WEBVTT

00:00:00.000 --> 00:00:02.000
Saihesteko zerbait egiten ez badugu,

00:00:02.000 --> 00:00:05.000
hurrengo 40 urteetan, gaixotasun neurologikoen epidemia

00:00:05.000 --> 00:00:08.000
jasango dugu mundu mailan.

00:00:08.000 --> 00:00:12.000
Burutapen alaia...

00:00:12.000 --> 00:00:15.000
Mapa honetan, nazio urdin bakoitzaren

00:00:15.000 --> 00:00:19.000
populazioaren % 20 baino gehiago 65 urtetik gorakoa da.

00:00:19.000 --> 00:00:21.000
Hau da gaur egungo mundua.

00:00:21.000 --> 00:00:24.000
Eta hau da zuen seme-alabek biziko dutena.

00:00:25.000 --> 00:00:29.000
12.000 urtez, populazioaren adin banaketak

00:00:29.000 --> 00:00:32.000
piramidearen itxura izan du, zaharrenak goian zirela.

00:00:32.000 --> 00:00:34.000
Dagoeneko zapaltzen ari da.

00:00:34.000 --> 00:00:38.000
2050ean zutabea izango da, eta alderantzikatzen hasiko da.

00:00:38.000 --> 00:00:41.000
Hau da arrazoia.

00:00:41.000 --> 00:00:44.000
1840tik aurrera, bizialdia bikoiztu baino gehiago egin da,

00:00:44.000 --> 00:00:49.000
eta bost ordu luzatzen da egunero, gaur egun.

00:00:49.000 --> 00:00:52.000
Eta honexegatik ez da guztiz ona:

00:00:52.000 --> 00:00:56.000
65 urtetik gora, Alzheimerra edota

00:00:56.000 --> 00:01:00.000
Parkinsona hartzeko arriskua esponentzialki hazten dira.

00:01:00.000 --> 00:01:04.000
2050. urtean, 80 urtetik gorako 32 milioi pertsona inguru izango dira

00:01:04.000 --> 00:01:07.000
Estatu Batuetan, eta zerbait egiten ez badugu,

00:01:07.000 --> 00:01:09.000
erdiak Alzheimer gaixotasuna izango du,

00:01:09.000 --> 00:01:12.000
eta 3 milioi pertsona gehiagok Parkinsona izango du.

00:01:12.000 --> 00:01:15.000
Gaur egun, gaixotasun neurologiko horiek eta antzeko beste batzuk --

00:01:15.000 --> 00:01:18.000
sendabiderik ez dutenak gainera --

00:01:18.000 --> 00:01:20.000
trilioi bat dolarren herena kostatzen dira urtean, gutxi gorabehera.

00:01:20.000 --> 00:01:24.000
2050ean trilioi bat baino gehiago izango dira.

00:01:24.000 --> 00:01:26.000
Behar bezala tolestu beharko lukeen

00:01:26.000 --> 00:01:28.000
proteina bat Origami ero bat bezala tolesten denean

00:01:28.000 --> 00:01:32.000
hasten da Alzheimer gaixotasuna.

00:01:32.000 --> 00:01:35.000
Lantzen ari garen bideetako bat zinta itsaskor molekular gisa

00:01:35.000 --> 00:01:38.000
arituko diren medikamentuak diseinatzea da,

00:01:38.000 --> 00:01:41.000
horiek proteina forma egokian mantendu dezaten.

00:01:41.000 --> 00:01:43.000
Teknika horrek noduluak sortzea eragotziko luke;

00:01:43.000 --> 00:01:47.000
izan ere, horrek hiltzen ditu burmuinaren zati handiak.

00:01:47.000 --> 00:01:49.000
Burmuinaren zati ezberdinak erasotzen dituzten

00:01:49.000 --> 00:01:52.000
beste gaixotasun neurologiko batzuk ere

00:01:52.000 --> 00:01:55.000
tankerako noduluak eragiten dituzte.

00:01:55.000 --> 00:01:58.000
Ondorioz, arazoaren konponbidea orokorra izan liteke,

00:01:58.000 --> 00:02:00.000
eta baliteke gaixotasun neurologiko asko sendatzeko balio izatea,

00:02:00.000 --> 00:02:02.000
eta ez Alzheimerra bakarrik.

00:02:02.000 --> 00:02:05.000
Beste aldetik, minbiziarekiko lotura harrigarri bat dago;

00:02:05.000 --> 00:02:07.000
izan ere, gaixotasun neurologikoak dituztenen artean

00:02:07.000 --> 00:02:10.000
oso gutxi dira gainera minbizia dutenak.

00:02:10.000 --> 00:02:13.000
Eta gutxi dira bide hori jarraitzen ari diren ikerleak,

00:02:13.000 --> 00:02:16.000
baina gu, behintzat, erabat txundituta gaude.

00:02:16.000 --> 00:02:19.000
Eremu horretan egiten ari diren lan garrantzitsuena eta sortzaileena

00:02:19.000 --> 00:02:22.000
diru-emaile pribatuek finantzatzen dute.

00:02:22.000 --> 00:02:25.000
Eta laguntza pribatu gehiagoren behar handia dago,

00:02:25.000 --> 00:02:28.000
gobernuek ikerkuntza baztertu baitute, tamalez.

00:02:28.000 --> 00:02:32.000
Bitartean, hau guztia noiz gertatuko den zain gauden bitartean,

00:02:32.000 --> 00:02:34.000
hona hemen zuk zeuk egin dezakezuna.

00:02:34.000 --> 00:02:36.000
Parkinsona jasateko arriskua murriztu nahi baduzu,

00:02:36.000 --> 00:02:41.000
kafeinak babestu egiten du; inork ez daki zergatik.

00:02:41.000 --> 00:02:44.000
Buruko zauriak txarrak dira. Parkinsona eragin dezakete.

00:02:44.000 --> 00:02:48.000
Hegazti gripea ere ez da ideia ona.

00:02:49.000 --> 00:02:52.000
Zure burua Alzeimerraren aurrean babesteko,

00:02:52.000 --> 00:02:55.000
beno, dirudienez, arrain koipea ona da

00:02:55.000 --> 00:02:58.000
Alzeimerraren arriskua murrizteko.

00:02:58.000 --> 00:03:00.000
Odol presioa ere baxu mantendu beharko zenuke.

00:03:00.000 --> 00:03:02.000
Izan ere, odol presio altu kronikoa

00:03:02.000 --> 00:03:04.000
Altzeimerra izateko arrisku faktore garrantzitsuena da.

00:03:04.000 --> 00:03:07.000
Baita glaukoma izateko arrisku faktorerik handiena ere.

00:03:07.000 --> 00:03:10.000
Glaukoma begiaren Altzeimerra da.

00:03:10.000 --> 00:03:12.000
Eta, noski, ondorio kognitiboei dagokienez,

00:03:12.000 --> 00:03:14.000
«erabili edo galdu» printzipioa da nagusi.

00:03:14.000 --> 00:03:16.000
Beraz, burua estimulatzea komeni zaizu.

00:03:16.000 --> 00:03:18.000
Baina, beno! Hemen zaudeten nirekin dagoeneko.

00:03:18.000 --> 00:03:20.000
Beraz, jadanik lantzen ari zarete aspektu hori.

00:03:20.000 --> 00:03:24.000
Azkeneko ohar bat. Opaiguzue zorte ona ni bezalakoei, ados?

00:03:24.000 --> 00:03:26.000
Izan ere, erlojua guztiontzako doa aurrera.

00:03:26.000 --> 00:03:29.000
Eskerrik asko.