1
00:00:00,793 --> 00:00:02,967
Сакам само за момент

2
00:00:02,967 --> 00:00:06,817
да замислите дека играте "Монопол,"

3
00:00:06,817 --> 00:00:09,424
само што овојпат, комбинацијата

4
00:00:09,424 --> 00:00:12,393
од вештина, талент и среќа

5
00:00:12,393 --> 00:00:14,931
која ви носи успех во играта,

6
00:00:14,931 --> 00:00:16,347
e ирелевантна,

7
00:00:16,347 --> 00:00:18,642
зашто играва е наместена,

8
00:00:18,642 --> 00:00:20,522
и вие имате предност.

9
00:00:20,522 --> 00:00:22,401
Имате повеќе пари,

10
00:00:22,401 --> 00:00:24,961
повеќе прилики да се движите низ таблата,

11
00:00:24,961 --> 00:00:27,186
и поголем пристап до ресурси.

12
00:00:27,186 --> 00:00:28,517
И додека размислувате за ова искуство,

13
00:00:28,517 --> 00:00:31,105
сакам да се запрашате,

14
00:00:31,105 --> 00:00:32,875
како чувството дека сте привилегиран

15
00:00:32,875 --> 00:00:36,005
играч во една наместена игра,

16
00:00:36,005 --> 00:00:38,928
ќе го промени вашето размислување за себе и

17
00:00:38,928 --> 00:00:42,786
вашето однесување кон другиот играч?

18
00:00:42,786 --> 00:00:45,833
За да одговориме на ова прашање спроведовме

19
00:00:45,833 --> 00:00:48,135
истражување во кампусот на "Беркли."

20
00:00:48,135 --> 00:00:49,793
Донесовме повеќе од 100 парови

21
00:00:49,793 --> 00:00:52,554
на странци во лабораторијата,

22
00:00:52,554 --> 00:00:54,374
и преку фрлање на паричка,

23
00:00:54,374 --> 00:00:56,161
по принцип на случајност, едниот

24
00:00:56,161 --> 00:00:58,506
од играчите го направивме богат.

25
00:00:58,506 --> 00:01:01,327
Тој играч доби двапати повеќе пари.

26
00:01:01,327 --> 00:01:02,828
Кога ќе поминеше преку "Go,"

27
00:01:02,828 --> 00:01:05,034
добиваше двојна плата,

28
00:01:05,034 --> 00:01:07,007
и имаше можност двапати да ја фрла коцката,

29
00:01:07,007 --> 00:01:08,818
па затоа и повеќе се движеше низ таблата.

30
00:01:08,818 --> 00:01:11,824
(Смеа)

31
00:01:11,824 --> 00:01:13,537
И во текот на 15 минути,

32
00:01:13,537 --> 00:01:17,067
преку скриена камера, гледавме што се случува.

33
00:01:17,067 --> 00:01:18,888
Денес, за првпат, сакам да ви покажам

34
00:01:18,888 --> 00:01:21,400
што видовме.

35
00:01:21,400 --> 00:01:22,909
Ќе извините за квалитетот на звукот,

36
00:01:22,909 --> 00:01:25,565
затоа што ова беа скриени камери.

37
00:01:25,580 --> 00:01:27,775
Па затоа имаме транскрипција.

38
00:01:27,775 --> 00:01:29,165
БОГАТ ИГРАЧ: Колку 500ки имаш?

39
00:01:29,165 --> 00:01:30,400
СИРОМАШЕН ИГРАЧ: Само една.

40
00:01:30,400 --> 00:01:31,517
БОГАТ ИГРАЧ: Сериозно.
СИРОМАШЕН ИГРАЧ: Да.

41
00:01:31,517 --> 00:01:33,270
БОГАТ ИГРАЧ: Јас имам три. (Се смее)

42
00:01:33,270 --> 00:01:35,196
Не знам зошто ми дадоа толку многу.

43
00:01:35,196 --> 00:01:37,034
Пол Пиф: Океј, значи веднаш им стана јасно на играчите

44
00:01:37,034 --> 00:01:38,376
дека нешто им се спрема.

45
00:01:38,376 --> 00:01:40,671
Едниот играч има многу повеќе пари

46
00:01:40,671 --> 00:01:42,820
од другиот, но сепак,

47
00:01:42,820 --> 00:01:44,962
како што течеше играта,

48
00:01:44,962 --> 00:01:46,967
почнаа да се јавуваат многу

49
00:01:46,967 --> 00:01:49,416
забележителни разлики

50
00:01:49,416 --> 00:01:51,290
помеѓу двата играчи.

51
00:01:51,290 --> 00:01:53,010
Богатиот играч

52
00:01:53,010 --> 00:01:55,588
започна да се движи низ таблата погласно,

53
00:01:55,588 --> 00:01:57,469
буквално трескаше со фигурата

54
00:01:57,469 --> 00:02:00,389
по таблата.

55
00:02:00,389 --> 00:02:03,382
Почнаа да се јавуваат знаци на доминација,

56
00:02:03,382 --> 00:02:04,972
невербални

57
00:02:04,972 --> 00:02:07,394
изрази на моќ

58
00:02:07,394 --> 00:02:11,349
и славење кај богатите играчи.

59
00:02:11,349 --> 00:02:13,870
Ставивме чинија со переци тука од страната.

60
00:02:13,870 --> 00:02:15,531
Се наоѓа во долниот десен агол.

61
00:02:15,531 --> 00:02:19,018
Тоа ни овозможи да го набљудуваме консументското однесување на учесниците.

62
00:02:19,018 --> 00:02:23,636
Едноставно следиме колку переци ќе изедат.

63
00:02:23,636 --> 00:02:25,569
БОГАТ ИГРАЧ: Овие переци трик се?

64
00:02:25,569 --> 00:02:27,495
СИРОМАШЕН ИГРАЧ: Не знам.

65
00:02:27,495 --> 00:02:30,634
ПП: Океј, не е изненадување, луѓето се сомневаат.

66
00:02:30,634 --> 00:02:32,139
Се прашуваат зошто воопшто има чинија

67
00:02:32,139 --> 00:02:33,920
со переци таму.

68
00:02:33,920 --> 00:02:35,834
Еден дури и праша, како што видовте,

69
00:02:35,834 --> 00:02:38,793
дали чинијата со переци е трик?

70
00:02:38,793 --> 00:02:41,703
Но и покрај тоа, моќта на ситуацијата

71
00:02:41,703 --> 00:02:44,004
неизбежно доминира,

72
00:02:44,004 --> 00:02:48,457
и богатите играчи почнуваат да јадат повеќе переци.

73
00:02:51,976 --> 00:02:54,073
БОГАТ ИГРАЧ: Обожавам переци.

74
00:02:54,073 --> 00:02:56,402
(Смеа)

75
00:02:57,988 --> 00:03:00,118
ПП: И како што течеше играта,

76
00:03:00,118 --> 00:03:02,450
почнаа да се јавуваат навистина интересни и

77
00:03:02,450 --> 00:03:05,523
драматични обрасци. Имено,

78
00:03:05,523 --> 00:03:07,394
богатите играчи стануваа

79
00:03:07,394 --> 00:03:10,516
сè погруби кон другиот играч,

80
00:03:10,516 --> 00:03:12,587
сè помалку чувствителни за несреќата

81
00:03:12,587 --> 00:03:14,431
на овие кутри играчи,

82
00:03:14,431 --> 00:03:16,502
и сè повеќе се фалеа со

83
00:03:16,502 --> 00:03:18,971
својот материјален успех и

84
00:03:18,971 --> 00:03:22,177
демонстрираа колку добро им оди.

85
00:03:23,589 --> 00:03:27,699
БОГАТ ИГРАЧ: Имам пари за сè.

86
00:03:27,699 --> 00:03:29,317
СИРОМАШЕН ИГРАЧ: Колку е тоа?

87
00:03:29,317 --> 00:03:33,279
БОГАТ ИГРАЧ: Ми должиш 24 долари.

88
00:03:33,279 --> 00:03:36,135
Наскоро ќе ги изгубиш сите пари.

89
00:03:36,135 --> 00:03:38,295
Ќе го купам. Имам многу пари.

90
00:03:38,295 --> 00:03:40,241
Имам многу пари, имам засекогаш.

91
00:03:40,241 --> 00:03:42,201
БОГАТ ИГРАЧ 2: Ќе ја купам целава табла.

92
00:03:42,201 --> 00:03:43,931
БОГАТ ИГРАЧ 3: Набргу ќе ти снема пари.

93
00:03:43,931 --> 00:03:46,779
Речиси сум недопирлив во моментов.

94
00:03:46,779 --> 00:03:49,095
ПП: Океј, навистина беше интересно

95
00:03:49,095 --> 00:03:50,843
што на крајот

96
00:03:50,843 --> 00:03:54,097
од 15те минути, од играчите побаравме

97
00:03:54,097 --> 00:03:58,490
да ни кажат како ја доживеале играта.

98
00:03:58,490 --> 00:04:00,565
И кога богатите играчи ни кажуваа

99
00:04:00,565 --> 00:04:02,447
зошто победиле во овој

100
00:04:02,447 --> 00:04:04,466
наместен "Монопол" --

101
00:04:04,466 --> 00:04:09,275
(Смеа) --

102
00:04:09,275 --> 00:04:12,839
зборуваа за она што направиле

103
00:04:12,839 --> 00:04:15,653
за да ги купат различните имоти

104
00:04:15,653 --> 00:04:18,435
и за тоа како го заслужиле успехот во играта,

105
00:04:18,435 --> 00:04:20,924
и воедно беа многу малку свесни

106
00:04:20,924 --> 00:04:23,639
за различните аспекти на самата ситуација,

107
00:04:23,639 --> 00:04:26,312
вклучувајќи го и фрлањето на паричката,

108
00:04:26,312 --> 00:04:28,627
кое по принцип на случајност ги уфрли

109
00:04:28,627 --> 00:04:31,616
во една привилегирана позиција.

110
00:04:31,616 --> 00:04:34,454
И ова е навистина неверојатен податок

111
00:04:34,454 --> 00:04:39,909
за тоа како умот ја осмислува предноста.

112
00:04:39,909 --> 00:04:42,130
Играта "Монопол" можеме да ја користиме

113
00:04:42,130 --> 00:04:44,973
како метафора за разбирање на општеството

114
00:04:44,973 --> 00:04:48,258
и неговата хиерархиска структура, во која одредени луѓе

115
00:04:48,258 --> 00:04:50,650
имаат многу богатство и висок статус,

116
00:04:50,650 --> 00:04:52,127
а многу пак луѓе го немаат ова.

117
00:04:52,127 --> 00:04:55,060
Тие имаат многу помало богатство и многу понизок статус

118
00:04:55,060 --> 00:04:58,174
и многу помал пристап до вредни ресурси.

119
00:04:58,174 --> 00:05:01,410
Во последниве седум години јас и моите колеги

120
00:05:01,410 --> 00:05:05,479
ги проучувавме ефектите од ваквиот вид на хиерархии.

121
00:05:05,479 --> 00:05:08,763
Во дузина студии во кои учествуваа илјадници учесници

122
00:05:08,763 --> 00:05:12,180
од земјава, увидовме дека како што се зголемува

123
00:05:12,180 --> 00:05:16,712
богатството на човекот, така неговото

124
00:05:16,712 --> 00:05:22,780
сочувство и емпатија се намалува,

125
00:05:22,780 --> 00:05:26,551
а неговата идеологија наречена личен интерес

126
00:05:26,551 --> 00:05:31,099
станува сè поизразена.

127
00:05:31,099 --> 00:05:33,158
Во анкетите, откривме дека токму

128
00:05:33,158 --> 00:05:35,035
богатите луѓе ја претставуваат алчноста

129
00:05:35,035 --> 00:05:38,075
како нешто добро,

130
00:05:38,075 --> 00:05:40,078
и велат дека борбата за личните интереси

131
00:05:40,078 --> 00:05:42,794
е нешто позитивно и морално.

132
00:05:42,794 --> 00:05:44,643
Денес би сакал да зборувам за одредени

133
00:05:44,643 --> 00:05:49,464
импликации на идеологијата наречена личен интерес,

134
00:05:49,464 --> 00:05:51,827
зошто треба да се грижиме за овие импликации,

135
00:05:51,827 --> 00:05:55,469
и што можеме да направиме.

136
00:05:55,469 --> 00:05:57,634
Првите истражувања на кои налетавме во оваа област

137
00:05:57,634 --> 00:05:58,920
го проучуваа помагањето,

138
00:05:58,920 --> 00:06:01,079
нешто што социјалните психолози го нарекуваат

139
00:06:01,079 --> 00:06:03,170
про-социјално однесување.

140
00:06:03,170 --> 00:06:05,883
Нас многу нè интересираше кој

141
00:06:05,883 --> 00:06:08,231
повеќе помага,

142
00:06:08,231 --> 00:06:11,388
некој кој е богат или некој кој е сиромав.

143
00:06:11,388 --> 00:06:15,790
Во едно од истражувањата, во лабораторијата

144
00:06:15,790 --> 00:06:18,090
донесовме богати и сиромашни луѓе

145
00:06:18,090 --> 00:06:21,584
и на секој од нив им дадовме по 10 долари.

146
00:06:21,584 --> 00:06:23,194
На учесниците им кажавме

147
00:06:23,194 --> 00:06:25,642
дека можат да си ги зачуваат 10те долари за себе,

148
00:06:25,642 --> 00:06:27,617
или доколку сакаат, можат

149
00:06:27,617 --> 00:06:29,612
дел од парите да му ги дадат на странец

150
00:06:29,612 --> 00:06:31,083
кој воопшто не го познаваат.

151
00:06:31,083 --> 00:06:34,119
Никогаш нема да го сретнат странецот, а ниту пак тој некогаш ќе ги сретне.

152
00:06:34,119 --> 00:06:37,337
И едноставно набљудуваме колку пари ќе дадат.

153
00:06:37,337 --> 00:06:39,687
Луѓето кои заработуваат 25,000, а понекогаш

154
00:06:39,687 --> 00:06:42,014
помалку од 15,000 долари годишно,

155
00:06:42,014 --> 00:06:44,241
на странецот му дадоа 44 проценти

156
00:06:44,241 --> 00:06:45,324
повеќе пари

157
00:06:45,324 --> 00:06:47,632
отколку луѓето кои заработуваат 150,000

158
00:06:47,632 --> 00:06:50,879
или 200,000 долари годишно.

159
00:06:50,879 --> 00:06:53,627
Учесниците играа игри

160
00:06:53,627 --> 00:06:56,258
за да видиме кој повеќе ќе мами

161
00:06:56,258 --> 00:06:58,652
при обидот да дојде до наградата.

162
00:06:58,652 --> 00:07:01,372
Во една од игрите, компјутерот го програмиравме

163
00:07:01,372 --> 00:07:04,164
така што го ограничивме бројот кој можеш да го добиеш

164
00:07:04,164 --> 00:07:05,150
при фрлањето на коцките.

165
00:07:05,150 --> 00:07:08,242
Во оваа игра не можеше да се оди над 12,

166
00:07:08,242 --> 00:07:11,354
но сепак, колку побогат стануваш,

167
00:07:11,354 --> 00:07:13,111
толку е поголема веројатноста да мамиш

168
00:07:13,111 --> 00:07:17,010
како би дошол до наградата од 50 долари.

169
00:07:17,010 --> 00:07:20,855
Мамењето се зголемуваше од три до четири пати.

170
00:07:20,855 --> 00:07:23,088
Спроведовме друго истражување во кое нè интересираше

171
00:07:23,088 --> 00:07:26,311
дали луѓето би зеле бомбон

172
00:07:26,311 --> 00:07:28,802
од тегла со бомбони за која јасно беше кажано

173
00:07:28,802 --> 00:07:31,042
дека е наменета за децата --

174
00:07:31,042 --> 00:07:34,484
(Смеа) -

175
00:07:34,484 --> 00:07:36,325
кои учествуваат -- Не се зезам.

176
00:07:36,325 --> 00:07:39,054
Знам дека звучи како шега.

177
00:07:39,054 --> 00:07:41,295
Јасно им кажавме на учесниците

178
00:07:41,295 --> 00:07:43,164
дека теглата со бомбони е за децата кои

179
00:07:43,164 --> 00:07:45,648
се во соседната лабораторија.

180
00:07:45,648 --> 00:07:47,698
Дека ги проучуваме и бомбоните се за нив.

181
00:07:47,698 --> 00:07:51,341
И едноставно следевме колку бомбони ќе земат.

182
00:07:51,341 --> 00:07:52,854
Богатите учесници

183
00:07:52,854 --> 00:07:54,259
зедоа двапати повеќе бомбони

184
00:07:54,259 --> 00:07:57,408
отколку сиромашните учесници.

185
00:07:57,408 --> 00:08:00,061
Дури ги проучувавме и колите.

186
00:08:00,061 --> 00:08:01,923
Нè интересираше

187
00:08:01,923 --> 00:08:04,994
дали склоноста кон кршење на законот

188
00:08:04,994 --> 00:08:08,097
зависи од видот на колата што ја возиш.

189
00:08:08,097 --> 00:08:10,934
Во едно од истражувањата, нè интересираше

190
00:08:10,934 --> 00:08:15,090
дали возачите ќе му застанат на пешакот

191
00:08:15,090 --> 00:08:17,989
кој чекаше да премине на пешачки.

192
00:08:17,989 --> 00:08:19,733
Во Калифорнија, како што сите знаете,

193
00:08:19,733 --> 00:08:22,257
оти сум сигурен дека сите го правиме ова,

194
00:08:22,257 --> 00:08:26,185
законот налага да застанете доколку има пешак кој чека да премине.

195
00:08:26,185 --> 00:08:28,117
И еве еден пример од истражувањето.

196
00:08:28,117 --> 00:08:30,233
Оној од левата страна е нашиот соучесник

197
00:08:30,233 --> 00:08:31,822
кој е во улога на пешак.

198
00:08:31,822 --> 00:08:36,073
Стапнува на пешачкиот и црвената камионетка застанува.

199
00:08:36,073 --> 00:08:38,391
И типично за Калифорнија, камионетката е претекната

200
00:08:38,391 --> 00:08:40,728
од автобус кој за малку ќе го прегазеше нашиот пешак.

201
00:08:40,728 --> 00:08:42,284
(Смеа)

202
00:08:42,284 --> 00:08:44,151
Еве еден пример со поскапа кола,

203
00:08:44,151 --> 00:08:45,889
"Приус"-от не застанува,

204
00:08:45,889 --> 00:08:50,197
а истото го прави и "БеЕмВе"-то.

205
00:08:51,388 --> 00:08:53,887
Ова го направивме со стотици возила

206
00:08:53,887 --> 00:08:56,243
во текот на неколку дена,

207
00:08:56,243 --> 00:08:59,195
едноставно следевме кој застанува, а кој не.

208
00:09:00,466 --> 00:09:02,660
Откривме дека како што се зголемува цената

209
00:09:02,660 --> 00:09:06,960
на колата,

210
00:09:06,960 --> 00:09:08,844
така се зголемува и склоноста на возачот

211
00:09:08,844 --> 00:09:10,088
да го крши законот.

212
00:09:10,088 --> 00:09:12,780
Ниту една кола

213
00:09:12,780 --> 00:09:16,080
од најефтината категорија

214
00:09:16,080 --> 00:09:17,645
не го прекрши законот.

215
00:09:17,645 --> 00:09:20,038
Речиси 50 проценти од колите

216
00:09:20,038 --> 00:09:22,446
во најскапата категорија

217
00:09:22,446 --> 00:09:25,289
го прекршија законот.

218
00:09:25,289 --> 00:09:27,182
Во други истражувања откривме дека

219
00:09:27,182 --> 00:09:30,733
богатите луѓе повеќе лажат за време на преговори,

220
00:09:30,733 --> 00:09:32,823
се однесуваат неетички на работа.

221
00:09:32,823 --> 00:09:35,431
На пример, крадат пари од касата,

222
00:09:35,431 --> 00:09:40,514
земаат поткупи, ги лажат муштериите.

223
00:09:40,514 --> 00:09:42,076
Не сакам да мислите

224
00:09:42,076 --> 00:09:43,779
дека само богатите луѓе

225
00:09:43,779 --> 00:09:45,691
се однесуваат вака.

226
00:09:45,691 --> 00:09:48,460
Воопшто не. Всушност, мислам дека

227
00:09:48,460 --> 00:09:51,424
сите ние во нашето секојдневие

228
00:09:51,424 --> 00:09:54,396
се бориме со овие спротивни тенденции.

229
00:09:54,396 --> 00:09:57,693
Дали или кога да го ставиме нашиот интерес

230
00:09:57,693 --> 00:10:00,047
над интересот на другите луѓе.

231
00:10:00,047 --> 00:10:02,429
И тоа е разбирливо зашто

232
00:10:02,429 --> 00:10:04,992
американскиот сон е идеја

233
00:10:04,992 --> 00:10:08,091
во која сите имаме еднакви можности

234
00:10:08,091 --> 00:10:10,125
да успееме и напредуваме,

235
00:10:10,125 --> 00:10:12,682
сè додека вложуваме голем труд,

236
00:10:12,682 --> 00:10:15,386
а делумно тоа значи дека понекогаш

237
00:10:15,386 --> 00:10:18,485
треба да го ставиш сопствениот интерес

238
00:10:18,485 --> 00:10:21,915
над интересите и добро-состојбата на другите луѓе околу тебе.

239
00:10:21,915 --> 00:10:24,084
Но сега согледуваме дека

240
00:10:24,084 --> 00:10:26,492
колку си побогат, толку повеќе се стремиш

241
00:10:26,492 --> 00:10:29,207
кон идеалот наречен личен успех,

242
00:10:29,207 --> 00:10:31,442
трагаш по постигнувања и успеси,

243
00:10:31,442 --> 00:10:34,790
но на штета на другите околу тебе.

244
00:10:34,790 --> 00:10:37,554
Овде го претставив просечниот домашен приход

245
00:10:37,554 --> 00:10:41,170
на сите пет петтини од популацијата и оној на најбогатите 5% од популацијата

246
00:10:41,170 --> 00:10:43,340
во текот на изминативе 20 години.

247
00:10:43,340 --> 00:10:45,882
Во 1993, разликите помеѓу различните

248
00:10:45,882 --> 00:10:48,967
квинтили од популацијата, во смисла на приход,

249
00:10:48,967 --> 00:10:51,564
се прилично видливи.

250
00:10:51,564 --> 00:10:54,161
Не е тешко да се види дека има разлики.

251
00:10:54,161 --> 00:10:57,045
Но во текот на изминативе 20 години, разликата

252
00:10:57,045 --> 00:10:59,219
помеѓу оние кои се на врвот

253
00:10:59,219 --> 00:11:02,373
и сите други одоздола, стана уште поголема.

254
00:11:02,373 --> 00:11:06,065
Всушност, горните 20 проценти од населението

255
00:11:06,065 --> 00:11:09,143
поседува речиси 90 проценти од вкупното богатство во земјава.

256
00:11:09,143 --> 00:11:11,402
Во моментов имаме економска

257
00:11:11,402 --> 00:11:13,890
нееднаквост која е без преседан.

258
00:11:15,634 --> 00:11:17,970
Тоа значи дека не само што богатството сè повеќе

259
00:11:17,970 --> 00:11:22,450
се концентрира во рацете на една избрана група на луѓе,

260
00:11:22,450 --> 00:11:24,834
туку и дека американскиот сон станува

261
00:11:24,834 --> 00:11:26,782
сè понедостижен

262
00:11:26,782 --> 00:11:29,975
за растечкото мнозинство.

263
00:11:29,975 --> 00:11:32,242
И ако е така како што откривме, дека

264
00:11:32,242 --> 00:11:34,237
колку си побогат,

265
00:11:34,237 --> 00:11:36,779
толку повеќе полагаш право на богатството,

266
00:11:36,779 --> 00:11:39,772
и толку повеќе ги истакнуваш сопствените интереси

267
00:11:39,772 --> 00:11:41,739
над интересите на другите луѓе,

268
00:11:41,739 --> 00:11:45,129
и си спремен да правиш работи во служба на личниот интерес,

269
00:11:45,129 --> 00:11:46,863
епа тогаш нема причина да веруваме

270
00:11:46,863 --> 00:11:48,961
дека ваквиот тренд ќе се промени.

271
00:11:48,961 --> 00:11:50,504
Всушност, имаме многу причини да веруваме

272
00:11:50,504 --> 00:11:52,487
дека само ќе се влоши,

273
00:11:52,487 --> 00:11:55,334
и ете како ќе изгледа во наредните 20 години, доколку работите

274
00:11:55,334 --> 00:11:59,961
останат исти, со ова линеарно зголемување.

275
00:11:59,961 --> 00:12:02,682
За економската нееднаквост треба

276
00:12:02,682 --> 00:12:04,606
сите да бидеме загрижени, не само заради

277
00:12:04,606 --> 00:12:07,135
оние на дното од

278
00:12:07,135 --> 00:12:08,649
социјалната хиерархија,

279
00:12:08,649 --> 00:12:10,889
туку заради тоа што групите

280
00:12:10,889 --> 00:12:16,089
со голема економска нееднаквост полошо функционираат,

281
00:12:16,089 --> 00:12:18,928
полошо им е не само на оние од дното, туку на сите.

282
00:12:18,928 --> 00:12:21,055
Има многу убедливи истражувања

283
00:12:21,055 --> 00:12:23,647
кои доаѓаат од врвни светски институти

284
00:12:23,647 --> 00:12:26,535
и кои покажуваат дека како

285
00:12:26,535 --> 00:12:28,424
што се зголемува нееднаквоста

286
00:12:28,424 --> 00:12:31,064
така голем број на работи се влошуваат.

287
00:12:31,064 --> 00:12:33,717
Социјалната подвижност, работи кои ни се важни,

288
00:12:33,717 --> 00:12:36,198
физичко здравје, социјална доверба,

289
00:12:36,198 --> 00:12:39,243
сето ова се влошува како што се зголемува нееднаквоста.

290
00:12:39,243 --> 00:12:41,258
Слично, негативните работи

291
00:12:41,258 --> 00:12:43,870
во социјалните колективи и општества,

292
00:12:43,870 --> 00:12:45,964
како што се дебелината, насилството,

293
00:12:45,964 --> 00:12:47,585
одењето во затвор и казните,

294
00:12:47,585 --> 00:12:51,727
се зголемуваат како што се зголемува економската нееднаквост.

295
00:12:51,727 --> 00:12:54,137
Повторно, овие исходи не влијаат само врз

296
00:12:54,137 --> 00:12:56,198
неколкумина, туку врз

297
00:12:56,198 --> 00:12:58,799
сите слоеви на општеството.

298
00:12:58,799 --> 00:13:01,915
Дури и луѓето од врвот се засегнати од нееднаквоста,

299
00:13:01,915 --> 00:13:05,158
И што да правиме?

300
00:13:05,158 --> 00:13:08,629
Оваа каскада на само-одржувачки,

301
00:13:08,629 --> 00:13:11,137
деструктивни, негативни ефекти

302
00:13:11,137 --> 00:13:14,546
можеби изгледа како нешто што е излезено од контрола,

303
00:13:14,546 --> 00:13:16,464
врз што не можеме да влијаеме,

304
00:13:16,464 --> 00:13:19,260
особено не како единки.

305
00:13:19,260 --> 00:13:23,093
Но всушност, во нашите лабораториски

306
00:13:23,093 --> 00:13:26,281
истражувања увидовме дека

307
00:13:26,281 --> 00:13:31,371
мали психолошки интервенции,

308
00:13:31,371 --> 00:13:34,680
мали промени во вредностите на луѓето,

309
00:13:34,680 --> 00:13:37,903
мали поттурнувања во одредени насоки,

310
00:13:37,903 --> 00:13:41,468
можат да го возобноват нивото на еднаквост и емпатија.

311
00:13:41,468 --> 00:13:43,520
На пример, ако ги потсетите богатите луѓе

312
00:13:43,520 --> 00:13:45,776
за предностите од соработката,

313
00:13:45,776 --> 00:13:48,680
или предностите на заедницата,

314
00:13:48,680 --> 00:13:52,615
тие стануваа егалитаристички расположени

315
00:13:52,615 --> 00:13:55,150
како и сиромашните луѓе.

316
00:13:55,150 --> 00:13:58,527
Во една студија, на луѓето им прикажувавме видео

317
00:13:58,527 --> 00:14:02,888
долго само 46 секунди, за детската сиромаштија

318
00:14:02,888 --> 00:14:05,938
кое служеше како потсетник за потребите на другите

319
00:14:05,938 --> 00:14:07,964
луѓе во светот,

320
00:14:07,964 --> 00:14:09,994
и откако ќе го изгледаа ова,

321
00:14:09,994 --> 00:14:11,692
ги набљудувавме колку се спремни

322
00:14:11,692 --> 00:14:15,396
да издвојат дел од своето време

323
00:14:15,396 --> 00:14:18,815
за да му помогнат на туѓинец кој во моментот е вознемирен.

324
00:14:18,815 --> 00:14:22,082
Откако ќе го изгледаа видеото, еден час подоцна,

325
00:14:22,082 --> 00:14:24,452
богатите луѓе покажуваа спремност

326
00:14:24,452 --> 00:14:26,411
да му помогнат на туѓинецот,

327
00:14:26,411 --> 00:14:29,116
стануваа великодушни како и оние сиромашните.

328
00:14:29,116 --> 00:14:31,567
Ова ни кажува дека ваквите разлики не се

329
00:14:31,567 --> 00:14:33,450
вродени, ниту пак се црно-бели,

330
00:14:33,450 --> 00:14:35,174
туку се под влијание

331
00:14:35,174 --> 00:14:37,100
на вредносниот систем на луѓето,

332
00:14:37,100 --> 00:14:39,381
и нивното сочувство

333
00:14:39,381 --> 00:14:41,036
и емпатија.

334
00:14:41,036 --> 00:14:42,592
А надвор од ѕидовите на нашата лабораторија

335
00:14:42,592 --> 00:14:46,622
веќе почнуваме да гледаме промени во општеството.

336
00:14:46,622 --> 00:14:50,065
Бил Гејтс, еден од најбогатите луѓе во земјава,

337
00:14:50,065 --> 00:14:51,810
во неговиот воведен говор на Харвард,

338
00:14:51,810 --> 00:14:53,934
зборуваше дека нееднаквоста со која

339
00:14:53,934 --> 00:14:57,284
се соочува општеството е најтешкиот предизвик,

340
00:14:57,284 --> 00:14:59,880
и зборуваше што треба да се направи за да се справиме со неа,

341
00:14:59,880 --> 00:15:03,115
велејќи, "Напредокот на човештвото

342
00:15:03,115 --> 00:15:05,066
не се состои во неговите откритија,

343
00:15:05,066 --> 00:15:08,217
туку во тоа како се применуваат откритијата

344
00:15:08,217 --> 00:15:11,031
за да се намали нееднаквоста."

345
00:15:11,031 --> 00:15:13,034
Ја имаме "Давање Заклетва,"

346
00:15:13,034 --> 00:15:15,456
кампања во која над 100 од најбогатите

347
00:15:15,456 --> 00:15:17,843
луѓе во земјава даваат заклетва

348
00:15:17,843 --> 00:15:21,757
дека половина од богатството ќе го дадат во добротворни цели.

349
00:15:21,757 --> 00:15:23,381
Веќе се појавија дузина

350
00:15:23,381 --> 00:15:27,014
граѓански движења како што се,

351
00:15:27,014 --> 00:15:29,317
"Ние сме Едниот Процент,"

352
00:15:29,317 --> 00:15:31,181
"Генерација на Ресурси,"

353
00:15:31,181 --> 00:15:33,302
или "Богатство за Добро на Сите,"

354
00:15:33,302 --> 00:15:35,869
во кои најпривилегираните

355
00:15:35,869 --> 00:15:37,694
членови на популацијата,

356
00:15:37,694 --> 00:15:40,450
членови на горниот еден процент,

357
00:15:40,450 --> 00:15:42,381
луѓе кои се богати, и за мене

358
00:15:42,381 --> 00:15:45,969
неверојатно, како возрасни така и млади,

359
00:15:45,969 --> 00:15:49,998
ги користат своите привилегии,

360
00:15:49,998 --> 00:15:51,647
своите економски ресурси

361
00:15:51,647 --> 00:15:53,718
за да се борат против нееднаквоста

362
00:15:53,718 --> 00:15:56,745
на тој начин што се залагаат

363
00:15:56,745 --> 00:15:59,655
за социјални политики, промена

364
00:15:59,655 --> 00:16:01,536
на општествените вредности,

365
00:16:01,536 --> 00:16:03,910
и промена на човековото однесување,

366
00:16:03,910 --> 00:16:06,973
промени кои се штетни за нивниот економски интерес,

367
00:16:06,973 --> 00:16:11,246
но кои на крај би можеле да го возобноват американскиот сон.

368
00:16:11,246 --> 00:16:13,246
Ви благодарам.

369
00:16:13,246 --> 00:16:17,246
(Аплауз)