WEBVTT 00:00:00.942 --> 00:00:03.770 Oh ja, die mooie tijd op de universiteit, 00:00:03.770 --> 00:00:07.673 met een onstuimige mix van echte wiskundigen op professor-niveau, 00:00:07.673 --> 00:00:10.144 en wereldkampioenschappen in debatteren, 00:00:10.144 --> 00:00:15.397 of, zoals ik graag zeg: "Hallo dames. Oh ja." 00:00:15.397 --> 00:00:17.389 Het werd niet sexyer dan De Spence, op de universiteit. 00:00:17.389 --> 00:00:18.853 Het werd niet sexyer dan De Spence, op de universiteit. NOTE Paragraph 00:00:18.853 --> 00:00:23.239 Het is zo fantastisch voor een bescheiden ontbijtradio-presentator, 00:00:23.239 --> 00:00:25.570 uit Sydney, Australië, om hier op het TED-podium te staan. 00:00:25.570 --> 00:00:27.733 Letterlijk aan de andere kant van de wereld. 00:00:27.733 --> 00:00:29.366 Veel van de dingen die jullie hoorden over Australiërs, zijn waar. 00:00:29.366 --> 00:00:31.011 Veel van de dingen die jullie hoorden over Australiërs, zijn waar. 00:00:31.011 --> 00:00:33.433 Al op hele jonge leeftijd, 00:00:33.433 --> 00:00:35.944 laten we fantastisch talent voor sport zien. 00:00:35.944 --> 00:00:40.289 Op het strijdtoneel zijn we moedige en nobele strijders. 00:00:40.289 --> 00:00:40.946 Wat jullie gehoord hebben, is waar. Australiërs vinden een drankje niet erg, 00:00:40.946 --> 00:00:44.770 Wat jullie gehoord hebben, is waar. Australiërs vinden een drankje niet erg, 00:00:44.770 --> 00:00:48.520 wat soms tot gênante situaties leidt. (Gelach) 00:00:48.520 --> 00:00:54.707 Dit is het kerstfeest op mijn vaders werk in december 1973. 00:00:54.707 --> 00:00:56.629 Ik ben bijna 5. 00:00:56.629 --> 00:00:59.009 Eerlijk gezegd heb ik meer plezier dan de Kerstman. NOTE Paragraph 00:00:59.009 --> 00:01:02.889 Ik sta hier vandaag, 00:01:02.889 --> 00:01:04.335 niet als een ontbijtradio-presentator, 00:01:04.335 --> 00:01:08.241 niet als een komiek, maar als iemand die 00:01:08.241 --> 00:01:11.421 wiskundige is, was en zal blijven. 00:01:11.421 --> 00:01:13.615 Iedereen die met het getallenvirus is besmet, 00:01:13.615 --> 00:01:17.375 weet dat je het jong krijgt en dat het diep gaat. NOTE Paragraph 00:01:17.375 --> 00:01:20.312 Ik denk terug aan de tijd dat ik in de tweede klas zat, 00:01:20.312 --> 00:01:22.335 van een mooie kleine openbare lagere school, 00:01:22.335 --> 00:01:26.090 Boronia Park, in een voorstad van Sydney. 00:01:26.090 --> 00:01:28.151 Toen het bijna lunchtijd was, zei onze juffrouw, mevrouw Russel: 00:01:28.151 --> 00:01:29.879 Toen het bijna lunchtijd was, zei onze juffrouw, mevrouw Russel: 00:01:29.879 --> 00:01:32.344 "Zeg, tweede klas. Wat willen jullie na de lunch doen? 00:01:32.344 --> 00:01:34.613 Ik heb geen plannen." 00:01:34.613 --> 00:01:37.760 Het was een oefening in democratisch onderwijs. 00:01:37.760 --> 00:01:42.382 Ik ben voor democratisch onderwijs, maar we waren maar zeven jaar oud. 00:01:42.382 --> 00:01:44.124 Sommige ideeën die we hadden om 00:01:44.124 --> 00:01:46.688 na de lunch te doen waren niet zo praktisch. 00:01:46.688 --> 00:01:48.962 Na een tijdje had iemand wel een heel dom idee, 00:01:48.962 --> 00:01:51.107 dat door mw. Russel de kop werd ingedrukt met de aardige woorden: 00:01:51.107 --> 00:01:52.704 "Dat kan niet. 00:01:52.704 --> 00:01:56.695 Dat zou hetzelfde zijn als proberen een vierkant blok in een rond gat te stoppen." NOTE Paragraph 00:01:56.695 --> 00:01:58.962 Nu probeerde ik niet om slim te zijn. 00:01:58.962 --> 00:01:59.797 Ik probeerde ook niet grappig te zijn. 00:01:59.797 --> 00:02:02.012 Ik stak beleefd mijn hand op en toen ik het woord kreeg, zei ik: 00:02:02.012 --> 00:02:03.995 Ik stak beleefd mijn hand op en toen ik het woord kreeg, zei ik 00:02:03.995 --> 00:02:06.631 voor al mijn klasgenootjes, en ik citeer: 00:02:06.631 --> 00:02:10.194 "Maar juffrouw, 00:02:10.194 --> 00:02:13.990 als de diagonaal van het vierkant 00:02:13.990 --> 00:02:18.201 kleiner is dan de diameter van de cirkel, 00:02:18.201 --> 00:02:21.086 dan gaat het vierkante blok makkelijk door het ronde gat." 00:02:21.086 --> 00:02:24.104 (Gelach) 00:02:24.104 --> 00:02:28.375 "Dat is hetzelfde als een boterham door een basketring gooien." NOTE Paragraph 00:02:28.375 --> 00:02:30.018 Toen viel er diezelfde ongemakkelijke stilte. 00:02:30.018 --> 00:02:31.216 Toen viel er diezelfde ongemakkelijke stilte. 00:02:31.216 --> 00:02:33.319 Totdat een van mijn vriendjes, 00:02:33.319 --> 00:02:35.771 een van de populaire kinderen, Steven, opzij boog 00:02:35.771 --> 00:02:38.114 en me heel hard tegen mijn hoofd stompte. 00:02:38.114 --> 00:02:39.198 (Gelach) 00:02:39.198 --> 00:02:41.699 Dat was Stevens manier om te zeggen: "Kijk Adam, 00:02:41.699 --> 00:02:46.248 je staat op een beslissende kruising in je leven. 00:02:46.248 --> 00:02:48.525 Je kunt hier bij ons blijven zitten. 00:02:48.525 --> 00:02:50.195 Maar als je vaker zo praat, dan moet je daar zitten, bij hen." 00:02:50.195 --> 00:02:53.975 Maar als je vaker zo praat, dan moet je daar zitten, bij hen." NOTE Paragraph 00:02:53.975 --> 00:02:55.577 Ik dacht er een nanoseconde over na. 00:02:55.577 --> 00:02:59.353 Ik keek goed naar mijn levenspad, 00:02:59.353 --> 00:03:03.181 en rende naar de 'nerd-straat', 00:03:03.181 --> 00:03:08.608 zo hard als ik met mijn dikke astmatische beentjes rennen kon. NOTE Paragraph 00:03:08.623 --> 00:03:12.336 Ik werd al heel jong verliefd op wiskunde. 00:03:12.351 --> 00:03:15.209 Ik legde het al mijn vrienden uit. Wiskunde is mooi. 00:03:15.209 --> 00:03:17.193 Het is natuurlijk. Het is overal. 00:03:17.193 --> 00:03:20.498 Getallen zijn als muzieknoten, 00:03:20.498 --> 00:03:24.720 waarmee de symfonie van het universum geschreven is. 00:03:24.720 --> 00:03:27.003 De grote Descartes zei iets soortgelijks. 00:03:27.003 --> 00:03:29.713 Het universum "is geschreven in de taal van de wiskunde". 00:03:29.713 --> 00:03:33.937 Vandaag wil ik een van deze noten laten zien. 00:03:33.937 --> 00:03:38.329 Een getal zo mooi, zo enorm, 00:03:38.329 --> 00:03:40.902 dat ik denk dat jullie ervan ondersteboven zijn. NOTE Paragraph 00:03:40.902 --> 00:03:43.649 We gaan het vandaag hebben over priemgetallen. 00:03:43.649 --> 00:03:47.615 De meesten van jullie weten nog wel dat zes geen priemgetal is, 00:03:47.615 --> 00:03:49.931 omdat het 2 x 3 is. 00:03:49.931 --> 00:03:53.545 Zeven is een priemgetal omdat het 1 x 7 is, 00:03:53.545 --> 00:03:56.148 en we het niet in kleinere stukken kunnen hakken, 00:03:56.148 --> 00:03:58.131 in factoren, zoals we dat noemen. 00:03:58.131 --> 00:04:00.621 Een paar feitjes die misschien leuk zijn om te weten. 00:04:00.621 --> 00:04:02.632 Eén is geen priemgetal. 00:04:02.632 --> 00:04:05.172 Het bewijs ervoor is een fantastische truc op een feestje, 00:04:05.172 --> 00:04:08.076 dat, ik geef het toe, alleen op sommige feestjes werkt. NOTE Paragraph 00:04:08.076 --> 00:04:11.066 (Gelach) NOTE Paragraph 00:04:11.066 --> 00:04:14.728 Een ander feit is dat er geen grootste priemgetal bestaat. 00:04:14.728 --> 00:04:16.140 Het gaat altijd maar door. 00:04:16.140 --> 00:04:17.979 We weten dat het aantal priemgetallen oneindig is, 00:04:17.979 --> 00:04:19.929 dankzij de briljante wiskundige Euclides. 00:04:19.929 --> 00:04:23.161 Hij bewees dat meer dan tweeduizend jaar geleden. 00:04:23.161 --> 00:04:24.858 Het derde feit over priemgetallen 00:04:24.858 --> 00:04:26.368 dat wiskundigen zich altijd afgevraagd hebben, 00:04:26.368 --> 00:04:28.630 dat wiskundigen zich altijd afgevraagd hebben: 00:04:28.630 --> 00:04:31.433 wat is het grootste priemgetal dat we kennen? NOTE Paragraph 00:04:31.433 --> 00:04:35.741 Vandaag gaan we op zoek naar dat enorme priemgetal. 00:04:35.741 --> 00:04:38.888 Niet bang worden nu. 00:04:38.888 --> 00:04:41.889 Het enige dat je moet weten van alle wiskunde, 00:04:41.889 --> 00:04:46.374 die je ooit aanleerde, afleerde, instampte , vergat of nooit begreep, 00:04:46.374 --> 00:04:48.107 die je ooit aanleerde, afleerde, instampte , vergat of nooit begreep, 00:04:48.107 --> 00:04:50.492 het enige wat je moet weten, is dit: 00:04:50.492 --> 00:04:54.739 als ik zeg twee tot de vijfde macht, 00:04:54.739 --> 00:04:57.586 dan heb ik het over vijf tweetjes op een rij, 00:04:57.586 --> 00:04:58.881 met elkaar vermenigvuldigd, 00:04:58.881 --> 00:05:02.097 2 x 2 x 2 x 2 x 2. 00:05:02.097 --> 00:05:05.501 2 ^ 5 gaat zo: 2, 4, 8, 16, 32. 00:05:05.501 --> 00:05:07.681 2 ^ 5 gaat zo: 2, 4, 8, 16, 32. 00:05:07.681 --> 00:05:11.195 Als jullie dat snappen, dan kun je me de hele weg volgen. Goed? 00:05:11.195 --> 00:05:13.167 Dus 2 ^ 5, 00:05:13.167 --> 00:05:14.879 die vijf tweetjes met elkaar vermenigvuldigd. 00:05:14.879 --> 00:05:19.142 (2 ^ 5) - 1 = 31. 00:05:19.142 --> 00:05:22.453 31 is een priemgetal en die vijf in de macht 00:05:22.453 --> 00:05:24.998 is ook een priemgetal. 00:05:24.998 --> 00:05:28.502 Het merendeel van de enorme priemgetallen die we ooit hebben gevonden, 00:05:28.502 --> 00:05:29.738 zien er zo uit: 00:05:29.738 --> 00:05:33.017 2 tot de macht priemgetal, en trek er 1 af. 00:05:33.017 --> 00:05:35.434 Ik zal niet in detail uitleggen waarom, 00:05:35.434 --> 00:05:38.185 want je ogen rollen uit je hoofd als ik dat doe, 00:05:38.185 --> 00:05:42.396 dus ik zeg alleen dat een getal dat er zo uitziet, 00:05:42.396 --> 00:05:45.859 makkelijk getest kan worden. 00:05:45.859 --> 00:05:49.459 Een willekeurig oneven getal is moeilijker om te testen. 00:05:49.459 --> 00:05:51.380 Zodra we gaan zoeken naar enorme priemgetallen, 00:05:51.380 --> 00:05:53.219 realiseren we ons dat het niet genoeg is, 00:05:53.219 --> 00:05:55.960 om gewoon ieder priemgetal tot een macht te verheffen. 00:05:55.960 --> 00:05:58.557 (2 ^ 11) - 1 = 2.047 00:05:58.557 --> 00:06:01.925 en ik hoef jullie niet te vertellen dat het 23 x 89 is. 00:06:01.925 --> 00:06:04.051 (Gelach) 00:06:04.051 --> 00:06:07.291 Maar (2 ^ 13) - 1, (2 ^ 17) - 1 00:06:07.291 --> 00:06:10.648 en (2 ^ 19) - 1, zijn allemaal priemgetallen. 00:06:10.648 --> 00:06:13.517 Na dat punt, dunnen ze erg uit. NOTE Paragraph 00:06:13.517 --> 00:06:15.647 In de zoektocht naar enorme priemgetallen 00:06:15.647 --> 00:06:18.786 houd ik ervan dat sommige van de beste wiskundigen in de geschiedenis 00:06:18.786 --> 00:06:21.303 deze zoektocht hebben gemaakt. 00:06:21.303 --> 00:06:24.040 Dit is de grote Zwitserse wiskundige Leonhard Euler. 00:06:24.040 --> 00:06:26.501 In de 18e eeuw zeiden andere wiskundigen 00:06:26.501 --> 00:06:29.533 dat hij de meester van ons allemaal was. 00:06:29.533 --> 00:06:32.721 Hij werd zo gerespecteerd, dat ze hem op Europees geld zetten, 00:06:32.721 --> 00:06:35.366 toen dat nog een compliment was. NOTE Paragraph 00:06:35.366 --> 00:06:40.346 (Gelach) NOTE Paragraph 00:06:40.346 --> 00:06:43.429 Euler ontdekte toen het grootste priemgetal: 00:06:43.429 --> 00:06:45.216 (2 ^ 31) -1 00:06:45.216 --> 00:06:47.564 Meer dan 2 miljard. 00:06:47.564 --> 00:06:49.599 Hij bewees dat het een priemgetal was, 00:06:49.599 --> 00:06:53.387 met niet meer dan een ganzenveer, inkt, papier en zijn hersens. NOTE Paragraph 00:06:53.387 --> 00:06:54.341 Jullie denken dat het groot is. 00:06:54.341 --> 00:06:57.618 We weten dat (2 ^127) -1 00:06:57.618 --> 00:06:59.212 een priemgetal is. 00:06:59.212 --> 00:07:00.856 Het is beestachtig. 00:07:00.856 --> 00:07:04.861 Kijk: 39 cijfers lang, 00:07:04.861 --> 00:07:08.224 en in 1876 bewezen als priemgetal, 00:07:08.224 --> 00:07:10.288 door de wiskundige Lucas. 00:07:10.288 --> 00:07:12.224 Wow, L-man. NOTE Paragraph 00:07:12.224 --> 00:07:13.969 (Gelach) NOTE Paragraph 00:07:13.969 --> 00:07:16.363 Een van de beste dingen in de zoektocht naar priemgetallen 00:07:16.363 --> 00:07:17.560 is niet alleen er een vinden. 00:07:17.560 --> 00:07:21.811 Soms is bewijzen dat iets geen priemgetal is, net zo opwindend. 00:07:21.811 --> 00:07:27.593 Weer Lucas leerde ons in 1876 dat (2 ^ 67) - 1, 00:07:27.593 --> 00:07:30.269 21 cijfers lang, geen priemgetal was. 00:07:30.269 --> 00:07:32.698 Maar hij wist niet wat de factoren waren. 00:07:32.698 --> 00:07:34.483 We wisten dat het iets als 6 was, maar niet wat we moesten vermenigvuldigen 00:07:34.483 --> 00:07:36.904 We wisten dat het iets als 6 was, maar niet wat we moesten vermenigvuldigen 00:07:36.904 --> 00:07:38.154 om aan dat enorme getal te komen. NOTE Paragraph 00:07:38.154 --> 00:07:40.195 Meer dan 40 jaar hebben we moeten wachten, 00:07:40.195 --> 00:07:43.117 totdat Frank Nelson op het toneel verscheen. 00:07:43.117 --> 00:07:45.495 Voor een verzameling prestigieuze Amerikaanse wiskundigen, 00:07:45.495 --> 00:07:49.291 liep hij naar het bord, pakte een krijtje, 00:07:49.291 --> 00:07:52.056 en begon de machten van 2 uit te schrijven: 00:07:52.056 --> 00:07:55.177 2, 4, 8, 16 -- 00:07:55.177 --> 00:07:56.833 doe mee, jullie weten hoe het gaat -- 00:07:56.833 --> 00:08:00.699 32, 64, 128, 256, 00:08:00.699 --> 00:08:05.355 512, 1024, 2048. 00:08:05.355 --> 00:08:07.907 Ik ben in 'nerd'-hemel. Laten we hier even stoppen. 00:08:07.907 --> 00:08:10.677 Frank Nelson Cole stopte hier niet. 00:08:10.677 --> 00:08:12.340 Hij ging door en door 00:08:12.340 --> 00:08:16.009 en berekende 67 machten van twee. 00:08:16.009 --> 00:08:18.501 Hij trok er 1 vanaf en schreef dat getal op het bord. 00:08:18.501 --> 00:08:22.842 Er ontstond een euforisch gevoel in de ruimte. 00:08:22.842 --> 00:08:25.104 Het werd nog spannender toen hij deze twee grote priemgetallen opschreef als een vermenigvuldiging -- 00:08:25.104 --> 00:08:29.503 Het werd nog spannender toen hij deze twee grote priemgetallen opschreef als een vermenigvuldiging -- 00:08:29.509 --> 00:08:33.416 en gedurende de rest van het uur 00:08:33.416 --> 00:08:38.049 lepelde Frank Nelson Cole dat op. 00:08:38.049 --> 00:08:40.223 Hij had de factoren van het priemgetal gevonden, 00:08:40.223 --> 00:08:42.633 van (2 ^ 67) -1. 00:08:42.633 --> 00:08:45.135 De mensen werden gek -- 00:08:45.135 --> 00:08:46.955 (Gelach) -- 00:08:46.955 --> 00:08:48.997 toen Frank Nelson Cole ging zitten, 00:08:48.997 --> 00:08:52.344 nadat hij de enige speech in de wiskundegeschiedenis had gehouden, 00:08:52.344 --> 00:08:55.153 zonder een woord te zeggen. 00:08:55.153 --> 00:08:57.840 Hij gaf achteraf toe dat het niet zo moeilijk was geweest. 00:08:57.840 --> 00:09:00.490 Het had concentratie gekost en toewijding. 00:09:00.490 --> 00:09:02.490 Het kostte hem, naar schatting, 00:09:02.490 --> 00:09:06.461 "drie jaar aan zondagen". NOTE Paragraph 00:09:06.461 --> 00:09:08.799 Maar toen kwam in de wiskundewereld, 00:09:08.799 --> 00:09:11.914 zoals in vele werelden waar we in deze TED over gehoord hebben, 00:09:11.914 --> 00:09:16.257 het computertijdperk en het explodeerde. 00:09:16.257 --> 00:09:18.694 Dit zijn de grootste priemgetallen die we kenden, decennium na decennium, 00:09:18.694 --> 00:09:22.101 en met ieder getal werd het vorige kleiner. 00:09:22.101 --> 00:09:25.301 Computers grepen de macht en ons vermogen om te rekenen, 00:09:25.301 --> 00:09:27.213 nam alleen maar toe. NOTE Paragraph 00:09:27.230 --> 00:09:30.295 Dit is het grootste priemgetal dat we in 1996 kenden, 00:09:30.295 --> 00:09:32.315 voor mij een heel emotioneel jaar. 00:09:32.315 --> 00:09:34.250 Het was het jaar dat ik van de universiteit kwam. 00:09:34.250 --> 00:09:36.875 Ik werd heen en weer geslingerd tussen wiskunde en de media. 00:09:36.875 --> 00:09:39.330 Het was een moeilijke beslissing. Ik hield van studeren. 00:09:39.330 --> 00:09:43.203 Mijn universitaire titel vertegenwoordigde de beste negen-en-half jaar van mijn leven. NOTE Paragraph 00:09:43.203 --> 00:09:45.786 (Gelach) NOTE Paragraph 00:09:45.786 --> 00:09:49.413 Ik werd me bewust van mijn eigen kunnen. 00:09:49.413 --> 00:09:52.930 Simpel gezegd, in een kamer vol willekeurige mensen, 00:09:52.930 --> 00:09:54.805 ben ik een wiskunde-genie. 00:09:54.805 --> 00:09:56.882 In een kamer vol met wiskunde professoren, 00:09:56.882 --> 00:10:00.611 ben ik zo dom als een doos met hamers. 00:10:00.611 --> 00:10:02.358 Mijn kunst ligt niet in de wiskunde. 00:10:02.358 --> 00:10:06.250 Het ligt in het vertellen van het verhaal van de wiskunde. NOTE Paragraph 00:10:06.250 --> 00:10:08.436 Sinds ik van de universiteit af ben, 00:10:08.436 --> 00:10:10.572 werden de getallen groter en groter, ieder nieuw getal vermorzelde het vorige. 00:10:10.572 --> 00:10:12.338 werden de getallen groter en groter, ieder nieuw getal vermorzelde het vorige. 00:10:12.338 --> 00:10:17.231 Totdat deze man voorbij kwam, Dr. Curtis Cooper. 00:10:17.231 --> 00:10:20.590 Hij had een paar jaar geleden het record van het grootste priemgetal ooit. 00:10:20.590 --> 00:10:23.895 Totdat het afgepakt werd door een rivaliserende universiteit. 00:10:23.895 --> 00:10:28.072 Toen kreeg Curtis Cooper het terug. 00:10:28.072 --> 00:10:33.399 Geen jaren, geen maanden, maar een paar dagen geleden. 00:10:33.399 --> 00:10:35.043 In een verbazingwekkende samenloop van omstandigheden 00:10:35.043 --> 00:10:39.195 moest ik TED een nieuwe dia sturen, 00:10:39.195 --> 00:10:41.205 om jullie te laten zien wat deze man gedaan had. NOTE Paragraph 00:10:41.205 --> 00:10:43.855 Ik kan het me nog herinneren -- (Applaus) -- 00:10:43.855 --> 00:10:45.358 wanneer het gebeurde. 00:10:45.358 --> 00:10:46.806 Ik deed mijn ochtendprogramma. 00:10:46.806 --> 00:10:48.178 Ik keer naar Twitter en er was een tweet: 00:10:48.178 --> 00:10:50.483 "Adam, heb je het nieuwe grootste priemgetal gezien?" 00:10:50.483 --> 00:10:51.897 Ik huiverde -- 00:10:51.897 --> 00:10:53.637 (Gelach) -- 00:10:53.637 --> 00:10:56.719 en contacteerde de dames van de productie in de ruimte naast mij 00:10:56.719 --> 00:10:59.170 en zei: "Dames, wacht met de titel. 00:10:59.170 --> 00:11:00.630 We gaan het niet over politiek hebben vandaag. 00:11:00.630 --> 00:11:02.587 Niet over sport. 00:11:02.587 --> 00:11:04.917 Er is een nieuw megapriemgetal ontdekt." 00:11:04.917 --> 00:11:06.429 De dames schudden alleen hun hoofd, 00:11:06.429 --> 00:11:08.666 lieten het hangen en mij mijn gang gaan. NOTE Paragraph 00:11:08.666 --> 00:11:11.242 Het is dankzij Curtis Cooper dat we weten, 00:11:11.242 --> 00:11:13.571 dat dit nu het grootste priemgetal is, 00:11:13.571 --> 00:11:21.581 2 ^ 57.885.161. 00:11:21.581 --> 00:11:24.384 Vergeet niet de 1 eraf te halen. 00:11:24.384 --> 00:11:31.608 Dit getal is bijna 17,5 miljoen cijfers lang. 00:11:31.608 --> 00:11:35.034 Als je het zou uittypen en zou opslaan als een tekstbestand, 00:11:35.034 --> 00:11:37.829 dan zou het 22 MB zijn. 00:11:37.829 --> 00:11:39.873 Voor de wat mindere nerds, 00:11:39.873 --> 00:11:42.010 denk aan de Harry Potter-boeken. 00:11:42.010 --> 00:11:44.360 Dit is het eerste boek. 00:11:44.360 --> 00:11:46.062 Dit zijn alle zeven boeken, 00:11:46.062 --> 00:11:48.424 want ze werd wat langdradig op het eind. 00:11:48.424 --> 00:11:51.943 (Gelach) 00:11:51.943 --> 00:11:54.255 Als je het zou uitschrijven, dan zou dit getal anderhalf keer zo lang zijn. 00:11:54.255 --> 00:11:58.730 Als je het zou uitschrijven, dan zou dit getal anderhalf keer zo lang zijn. 00:11:58.730 --> 00:12:04.269 Dit zijn de eerste 1000 cijfers van dit priemgetal. 00:12:04.269 --> 00:12:07.390 Als we, vanaf het moment dat TED begon, dinsdag om 11 uur 00:12:07.390 --> 00:12:11.958 iedere seconde een nieuwe dia hadden laten zien, 00:12:11.958 --> 00:12:17.328 dan zou het vijf uur geduurd hebben om jullie dat getal te laten zien. 00:12:17.328 --> 00:12:20.294 Ik wilde graag, maar ik kon Bono niet overtuigen. 00:12:20.294 --> 00:12:22.897 Zo gaat dat. NOTE Paragraph 00:12:22.897 --> 00:12:27.317 Dit getal is 17-duizend en een halve dia lang. 00:12:27.317 --> 00:12:31.440 En we weten net zo zeker dat het een priemgetal is, 00:12:31.440 --> 00:12:34.814 als dat we weten dat zeven een priemgetal is. 00:12:34.814 --> 00:12:40.500 Ik word hier bijna geil van. 00:12:40.500 --> 00:12:42.683 Wie hou ik voor de gek als ik bijna zeg? NOTE Paragraph 00:12:42.683 --> 00:12:45.245 (Gelach) NOTE Paragraph 00:12:45.245 --> 00:12:46.896 Ik weet wat jullie denken: 00:12:46.896 --> 00:12:51.875 Adam, we zijn blij dat jij blij bent, 00:12:51.875 --> 00:12:54.373 maar wat kan ons dat schelen? 00:12:54.373 --> 00:12:57.083 Laat me drie redenen noemen. NOTE Paragraph 00:12:57.083 --> 00:13:00.634 Ten eerste, ik zei het al, moet je, om een computer te vragen 00:13:00.634 --> 00:13:03.713 of iets een priemgetal is, het in de afgekorte versie intypen, 00:13:03.713 --> 00:13:07.915 met ongeveer zes regels code, om het priemgetal te testen. 00:13:07.915 --> 00:13:10.236 Dat is een hele eenvoudige vraag. 00:13:10.236 --> 00:13:13.249 Het geeft een duidelijk ja of nee antwoord, 00:13:13.249 --> 00:13:15.806 en heeft alleen een fenomenaal rekenvermogen nodig. 00:13:15.806 --> 00:13:17.975 Grote priemgetallen zijn een fantastische manier 00:13:17.975 --> 00:13:20.608 om de snelheid en nauwkeurigheid van chips te testen. NOTE Paragraph 00:13:20.608 --> 00:13:23.409 Ten tweede, toen Curtis Cooper naar dat waanzinnige priemgetal op zoek was, 00:13:23.409 --> 00:13:25.334 was hij niet de enige. 00:13:25.334 --> 00:13:26.519 Mijn laptop thuis onderzocht zelf ook vier kandidaat-priemgetallen, 00:13:26.519 --> 00:13:28.794 Mijn laptop thuis onderzocht zelf ook vier kandidaat-priemgetallen, 00:13:28.794 --> 00:13:32.450 als onderdeel van een wereldwijde zoektocht van een computernetwerk 00:13:32.450 --> 00:13:33.705 naar deze grote getallen. 00:13:33.705 --> 00:13:35.634 De ontdekking van dat priemgetal lijkt op het werk 00:13:35.634 --> 00:13:38.836 van het ontrafelen van de RNA-sequenties, 00:13:38.836 --> 00:13:41.908 of van het doorzoeken van SETI-gegevens en andere astronomische projecten. 00:13:41.908 --> 00:13:45.150 We leven in een tijd waarin de grootste ontdekkingen, 00:13:45.150 --> 00:13:47.669 niet gedaan worden in laboratoria of collegebanken, 00:13:47.669 --> 00:13:49.783 maar op laptops en desktops, 00:13:49.783 --> 00:13:51.649 van mensen die gewoon helpen zoeken. 00:13:51.649 --> 00:13:55.062 van mensen die gewoon helpen zoeken. NOTE Paragraph 00:13:55.062 --> 00:13:57.391 Ik vind het zo bijzonder, omdat het een metafoor is, 00:13:57.391 --> 00:13:59.328 voor de tijd waarin we leven. 00:13:59.328 --> 00:14:04.172 Waarin mensen en machines samen dingen kunnen veroveren. 00:14:04.172 --> 00:14:06.531 We hebben bij deze TED veel gehoord over robots. 00:14:06.531 --> 00:14:08.141 Over wat ze wel en niet kunnen. 00:14:08.141 --> 00:14:10.663 Het is waar dat je een app kunt downloaden, 00:14:10.663 --> 00:14:14.558 waarmee je de meeste schaakgrootmeesters kunt verslaan. NOTE Paragraph 00:14:14.558 --> 00:14:16.022 Jullie denken dat dat geweldig is. 00:14:16.022 --> 00:14:18.588 Dit is een machine die iets geweldigs doet. 00:14:18.588 --> 00:14:20.774 Dit is de Kubus-veroveraar II. 00:14:20.774 --> 00:14:24.595 Het kan een willekeurige Rubiks kubus, 00:14:24.595 --> 00:14:27.161 met het vermogen van een smartphone, 00:14:27.161 --> 00:14:34.354 onderzoeken en oplossen, 00:14:34.354 --> 00:14:37.053 in vijf seconden. NOTE Paragraph 00:14:37.053 --> 00:14:40.934 (Applaus) NOTE Paragraph 00:14:40.934 --> 00:14:44.999 Het maakt sommige mensen bang. Ik word er opgewonden van. 00:14:44.999 --> 00:14:48.230 Is het niet fantastisch om in deze tijd te leven, 00:14:48.230 --> 00:14:51.523 waarin hersens en machines samen kunnen werken? NOTE Paragraph 00:14:51.523 --> 00:14:53.795 Vorig jaar werd mij gevraagd, 00:14:53.795 --> 00:14:56.783 als een kleine bekende Australiër: 00:14:56.783 --> 00:14:58.788 "Wat was je mooiste moment van 2012." 00:14:58.788 --> 00:15:00.250 Iedereen verwachtte dat ik iets zou zeggen over 00:15:00.250 --> 00:15:02.918 mijn geliefde Sydney Swans footballteam. 00:15:02.918 --> 00:15:05.926 In onze mooie, inheemse sport van Australisch football 00:15:05.926 --> 00:15:08.060 wonnen zij het equivalent van de Super Bowl. 00:15:08.060 --> 00:15:11.051 Ik was erbij. Het was de meest emotionele, opwindende dag. 00:15:11.051 --> 00:15:13.165 Maar het was niet mijn hoogtepunt uit 2012. 00:15:13.165 --> 00:15:15.128 Mensen dachten dat het misschien een interview was. 00:15:15.128 --> 00:15:17.196 Een politicus, een doorbraak. 00:15:17.196 --> 00:15:19.251 Misschien een boek dat ik las, kunst. Nee, nee, en nog eens nee. 00:15:19.251 --> 00:15:21.415 Het hadden mijn mooie dochters kunnen zijn. 00:15:21.415 --> 00:15:24.994 Nee, zij waren het niet. Het hoogtepunt van 2012 00:15:24.994 --> 00:15:28.626 was de ontdekking van het Higgs-deeltje. 00:15:28.626 --> 00:15:31.302 Graag jullie applaus voor het fundamentele deeltje, 00:15:31.302 --> 00:15:34.307 dat alle andere deeltjes hun massa geeft. NOTE Paragraph 00:15:34.307 --> 00:15:35.803 (Applaus) NOTE Paragraph 00:15:35.803 --> 00:15:38.616 Wat er zo mooi aan deze ontdekking was, 00:15:38.616 --> 00:15:40.852 dat Peter Higgs en zijn team 50 jaar geleden 00:15:40.852 --> 00:15:43.262 een van de meest ingewikkelde vragen stelde: 00:15:43.262 --> 00:15:47.902 hoe komt het dat de deeltjes waarvan we gemaakt zijn, 00:15:47.902 --> 00:15:52.361 geen massa hebben? Hoe kan dat? 00:15:52.361 --> 00:15:54.175 Hij stelde dat 00:15:54.175 --> 00:15:57.845 er een heel klein stukje was, 00:15:57.845 --> 00:15:59.963 in het universum, 00:15:59.963 --> 00:16:02.048 en als andere deeltjes hierdoor gaan 00:16:02.048 --> 00:16:04.440 en door interactie hun massa krijgen. 00:16:04.440 --> 00:16:06.897 De rest van de wetenschap zei: 00:16:06.897 --> 00:16:08.506 "Goed idee, Higgsy. 00:16:08.506 --> 00:16:10.192 We weten niet of we het ooit kunnen bewijzen. 00:16:10.192 --> 00:16:12.300 Het is buiten ons bereik." 00:16:12.300 --> 00:16:14.797 Binnen 50 jaar, 00:16:14.797 --> 00:16:20.681 in zijn leven, met hem in het publiek, 00:16:20.681 --> 00:16:24.313 hadden we de beste machine ooit gemaakt, 00:16:24.313 --> 00:16:27.379 om dit ongelooflijke idee te bewijzen 00:16:27.379 --> 00:16:31.342 dat uit een gewone menselijke geest ontsproten was, NOTE Paragraph 00:16:31.342 --> 00:16:33.874 Dat vind ik zo opwindend aan dit priemgetal. 00:16:33.874 --> 00:16:35.960 We dachten dat het er kon zijn. 00:16:35.960 --> 00:16:38.380 We gingen zoeken en vonden het. 00:16:38.380 --> 00:16:42.280 Dat is de essentie van het mens-zijn. 00:16:42.280 --> 00:16:45.954 Dat is waar het om draait. 00:16:45.954 --> 00:16:47.923 Of, zoals mijn vriend Descartes zei: 00:16:47.923 --> 00:16:49.636 "Wij denken, 00:16:49.636 --> 00:16:52.049 dus we bestaan." NOTE Paragraph 00:16:52.049 --> 00:16:53.440 Dankjewel. NOTE Paragraph 00:16:53.440 --> 00:16:59.041 (Applaus)