WEBVTT

00:00:00.793 --> 00:00:02.967
Dua që për një moment

00:00:02.967 --> 00:00:06.817
të mendoni se jeni duke luajtur një lojë Monopoli,

00:00:06.817 --> 00:00:09.424
por në këtë lojë, kombinimi

00:00:09.424 --> 00:00:12.393
i aftësive, talentit dhe fatit

00:00:12.393 --> 00:00:14.931
që ju bën të suksesshëm në lojra, ashtu si në jetë,

00:00:14.931 --> 00:00:16.347
nuk merret në konsideratë,

00:00:16.347 --> 00:00:18.642
sepse loja është e manipuluar,

00:00:18.642 --> 00:00:20.522
dhe ti je në avantazh.

00:00:20.522 --> 00:00:22.401
Ti ke më shumë të holla,

00:00:22.401 --> 00:00:24.961
më shumë mundësi për lëvizje në lojë,

00:00:24.961 --> 00:00:27.186
dhe më shumë qasje tek burime të ndryshme.

00:00:27.186 --> 00:00:28.517
Kur ta mendoni këtë përvojë,

00:00:28.517 --> 00:00:31.105
unë dua që ju të pyesni veten

00:00:31.105 --> 00:00:32.875
se si përvoja e të qënit

00:00:32.875 --> 00:00:36.005
një lojtar i privilegjuar në një lojë të manipuluar

00:00:36.005 --> 00:00:38.928
ndryshon mënyren se si ti mendon per veten

00:00:38.928 --> 00:00:42.786
dhe se si e trajton lojtarin tjetër?

NOTE Paragraph

00:00:42.786 --> 00:00:45.833
Ne bëmë një studim në kampusin e Universitetit të Berkli

00:00:45.833 --> 00:00:48.135
i cili eksploronte mu këtë pyetje.

00:00:48.135 --> 00:00:49.793
Ne sollëm më shumë se 100 çifte

00:00:49.793 --> 00:00:52.554
të huajsh në laborator

00:00:52.554 --> 00:00:54.374
dhe me hedhjen e një monedhe

00:00:54.374 --> 00:00:56.161
vendosëm që një lojtar

00:00:56.161 --> 00:00:58.506
do ishte më i pasur në lojen e manipuluar.

00:00:58.506 --> 00:01:01.327
Lojtari "i pasur" mori dyfishin e parave.

00:01:01.327 --> 00:01:02.828
Kur ata kaluan pjesën "Shko"

00:01:02.828 --> 00:01:05.034
ata mblodhen dyfishin e rrogës

00:01:05.034 --> 00:01:07.007
dhe kishin të drejtë të hidhnin 
të dy zaret, në vend të njërit

00:01:07.007 --> 00:01:08.818
kështu që ata lëviznin rreth tabelës shumë më shumë.

00:01:08.818 --> 00:01:11.824
(Të qeshura)

00:01:11.824 --> 00:01:13.537
Për 15 minuta,

00:01:13.537 --> 00:01:17.067
ne shikuam se ç'po ndodhte 
përmes kamerave të fshehta.

00:01:17.067 --> 00:01:18.888
Sot, për herë të parë,

00:01:18.888 --> 00:01:21.400
dua t'ju tregoj pak nga ajo që pamë.

00:01:21.400 --> 00:01:22.909
Kërkoj ndjesë për cilësinë e zërit,

00:01:22.909 --> 00:01:25.565
sepse këto ishin kamera të fshehura.

00:01:25.580 --> 00:01:27.775
Kështu që keni edhe titrat.

00:01:27.775 --> 00:01:29.165
Lojtari i pasur: Sa 500-she kishe ti?

00:01:29.165 --> 00:01:30.400
Lojtari i varfër: Vetëm një.

NOTE Paragraph

00:01:30.400 --> 00:01:31.517
Lojtari i pasur: Vërtet?
Lojtari i varfër: Po.

NOTE Paragraph

00:01:31.517 --> 00:01:33.270
Lojtari i pasur: Unë kam tri. (të qeshura)

00:01:33.270 --> 00:01:35.196
Nuk e di përse më dhanë kaq shumë.

NOTE Paragraph

00:01:35.196 --> 00:01:37.034
Pra ishte e dukshme për lojëtarët që

00:01:37.034 --> 00:01:38.376
diçka nuk ishte në rregull.

00:01:38.376 --> 00:01:40.671
Është e qartë që një person ka më shumë para

00:01:40.671 --> 00:01:42.820
se personi tjetër, dhe prapë se prapë,

00:01:42.820 --> 00:01:44.962
me kalimin e lojës,

00:01:44.962 --> 00:01:46.967
ne pamë ndryshime të dukshme

00:01:46.967 --> 00:01:49.416
dhe të tepruara që filluan të shfaqen

00:01:49.416 --> 00:01:51.290
në mes të dy lojtarëve.

00:01:51.290 --> 00:01:53.010
Lojtari i pasur

00:01:53.010 --> 00:01:55.588
filloj të bënte më shumë zhurmë 
ndërsa lëvizte rreth tabelës së lojës,

00:01:55.588 --> 00:01:57.469
e godiste tabelën me ikonën e tij

00:01:57.469 --> 00:02:00.389
kur po sillej rreth.

00:02:00.389 --> 00:02:03.382
Ne pamë më shumë shenja të dominancës,

00:02:03.382 --> 00:02:04.972
shenja joverbale,

00:02:04.972 --> 00:02:07.394
tregim të fuqisë

00:02:07.394 --> 00:02:11.349
dhe festim tek lojtarët e pasur.

NOTE Paragraph

00:02:11.349 --> 00:02:13.870
Ne e pozicionuam një tas me gjevrek krokante anash.

00:02:13.870 --> 00:02:15.531
Gjendet në këndin e djathtë, aty poshtë.

00:02:15.531 --> 00:02:19.018
Kjo na lejoi të shohim 
sjelljen konsumuese të pjesëmarrësve.

00:02:19.018 --> 00:02:23.636
Ne shënuam se sa gjevrek morën pjesëmarrësit

NOTE Paragraph

00:02:23.636 --> 00:02:25.569
Lojtari i pasur: A janë këta gjevrek një dredhi?

NOTE Paragraph

00:02:25.569 --> 00:02:27.495
Lojtari i varfër: Nuk e di.

NOTE Paragraph

00:02:27.495 --> 00:02:30.634
PP: Pra nuk është befasuese 
që ata e dinin se ne po bënim diçka.

00:02:30.634 --> 00:02:32.139
Ata pyesnin se cili ishte qëllimi i

00:02:32.139 --> 00:02:33.920
tasit me gjevrek.

00:02:33.920 --> 00:02:35.834
Njëri prej tyre edhe pyeti, sic e patë,

00:02:35.834 --> 00:02:38.793
a është tasi i gjevrekve një dredhi?

00:02:38.793 --> 00:02:41.703
Sidoqoftë, pavarësisht nga kjo, fuqia e situatës

00:02:41.703 --> 00:02:44.004
duket që dominonte prap se prap,

00:02:44.004 --> 00:02:48.457
dhe lojtarët e pasur filluan të hanin më shumë gjevrek.

NOTE Paragraph

00:02:51.976 --> 00:02:54.073
Lojtari i pasur: I adhuroj gjevrekët.

NOTE Paragraph

00:02:54.073 --> 00:02:56.402
(Të qeshura)

NOTE Paragraph

00:02:57.988 --> 00:03:00.118
PP: Me vazhdimin e lojës,

00:03:00.118 --> 00:03:02.450
pamë tek shfaqej një prej modeleve

00:03:02.450 --> 00:03:05.523
më interesante dhe dramatike dhe kjo

00:03:05.523 --> 00:03:07.394
ishte që lojtarët e pasur filluan

00:03:07.394 --> 00:03:10.516
të jenë më të pasjellshëm drejt personit tjetër,

00:03:10.516 --> 00:03:12.587
dhe çdo herë e më pak sensitivë për gjendjen

00:03:12.587 --> 00:03:14.431
e vështire të lojtarëve të varfër.

00:03:14.431 --> 00:03:16.502
Ata tregonin më shumë për

00:03:16.502 --> 00:03:18.971
suksesin e tyre material,

00:03:18.971 --> 00:03:22.177
dhe kishte më shumë gjasa 
që të tregonin se sa mirë ishin.

00:03:23.589 --> 00:03:27.699
Lojtari i pasur: Kam para për çdo gjë.

00:03:27.699 --> 00:03:29.317
Lojtari i varfër: Sa kushton ajo?

00:03:29.317 --> 00:03:33.279
Lojtari i pasur: Mi ke borxh 24 dollarë.

00:03:33.279 --> 00:03:36.135
Do ti humbasësh shumicën e parave së shpejti.

00:03:36.135 --> 00:03:38.295
Unë do ta blej. Kam shumë para.

00:03:38.295 --> 00:03:40.241
Kam aq shumë para sa më merr 
gjithë kohën ti numëroj.

00:03:40.241 --> 00:03:42.201
Lojtari i pasur 2: Do e blej të gjithë tabelen e lojës.

00:03:42.201 --> 00:03:43.931
Lojtari i pasur 3: Do mbetesh pa para së shpejti.

00:03:43.931 --> 00:03:46.779
Jam i paprekshëm në këtë pikë.

NOTE Paragraph

00:03:46.779 --> 00:03:49.095
PP: Mendoj që ajo që është shumë

00:03:49.095 --> 00:03:50.843
shumë interesante,

00:03:50.843 --> 00:03:54.097
është që në fund të 15 minutave,

00:03:54.097 --> 00:03:58.490
i pyetëm lojtarët të flisnin 
për përvojën e tyre gjatë lojës.

00:03:58.490 --> 00:04:00.565
Kur lojtarët e pasur folën për

00:04:00.565 --> 00:04:02.447
arsyen e fitorës së pashmangshme të tyre,

00:04:02.447 --> 00:04:04.466
në këtë lojë të Manipuluar të Monopoli --

00:04:04.466 --> 00:04:09.275
(të qeshura)

00:04:09.275 --> 00:04:12.839
ata folën për atë që ata kishin bërë

00:04:12.839 --> 00:04:15.653
për ti blerë gjithë ato prona

00:04:15.653 --> 00:04:18.435
dhe për të fituar lojën me sukses,

00:04:18.435 --> 00:04:20.924
dhe ata ishin shumë pak të vetëdijshëm

00:04:20.924 --> 00:04:23.639
për gjithë vecoritë e ndryshme të situatës,

00:04:23.639 --> 00:04:26.312
duke përfshirë edhe hedhjen e monedhës

00:04:26.312 --> 00:04:28.627
që rastësisht i vendosi ata

00:04:28.627 --> 00:04:31.616
në pozitën e privilegjuar.

00:04:31.616 --> 00:04:34.454
Ky është një depërtim i pabesueshëm

00:04:34.454 --> 00:04:39.909
në atë sesi mendja logjikon avantazhet.

NOTE Paragraph

00:04:39.909 --> 00:04:42.130
Kjo lojë Monopoli mund të përdoret

00:04:42.130 --> 00:04:44.973
si metaforë për të kuptuar shoqërinë

00:04:44.973 --> 00:04:48.258
dhe strukturën hierarkale, ku disa njerëz kanë

00:04:48.258 --> 00:04:50.650
shumë pasuri dhe status,

00:04:50.650 --> 00:04:52.127
dhe shumë të tjerë nuk i kanë këto gjëra.

00:04:52.127 --> 00:04:55.060
Ata kanë shumë më pak pasuri dhe status

00:04:55.060 --> 00:04:58.174
dhe shumë më pak qasje tek burimet e vlefshme.

00:04:58.174 --> 00:05:01.410
Unë dhe kolegët e mi kemi punuar për 7 vitet e fundit

00:05:01.410 --> 00:05:05.479
për të studiuar efektet e llojeve të tilla të hierarkive.

00:05:05.479 --> 00:05:08.763
Ajo që kemi gjetur në dyzina studimesh

00:05:08.763 --> 00:05:12.180
dhe mijra pjesëmarrës anë e mbanë shtetit

00:05:12.180 --> 00:05:16.712
është që kur niveli i pasurisë së një personi rritet,

00:05:16.712 --> 00:05:22.780
ndjenjat e dhembshurisë dhe empatisë zvogëlohen,

00:05:22.780 --> 00:05:26.551
dhe ndjenjat e së drejtës meritore për gjërat që kishin

00:05:26.551 --> 00:05:31.099
dhe ideologjia e interesit personal rritej.

00:05:31.099 --> 00:05:33.158
Në sondazhe, gjetëm që individët

00:05:33.158 --> 00:05:35.035
më të pasur janë ata

00:05:35.035 --> 00:05:38.075
që moralizojnë lakminë si një gjë të mirë,

00:05:38.075 --> 00:05:40.078
dhe ndjekja e interesit personal

00:05:40.078 --> 00:05:42.794
është e favorshme dhe morale.

00:05:42.794 --> 00:05:44.643
Sot dua t'ju flas për disa prej nënkuptimeve

00:05:44.643 --> 00:05:49.464
të kësaj ideologjie të interesit personal.

00:05:49.464 --> 00:05:51.827
Dua të flas se përse duhet 
të preokupohemi me këto nënkuptime,

00:05:51.827 --> 00:05:55.469
dhe të mbaroj me atë që mund të bëhet.

NOTE Paragraph

00:05:55.469 --> 00:05:57.634
Disa prej studimeve të para që bëmë në këtë fushë

00:05:57.634 --> 00:05:58.920
shikonin sjelljen ndihmuese,

00:05:58.920 --> 00:06:01.079
një gjë që psikologët socialë e quajnë

00:06:01.079 --> 00:06:03.170
sjellje prosociale.

00:06:03.170 --> 00:06:05.883
Ishim të interesuar të dinim se kush ka më shumë gjasa

00:06:05.883 --> 00:06:08.231
ti ofrojë ndihmë një personi tjeter,

00:06:08.231 --> 00:06:11.388
dikush që është i pasur apo dikush që është i varfër.

00:06:11.388 --> 00:06:15.790
Në një prej studimeve, sollëm pjesëtarë të

00:06:15.790 --> 00:06:18.090
pasur dhe të varfër të komunitetit në laborator

00:06:18.090 --> 00:06:21.584
dhe u dhamë secilit një shumë baraz me 10 dollarë.

00:06:21.584 --> 00:06:23.194
U thamë pjesëmarrësve që ata mund

00:06:23.194 --> 00:06:25.642
ti mbanin 10 dollarë për vete,

00:06:25.642 --> 00:06:27.617
apo mund të ndanin një pjesë të saj

00:06:27.617 --> 00:06:29.612
nëse donin, me një te huaj

00:06:29.612 --> 00:06:31.083
i cili ishte absolutisht anonim.

00:06:31.083 --> 00:06:34.119
Ata kurrë s'do e takonin këtë të huaj 
dhe i huaji s'do i takonte ata.

00:06:34.119 --> 00:06:37.337
Morëm shënime se sa po dhuronin njerëzit.

00:06:37.337 --> 00:06:39.687
Individët që fitojnë 25,000 dhe ndonjëherë

00:06:39.687 --> 00:06:42.014
me pak se 15,000 në vit,

00:06:42.014 --> 00:06:44.241
i dhuruan të huajit

00:06:44.241 --> 00:06:45.324
44 përqind më shumë para

00:06:45.324 --> 00:06:47.632
se sa individët që fitojnë 150,000

00:06:47.632 --> 00:06:50.879
apo 200,000 dollar në vit.

NOTE Paragraph

00:06:50.879 --> 00:06:53.627
Ne kemi vënë njerëz të luajnë lojra

00:06:53.627 --> 00:06:56.258
për të parë kush ka më shumë gjasa të bëjë hile

00:06:56.258 --> 00:06:58.652
për të rritur shanset e tyre për fitore.

00:06:58.652 --> 00:07:01.372
Në një prej lojrave, ne e manipuluam një kompjuter

00:07:01.372 --> 00:07:04.164
kështu që zaret nuk mund të hidheshin

00:07:04.164 --> 00:07:05.150
mbi pikë të caktuara.

00:07:05.150 --> 00:07:08.242
Ju nuk mund ti hidhnit më shumë 
se 12 pikë në këtë lojë

00:07:08.242 --> 00:07:11.354
dhe prapë, sa më i pasur që ishit

00:07:11.354 --> 00:07:13.111
aq më shumë shanse kishte që do bënit hile

00:07:13.111 --> 00:07:17.010
për të fituar kredi drejt një çmimi $50,

00:07:17.010 --> 00:07:20.855
dhe nganjëhere tri apo katër herë më shumë.

NOTE Paragraph

00:07:20.855 --> 00:07:23.088
Ne bëmë një studim tjetër ku shikuam nëse

00:07:23.088 --> 00:07:26.311
njerëzit do merrnin sheqerka

00:07:26.311 --> 00:07:28.802
nga një tas sheqerkash 
që e kishim identifikuar qartë

00:07:28.802 --> 00:07:31.042
si të rezervuar për fëmijë --

00:07:31.042 --> 00:07:34.484
(të qeshura)

00:07:34.484 --> 00:07:36.325
nuk po bëj shaka.

00:07:36.325 --> 00:07:39.054
E di që duket sikur po bëj shaka.

00:07:39.054 --> 00:07:41.295
Ne ju thamë qartë pjesëmarrësve që

00:07:41.295 --> 00:07:43.164
ky tas sheqerkash ishte për fëmijë që po merrnin

00:07:43.164 --> 00:07:45.648
pjesë në një studim të zhvillimit në një laborator afër.

00:07:45.648 --> 00:07:47.698
Ata po marrin pjesë në studime. Kjo është për ata.

00:07:47.698 --> 00:07:51.341
Monitoruam se sa sheqerka morën pjesëmarrësit.

00:07:51.341 --> 00:07:52.854
Pjesëmarrësit që ndiheshin të pasur

00:07:52.854 --> 00:07:54.259
morën dy herë më shumë sheqerka

00:07:54.259 --> 00:07:57.408
se sa pjesëmarrësit që ndiheshin të varfër.

NOTE Paragraph

00:07:57.408 --> 00:08:00.061
Kemi studiuar edhe makinat,

00:08:00.061 --> 00:08:01.923
dhe jo çfarëdo makina,

00:08:01.923 --> 00:08:04.994
por nëse vozitësit e makinave të ndryshme

00:08:04.994 --> 00:08:08.097
janë më shumë apo më pak 
të inkurajuar të shkelin ligjin.

00:08:08.097 --> 00:08:10.934
Në një prej këtyre studimeve, ne shikuam

00:08:10.934 --> 00:08:15.090
nëse vozitësit do ndaleshin për këmbësorin

00:08:15.090 --> 00:08:17.989
që ne e pozicionuam tek vijat e bardha.

00:08:17.989 --> 00:08:19.733
Në Kaliforni, siç e dini të gjithë,

00:08:19.733 --> 00:08:22.257
sepse jam i sigurtë që të gjithë e bëjmë këtë,

00:08:22.257 --> 00:08:26.185
është ligj që të ndalemi për këmbësorët 
që po presin të kalojnë.

00:08:26.185 --> 00:08:28.117
Ja një shembul se si e bëmë.

00:08:28.117 --> 00:08:30.233
Personi në të majtë është pjesëmarrës i studimit

00:08:30.233 --> 00:08:31.822
që pozon si këmbësor.

00:08:31.822 --> 00:08:36.073
Ai afrohet përderisa kamionçina e kuqe ndalet.

00:08:36.073 --> 00:08:38.391
Në mode tipike të Kalifornise, tejkalohet

00:08:38.391 --> 00:08:40.728
nga autobusi që gati e shkel këmbësorin tonë.

00:08:40.728 --> 00:08:42.284
(të qeshura)

00:08:42.284 --> 00:08:44.151
Ja një shembul i një makine më të shtenjtë,

00:08:44.151 --> 00:08:45.889
një Prius, që po kalon

00:08:45.889 --> 00:08:50.197
dhe nje BMW që po bën të njejtën.

00:08:51.388 --> 00:08:53.887
Bëmë këtë për qindra makina

00:08:53.887 --> 00:08:56.243
gjatë disa ditëve,

00:08:56.243 --> 00:08:59.195
dhe shënuam se kush ndalet e kush jo.

00:09:00.466 --> 00:09:02.660
Gjetëm që kur çmimi i makinës

00:09:02.660 --> 00:09:06.960
rritej,

00:09:06.960 --> 00:09:08.844
tendenca e vozitësit për të shkelur ligjin

00:09:08.844 --> 00:09:10.088
rritej po ashtu.

00:09:10.088 --> 00:09:12.780
Asnjëri prej makinave

00:09:12.780 --> 00:09:16.080
në kategorinë e makinave më të lira

00:09:16.080 --> 00:09:17.645
nuk e shkeli ligjin.

00:09:17.645 --> 00:09:20.038
Afër 50% të makinave

00:09:20.038 --> 00:09:22.446
më të shtrenjta

00:09:22.446 --> 00:09:25.289
e shkelën ligjin.

00:09:25.289 --> 00:09:27.182
Kemi bërë studime tjera që tregojnë se

00:09:27.182 --> 00:09:30.733
individët më të pasur gënjejnë 
më shumë në negociata,

00:09:30.733 --> 00:09:32.823
aprovojnë sjellje të pamoralshme në punë

00:09:32.823 --> 00:09:35.431
si vjedhje të hollash nga arka,

00:09:35.431 --> 00:09:40.514
marrje ryshfeti dhe gënjim të konsumatorëve.

NOTE Paragraph

00:09:40.514 --> 00:09:42.076
Nuk po sugjeroj që

00:09:42.076 --> 00:09:43.779
vetëm njerëzit e pasur

00:09:43.779 --> 00:09:45.691
tregojnë këtë model të sjelljes.

00:09:45.691 --> 00:09:48.460
Jo. Unë mendoj që secili prej nesh

00:09:48.460 --> 00:09:51.424
në jetën tonë të përditëshme

00:09:51.424 --> 00:09:54.396
kemi vështirësi me këto motivime garuese

00:09:54.396 --> 00:09:57.693
se kur apo nëse duhet të përkrahim interesat tona

00:09:57.693 --> 00:10:00.047
dhe jo ato të tjerëve.

00:10:00.047 --> 00:10:02.429
Kjo është e kuptueshme sepse

00:10:02.429 --> 00:10:04.992
ëndrra Amerikane është një ide

00:10:04.992 --> 00:10:08.091
në të cilën të gjithë ne kemi shanse të barabartë

00:10:08.091 --> 00:10:10.125
për të qenë të suksesshëm dhe për të prosperuar,

00:10:10.125 --> 00:10:12.682
përderisa punojmë shumë,

00:10:12.682 --> 00:10:15.386
dhe një pjesë e kësaj ndonjëherë do të thotë që.

00:10:15.386 --> 00:10:18.485
duhet të vendosni interesin tuaj

00:10:18.485 --> 00:10:21.915
mbi interesat dhe mirëqenjen e njerëzve rreth teje.

00:10:21.915 --> 00:10:24.084
Mirëpo ajo që po kuptojmë

00:10:24.084 --> 00:10:26.492
është që sa më i pasur të jesh, aq më shume ke gjasa

00:10:26.492 --> 00:10:29.207
të ndjekësh vizionin e suksesit personal

00:10:29.207 --> 00:10:31.442
të arritjeve, edhe nëse kjo rrugë

00:10:31.442 --> 00:10:34.790
rezulton në shkatërrimin e njerëzve rreth teje.

00:10:34.790 --> 00:10:37.554
Këtu po ju tregoj të ardhurat mesatarë për shtëpi

00:10:37.554 --> 00:10:41.170
që fitohen nga çdo e pesta dhe e 
pesë përqindëshit më të lartë e shoqërisë

00:10:41.170 --> 00:10:43.340
gjatë 20 viteve të fundit.

00:10:43.340 --> 00:10:45.882
Në 1993, ndryshimi mes kuintileve

00:10:45.882 --> 00:10:48.967
të popullatës, duke marrë parasysh të ardhurat,

00:10:48.967 --> 00:10:51.564
ishte skandaloze.

00:10:51.564 --> 00:10:54.161
Nuk është e vështirë të thuhet që ka ndryshime.

00:10:54.161 --> 00:10:57.045
Por gjatë 20 viteve të fundit, ky ndryshim i dukshëm

00:10:57.045 --> 00:10:59.219
është bërë një lloj grand kanioni

00:10:59.219 --> 00:11:02.373
mes atyre në kulm dhe të tjerëve.

00:11:02.373 --> 00:11:06.065
Në të vërtetë, 20% më i pasur i popullatës

00:11:06.065 --> 00:11:09.143
posedojnë afër 90% to pasurisë totale në këtë shtet.

00:11:09.143 --> 00:11:11.402
Ne jemi në nivele të papara të

00:11:11.402 --> 00:11:13.890
pabarazisë ekonomike.

00:11:15.634 --> 00:11:17.970
Kjo do thotë që pasuria jo vetëm që po koncentrohet

00:11:17.970 --> 00:11:22.450
në duart e një grupi të vogel individualësh,

00:11:22.450 --> 00:11:24.834
por ëndrra Amerikane po bëhet

00:11:24.834 --> 00:11:26.782
shumë e paarritshme

00:11:26.782 --> 00:11:29.975
për shumicën prej nesh.

00:11:29.975 --> 00:11:32.242
Dhe nëse është ashtu siç po gjejmë

00:11:32.242 --> 00:11:34.237
që sa më i pasur të jesh,

00:11:34.237 --> 00:11:36.779
më shumë të drejtë për atë pasuri ndjen,

00:11:36.779 --> 00:11:39.772
dhe ke më shume gjasa të prioritarizosh interesat e tua

00:11:39.772 --> 00:11:41.739
mbi interesat e të tjerëve

00:11:41.739 --> 00:11:45.129
dhe jeni të gatshëm të bëni çdo gjë për interes personal,

00:11:45.129 --> 00:11:46.863
atëherë nuk ka arsye të mendoni

00:11:46.863 --> 00:11:48.961
që ky model do ndryshojë.

00:11:48.961 --> 00:11:50.504
Në të vërtetë, ka çdo arsye të mendojmë

00:11:50.504 --> 00:11:52.487
që ata vec do të bëhen më keq

00:11:52.487 --> 00:11:55.334
dhe ja se si do dukej nëse gjërat qëndrojnë si janë

00:11:55.334 --> 00:11:59.961
në një shkallë lineare, gjatë 20 viteve të ardhëshme.

NOTE Paragraph

00:11:59.961 --> 00:12:02.682
Pabarazia, pabarazia ekonomike,

00:12:02.682 --> 00:12:04.606
është diçka për të cilën të gjithë duhet të brengosemi,

00:12:04.606 --> 00:12:07.135
dhe jo vetëm për shkak të atyre në fund

00:12:07.135 --> 00:12:08.649
të hierarkisë sociale,

00:12:08.649 --> 00:12:10.889
por sepse individët dhe grupet

00:12:10.889 --> 00:12:16.089
me pabarazi ekonomike janë si mos më keq,

00:12:16.089 --> 00:12:18.928
jo vetëm ata ne fund, por të gjithë.

00:12:18.928 --> 00:12:21.055
Ka shumë hulumtime bindëse që vijnë

00:12:21.055 --> 00:12:23.647
nga laboratorë të rëndësishëm nga e gjithë bota

00:12:23.647 --> 00:12:26.535
që tregojnë gjërat

00:12:26.535 --> 00:12:28.424
që e humbin rëndësinë

00:12:28.424 --> 00:12:31.064
kur pabarazia ekonomike rritet.

00:12:31.064 --> 00:12:33.717
Mobiliteti shoqëror, gjëra për të cilat interesohemi,

00:12:33.717 --> 00:12:36.198
shëndeti fizik, besimi shoqëror,

00:12:36.198 --> 00:12:39.243
të gjitha ulen kur pabarazija rritet.

00:12:39.243 --> 00:12:41.258
Ndërsa gjërat negative

00:12:41.258 --> 00:12:43.870
në kolektivet shoqërore dhe shoqëri

00:12:43.870 --> 00:12:45.964
gjërat si obeziteti, dhuna,

00:12:45.964 --> 00:12:47.585
burgimi, dhe dënimet

00:12:47.585 --> 00:12:51.727
rriten me rritjen e pabarazisë ekonomike.

00:12:51.727 --> 00:12:54.137
Siç thashë, këto janë rezultate që nuk përjetohen

00:12:54.137 --> 00:12:56.198
nga disa, por që

00:12:56.198 --> 00:12:58.799
prekin të gjitha shtresat e shoqërisë.

00:12:58.799 --> 00:13:01.915
Edhe njerëzit në kulm i përjetojnë këto rezultate.

NOTE Paragraph

00:13:01.915 --> 00:13:05.158
Pra, çfarë mund të bëjmë?

00:13:05.158 --> 00:13:08.629
Kjo ujëvarë e vetëvazhdueshme,

00:13:08.629 --> 00:13:11.137
e dëmshme, dhe me efekte negative

00:13:11.137 --> 00:13:14.546
mund të duket si diçka që ka dalë jashtë kontrollit,

00:13:14.546 --> 00:13:16.464
dhe nuk mund të bëjmë gjë rreth saj,

00:13:16.464 --> 00:13:19.260
sigurisht s'mund të bëjmë asgjë si individë.

00:13:19.260 --> 00:13:23.093
Por në hulumtimet e laboratorit tonë

00:13:23.093 --> 00:13:26.281
ne po gjejmë që

00:13:26.281 --> 00:13:31.371
ndërhyrje të vogla psikologjike,

00:13:31.371 --> 00:13:34.680
ndërrime të vogla të vlerave të njerëzve,

00:13:34.680 --> 00:13:37.903
shtyrje të vogla në një drejtim të caktuar,

00:13:37.903 --> 00:13:41.468
mund të rikthejnë nivelet e barazisë dhe dhemshurisë.

00:13:41.468 --> 00:13:43.520
Për shembull, kur ju kujtojmë njerëzve

00:13:43.520 --> 00:13:45.776
për dobitë e bashkëpunimit,

00:13:45.776 --> 00:13:48.680
dhe avantazhet e komunitetit,

00:13:48.680 --> 00:13:52.615
i bëjmë të pasurit të jenë aq egalitarë

00:13:52.615 --> 00:13:55.150
sa të varfërit.

00:13:55.150 --> 00:13:58.527
Në një studim, i vumë njerëzit 
të shohin një video të shkurtër,

00:13:58.527 --> 00:14:02.888
vetëm 46 sekonda të gjatë, për varfërinë fëmijërore

00:14:02.888 --> 00:14:05.938
po ishte një rikujtim i nevojave

00:14:05.938 --> 00:14:07.964
që të tjerët rreth tyre kishin,

00:14:07.964 --> 00:14:09.994
dhe pasi e shihnin këtë

00:14:09.994 --> 00:14:11.692
ne pamë sesa të gatshëm ishin njerëzit

00:14:11.692 --> 00:14:15.396
të ofrojnë kohën e tyre për një të huaj

00:14:15.396 --> 00:14:18.815
që u prezantohej në laborator dhe ishte i shqetësuar.

00:14:18.815 --> 00:14:22.082
Pasi shikonin videon, një orë më vonë,

00:14:22.082 --> 00:14:24.452
njerëzit e pasur ishin aq bujar

00:14:24.452 --> 00:14:26.411
me kohën e tyre për të ndihmuar personin tjetër

00:14:26.411 --> 00:14:29.116
sa ishin të varfërit.

00:14:29.116 --> 00:14:31.567
Kjo sugjeron që këto dallime nuk janë

00:14:31.567 --> 00:14:33.450
të lindura apo kategorike,

00:14:33.450 --> 00:14:35.174
por ndryshojnë me një ndërrim

00:14:35.174 --> 00:14:37.100
të vogël të vlerave të njerëzve,

00:14:37.100 --> 00:14:39.381
dhe me shtyrje të vogla të keqardhjes

00:14:39.381 --> 00:14:41.036
dhe dhembshurisë.

NOTE Paragraph

00:14:41.036 --> 00:14:42.592
Përtej mureve të laboratorit tonë,

00:14:42.592 --> 00:14:46.622
ne po fillojmë të shohim 
shenja të ndërrimit në shoqëri.

00:14:46.622 --> 00:14:50.065
Bill Gates, një prej individëve 
më të pasur të shtetit tonë,

00:14:50.065 --> 00:14:51.810
në fjalimin e tij në diplomim të Harvardit,

00:14:51.810 --> 00:14:53.934
foli për problemin e pabarazisë 
me të cilin ballafaqohet

00:14:53.934 --> 00:14:57.284
shoqëria si sfida më e madhe

00:14:57.284 --> 00:14:59.880
dhe foli për atë që duhet bërë për ta ndalur,

00:14:59.880 --> 00:15:03.115
duke thënë "Arritjet me të mëdha të njerëzimit

00:15:03.115 --> 00:15:05.066
nuk janë zbulimet e tij,

00:15:05.066 --> 00:15:08.217
por ajo se si i aplikojmë

00:15:08.217 --> 00:15:11.031
këto zbulime për të reduktuar pabarazinë."

00:15:11.031 --> 00:15:13.034
Pastaj është Premtimi Dhurues

00:15:13.034 --> 00:15:15.456
në të cilin më shume sa 100 prej 
individëve më të pasur

00:15:15.456 --> 00:15:17.843
të shtetit tonë

00:15:17.843 --> 00:15:21.757
po premtojnë të dhurojnë 
gjysmën e pasurisë për bamirësi.

00:15:21.757 --> 00:15:23.381
Kemi edhe shfaqjen e

00:15:23.381 --> 00:15:27.014
dyzinave të lëvizjeve

00:15:27.014 --> 00:15:29.317
sikur Ne jemi Një Përqindëshi,

00:15:29.317 --> 00:15:31.181
dhe Gjenerata e Burimeve,

00:15:31.181 --> 00:15:33.302
apo Pasuri për të Mirën e Përbashkët,

00:15:33.302 --> 00:15:35.869
në të cilën anëtarët më të privilegjuar

00:15:35.869 --> 00:15:37.694
të popullatës

00:15:37.694 --> 00:15:40.450
anëtarë të 1% dhe vendeve tjera

00:15:40.450 --> 00:15:42.381
njerëz që janë të pasur,

00:15:42.381 --> 00:15:45.969
po përdorin burimet e tyre ekonomike,

00:15:45.969 --> 00:15:49.998
të rritur dhe të rinj, kjo më çudit më së shumti,

00:15:49.998 --> 00:15:51.647
po i japin privilegjet e tyre,

00:15:51.647 --> 00:15:53.718
burimet e tyre ekonomike,

00:15:53.718 --> 00:15:56.745
për të luftuar pabarazinë

00:15:56.745 --> 00:15:59.655
duke përkrahur politika shoqërore,

00:15:59.655 --> 00:16:01.536
ndryshime në vlera sociale,

00:16:01.536 --> 00:16:03.910
dhe ndryshime në sjelljen e njerëzve,

00:16:03.910 --> 00:16:06.973
të cilët punojnë kundër interesit të tyre ekonomik

00:16:06.973 --> 00:16:11.246
por të cilët mund të rikthejnë ëndrrën Amerikane.

NOTE Paragraph

00:16:11.246 --> 00:16:13.246
Faleminderit.

NOTE Paragraph

00:16:13.246 --> 00:16:17.246
(Duartrokitje)