1
00:00:07,917 --> 00:00:10,757
Oh, izvinite!

2
00:00:10,757 --> 00:00:13,847
Da li ste ikada zevali 
zato što neko drugi zeva?

3
00:00:13,847 --> 00:00:15,677
Niste posebno umorni,

4
00:00:15,677 --> 00:00:18,907
a ipak, vaša usta se odjednom 
širom otvaraju

5
00:00:18,907 --> 00:00:22,527
i veliko zevanje

6
00:00:22,527 --> 00:00:23,277
izleti.

7
00:00:24,474 --> 00:00:27,144
Ova pojava je poznata kao zarazno zevanje.

8
00:00:27,144 --> 00:00:29,514
Dok naučnici još uvek 
ne razumeju u potpunosti

9
00:00:29,514 --> 00:00:30,834
zašto se to dešava,

10
00:00:30,834 --> 00:00:33,864
postoji mnogo hipoteza 
koje se trenutno istražuju.

11
00:00:33,864 --> 00:00:36,674
Hajde da bacimo pogled 
na one preovlađujuće,

12
00:00:36,674 --> 00:00:39,164
počevši sa dve fiziološke hipoteze

13
00:00:39,164 --> 00:00:42,494
pre nego što pređemo na psihološke.

14
00:00:42,494 --> 00:00:44,927
Naša prva fiziološka hipoteza

15
00:00:44,927 --> 00:00:48,727
tvrdi da je zarazno zevanje
izazvano posebnim podsticajem,

16
00:00:48,727 --> 00:00:50,257
početnim zevanjem.

17
00:00:50,257 --> 00:00:52,967
Ovo se zove obrazac fiksne radnje.

18
00:00:52,967 --> 00:00:56,457
Razmišljajte o obrascu fiksne radnje 
kao o refleksu.

19
00:00:56,457 --> 00:00:58,867
Vaše zevanje me tera da zevam.

20
00:00:58,867 --> 00:01:02,257
Slično efektu domina,
zevanje jedne osobe podstiče zevanje

21
00:01:02,257 --> 00:01:05,477
kod osobe u blizini koja posmatra čin.

22
00:01:05,477 --> 00:01:08,817
Kada je ovaj refleks aktiviran,
mora ići svojim tokom.

23
00:01:08,817 --> 00:01:11,907
Da li ste ikada pokušali 
da zaustavite zevanje kada je počelo?

24
00:01:11,907 --> 00:01:15,157
U suštini je nemoguće!

25
00:01:15,157 --> 00:01:17,457
Druga fiziološka hipoteza

26
00:01:17,457 --> 00:01:20,037
poznata je kao nesvesna mimikrija,

27
00:01:20,037 --> 00:01:22,167
ili efekat kameleona.

28
00:01:22,167 --> 00:01:24,427
Ovo se dešava kada oponašate nekog

29
00:01:24,427 --> 00:01:26,147
bez sopstvenog znanja,

30
00:01:26,147 --> 00:01:29,117
što je suptilan i nenameran 
potez imitatora.

31
00:01:29,117 --> 00:01:31,617
Ljudi teže da podražavaju jedni druge.

32
00:01:31,617 --> 00:01:34,477
Ako sedite preko puta nekog
ko je prekrstio noge,

33
00:01:34,477 --> 00:01:37,497
možda ćete i vi prekrstiti vaše noge.

34
00:01:37,497 --> 00:01:39,097
Ova hipoteza sugeriše

35
00:01:39,097 --> 00:01:41,507
da zevamo kada vidimo 
nekog drugog da isto to radi

36
00:01:41,507 --> 00:01:45,207
jer nesvesno imitiramo
njegovo ili njeno ponašanje.

37
00:01:45,207 --> 00:01:48,017
Naučnici veruju
da je efekat kameleona moguć

38
00:01:48,017 --> 00:01:50,617
zbog posebne grupe neurona,

39
00:01:50,617 --> 00:01:53,197
poznatih kao neuroni ogledala.

40
00:01:53,197 --> 00:01:58,517
Neuroni ogledala su moždane ćelije
koje reaguju isto kada izvodimo radnju

41
00:01:58,517 --> 00:02:01,557
i kada vidimo da neko drugi 
izvodi istu radnju.

42
00:02:01,557 --> 00:02:04,737
Ovi neuroni su važni 
za učenje i samosvest.

43
00:02:04,737 --> 00:02:08,007
Na primer, posmatranje nekog 
ko fizički radi nešto

44
00:02:08,007 --> 00:02:10,947
kao što je pletenje 
ili stavljanje karmina,

45
00:02:10,947 --> 00:02:14,557
može vam pomoći da te radnje 
radite pravilnije.

46
00:02:14,557 --> 00:02:17,417
Studije neurovizualizacije koristeći fMRI,

47
00:02:17,417 --> 00:02:20,427
stvaranje slika
kroz funkcionalnu magnetnu rezonancu,

48
00:02:20,427 --> 00:02:24,067
pokazuju da kada vidimo nekoga da zeva,
ili čak čujemo zevanje,

49
00:02:24,067 --> 00:02:25,917
specifičan deo mozga

50
00:02:25,917 --> 00:02:28,877
gde se nalaze ovi neuroni ogledala
sklon je da se aktivira,

51
00:02:28,877 --> 00:02:31,087
što nas zauzvrat tera da odgovorimo

52
00:02:31,087 --> 00:02:34,237
istom akcijom: zevanjem.

53
00:02:34,237 --> 00:02:38,817
I naša psihološka hipoteza uključuje
rad ovih neurona ogledala.

54
00:02:38,817 --> 00:02:41,947
Nazvaćemo ga empatičnim zevanjem.

55
00:02:41,947 --> 00:02:45,067
Empatija je mogućnost razumevanja
onoga što neko drugi oseća

56
00:02:45,067 --> 00:02:47,307
i učestvovanje u njihovim emocijama,

57
00:02:47,307 --> 00:02:50,407
što je jako bitna sposobnost 
društvenih životinja kao što smo mi.

58
00:02:50,407 --> 00:02:54,527
Nedavno, neuronaučnici su otkrili
da nam podgrupa neurona ogledala

59
00:02:54,527 --> 00:02:56,867
dozvoljava da osetimo empatiju 
sa tuđim osećajima

60
00:02:56,867 --> 00:02:57,717
na dubljem nivou.

61
00:02:57,717 --> 00:02:58,437
(Zevanje)

62
00:02:58,437 --> 00:03:01,027
Naučnici su otkrili
ovaj empatijski odgovor na zevanje

63
00:03:01,027 --> 00:03:03,357
dok su testirali prvu hipotezu 
koju smo pomenuli,

64
00:03:03,357 --> 00:03:05,067
obrazac fiksirane radnje.

65
00:03:05,067 --> 00:03:09,705
Ova studija je započeta da bi se pokazalo
da psi oponašaju refleks zevanja 


66
00:03:09,705 --> 00:03:12,145
na sam zvuk ljudskog zevanja.

67
00:03:12,145 --> 00:03:14,595
Dok je njihova studija pokazala 
da je ovo tačno,

68
00:03:14,595 --> 00:03:16,535
pronašli su još nešto interesantno.

69
00:03:16,535 --> 00:03:19,695
Psi su češće zevali 
kada bi čuli poznato zevanje,

70
00:03:19,695 --> 00:03:21,905
kao što je zevanje njihovih vlasnika,

71
00:03:21,905 --> 00:03:24,115
nego kada čuju nepoznato zevanje stranaca.

72
00:03:24,115 --> 00:03:27,325
Prateći ovo istraživanje, druge studije 
vezane za ljude i primate

73
00:03:27,325 --> 00:03:29,465
takođe su pokazale da se zarazno zevanje

74
00:03:29,465 --> 00:03:32,865
javlja učestalije među prijateljima, 
nego među strancima.

75
00:03:32,865 --> 00:03:35,875
U stvari, zarazno zevanje se javlja

76
00:03:35,875 --> 00:03:38,625
kada imamo četiri ili pet godina,

77
00:03:38,625 --> 00:03:39,985
u trenutku kada deca

78
00:03:39,985 --> 00:03:42,905
razviju sposobnost 
da propisno primete tuđe emocije.

79
00:03:42,905 --> 00:03:47,845
Ipak, dok novije naučne studije teže
da dokažu da se zarazno zevanje

80
00:03:47,845 --> 00:03:49,895
zasniva na kapacitetu empatije,

81
00:03:49,895 --> 00:03:53,305
potrebno je više istraživanja 
da bi se rasvetlilo šta se zaista dešava.

82
00:03:53,305 --> 00:03:56,985
Moguće je da odgovor u potpunosti 
leži u drugoj hipotezi.

83
00:03:56,985 --> 00:03:59,355
Sledećeg puta
kada uhvatite sebe kako zevate,

84
00:03:59,355 --> 00:04:02,495
zastanite na trenutak da razmislite
šta se upravo desilo.

85
00:04:02,495 --> 00:04:04,565
Da li ste razmišljali o zevanju?

86
00:04:04,565 --> 00:04:07,015
Da li je neko blizu vas zevao?

87
00:04:07,015 --> 00:04:11,045
Da li je ta osoba stranac ili neko blizak?

88
00:04:11,045 --> 00:04:14,305
Da li upravo zevate?

89
00:04:14,305 --> 00:04:17,995
(Zevanje)

90
00:04:19,145 --> 00:04:20,495
(Mljackanje)