1
00:00:00,793 --> 00:00:02,967
Pomyślcie przez chwilę

2
00:00:02,967 --> 00:00:06,817
o grze w Monopol.

3
00:00:06,817 --> 00:00:09,424
W tej konkretnej grze

4
00:00:09,424 --> 00:00:12,393
umiejętności, talent i szczęście

5
00:00:12,393 --> 00:00:14,931
pomagające osiągnąć sukces

6
00:00:14,931 --> 00:00:16,347
są nieistotne,

7
00:00:16,347 --> 00:00:18,642
bo gra została zmanipulowana.

8
00:00:18,642 --> 00:00:20,522
Macie lepszą sytuację.

9
00:00:20,522 --> 00:00:22,401
Dostajecie więcej pieniędzy,

10
00:00:22,401 --> 00:00:25,565
więcej możliwości wykonania ruchu

11
00:00:25,591 --> 00:00:27,186
i lepszy dostęp do zasobów.

12
00:00:27,186 --> 00:00:28,517
Myśląc o tym,

13
00:00:28,517 --> 00:00:31,105
zapytajcie siebie,

14
00:00:31,105 --> 00:00:32,875
jak świadomość

15
00:00:32,875 --> 00:00:36,005
uprzywilejowania w ustawionej grze

16
00:00:36,005 --> 00:00:38,928
zmienia sposób postrzegania siebie

17
00:00:38,928 --> 00:00:42,786
i stosunek do drugiego gracza.

18
00:00:42,786 --> 00:00:45,833
Na Uniwersytecie Kalifornijskim
przeprowadziliśmy badania,

19
00:00:45,833 --> 00:00:48,135
by zbadać tę kwestię.

20
00:00:48,135 --> 00:00:49,793
Zaprosiliśmy ponad 100 par

21
00:00:49,793 --> 00:00:52,554
obcych sobie ludzi do laboratorium

22
00:00:52,554 --> 00:00:54,374
i za pomocą rzutu monetą

23
00:00:54,374 --> 00:00:56,161
jedną osobę z każdej pary

24
00:00:56,161 --> 00:00:58,506
uczyniliśmy bogatszym graczem.

25
00:00:58,506 --> 00:01:01,327
Dostała dwa razy więcej pieniędzy,

26
00:01:01,327 --> 00:01:02,828
podwójną wypłatę

27
00:01:02,828 --> 00:01:05,034
przy przejściu przez "Start"

28
00:01:05,034 --> 00:01:07,007
i rzucała dwoma kostkami, a nie jedną,

29
00:01:07,007 --> 00:01:08,818
więc miała więcej ruchów.

30
00:01:08,818 --> 00:01:11,824
(Śmiech)

31
00:01:11,824 --> 00:01:13,537
W ciągu 15 minut

32
00:01:13,537 --> 00:01:17,067
obserwowaliśmy sytuację
przez ukryte kamery.

33
00:01:17,067 --> 00:01:18,888
Dziś po raz pierwszy podzielę się

34
00:01:18,888 --> 00:01:21,400
fragmentami naszych obserwacji.

35
00:01:21,400 --> 00:01:22,909
Wybaczcie jakość dźwięku,

36
00:01:22,909 --> 00:01:25,565
ale używaliśmy ukrytych kamer.

37
00:01:25,580 --> 00:01:27,495
Na ekranie będą napisy.

38
00:01:27,495 --> 00:01:29,255
Bogaty gracz: Ile masz 500-dolarówek?

39
00:01:29,255 --> 00:01:30,540
Biedny gracz: Jedną.

40
00:01:30,540 --> 00:01:31,517
Bogaty gracz: Serio?

41
00:01:31,517 --> 00:01:33,270
Bogaty gracz: Ja mam 3. (Śmiech)

42
00:01:33,270 --> 00:01:35,196
Ciekawe, czemu mi tyle dali.

43
00:01:35,196 --> 00:01:37,034
Paul Piff: Gracze szybko pojmują,

44
00:01:37,034 --> 00:01:38,376
że coś jest nie tak.

45
00:01:38,376 --> 00:01:40,671
Jeden z nich ma więcej pieniędzy

46
00:01:40,671 --> 00:01:42,820
niż drugi, a jednak

47
00:01:42,820 --> 00:01:44,962
w miarę rozwoju gry

48
00:01:44,962 --> 00:01:46,967
dało się zauważyć

49
00:01:46,967 --> 00:01:49,416
ogromne różnice

50
00:01:49,416 --> 00:01:51,290
w zachowaniu graczy.

51
00:01:51,290 --> 00:01:53,010
Bogatszy gracz

52
00:01:53,010 --> 00:01:55,588
poruszał się po planszy głośniej,

53
00:01:55,588 --> 00:01:57,469
wręcz uderzając w nią pionkiem

54
00:01:57,469 --> 00:02:00,389
z każdym krokiem.

55
00:02:00,389 --> 00:02:03,382
Częściej okazywał przewagę

56
00:02:03,382 --> 00:02:04,972
i niewerbalne znaki

57
00:02:04,972 --> 00:02:07,394
wyrażające siłę

58
00:02:07,394 --> 00:02:11,189
i zadowolenie.

59
00:02:11,189 --> 00:02:13,870
Na stoliku umieściliśmy precelki.

60
00:02:13,870 --> 00:02:15,531
Widać je w prawym dolnym rogu.

61
00:02:15,531 --> 00:02:19,248
Umożliwiły nam obserwację zachowania.

62
00:02:19,248 --> 00:02:23,636
Notowaliśmy, ile precli jedzą gracze.

63
00:02:23,636 --> 00:02:25,569
Bogaty gracz: Te precle to podstęp?

64
00:02:25,569 --> 00:02:27,495
Biedny gracz: Nie wiem.

65
00:02:27,495 --> 00:02:30,634
Paul Piff: Gracze zrobili się podejrzliwi.

66
00:02:30,634 --> 00:02:32,139
Zastanawiają się,

67
00:02:32,139 --> 00:02:33,920
po co te precle.

68
00:02:33,920 --> 00:02:35,834
Jeden nawet pyta,

69
00:02:35,834 --> 00:02:38,793
czy to podstęp.

70
00:02:38,793 --> 00:02:41,703
Mimo to, cała sytuacja

71
00:02:41,703 --> 00:02:44,004
sprawia,

72
00:02:44,004 --> 00:02:48,457
że bogatszy gracz je więcej precelków.

73
00:02:51,976 --> 00:02:54,073
Bogaty gracz: Uwielbiam precelki.

74
00:02:54,073 --> 00:02:56,402
(Śmiech)

75
00:02:57,988 --> 00:03:00,118
Paul Piff: W miarę upływu czasu

76
00:03:00,118 --> 00:03:02,450
zaczął wyłaniać się

77
00:03:02,450 --> 00:03:05,523
ciekawy i dramatyczny wzorzec zachowań.

78
00:03:05,523 --> 00:03:07,394
Bogatszy gracz

79
00:03:07,394 --> 00:03:10,516
zaczął być nieuprzejmy
względem biedniejszego.

80
00:03:10,516 --> 00:03:12,587
Miał coraz mniej zrozumienia

81
00:03:12,587 --> 00:03:14,431
dla jego trudnej sytuacji,

82
00:03:14,431 --> 00:03:16,502
a coraz częściej chełpił się

83
00:03:16,502 --> 00:03:18,971
swoim materialnym sukcesem

84
00:03:18,971 --> 00:03:22,177
albo tym, jak dobrze mu idzie.

85
00:03:23,589 --> 00:03:27,699
Bogaty gracz: Stać mnie na wszystko.

86
00:03:27,699 --> 00:03:29,317
Biedny gracz: Ile płacę?

87
00:03:29,317 --> 00:03:33,279
Bogaty gracz: Wisisz mi 24 dolary.

88
00:03:33,279 --> 00:03:36,135
Za chwilę nie będziesz mieć pieniędzy.

89
00:03:36,135 --> 00:03:38,295
Kupuję. Ile mam kasy!

90
00:03:38,295 --> 00:03:40,241
Mam tyle kasy, że się gubię.

91
00:03:40,241 --> 00:03:42,201
Bogaty gracz 2: Zaraz wszystko wykupię.

92
00:03:42,201 --> 00:03:43,931
Bogaty gracz 3: Kończy ci się kasa.

93
00:03:43,931 --> 00:03:46,779
Teraz jestem nietykalny.

94
00:03:46,779 --> 00:03:49,095
Paul Piff: A teraz coś

95
00:03:49,095 --> 00:03:50,843
bardzo interesującego.

96
00:03:50,843 --> 00:03:54,097
Po 15 minutach

97
00:03:54,097 --> 00:03:58,490
poprosiliśmy graczy,
żeby opisali swoje doświadczenia.

98
00:03:58,490 --> 00:04:00,565
Kiedy bogaci gracze

99
00:04:00,565 --> 00:04:02,447
mówili o swoim zwycięstwie

100
00:04:02,447 --> 00:04:04,466
w tej ustawionej grze...

101
00:04:04,466 --> 00:04:09,275
(Śmiech)

102
00:04:09,275 --> 00:04:12,839
opisywali, co zrobili,

103
00:04:12,839 --> 00:04:15,653
aby kupić różne pola

104
00:04:15,653 --> 00:04:18,435
i zasłużyć na wygraną.

105
00:04:18,435 --> 00:04:20,923
Zwracali o wiele mniejszą uwagę

106
00:04:20,923 --> 00:04:23,639
na różne aspekty tej sytuacji,

107
00:04:23,639 --> 00:04:26,312
w tym na losowanie,

108
00:04:26,312 --> 00:04:28,627
dzięki któremu przypadkowo

109
00:04:28,627 --> 00:04:31,616
byli w lepszej sytuacji wyjściowej.

110
00:04:31,616 --> 00:04:34,454
To fascynujące spostrzeżenie

111
00:04:34,454 --> 00:04:39,909
na temat racjonalizacji przewagi.

112
00:04:39,909 --> 00:04:42,130
Ta gra może być metaforą

113
00:04:42,130 --> 00:04:44,973
pozwalającą zrozumieć społeczeństwo

114
00:04:44,973 --> 00:04:48,258
i jego hierarchiczną budowę:

115
00:04:48,258 --> 00:04:50,650
niektórzy mają bogactwo i status,

116
00:04:50,650 --> 00:04:52,127
a inni nie.

117
00:04:52,127 --> 00:04:55,060
Mają dużo mniej,

118
00:04:55,060 --> 00:04:58,174
a także gorszy dostęp
do cenionych zasobów.

119
00:04:58,174 --> 00:05:01,410
Przez ostatnie 7 lat wraz z kolegami

120
00:05:01,410 --> 00:05:05,479
badałem skutki takich hierarchia.

121
00:05:05,479 --> 00:05:08,763
Po przeprowadzeniu dziesiątek badań

122
00:05:08,763 --> 00:05:12,180
pośród tysięcy uczestników

123
00:05:12,180 --> 00:05:16,712
okazało się,
że wraz ze wzrostem zamożności

124
00:05:16,712 --> 00:05:22,780
wykazywali oni
mniej współczucia i empatii,

125
00:05:22,780 --> 00:05:26,551
a więcej roszczeniowości

126
00:05:26,551 --> 00:05:31,099
i działań dla własnej korzyści.

127
00:05:31,099 --> 00:05:33,158
Z badań wynika,

128
00:05:33,158 --> 00:05:35,035
że to raczej bogatsi

129
00:05:35,035 --> 00:05:38,075
nadają chciwości

130
00:05:38,075 --> 00:05:40,078
i pogoni za własną korzyścią

131
00:05:40,078 --> 00:05:42,794
pozytywną wartość moralną.

132
00:05:42,794 --> 00:05:44,643
Dziś chcę poruszyć temat

133
00:05:44,643 --> 00:05:49,464
konsekwencji ideologii własnego interesu.

134
00:05:49,464 --> 00:05:52,417
Przekonam was,
że powinniśmy się nimi martwić

135
00:05:52,417 --> 00:05:54,156
i na koniec wskażę możliwe rozwiązania.

136
00:05:55,325 --> 00:05:57,334
Jedne z naszych pierwszych badań

137
00:05:57,334 --> 00:05:58,920
dotyczyły zachowań pomocnych.

138
00:05:58,920 --> 00:06:01,079
Psychologowie społeczni nazywają je

139
00:06:01,079 --> 00:06:03,170
zachowaniami prospołecznymi.

140
00:06:03,170 --> 00:06:05,673
Interesowało nas,

141
00:06:05,683 --> 00:06:08,231
kto szybciej zaoferuje pomoc obcej osobie:

142
00:06:08,231 --> 00:06:11,388
bogaty, czy biedny.

143
00:06:11,388 --> 00:06:15,430
Jedno badanie polegało na zaproszeniu

144
00:06:15,430 --> 00:06:18,090
bogatych i biednych osób do laboratorium

145
00:06:18,090 --> 00:06:21,584
i podarowaniu im 10 dolarów.

146
00:06:21,584 --> 00:06:23,194
Powiedzieliśmy uczestnikom,

147
00:06:23,194 --> 00:06:25,642
że mogą zatrzymać 10 dolarów dla siebie

148
00:06:25,642 --> 00:06:27,617
albo część tej sumy

149
00:06:27,617 --> 00:06:29,612
oddać anonimowemu nieznajomemu.

150
00:06:29,612 --> 00:06:31,083
Nigdy nie poznają osoby,

151
00:06:31,083 --> 00:06:34,119
z którą mieliby się podzielić.

152
00:06:34,119 --> 00:06:37,337
Obserwowaliśmy,
jakimi kwotami ludzie się dzielili.

153
00:06:37,337 --> 00:06:39,687
Osoby zarabiające 25 000

154
00:06:39,687 --> 00:06:42,014
a nawet mniej niż 15 000 dolarów rocznie

155
00:06:42,014 --> 00:06:44,241
oddawały obcemu człowiekowi

156
00:06:44,241 --> 00:06:45,324
44% więcej niż ci,

157
00:06:45,324 --> 00:06:47,632
którzy zarabiają 150 000

158
00:06:47,632 --> 00:06:50,879
czy 200 000 dolarów rocznie.

159
00:06:50,879 --> 00:06:53,627
Dawaliśmy ludziom gry,

160
00:06:53,627 --> 00:06:56,258
żeby zobaczyć, kto będzie oszukiwał,

161
00:06:56,258 --> 00:06:58,652
by zwiększyć szansę na wygraną.

162
00:06:58,652 --> 00:07:01,372
W jednej z takich gier
zmodyfikowaliśmy program tak,

163
00:07:01,372 --> 00:07:04,014
że kostki nie dawały wyniku większego

164
00:07:04,014 --> 00:07:05,410
od wyniku wybranego przez nas.

165
00:07:05,410 --> 00:07:08,242
W tej grze nie było można
wyrzucić więcej niż 12.

166
00:07:08,242 --> 00:07:11,354
Jednak im bogatsi byli gracze,

167
00:07:11,354 --> 00:07:13,111
tym częściej oszukiwali,

168
00:07:13,111 --> 00:07:17,010
aby wygrać 50 dolarów.

169
00:07:17,010 --> 00:07:20,855
Czasami 3-4 razy częściej.

170
00:07:20,855 --> 00:07:23,088
W innym badaniu sprawdzaliśmy,

171
00:07:23,088 --> 00:07:26,311
czy uczestnicy wezmą cukierka

172
00:07:26,311 --> 00:07:28,802
ze słoika, o którym wiedzieli,

173
00:07:28,802 --> 00:07:31,042
że jest przeznaczony tylko dla dzieci.

174
00:07:31,042 --> 00:07:34,484
(Śmiech)

175
00:07:34,484 --> 00:07:36,325
Nie żartuję,

176
00:07:36,325 --> 00:07:39,054
chociaż to brzmi jak żart.

177
00:07:39,054 --> 00:07:41,295
Wyraźnie im powiedzieliśmy,

178
00:07:41,295 --> 00:07:43,164
że to cukierki dla dzieci

179
00:07:43,164 --> 00:07:45,648
z laboratorium obok.

180
00:07:45,648 --> 00:07:47,698
Że teraz są na badaniach, ale to dla nich.

181
00:07:47,698 --> 00:07:51,341
Obserwowaliśmy, ile cukierków
wezmą uczestnicy.

182
00:07:51,341 --> 00:07:52,854
Bogaci brali

183
00:07:52,854 --> 00:07:54,259
dwa razy więcej

184
00:07:54,259 --> 00:07:57,408
niż biedni.

185
00:07:57,408 --> 00:08:00,061
Badaliśmy też samochody,

186
00:08:00,061 --> 00:08:01,923
ale nie byle jakie.

187
00:08:01,923 --> 00:08:05,284
Sprawdzaliśmy, jak często
kierujący różnymi samochodami

188
00:08:05,284 --> 00:08:08,097
łamali prawo.

189
00:08:08,097 --> 00:08:10,934
W jednym badaniu sprawdzaliśmy,

190
00:08:10,934 --> 00:08:15,090
czy kierowcy
ustąpią pierwszeństwa pieszemu,

191
00:08:15,090 --> 00:08:17,989
czekającemu przed przejściem.

192
00:08:17,989 --> 00:08:19,733
Jak wiecie, bo wszyscy tak robimy,

193
00:08:19,733 --> 00:08:22,257
w Kalifornii prawo każe

194
00:08:22,257 --> 00:08:26,185
zatrzymać się, gdy pieszy chce przejść.

195
00:08:26,185 --> 00:08:28,117
Spójrzcie.

196
00:08:28,117 --> 00:08:30,233
Po lewej nasz wspólnik

197
00:08:30,233 --> 00:08:31,822
jako pieszy.

198
00:08:31,822 --> 00:08:36,073
Podchodzi do przejścia.
Czerwone auto się zatrzymuje...

199
00:08:36,073 --> 00:08:38,390
i zaraz wyprzedza je autobus,

200
00:08:38,390 --> 00:08:40,727
który prawie przejechał naszego pieszego.

201
00:08:40,727 --> 00:08:42,284
(Śmiech)

202
00:08:42,284 --> 00:08:44,150
Tutaj droższy samochód.

203
00:08:44,150 --> 00:08:45,889
Toyota Prius - przejeżdża,

204
00:08:45,889 --> 00:08:50,197
tak, jak to BMW.

205
00:08:51,388 --> 00:08:53,887
W ten sposób przebadaliśmy setki pojazdów

206
00:08:53,887 --> 00:08:56,243
przez kilka dni

207
00:08:56,243 --> 00:08:59,195
i notowaliśmy, który się zatrzymał.

208
00:09:00,466 --> 00:09:06,140
Okazało się,
że wraz ze wzrostem wartości auta

209
00:09:06,590 --> 00:09:09,932
kierowcy częściej łamali prawo.

210
00:09:10,088 --> 00:09:12,780
Żadne z aut z najtańszej kategorii

211
00:09:12,780 --> 00:09:17,097
nie złamało prawa.

212
00:09:17,645 --> 00:09:20,278
Prawie 50% aut z najdroższych marek

213
00:09:20,278 --> 00:09:22,446
złamało prawo.

214
00:09:25,289 --> 00:09:27,182
Z dalszych badań wynikło,

215
00:09:27,182 --> 00:09:30,733
że bogatsze osoby
częściej kłamią w czasie negocjacji,

216
00:09:30,733 --> 00:09:32,823
wspierają nieetyczne zachowania w pracy

217
00:09:32,823 --> 00:09:35,431
na przykład kradzież z kasy,

218
00:09:35,431 --> 00:09:40,514
branie łapówek i okłamywanie klientów.

219
00:09:40,514 --> 00:09:42,076
Nie twierdzę,

220
00:09:42,076 --> 00:09:43,779
że tylko bogaci

221
00:09:43,779 --> 00:09:45,691
postępują zgodnie z tymi wzorcami.

222
00:09:45,691 --> 00:09:48,460
Moim zdaniem,

223
00:09:48,460 --> 00:09:51,424
wszyscy na co dzień

224
00:09:51,424 --> 00:09:54,396
podejmujemy decyzje,

225
00:09:54,396 --> 00:09:57,693
czy i kiedy przedłożyć

226
00:09:57,693 --> 00:10:00,047
swój interes nad innych.

227
00:10:00,047 --> 00:10:02,429
To zrozumiałe,

228
00:10:02,429 --> 00:10:04,992
bo amerykański sen

229
00:10:04,992 --> 00:10:08,091
polega na tym, że wszyscy

230
00:10:08,091 --> 00:10:10,125
mają szansę na sukces,

231
00:10:10,125 --> 00:10:12,682
jeśli ciężko pracują.

232
00:10:12,682 --> 00:10:15,386
Czasem oznacza to,

233
00:10:15,386 --> 00:10:18,485
że trzeba przedłożyć własne dobro

234
00:10:18,485 --> 00:10:21,915
nad dobro innych.

235
00:10:21,915 --> 00:10:24,084
Z badań wynika jednak,

236
00:10:24,084 --> 00:10:26,492
że im człowiek bogatszy,

237
00:10:26,492 --> 00:10:29,207
tym częściej dąży do sukcesu

238
00:10:29,207 --> 00:10:31,442
i osiągnięć

239
00:10:31,442 --> 00:10:34,380
kosztem innych osób.

240
00:10:34,380 --> 00:10:37,344
Tutaj mamy wykres
średniego dochodu gospodarstwa domowego

241
00:10:37,344 --> 00:10:41,170
w grupie 1/5 najlepiej sytuowanych
i 5% najbogatszych

242
00:10:41,170 --> 00:10:43,340
w ostatnich 20 latach.

243
00:10:43,340 --> 00:10:45,882
W 1993 roku różnice dochodu

244
00:10:45,882 --> 00:10:48,967
między kwintalami populacji

245
00:10:48,967 --> 00:10:51,564
były znaczne.

246
00:10:51,564 --> 00:10:54,161
Widać je wyraźnie.

247
00:10:54,161 --> 00:10:57,045
Przez 20 lat te różnice

248
00:10:57,045 --> 00:10:59,219
urosły do rozmiarów przepaści

249
00:10:59,219 --> 00:11:02,373
pomiędzy tymi na górze a resztą.

250
00:11:02,373 --> 00:11:06,065
Najbogatsze 20% naszej populacji

251
00:11:06,065 --> 00:11:09,143
posiada 90% zasobów w kraju.

252
00:11:09,143 --> 00:11:11,402
Osiągnęliśmy niespotykany poziom

253
00:11:11,402 --> 00:11:13,890
nierówności ekonomicznej.

254
00:11:15,634 --> 00:11:17,970
Oznacza to nie tylko,

255
00:11:17,970 --> 00:11:22,450
że coraz więcej zasobów
jest w rękach coraz mniejszej grupy osób,

256
00:11:22,450 --> 00:11:24,834
ale że amerykański sen

257
00:11:24,834 --> 00:11:26,782
oddala się coraz bardziej

258
00:11:26,782 --> 00:11:29,975
poza zasięg coraz większej liczby osób.

259
00:11:29,975 --> 00:11:32,242
Jeśli nasze wnioski,

260
00:11:32,242 --> 00:11:34,237
że im człowiek bogatszy,

261
00:11:34,237 --> 00:11:36,779
tym bardziej czuje się
upoważniony do bogactwa

262
00:11:36,779 --> 00:11:39,772
i tym częściej stawia swoje dobro

263
00:11:39,772 --> 00:11:41,739
nad dobro innych

264
00:11:41,739 --> 00:11:45,129
oraz chętniej działa w swoim interesie,

265
00:11:45,129 --> 00:11:46,863
to nie ma nadziei,

266
00:11:46,863 --> 00:11:48,961
na zmianę tych tendencji.

267
00:11:48,961 --> 00:11:50,504
Wręcz można argumentować,

268
00:11:50,504 --> 00:11:52,487
że będzie gorzej.

269
00:11:52,487 --> 00:11:55,334
Tak by to wyglądało,
gdyby tendencje utrzymały się

270
00:11:55,334 --> 00:11:59,961
na takim samym poziomie przez 20 lat.

271
00:11:59,961 --> 00:12:02,682
Powinniśmy zainteresować się

272
00:12:02,682 --> 00:12:04,606
nierównością ekonomiczną

273
00:12:04,606 --> 00:12:07,135
nie tylko ze względu na tych,

274
00:12:07,135 --> 00:12:08,649
którzy są na dole hierarchii,

275
00:12:08,649 --> 00:12:10,889
ale dlatego, że grupy

276
00:12:10,889 --> 00:12:16,089
o znacznej nierówności ekonomicznej

277
00:12:16,089 --> 00:12:18,928
radzą sobie gorzej jako całość.

278
00:12:18,928 --> 00:12:21,055
Wiele przekonujących badań

279
00:12:21,055 --> 00:12:23,647
przeprowadzonych
przez najlepsze laboratoria

280
00:12:23,647 --> 00:12:26,535
wskazuje na całe obszary życia

281
00:12:26,535 --> 00:12:28,424
cierpiące

282
00:12:28,424 --> 00:12:31,064
w wyniku wzrostu nierówności.

283
00:12:31,064 --> 00:12:33,717
Ruchliwość społeczna,
rzeczy dla nas ważne,

284
00:12:33,717 --> 00:12:36,198
zdrowie, zaufanie społeczne -

285
00:12:36,198 --> 00:12:39,243
wszystko się pogarsza
ze wzrostem nierówności.

286
00:12:39,243 --> 00:12:41,258
Natomiast negatywne zjawiska

287
00:12:41,258 --> 00:12:43,870
występujące w społeczeństwie:

288
00:12:43,870 --> 00:12:45,964
jak otyłość, przemoc,

289
00:12:45,964 --> 00:12:47,585
liczba więźniów i karanych,

290
00:12:47,585 --> 00:12:51,727
rosną ze wzrostem nierówności.

291
00:12:51,727 --> 00:12:54,137
Nie dotyka to

292
00:12:54,137 --> 00:12:56,198
ograniczonej grupy, ale konsekwencje

293
00:12:56,198 --> 00:12:58,799
ponoszone przez całe społeczeństwo.

294
00:12:58,799 --> 00:13:01,915
Doświadczają ich nawet ci na górze.

295
00:13:01,915 --> 00:13:05,158
Co można z tym zrobić?

296
00:13:05,158 --> 00:13:08,629
Taki samonapędzający się ciąg

297
00:13:08,629 --> 00:13:11,137
groźnych konsekwencji.

298
00:13:11,137 --> 00:13:14,546
Wydaje się, że nie da się go kontrolować

299
00:13:14,546 --> 00:13:16,464
i mu zaradzić,

300
00:13:16,464 --> 00:13:19,260
a jednostka pozostaje bezradna.

301
00:13:19,260 --> 00:13:23,093
Z naszych badań laboratoryjnych wynika,

302
00:13:23,093 --> 00:13:26,281
że wystarczą

303
00:13:26,281 --> 00:13:31,371
drobne interwencje psychologiczne,

304
00:13:31,371 --> 00:13:34,680
niewielkie zmiany w wartościach,

305
00:13:34,680 --> 00:13:37,903
delikatne pchnięcia w odpowiednią stronę,

306
00:13:37,903 --> 00:13:41,468
aby egalitaryzm i empatia
wróciły na odpowiedni poziom.

307
00:13:41,468 --> 00:13:43,520
Przypomnienie ludziom

308
00:13:43,520 --> 00:13:45,776
o zaletach współpracy

309
00:13:45,776 --> 00:13:48,680
albo życia społecznego

310
00:13:48,680 --> 00:13:52,615
sprawiało, że bogatsi stają się

311
00:13:52,615 --> 00:13:55,150
równie egalitarni jak osoby biedne.

312
00:13:55,150 --> 00:13:58,527
Jedno z naszych badań polegało

313
00:13:58,527 --> 00:14:02,888
na wyświetleniu krótkiego filmu
o biednych dzieciach,

314
00:14:02,888 --> 00:14:05,938
który miał przypomnieć badanym

315
00:14:05,938 --> 00:14:07,964
o potrzebach innych.

316
00:14:07,964 --> 00:14:09,994
Po projekcji obserwowaliśmy,

317
00:14:09,994 --> 00:14:11,692
jak chętnie ludzie poświęcali czas

318
00:14:11,692 --> 00:14:15,396
obcej osobie z laboratorium,

319
00:14:15,396 --> 00:14:18,815
która potrzebowała pomocy.

320
00:14:18,815 --> 00:14:22,082
Godzinę po obejrzeniu filmu

321
00:14:22,082 --> 00:14:24,452
bogaci byli gotowi poświęcić

322
00:14:24,452 --> 00:14:26,411
swój czas tak samo chętnie

323
00:14:26,411 --> 00:14:29,116
jak biedni.

324
00:14:29,116 --> 00:14:31,567
Sugeruje to, że omawiane różnice

325
00:14:31,567 --> 00:14:33,450
nie są wrodzone i niezmienne,

326
00:14:33,450 --> 00:14:35,174
ale podatne na kształtowanie

327
00:14:35,174 --> 00:14:37,100
poprzez zmianę wartości,

328
00:14:37,100 --> 00:14:39,381
delikatne pobudzanie współczucia

329
00:14:39,381 --> 00:14:41,036
i empatii.

330
00:14:41,036 --> 00:14:42,592
Poza środowiskiem laboratoryjnym

331
00:14:42,592 --> 00:14:45,772
już widać zmiany w społeczeństwie.

332
00:14:45,772 --> 00:14:48,495
Jeden z najbogatszych Amerykanów,
Bill Gates,

333
00:14:48,495 --> 00:14:51,970
w czasie swojej przemowy
na rozdaniu dyplomów w Harvardzie

334
00:14:51,970 --> 00:14:54,474
poruszył problem nierówności społecznej

335
00:14:54,474 --> 00:14:57,284
jako najtrudniejszego wyzwania.

336
00:14:57,284 --> 00:14:59,880
Mówił o sposobach walki z nią.

337
00:14:59,880 --> 00:15:03,115
Powiedział: "Ludzkość dokonuje

338
00:15:03,115 --> 00:15:05,066
największych postępów
nie poprzez odkrycia,

339
00:15:05,066 --> 00:15:08,217
ale poprzez ich zastosowanie

340
00:15:08,217 --> 00:15:11,031
w zwalczaniu nierówności".

341
00:15:11,031 --> 00:15:13,034
W inicjatywie Giving Pledge

342
00:15:13,034 --> 00:15:15,456
ponad 100 najbogatszych Amerykanów

343
00:15:15,456 --> 00:15:17,843
zapisało w testamencie

344
00:15:17,843 --> 00:15:21,757
połowę swojego majątku
na cele dobroczynne.

345
00:15:21,757 --> 00:15:23,381
Pojawiają się też

346
00:15:23,381 --> 00:15:27,014
spontaniczne, oddolne inicjatywy

347
00:15:27,014 --> 00:15:29,317
jak We are the One Percent,

348
00:15:29,317 --> 00:15:31,181
Resource Generation

349
00:15:31,181 --> 00:15:33,302
czy Wealth for Common Good,

350
00:15:33,302 --> 00:15:35,869
poprzez które najbogatsi członkowie

351
00:15:35,869 --> 00:15:37,694
naszego społeczeństwa,

352
00:15:37,694 --> 00:15:40,450
1% najbogatszych w Stanach

353
00:15:40,450 --> 00:15:42,381
i bogaci z całego świata

354
00:15:42,381 --> 00:15:45,969
wykorzystują swoje zasoby,

355
00:15:45,969 --> 00:15:49,998
i robią to młodzi i starsi.

356
00:15:49,998 --> 00:15:51,647
Wykorzystują swoje przywileje

357
00:15:51,647 --> 00:15:53,718
i pozycję ekonomiczną

358
00:15:53,718 --> 00:15:56,745
do walki z nierównością

359
00:15:56,745 --> 00:15:59,655
poprzez wspieranie polityki socjalnej,

360
00:15:59,655 --> 00:16:01,536
zmian w wartościach

361
00:16:01,536 --> 00:16:03,910
i zachowaniach.

362
00:16:03,910 --> 00:16:06,973
Mimo, że to wbrew ich interesom,

363
00:16:06,973 --> 00:16:11,246
to mogą wskrzesić amerykański sen.

364
00:16:11,246 --> 00:16:13,246
Dziękuję.

365
00:16:13,246 --> 00:16:17,246
(Brawa)