WEBVTT

00:00:00.975 --> 00:00:04.011
Kraken,
zver tako zastrašujuća

00:00:04.011 --> 00:00:07.108
govorilo se da proždire ljude,
brodove i kitove,

00:00:07.108 --> 00:00:11.035
i tako velika da može da se 
pobrka sa ostrvom.

00:00:11.035 --> 00:00:13.291
U procenjivanju zasluga ovakvih priča,

00:00:13.291 --> 00:00:16.176
verovatno je mudro imati na umu
izreku starog moreplovca

00:00:16.176 --> 00:00:19.799
da je jedina razlika
između bajke i morske priče

00:00:19.799 --> 00:00:22.436
ta što bajka počinje sa:
"Bilo jednom..."

00:00:22.436 --> 00:00:27.669
a morska priča sa: "Nije zajebancija...".
(Smeh)

NOTE Paragraph

00:00:27.669 --> 00:00:29.447
Svaka riba koja pobegne

00:00:29.447 --> 00:00:31.595
raste sa svakim pričanjem priče.

00:00:31.595 --> 00:00:34.082
Ipak, ima džinova u okeanu,

00:00:34.082 --> 00:00:36.111
i sada imamo video dokaz,

00:00:36.111 --> 00:00:40.733
čega su nesumnjivo svesni oni od vas koji su gledali dokumentarac Diskaveri kanala.

NOTE Paragraph

00:00:40.733 --> 00:00:43.370
Ja sam bila jedan od tri naučnika
na ovoj ekspediciji

00:00:43.370 --> 00:00:45.566
koja se desila prošlog leta
u vodama Japana.

00:00:45.566 --> 00:00:48.062
Ja sam ova mala.

00:00:48.062 --> 00:00:52.120
Ostalih dvoje su dr Cunemi Kubodera 
i dr Stiv O'Šej.

NOTE Paragraph

00:00:52.120 --> 00:00:55.650
Ja dugujem svoje učešće u ovom
sada istorijskom događaju,

00:00:55.650 --> 00:00:57.456
TED-u.

00:00:57.456 --> 00:01:00.531
2010. bio je TED događaj
zvani "Plava misija"

00:01:00.531 --> 00:01:03.265
održan na Lindblad eksploreru
na Galapagosu

00:01:03.265 --> 00:01:07.107
kao deo ispunjavanja TED želje Silvije Erl.

00:01:07.107 --> 00:01:09.896
Ja sam govorila o novom načinu
istraživanja okeana,

00:01:09.896 --> 00:01:14.673
onom koji se fokusira na privlačenje životinja
umesto na njihovo plašenje.

00:01:14.673 --> 00:01:16.969
Majk De Gri je takođe bio pozvan,

00:01:16.969 --> 00:01:20.524
i on je govorio sa velikom strašću o svojoj
ljubavi prema okeanu,

00:01:20.524 --> 00:01:22.937
i takođe je govorio meni
o primeni mog pristupa

00:01:22.937 --> 00:01:25.593
u nečemu u šta je on bio uključen
veoma dugo,

00:01:25.593 --> 00:01:29.027
a to je lov na džinovsku lignju.

00:01:29.027 --> 00:01:32.907
Majk je bio taj koji me je pozvao 
na samit o lignjama,

00:01:32.907 --> 00:01:37.032
skup stručnjaka za lignje na Diskaveri kanalu

00:01:37.032 --> 00:01:41.821
tog leta tokom Nedelje ajkula.
(Smeh)

NOTE Paragraph

00:01:41.821 --> 00:01:44.237
Ja sam govorila o neupadljivom posmatranju

00:01:44.237 --> 00:01:46.780
i optičkom primamljivanju lignje iz dubina

00:01:46.780 --> 00:01:48.557
u kome sam istakla važnost

00:01:48.557 --> 00:01:53.807
korišćenja tihe, neupadljive
platforme za istraživanje.

00:01:53.807 --> 00:01:56.532
Ovo je došlo od stotina urona
koje sam imala,

00:01:56.532 --> 00:01:58.858
potucanja u mraku,

00:01:58.858 --> 00:02:01.636
koristeći ove platforme,

00:02:01.636 --> 00:02:05.219
i moj je utisak da sam videla više životinja

00:02:05.219 --> 00:02:07.100
radeći sa podvodnog vozila

00:02:07.100 --> 00:02:10.020
nego što sam videla sa oba 
vozila na daljinsko upravljanje.

00:02:10.020 --> 00:02:13.390
Ali to je možda samo zato što podvodno vozilo
ima šire vidno polje.

00:02:13.390 --> 00:02:15.079
Ali takođe sam osećala kao da sam 
videla više životinja

00:02:15.079 --> 00:02:16.930
radeći sa Tiburonom nego sa Ventanom,

00:02:16.930 --> 00:02:19.115
dva vozila sa istim vidnim poljem

00:02:19.115 --> 00:02:21.153
ali različitim pogonom.

NOTE Paragraph

00:02:21.153 --> 00:02:25.184
Tako da sam posumnjala da to može da ima veze
sa količinom buke koju prave.

00:02:25.184 --> 00:02:27.440
Tako da sam postavila hidrofon na dno okeana,

00:02:27.440 --> 00:02:30.600
i izvela sam da svaki prođe istom brzinom 
i na istom odstojanju

00:02:30.600 --> 00:02:33.032
i snimila zvuk koji proizvode.

00:02:33.032 --> 00:02:34.669
Džonson Si-Link - (zujanje) -

00:02:34.669 --> 00:02:37.264
što verovatno jedva da možete da čujete ovde,

00:02:37.264 --> 00:02:40.864
koristi električne potiskivače - veoma tiho.

00:02:40.864 --> 00:02:44.219
"Tiburon" takođe koristi potiskivače sa 
električnim napajanjem.

00:02:44.219 --> 00:02:49.298
To je takođe vrlo tiho, ali za nijansu bučnije.
(Glasnije zujanje)

00:02:49.298 --> 00:02:52.501
Ali vozila na daljinsko upravljanje koja se 
najčešće koriste danas, koriste hidrauliku

00:02:52.501 --> 00:02:55.939
i zvuče kao "Ventana".
(Glasno pištanje)

00:02:55.939 --> 00:02:59.365
Mislim da to mora da preplaši mnoge životinje.

NOTE Paragraph

00:02:59.365 --> 00:03:01.858
Tako da za lov na lignje iz dubina,

00:03:01.858 --> 00:03:04.015
predlažem korišćenje optičkog mamca

00:03:04.015 --> 00:03:06.175
pričvršćenog za platformu kamere

00:03:06.175 --> 00:03:10.943
bez potiskivača, bez motora,

00:03:10.943 --> 00:03:13.552
samo kamera na baterije

00:03:13.552 --> 00:03:16.572
i jedino osvetljenje dolazi od crvenog svetla

00:03:16.572 --> 00:03:19.064
koje je nevidljivo za mnoge životinje iz dubina

00:03:19.064 --> 00:03:21.756
koje su se adaptirale da vide
prvenstveno plavu boju.

00:03:21.756 --> 00:03:23.018
To je vidljivo našem oku,

00:03:23.018 --> 00:03:26.359
ali je ekvivalent infracrvenog za morske dubine.

00:03:26.359 --> 00:03:29.200
Ova platforma za kameru,
koju smo nazvali Meduza,

00:03:29.200 --> 00:03:31.329
mogla je samo da bude bačena 
sa zadnjeg dela broda,

00:03:31.329 --> 00:03:36.915
pričvršćena za plovak na površini 
sa preko 600 metara strune,

00:03:36.915 --> 00:03:40.994
samo bi plutala okolo pasivno nošena strujama,

00:03:40.994 --> 00:03:45.391
i jedino svetlo vidljivo životinjama u dubini

00:03:45.391 --> 00:03:49.378
bilo bi plavo svetlo optičkog mamca,

00:03:49.378 --> 00:03:53.158
koga smo nazvali elektronska meduza
ili e-duza,

00:03:53.158 --> 00:03:56.018
jer je dizajnirana da oponaša

00:03:56.018 --> 00:03:58.274
bioluminescentno prikazivanje

00:03:58.274 --> 00:04:01.619
uobičajene dubinske meduze Atole.

NOTE Paragraph

00:04:01.619 --> 00:04:05.180
Ova vetrenjača svetla koje Atola proizvodi

00:04:05.180 --> 00:04:08.163
je poznata kao bioluminescentni alarmni uređaj

00:04:08.163 --> 00:04:10.441
i oblik je odbrane.

00:04:10.441 --> 00:04:13.622
Razlog zbog koga je elektronska meduza
funkcionisala kao mamac

00:04:13.622 --> 00:04:16.525
nije zbog toga što džinovska lignja
jede meduze,

00:04:16.525 --> 00:04:20.954
nego zato što ova meduza jedino pribegava
proizvodnji ovog svetla

00:04:20.954 --> 00:04:23.331
kada je žvaće grabljivica

00:04:23.331 --> 00:04:26.010
i njena jedina nada za spas je

00:04:26.010 --> 00:04:28.985
da možda privuče pažnju veće grabljivice

00:04:28.985 --> 00:04:31.047
koja će napasti njenog napadača

00:04:31.047 --> 00:04:33.590
i time joj omogućiti šansu za bekstvo.

00:04:33.590 --> 00:04:37.482
To je poziv u pomoć,
poslednji pokušaj za bekstvo

00:04:37.482 --> 00:04:40.890
i uobičajen oblik odbrane u dubinama.

NOTE Paragraph

00:04:40.890 --> 00:04:43.003
Pristup je uspeo.

00:04:43.003 --> 00:04:46.514
Dok sve prethodne ekspedicije 
nisu uspele da sakupe

00:04:46.514 --> 00:04:48.962
nijedan jedini snimak ovog džina,

00:04:48.962 --> 00:04:53.627
mi smo uspeli šest i prvi je izazvao
fantastično uzbuđenje.

NOTE Paragraph

00:04:53.627 --> 00:05:06.845
Edit Vider (na snimku): O bože, O bože! Zezaš me!
Ostali naučnici: O ho ho! Upravo stoji tamo.

NOTE Paragraph

00:05:06.845 --> 00:05:09.981
Edit Vider: Izgledalo je kao da nas zadirkuje,
da izvodi ples sa lepezama -

00:05:09.981 --> 00:05:12.026
sad me vidiš, sad me ne vidiš -

00:05:12.026 --> 00:05:15.029
i bilo je četiri takva izazivajuća pojavljivanja,

00:05:15.029 --> 00:05:20.438
i onda u petom, pojavila se
i totalno nas zabezeknula.

NOTE Paragraph

00:05:20.438 --> 00:05:24.711
(Muzika) Pripovedač: (Govori na Japanskom)

NOTE Paragraph

00:05:24.711 --> 00:05:34.553
Naučnici: Ooh! O bože! Uuu!

NOTE Paragraph

00:05:36.999 --> 00:05:39.253
(Aplauz)

NOTE Paragraph

00:05:39.253 --> 00:05:44.107
E.V.: Potpuno prikazivanje.

NOTE Paragraph

00:05:44.107 --> 00:05:45.452
Ono što me je stvarno zabezeknulo

00:05:45.452 --> 00:05:47.626
je to kako je došla iznad e-duze

00:05:47.626 --> 00:05:49.946
i onda napala ogromnu stvar pored nje,

00:05:49.946 --> 00:05:53.252
koju je, ja mislim, pobrkala 
sa grabljivicom e-duze.

NOTE Paragraph

00:05:53.252 --> 00:05:55.671
Ali još neverovatniji je bio materijal snimljen

00:05:55.671 --> 00:05:58.316
sa podvodnog vozila Triton.

00:05:58.316 --> 00:06:01.100
U dokumentarcu Diskaverija nije pomenuto

00:06:01.100 --> 00:06:04.546
da je lignja-mamac 
koju je koristio doktor Kubodera,

00:06:04.546 --> 00:06:08.148
lignja dijamantskih leđa
dugačka jedan metar,

00:06:08.148 --> 00:06:10.860
imala pričvršćeno svetlo za sebe,
mamac za lignje

00:06:10.860 --> 00:06:13.444
poput onog koji koriste komercijalni ribolovci,

00:06:13.444 --> 00:06:15.482
i mislim da je to svetlo bilo ono

00:06:15.482 --> 00:06:18.031
što je primamilo ovog džina.

NOTE Paragraph

00:06:18.031 --> 00:06:19.496
Ono što sada vidite

00:06:19.496 --> 00:06:24.594
je pojačan pogled kamere pod crvenim svetlom,

00:06:24.594 --> 00:06:28.716
i to je sve što je dr Kubodera mogao da vidi
kad je džin došao.

00:06:28.716 --> 00:06:31.171
I onda se toliko uzbudio,

00:06:31.171 --> 00:06:34.666
da je uključio svoju baterijsku lampu
zato što je hteo da vidi bolje

00:06:34.666 --> 00:06:36.850
i džin nije pobegao,

00:06:36.850 --> 00:06:40.091
tako da je rizikovao uključivši 
bela svetla na podmornici,

00:06:40.091 --> 00:06:42.627
i preneo biće iz legende

00:06:42.627 --> 00:06:47.598
iz maglovite istorije na video snimak
visoke rezolucije.

00:06:47.598 --> 00:06:50.866
Bilo je apsolutno zadivljujuće,

00:06:50.866 --> 00:06:53.795
i da su pipci za ishranu
ove životinje bili netaknuti

00:06:53.795 --> 00:06:55.260
i potpuno izduženi,

00:06:55.260 --> 00:06:58.512
bila bi visoka kao dvospratna kuća.

NOTE Paragraph

00:06:58.512 --> 00:07:01.171
Kako je nešto te veličine moglo

00:07:01.171 --> 00:07:05.771
do sada da živi u našem okeanu
i da ga niko ne snimi?

00:07:05.771 --> 00:07:09.395
Mi smo samo istražili 
oko pet procenata našeg okeana.

00:07:09.395 --> 00:07:12.531
Ima još velikih otkrića
koja treba da se dese tamo dole,

00:07:12.531 --> 00:07:17.153
fantastičnih stvorenja koja predstavljaju
milione godina evolucije

00:07:17.153 --> 00:07:19.250
i možda bioaktivnih jedinjenja

00:07:19.250 --> 00:07:23.065
koja bi mogla da nam koriste na načine 
koje ne možemo ni da zamislimo.

00:07:23.065 --> 00:07:26.113
Ipak trošimo samo mali deo

00:07:26.113 --> 00:07:29.482
para na istraživanje okeana

00:07:29.482 --> 00:07:31.889
od onog što trošimo za istraživanje svemira.

00:07:31.889 --> 00:07:35.534
Treba nam organizacija po ugledu na NASA
za istraživanje okeana,

00:07:35.534 --> 00:07:38.369
zato što treba da istražujemo i čuvamo

00:07:38.369 --> 00:07:40.961
naše životne sisteme ovde na Zemlji.

NOTE Paragraph

00:07:40.961 --> 00:07:47.193
Moramo - hvala vam.
(Aplauz)

NOTE Paragraph

00:07:47.193 --> 00:07:50.047
Istraživanje je mašina koja vuče inovaciju.

00:07:50.047 --> 00:07:53.018
Inovacija vuče ekonomski rast.

00:07:53.018 --> 00:07:54.541
Zato hajde svi da istražujemo,

00:07:54.541 --> 00:07:57.642
ali činimo to na način
koji ne plaši životinje,

00:07:57.642 --> 00:07:59.975
ili kako je Majk De Gri jednom rekao,

00:07:59.975 --> 00:08:01.761
"Ako hoćete da uradite nesto nesvakidašnje

00:08:01.761 --> 00:08:03.375
i vidite nešto što nikada niste videli,

00:08:03.375 --> 00:08:06.960
ili imate odličnu priliku da vidite
nešto što niko drugi nije video,

00:08:06.960 --> 00:08:08.490
uđite u podmornicu."

00:08:08.490 --> 00:08:10.696
On je trebalo da bude sa nama na ovoj avanturi.

00:08:10.696 --> 00:08:12.503
Nedostaje nam.

00:08:12.503 --> 00:08:17.719
(Aplauz)