.948
အချိန်ကြာမြင့်စွာ,

00:04:14.948 --> 00:04:19.509
စံယူနစ်တွေကို အမှန်တကယ် ရုပ်ဝတ္ထုတွေနဲ့
သေချာထိန်းသိမ်း သတ်မှတ်ခဲ့ကြပါတယ်။

00:04:19.509 --> 00:04:22.608
သို့သော် တိုးတက်လာတဲ့ နည်းပညာနဲ့
တိကျမှုတွေကို ကျေးဇူးတင်ရမှာပဲ

00:04:22.608 --> 00:04:26.899
ဒီဝတ္ထုတွေရဲ့ ကန့်သတ်ချက်တွေနဲ့ 
စိတ်မချရတဲ့ ကြာကြာခံချိန်တွေကို

00:04:26.899 --> 00:04:31.429
ထာဝရ တည်ငြိမ်နေတဲ့ စံတွေနဲ့ 
ယခုတော့ အစားထိုး လိုက်ပါပြီ

00:04:31.429 --> 00:04:33.914
ဥပမာ အလင်းရဲ့မြန်နှုန်းလိုပေါ့။

00:04:33.914 --> 00:04:37.520
တသမတ်တည်း တိုင်းတာမှုတွေ ကျွန်တော်တို့
နေ့စဉ်ဘဝရဲ့ အရေးပါတဲ့ အပိုင်းဖြစ်ပြီး

00:04:37.520 --> 00:04:42.940
လူသားတွေအတွက် ကြီးမားတဲ့အောင်မြင်မှု အဖြစ်
အသိအမှတ်ပြုဖို့ခက်ပါတယ်

00:04:42.940 --> 00:04:45.879
နိုင်ငံရေးတော်လှန်မှု က စပေါ်ပေါက်ခဲ့တဲ့

00:04:45.879 --> 00:04:50.231
မက်ထရစ်စနစ်က သိပ္ပံနည်းကျတော်လှန်ရေး
ဖြစ်လာဖို့ အလွန်အရေးပါနေတုန်းပါပဲ။