WEBVTT

00:00:00.920 --> 00:00:05.126
ကျွန်တော်က ဆီရဲရာ လီယွန်းမှာ မွေးဖွားကြီးပြင်းခဲ့တာပါ။

00:00:05.126 --> 00:00:07.371
အနောက်အာဖရိကမှာရှိတဲ့ သေးငယ်ပြီး

00:00:07.371 --> 00:00:09.076
အရမ်းလှပတဲ့ နိူင်ငံတစ်ခုပေါ့။

00:00:09.076 --> 00:00:11.980
ရုပ်ပိုင်းဆိုင်ရာ အရင်းအမြစ်တွေနဲ့ တီထွင်ဖန်တီးမှုဆိုင်ရာ ပင်ကိုယ်စွမ်းရည်

00:00:11.980 --> 00:00:14.312
နှစ်မျိုးစလုံး ကြွယ်ဝတဲ့ နိုင်ငံတစ်နိုင်ငံပါ။

00:00:14.312 --> 00:00:16.274
ဒါပေမယ့် ဆယ်စုနှစ်တစ်ခုစာကြာခဲ့ပြီး ရွာလုံးကျွတ်လိုက်ဆိုသလို မီးရှို့ခံခဲ့ရတဲ့

00:00:16.274 --> 00:00:18.688
(၉၀)ခုနှစ်ပ်ိုင်းက ပုန်ကန်စစ်ပွဲကြောင့်

00:00:18.688 --> 00:00:21.778
ဆီရဲရာ လီယွန်းဟာ နာမည်ဆိုးနဲ့ ကျော်ကြားနေပါတယ်

00:00:21.778 --> 00:00:25.990
ဒီကာလအတွင်းမှာ ခန့်မှန်းခြေ (၈၀၀၀)လောက်ရှိတဲ့ ယောက်ျား၊ မိန်းမ၊ ကလေးတွေဟာ

00:00:25.990 --> 00:00:30.256
သူတို့ရဲ့ လက်တွေ၊ခြေထောက်တွေ ဆုံးရှုံးခဲ့ပါတယ်။

00:00:30.256 --> 00:00:33.240
ကျွန်တော် (၁၂)နှစ်သားအရွယ်မှာ အဲဒီတိုက်ပွဲ တစ်ခုကနေ

00:00:33.240 --> 00:00:35.932
ကျွန်တော်နဲ့ ကျွန်တော့်မိသားစုဟာ ဘေးလွတ်ရာကို ရှောင်ပြေးစဉ်မှာ

00:00:35.932 --> 00:00:39.364
ငါတို့ ကြုံတွေ့ခဲ့တဲ့ အတွေ့အကြုံမျိုး

00:00:39.364 --> 00:00:41.644
ငါတို့ရဲ့ကလေးတွေ မကြုံစေဖို့

00:00:41.644 --> 00:00:45.030
ငါလုပ်နိုင်တာမှန်သမျှ လုပ်မယ်လို့ ကျွန်တော် သန္နိဋ္ဌာန်ချလိုက်ပါတယ်။

00:00:45.030 --> 00:00:47.644
အမှန်တကယ်တော့ သူတို့လေးတွေဟာ စစ်ပွဲ နဲ့ ကိုယ်အင်္ဂါဖြတ်တောက်ကုသခြင်းတွေက

00:00:47.644 --> 00:00:50.132
အာဏာရရှိရေးအတွက် နည်းဗျူဟာတစ်ခုမဟုတ်တော့တဲ့ ဆီရဲရာ လီယွန်းရဲ့

00:00:50.132 --> 00:00:54.838
အစိတ်အပိုင်းတစ်ခု ဖြစ်လာနိုင်ပါတယ်

00:00:54.838 --> 00:00:58.571
ကျွန်တော် သိကျွမ်းတဲ့ ၊ချစ်ခင်ရတဲ့ သူတွေ

00:00:58.571 --> 00:01:00.462
ဒီဝမ်းနည်းကြေကွဲစရာ အဖြစ်ဆိုးကနေ နာလန်ထူလာတာကို ကြည့်နေမိတဲ့အခိုက်မှာ

00:01:00.462 --> 00:01:03.126
ကျွန်တော့်ကို အလွန်အမင်း စိတ်သောကဖြစ်စေတာက

00:01:03.126 --> 00:01:05.630
ဒီနိုင်ငံမှာရှိတဲ့ ခြေလက်ဖြတ်တောက်ခံထားရတဲ့သူတွေအများစုဟာ

00:01:05.630 --> 00:01:07.686
ခြေတု၊လက်တုတွေသုံးကြမှာ မဟုတ်ဘူးဆိုတာပါ။

00:01:07.686 --> 00:01:09.642
ကျွန်တော်တွေ့တွေ့နေခဲ့တဲ့ အကြောင်းပြချက်ကတော့

00:01:09.642 --> 00:01:11.977
သူတို့တွေရဲ့ ခြေတု၊လက်တုစွပ်တဲ့ အံစွပ်တွေက

00:01:11.977 --> 00:01:17.437
သိပ်ပြီး ခွင်ကျမဟုတ်တော့ နာကျင်စေတာကြောင့်ပါတဲ့

00:01:17.437 --> 00:01:19.623
ခြေတု၊လက်တုစွပ်တဲ့ အံဆိုတာကတော့

00:01:19.623 --> 00:01:23.019
ခြေ၊လက်ဖြတ်ခံထားရသူတွေက သူတို့ရဲ့ကြွင်းကျန်တဲ့ ခြေ၊လက်အင်္ဂါကို ထည့်သွင်းတဲ့ အစိတ်အပိုင်း တစ်ခုဖြစ်ပြီး၊

00:01:23.019 --> 00:01:25.299
ဒါက ခြေချင်းဝတ်အတုကို ဆက်ပေးထားတာပါ။

00:01:25.299 --> 00:01:27.037
ဖွံ့ဖြိုးပြီး နိုင်ငံတွေမှာတောင်

00:01:27.037 --> 00:01:30.529
လူနာတစ်ယောက်အတွက် သက်တောင့်သက်သာဖြစ်တဲ့ အံစွပ်တစ်ခုရနိုင်မယ်ဆိုရင်တောင်

00:01:30.529 --> 00:01:34.791
အချိန် (၃)လ ကနေ တစ်ခါတစ်ရံ နှစ်နဲ့ချီပြီး အချိန်ယူရတာမျိုးရှိတွေရှိတတ်တော့ဗျာ။

00:01:34.791 --> 00:01:37.673
ခြေတု၊လက်တု ပညာရှင်တွေဟာ ကုန်ကြမ်းပစ္စည်း တစ်မျိုးတည်းပါတဲ့

00:01:37.673 --> 00:01:40.029
ခြေ၊လက်အတု အစွပ်တွေကို ဖန်တီးဖို့ ပုံသွင်းခြင်းနဲ့ပုံလောင်းခြင်းတွေမျိုးလို

00:01:40.029 --> 00:01:43.747
သမာရိုးကျ နည်းစနစ်တွေကိုပဲ အသုံးပြုနေကြတုန်းပဲလေ။

00:01:43.747 --> 00:01:46.535
ဒီလို အစွပ်မျိုးတွေက မကြာခဏဆိုသလို လူနာရဲ့ ခြေလက်အင်္ဂါပေါ်ကို

00:01:46.535 --> 00:01:49.363
မခံရပ်နိုင်လောက်တဲ့ ဖိအား ပမာဏတွေ ဖြစ်ပေါ်စေတတ်တယ်လေ။

00:01:49.363 --> 00:01:53.663
ဖိမိပြီးတော့ဖြစ်တဲ့ နာကျင်တာတွေ၊ အရည်ကြည်ဖုပေါက်တာတွေ ဖြစ်ကျန်ခဲ့တာပေါ့။

00:01:53.663 --> 00:01:55.775
ခြေကျင်းဝတ်အတုဟာ ဘယ်လောက်ပဲ

00:01:55.775 --> 00:01:58.997
အားကောင်းကောင်း အရေးမကြီးပါဘူး။

00:01:58.997 --> 00:02:01.693
ခြေတုအစွပ်က သက်တောင့်သက်သာ မဖြစ်ဘူးဆိုရင်တော့

00:02:01.693 --> 00:02:03.265
ခြေထောက်ကို သုံးလို့ရမှာ မဟုတ်သလို

00:02:03.265 --> 00:02:05.365
ဒါဟာ ကျွန်တော်တို့ ခေတ်မှာ လက်ခံနိုင်စရာလည်း မရှိဘူးဆိုရုံပဲပေါ့။

00:02:07.465 --> 00:02:09.565
ဒီလိုနဲ့ တစ်နေ့မှာ လွန်ခဲ့တဲ့ (၂)နှစ်ခွဲလောက်က

00:02:09.565 --> 00:02:11.090
ပါမောက္ခ ဟာ့(ဂ်) ဟား(ရ်)နဲ့ဆုံမိတုန်းက

00:02:11.090 --> 00:02:13.577
သူကျွန်တော့ကို မေးတာက ကျွန်တော် ဒီပြဿနာကို ဘယ်လိုဖြေရှင်းရမလဲဆိုတာ သိလားတဲ့။

00:02:13.577 --> 00:02:15.677
ကျွန်တော်က မသိသေးပါဘူးဗျာ၊

00:02:15.677 --> 00:02:18.287
ဒါပေမဲ့ ဒါကို နည်းလမ်းရှာကြည့်ချင်ပါတယ်လို့ဖြေလိုက်ပါတယ်။

00:02:18.287 --> 00:02:21.577
ဒီလိုနဲ့ MIT Media Lab မှာ ကျွန်တော့်ရဲ့ ပါရဂူဘွဲ့အတွက်

00:02:21.577 --> 00:02:24.470
သမာရိုးကျ ခြေတုအစွပ်တွေထက်

00:02:24.470 --> 00:02:27.377
ပိုပြီးသက်တောင့်သက်သာဖြစ်တဲ့ စိတ်တိုင်းကျခြေတုစွပ်တွေကို

00:02:27.377 --> 00:02:29.232
မြန်မြန်ဆန်ဆန် ဈေးသက်သက်သာသာနဲ့

00:02:29.232 --> 00:02:32.229
ပုံစံထုတ်ခဲ့ပါတယ်။

00:02:32.229 --> 00:02:34.471
လူနာရဲ့ကိုယ်ခန္ဓာတည်ဆောက်ပုံသဏ္ဍာန်အမှန်ကို ဖမ်းယူဖို့အတွက်

00:02:34.471 --> 00:02:38.360
သံလိုက် အသံလှိုင်း လှုံ့ဆော်မှုစနစ်ပါတဲ့ ပုံရိပ်ဖမ်းခြင်းကို အသုံးပြုခဲ့ပါတယ်။

00:02:38.360 --> 00:02:41.464
နောက်ပြီးတော့ သာမန် တွန်းအားတွေ အပေါ်မှာ သက်ရောက်နေတဲ့

00:02:41.464 --> 00:02:43.407
ကိုယ်တွင်းပိုင်းဆိုင်ရာ ဖိညှစ်အားနဲ့ ဝန်ပိခြင်းတွေကို ပိုပြီးကောင်းကောင်းမွန်မွန် ကြိုတင်ခန့်မှန်းနိူင်ဖို့အတွက်

00:02:43.407 --> 00:02:45.405
ကန့်သတ်ထားတဲ့ အစိတ်အပိုင်းဆိုင်ရာ ပုံစံငယ်ပြုလုပ်ခြင်းအတတ်ပညာကို သုံးပါတယ်။

00:02:45.405 --> 00:02:50.018
ဒီနောက်မှာတော့ ခြေတုအစွပ်တစ်ခု ထုတ်လုပ်ဖို့အတွက် ဖန်တီးပါတယ်။

00:02:50.018 --> 00:02:53.432
လူနာရဲ့ ကိုယ်ခန္ဓာတည်ဆောက်မှု အပေါ်ရှိ

00:02:53.432 --> 00:02:57.248
ဖိအားကို လိုအပ်တဲ့ နေရာမှာ သက်သာစေတဲ့

00:02:57.248 --> 00:02:59.714
ကုန်ကြမ်းမျိုးစုံပါဝင်တဲ့ ခြေတုအစွပ်တစ်ခုကို ဖန်တီးဖို့

00:02:59.714 --> 00:03:03.246
သုံးဖက်မြင် ပုံနှိပ် ကိရိယာကို သုံးပါတယ်။

00:03:03.246 --> 00:03:06.177
တိုတိုပြောရရင် ဆန်းသစ်တဲ့ အစွပ်တွေကို မြန်မြန်ဆန်ဆန်နဲ့

00:03:06.177 --> 00:03:09.976
ဈေးသက်သက်သာသာနဲ့ ထုတ်လုပ်ဖို့အတွက် ကိန်းဂဏန်းအချက်အလက်တွေကို အသုံးပြုနေပါတယ်။

00:03:09.976 --> 00:03:11.772
Media Lab မှာ လက်စသတ်ခဲ့တဲ့

00:03:11.772 --> 00:03:13.534
တလောက စမ်းသပ်စစ်ဆေးမှုတစ်ခုမှာ

00:03:13.534 --> 00:03:16.044
ကျွန်တော်တို့ရဲ့ လူနာတွေထဲက တစ်ယောက်ဖြစ်တဲ့

00:03:16.044 --> 00:03:18.970
အနှစ်(၂၀)လောက် ခြေတစ်ဖက် ဖြတ်ခံထားရသူ အမေရိကန် စစ်ပြန်ကြီးတစ်ယောက်၊

00:03:18.970 --> 00:03:22.052
ခြေထောက်အတုတွေ အများကြီးလည်း တပ်ခဲ့ဖူးသူပါ။

00:03:22.052 --> 00:03:26.140
ကျွန်တော်တို့ ပုံနှိပ်ထုတ်လုပ်ထားတဲ့ အစိတ်အပိုင်းတစ်ခုနဲ့ပတ်သက်ပြီး သူပြောတာကတော့

00:03:26.140 --> 00:03:29.544
" ဒါက အရမ်းကို နူးညံ့တာပဲဗျာ၊ ခေါင်းအုံးတွေပေါ်မှာ လမ်းလျှောက်ရသလိုမျိုးပဲဗျ။

00:03:29.544 --> 00:03:32.480
နောက်ပြီးတော့ သောက်ရမ်းကို မိုက်တယ်ဗျာ။

00:03:32.480 --> 00:03:36.198
(ရယ်သံများ)

00:03:36.198 --> 00:03:39.474
ကျွန်တော်တို့ခေတ်မှာ မသန်စွမ်းဖြစ်ခြင်းဟာ

00:03:39.474 --> 00:03:41.107
ဘယ်သူတစ်ဦးတစ်ယောက်ကိုမှ အဓိပ္ပါယ်ရှိတဲ့ ဘဝနေထိုင်မှုမျိုးကနေ

00:03:41.107 --> 00:03:43.970
တားဆီးနေခြင်းမျိုး မဖြစ်သင့်ပါဘူး။

00:03:43.970 --> 00:03:47.313
ကျွန်တော့်ရဲ့ မျှော်လင့်ချက်နဲ့ ဆန္ဒကတော့

00:03:47.313 --> 00:03:49.311
ကျွန်တော်တို့ သုသေသနအဖွဲ့ကနေ တီထွင်ဖန်တီးတဲ့ ကိရိယာတွေနဲ့ လုပ်ငန်းစဉ်တွေဟာ

00:03:49.311 --> 00:03:52.249
စွမ်းဆောင်ရည်မြင့်ကိုယ်အင်္ဂါအတုတွေကို လိုအပ်နေသူတွေအတွက်

00:03:52.249 --> 00:03:54.540
ဖန်တီးဆောင်ကြဉ်းလာဖို့ အသုံးပြုနိုင်ဖို့ပါ

00:03:54.540 --> 00:03:59.991
ကျွန်တော့်အနေနဲ့တော့ စစ်ပွဲနဲ့ အနာရောဂါ ဖြစ်ခြင်းကြောင့်

00:03:59.991 --> 00:04:03.880
ထိခိုက်ခံစားကြရသူတွေရဲ့ စိတ်နှလုံးတွေကို စတင် ကုစားဖို့ နေရာတစ်ခုဆိုတာဟာ

00:04:03.880 --> 00:04:07.629
သူတို့ရဲ့ ကိုယ်ခန္ဓာတွေအတွက် သက်တောင့်သက်သာဖြစ်ပြီး၊ တတ်နိူင်လောက်တဲ့ကြားခံပေါင်းကူးပေးတဲ့ စနစ်တွေ

00:04:07.629 --> 00:04:09.585
ဖန်တီးပေးခြင်းနည်းလမ်းပဲ ဖြစ်ပါတယ်။

00:04:09.585 --> 00:04:12.813
ဆီရဲယာ လီယွန်းပဲဖြစ်ဖြစ်၊ ဘော့စတန်မှာပဲဖြစ်ဖြစ်ပါ၊

00:04:12.813 --> 00:04:16.418
ဒါဟာဆိုရင် သူတို့ရဲ့လူသားဆိုင်ရာစွမ်းပကား အသိတရားကို ပြန်လည်ထိန်းသိမ်းပေးရုံမကပဲ၊

00:04:16.418 --> 00:04:19.680
အမှန်တကယ်ကို ပြောင်းလဲပေးနိူင်တယ်လို့ ကျွန်တော် မျှော်လင့်ပါတယ်။

00:04:19.680 --> 00:04:22.591
ကျေးဇူးအများကြီး တင်ပါတယ်။

00:04:22.591 --> 00:04:26.540
(လက်ခုပ်သံများ)