1
00:00:07,471 --> 00:00:09,753
Oh, xin lỗi!

2
00:00:10,338 --> 00:00:11,398
Bạn đã bao giờ ngáp

3
00:00:11,398 --> 00:00:13,418
bởi vì người khác ngáp chưa?

4
00:00:13,418 --> 00:00:15,168
Bạn không thực sự mệt mỏi,

5
00:00:15,168 --> 00:00:18,209
nhưng đột nhiên miệng của bạn mở rộng

6
00:00:18,209 --> 00:00:22,124
và thực hiện

7
00:00:22,124 --> 00:00:23,914
một cú ngáp lớn

8
00:00:23,914 --> 00:00:27,237
Hiện tượng này được gọi là ngáp lây.

9
00:00:27,237 --> 00:00:29,121
Và trong khi các nhà khoa học 
vẫn không hoàn toàn hiểu được

10
00:00:29,121 --> 00:00:30,415
tại sao hiện tượng này lại xảy ra,

11
00:00:30,415 --> 00:00:33,499
có rất nhiều giả thuyết đang được nghiên cứu hiện nay.

12
00:00:33,499 --> 00:00:34,873
Hãy xem xét một vài

13
00:00:34,873 --> 00:00:36,581
trong những cái phổ biến nhất nhé,

14
00:00:36,581 --> 00:00:38,999
bắt đầu với hai giả thuyết sinh lý

15
00:00:38,999 --> 00:00:41,953
trước khi chuyển sang một cái khác về tâm lý.

16
00:00:41,953 --> 00:00:44,754
Giả thuyết sinh lý đầu tiên của chúng tôi

17
00:00:44,754 --> 00:00:46,227
cho rằng ngáp lây

18
00:00:46,227 --> 00:00:48,525
được kích hoạt bởi một kích thích cụ thể,

19
00:00:48,525 --> 00:00:50,012
một cái ngáp khởi đầu.

20
00:00:50,012 --> 00:00:52,861
được gọi là mô hình hành động cố định .

21
00:00:52,861 --> 00:00:55,943
Hãy nghĩ về mô hình hành động cố định 
như một hình ảnh phản chiếu.

22
00:00:55,943 --> 00:00:58,692
Cái ngáp của bạn làm cho tôi ngáp theo.

23
00:00:58,692 --> 00:01:00,532
Tương tự như một hiệu ứng domino,

24
00:01:00,532 --> 00:01:02,115
một người ngáp gây nên một cái ngáp khác

25
00:01:02,115 --> 00:01:04,998
ở một người gần đó đang quan sát hành động của anh ta
.

26
00:01:04,998 --> 00:01:06,995
Sau khi sự phản chiếu này được kích hoạt,

27
00:01:06,995 --> 00:01:08,530
hành động hệ quả của sự phản chiếu sẽ bắt đầu.

28
00:01:08,530 --> 00:01:09,897
Bạn đã bao giờ cố gắng để không ngáp

29
00:01:09,897 --> 00:01:11,543
một khi nó đã bắt đầu?

30
00:01:11,543 --> 00:01:14,531
Về cơ bản là không thể!

31
00:01:15,268 --> 00:01:17,178
Một giả thuyết sinh lý khác

32
00:01:17,178 --> 00:01:20,300
được biết đến như là một sự bắt chước không có ý thức,

33
00:01:20,300 --> 00:01:22,012
hay là hiệu ứng tắc kè hoa.

34
00:01:22,012 --> 00:01:24,584
Điều này xảy ra khi bạn bắt chước hành vi của một ai đó

35
00:01:24,584 --> 00:01:25,636
mà không hề hay biết,

36
00:01:25,636 --> 00:01:28,587
một hành động sao chép tinh tế và không có chủ ý.

37
00:01:28,587 --> 00:01:31,163
Người ta có xu hướng bắt chước tư thế của nhau.

38
00:01:31,163 --> 00:01:32,705
Nếu bạn đang ngồi đối diện với một ai đó

39
00:01:32,705 --> 00:01:34,254
đang bắt chéo chân,

40
00:01:34,254 --> 00:01:36,712
bạn có thể cũng sẽ bắt chéo chân của mình.

41
00:01:36,712 --> 00:01:38,915
Giả thuyết này cho thấy

42
00:01:38,915 --> 00:01:41,224
rằng chúng ta ngáp khi nhìn thấy ai đó ngáp

43
00:01:41,224 --> 00:01:43,031
bởi vì chúng ta đang sao chép một cách vô thức

44
00:01:43,031 --> 00:01:44,533
hành vi của anh ấy hay cô ấy.

45
00:01:44,533 --> 00:01:47,188
Các nhà khoa học tin rằng hiệu ứng tắc kè hoa này

46
00:01:47,188 --> 00:01:50,054
là có thể xảy ra bởi vì một tập hợp đặc biệt của tế bào thần kinh

47
00:01:50,054 --> 00:01:52,475
được gọi neurons phản chiếu.

48
00:01:53,336 --> 00:01:55,586
Neurons phản chiếu là một loại tế bào não

49
00:01:55,586 --> 00:01:58,146
phản ứng đồng đều khi chúng ta thực hiện một hành động

50
00:01:58,146 --> 00:01:59,704
như khi chúng ta thấy người nào khác

51
00:01:59,704 --> 00:02:01,504
thực hiện cùng một thao tác.

52
00:02:01,504 --> 00:02:02,831
Các tế bào thần kinh này rất quan trọng

53
00:02:02,831 --> 00:02:04,771
trong việc học hỏi và tự nhận thức.

54
00:02:04,771 --> 00:02:07,922
Ví dụ, xem ai đó làm điều gì đó,

55
00:02:07,922 --> 00:02:09,900
giống như đan móc

56
00:02:09,900 --> 00:02:10,651
hoặc tô son môi,

57
00:02:10,651 --> 00:02:14,590
có thể giúp bạn làm những hành động tương tự một cách chính xác hơn.

58
00:02:14,590 --> 00:02:17,420
những nghiên cứu hình ảnh não bộ sử dụng fMRI,

59
00:02:17,420 --> 00:02:19,701
còn gọi là MRI chức năng,

60
00:02:19,701 --> 00:02:21,839
cho thấy rằng khi chúng ta thấy ai đó ngáp

61
00:02:21,839 --> 00:02:23,921
hoặc thậm chí nghe họ ngáp,

62
00:02:23,921 --> 00:02:25,794
một khu vực cụ thể của não bộ

63
00:02:25,794 --> 00:02:27,392
chứa các neurons phản chiếu

64
00:02:27,392 --> 00:02:28,586
có xu hướng sáng lên,

65
00:02:28,586 --> 00:02:30,800
do đó, lần lượt, khiến chúng ta phản ứng

66
00:02:30,800 --> 00:02:33,996
với cùng một thao tác: cái ngáp.

67
00:02:33,996 --> 00:02:36,752
Giả thuyết tâm lý của chúng tôi cũng liên quan đến

68
00:02:36,752 --> 00:02:38,644
hoạt động của những neurons phản chiếu.

69
00:02:38,644 --> 00:02:41,800
Chúng tôi sẽ gọi nó là đồng cảm ngáp.

70
00:02:41,800 --> 00:02:43,582
Đồng cảm là khả năng hiểu

71
00:02:43,582 --> 00:02:45,170
những cảm giác của người khác

72
00:02:45,170 --> 00:02:46,742
và hòa vào cảm xúc của họ,

73
00:02:46,742 --> 00:02:49,891
một khả năng rất quan trọng cho các động vật xã hội như chúng ta.

74
00:02:49,891 --> 00:02:52,442
Gần đây, các nhà thần kinh học đã tìm thấy

75
00:02:52,442 --> 00:02:54,091
có một tập hợp con của neurons phản chiếu

76
00:02:54,091 --> 00:02:56,409
cho phép chúng ta đồng cảm với cảm xúc của người khác

77
00:02:56,409 --> 00:02:58,207
ở một mức độ sâu hơn.

78
00:02:58,207 --> 00:02:59,252
Các nhà khoa học đã phát hiện

79
00:02:59,252 --> 00:03:01,500
ra phản ứng đồng cảm này với ngáp

80
00:03:01,500 --> 00:03:03,120
trong khi thử nghiệm giả thuyết đầu tiên mà chúng tôi đã đề cập,

81
00:03:03,120 --> 00:03:04,716
Mô hình hành động cố định.

82
00:03:04,716 --> 00:03:06,503
Nghiên cứu này đã được thiết lập để cho thấy

83
00:03:06,503 --> 00:03:08,966
những con chó sẽ có những phản xạ ngáp

84
00:03:08,966 --> 00:03:11,784
đối với những âm thanh từ một cái ngáp của con người.

85
00:03:11,784 --> 00:03:14,530
Trong khi nghiên cứu của họ cho thấy điều này là đúng,

86
00:03:14,530 --> 00:03:16,580
họ tìm thấy một việc khác rất thú vị.

87
00:03:16,580 --> 00:03:19,797
Loài chó ngáp thường xuyên hơn đối với những cái ngáp quen thuộc,

88
00:03:19,797 --> 00:03:21,297
bắt nguồn từ chủ của chúng chẳng hạn,

89
00:03:21,297 --> 00:03:24,088
hơn là những cái ngáp không quen từ người lạ.

90
00:03:24,088 --> 00:03:25,250
Theo nghiên cứu này,

91
00:03:25,250 --> 00:03:27,042
Các nghiên cứu khác về con người và động vật linh trưởng

92
00:03:27,042 --> 00:03:29,048
cũng chỉ ra rằng hiện tượng ngáp lây này

93
00:03:29,048 --> 00:03:32,895
xảy ra thường xuyên hơn giữa bạn bè hơn là với người lạ.

94
00:03:32,895 --> 00:03:35,708
Trên thực tế, ngáp lây bắt đầu xảy ra

95
00:03:35,708 --> 00:03:38,960
khi chúng ta được khoảng bốn hay năm tuổi,

96
00:03:38,960 --> 00:03:39,396
tại thời điểm mà trẻ em

97
00:03:39,396 --> 00:03:42,602
phát triển khả năng xác định đúng cảm xúc của người khác.

98
00:03:43,201 --> 00:03:45,885
Tuy nhiên, trong khi các nghiên cứu khoa học mới hơn 
nhằm vào mục đích

99
00:03:45,885 --> 00:03:47,329
để chứng minh rằng ngáp lây

100
00:03:47,329 --> 00:03:49,413
là dựa trên khả năng đồng cảm này,

101
00:03:49,413 --> 00:03:50,630
nhiều nghiên cứu hơn sẽ cần

102
00:03:50,630 --> 00:03:52,995
để đưa ra ánh sáng những gì chính xác đã xảy ra.

103
00:03:52,995 --> 00:03:54,930
Có thể rằng câu trả lời nằm ở

104
00:03:54,930 --> 00:03:56,912
một giả thuyết khác.

105
00:03:56,912 --> 00:03:59,147
Lần sau, khi bạn bị bắt gặp đang ngáp,

106
00:03:59,147 --> 00:04:01,470
Hãy dành một vài giây suy nghĩ về những gì vừa xảy ra.

107
00:04:02,653 --> 00:04:04,534
Có phải bạn đã đang suy nghĩ về một cái ngáp?

108
00:04:05,026 --> 00:04:07,015
Hay một người nào đó ở gần bạn đã ngáp?

109
00:04:07,015 --> 00:04:09,995
Người đó là một người lạ hay người gần gũi với bạn?

110
00:04:11,025 --> 00:04:14,144
Và bạn có đang ngáp ngay lúc này không?