1
00:00:00,975 --> 00:00:04,011
Kraken,
zver tako zastrašujuća

2
00:00:04,011 --> 00:00:07,108
govorilo se da proždire ljude,
brodove i kitove,

3
00:00:07,108 --> 00:00:11,035
i tako velika da može da se 
pobrka sa ostrvom.

4
00:00:11,035 --> 00:00:13,291
U procenjivanju zasluga ovakvih priča,

5
00:00:13,291 --> 00:00:16,176
verovatno je mudro imati na umu
izreku starog moreplovca

6
00:00:16,176 --> 00:00:19,799
da je jedina razlika
između bajke i morske priče

7
00:00:19,799 --> 00:00:22,436
ta što bajka počinje sa:
"Bilo jednom..."

8
00:00:22,436 --> 00:00:27,669
a morska priča sa: "Nije zajebancija...".
(Smeh)

9
00:00:27,669 --> 00:00:29,447
Svaka riba koja pobegne

10
00:00:29,447 --> 00:00:31,595
raste sa svakim pričanjem priče.

11
00:00:31,595 --> 00:00:34,082
Ipak, ima džinova u okeanu,

12
00:00:34,082 --> 00:00:36,111
i sada imamo video dokaz,

13
00:00:36,111 --> 00:00:40,733
čega su nesumnjivo svesni oni od vas koji su gledali dokumentarac Diskaveri kanala.

14
00:00:40,733 --> 00:00:43,370
Ja sam bila jedan od tri naučnika
na ovoj ekspediciji

15
00:00:43,370 --> 00:00:45,566
koja se desila prošlog leta
u vodama Japana.

16
00:00:45,566 --> 00:00:48,062
Ja sam ova mala.

17
00:00:48,062 --> 00:00:52,120
Ostalih dvoje su dr Cunemi Kubodera 
i dr Stiv O'Šej.

18
00:00:52,120 --> 00:00:55,650
Ja dugujem svoje učešće u ovom
sada istorijskom događaju,

19
00:00:55,650 --> 00:00:57,456
TED-u.

20
00:00:57,456 --> 00:01:00,531
2010. bio je TED događaj
zvani "Plava misija"

21
00:01:00,531 --> 00:01:03,265
održan na Lindblad eksploreru
na Galapagosu

22
00:01:03,265 --> 00:01:07,107
kao deo ispunjavanja TED želje Silvije Erl.

23
00:01:07,107 --> 00:01:09,896
Ja sam govorila o novom načinu
istraživanja okeana,

24
00:01:09,896 --> 00:01:14,673
onom koji se fokusira na privlačenje životinja
umesto na njihovo plašenje.

25
00:01:14,673 --> 00:01:16,969
Majk De Gri je takođe bio pozvan,

26
00:01:16,969 --> 00:01:20,524
i on je govorio sa velikom strašću o svojoj
ljubavi prema okeanu,

27
00:01:20,524 --> 00:01:22,937
i takođe je govorio meni
o primeni mog pristupa

28
00:01:22,937 --> 00:01:25,593
u nečemu u šta je on bio uključen
veoma dugo,

29
00:01:25,593 --> 00:01:29,027
a to je lov na džinovsku lignju.

30
00:01:29,027 --> 00:01:32,907
Majk je bio taj koji me je pozvao 
na samit o lignjama,

31
00:01:32,907 --> 00:01:37,032
skup stručnjaka za lignje na Diskaveri kanalu

32
00:01:37,032 --> 00:01:41,821
tog leta tokom Nedelje ajkula.
(Smeh)

33
00:01:41,821 --> 00:01:44,237
Ja sam govorila o neupadljivom posmatranju

34
00:01:44,237 --> 00:01:46,780
i optičkom primamljivanju lignje iz dubina

35
00:01:46,780 --> 00:01:48,557
u kome sam istakla važnost

36
00:01:48,557 --> 00:01:53,807
korišćenja tihe, neupadljive
platforme za istraživanje.

37
00:01:53,807 --> 00:01:56,532
Ovo je došlo od stotina urona
koje sam imala,

38
00:01:56,532 --> 00:01:58,858
potucanja u mraku,

39
00:01:58,858 --> 00:02:01,636
koristeći ove platforme,

40
00:02:01,636 --> 00:02:05,219
i moj je utisak da sam videla više životinja

41
00:02:05,219 --> 00:02:07,100
radeći sa podvodnog vozila

42
00:02:07,100 --> 00:02:10,020
nego što sam videla sa oba 
vozila na daljinsko upravljanje.

43
00:02:10,020 --> 00:02:13,390
Ali to je možda samo zato što podvodno vozilo
ima šire vidno polje.

44
00:02:13,390 --> 00:02:15,079
Ali takođe sam osećala kao da sam 
videla više životinja

45
00:02:15,079 --> 00:02:16,930
radeći sa Tiburonom nego sa Ventanom,

46
00:02:16,930 --> 00:02:19,115
dva vozila sa istim vidnim poljem

47
00:02:19,115 --> 00:02:21,153
ali različitim pogonom.

48
00:02:21,153 --> 00:02:25,184
Tako da sam posumnjala da to može da ima veze
sa količinom buke koju prave.

49
00:02:25,184 --> 00:02:27,440
Tako da sam postavila hidrofon na dno okeana,

50
00:02:27,440 --> 00:02:30,600
i izvela sam da svaki prođe istom brzinom 
i na istom odstojanju

51
00:02:30,600 --> 00:02:33,032
i snimila zvuk koji proizvode.

52
00:02:33,032 --> 00:02:34,669
Džonson Si-Link - (zujanje) -

53
00:02:34,669 --> 00:02:37,264
što verovatno jedva da možete da čujete ovde,

54
00:02:37,264 --> 00:02:40,864
koristi električne potiskivače - veoma tiho.

55
00:02:40,864 --> 00:02:44,219
"Tiburon" takođe koristi potiskivače sa 
električnim napajanjem.

56
00:02:44,219 --> 00:02:49,298
To je takođe vrlo tiho, ali za nijansu bučnije.
(Glasnije zujanje)

57
00:02:49,298 --> 00:02:52,501
Ali vozila na daljinsko upravljanje koja se 
najčešće koriste danas, koriste hidrauliku

58
00:02:52,501 --> 00:02:55,939
i zvuče kao "Ventana".
(Glasno pištanje)

59
00:02:55,939 --> 00:02:59,365
Mislim da to mora da preplaši mnoge životinje.

60
00:02:59,365 --> 00:03:01,858
Tako da za lov na lignje iz dubina,

61
00:03:01,858 --> 00:03:04,015
predlažem korišćenje optičkog mamca

62
00:03:04,015 --> 00:03:06,175
pričvršćenog za platformu kamere

63
00:03:06,175 --> 00:03:10,943
bez potiskivača, bez motora,

64
00:03:10,943 --> 00:03:13,552
samo kamera na baterije

65
00:03:13,552 --> 00:03:16,572
i jedino osvetljenje dolazi od crvenog svetla

66
00:03:16,572 --> 00:03:19,064
koje je nevidljivo za mnoge životinje iz dubina

67
00:03:19,064 --> 00:03:21,756
koje su se adaptirale da vide
prvenstveno plavu boju.

68
00:03:21,756 --> 00:03:23,018
To je vidljivo našem oku,

69
00:03:23,018 --> 00:03:26,359
ali je ekvivalent infracrvenog za morske dubine.

70
00:03:26,359 --> 00:03:29,200
Ova platforma za kameru,
koju smo nazvali Meduza,

71
00:03:29,200 --> 00:03:31,329
mogla je samo da bude bačena 
sa zadnjeg dela broda,

72
00:03:31,329 --> 00:03:36,915
pričvršćena za plovak na površini 
sa preko 600 metara strune,

73
00:03:36,915 --> 00:03:40,994
samo bi plutala okolo pasivno nošena strujama,

74
00:03:40,994 --> 00:03:45,391
i jedino svetlo vidljivo životinjama u dubini

75
00:03:45,391 --> 00:03:49,378
bilo bi plavo svetlo optičkog mamca,

76
00:03:49,378 --> 00:03:53,158
koga smo nazvali elektronska meduza
ili e-duza,

77
00:03:53,158 --> 00:03:56,018
jer je dizajnirana da oponaša

78
00:03:56,018 --> 00:03:58,274
bioluminescentno prikazivanje

79
00:03:58,274 --> 00:04:01,619
uobičajene dubinske meduze Atole.

80
00:04:01,619 --> 00:04:05,180
Ova vetrenjača svetla koje Atola proizvodi

81
00:04:05,180 --> 00:04:08,163
je poznata kao bioluminescentni alarmni uređaj

82
00:04:08,163 --> 00:04:10,441
i oblik je odbrane.

83
00:04:10,441 --> 00:04:13,622
Razlog zbog koga je elektronska meduza
funkcionisala kao mamac

84
00:04:13,622 --> 00:04:16,525
nije zbog toga što džinovska lignja
jede meduze,

85
00:04:16,525 --> 00:04:20,954
nego zato što ova meduza jedino pribegava
proizvodnji ovog svetla

86
00:04:20,954 --> 00:04:23,331
kada je žvaće grabljivica

87
00:04:23,331 --> 00:04:26,010
i njena jedina nada za spas je

88
00:04:26,010 --> 00:04:28,985
da možda privuče pažnju veće grabljivice

89
00:04:28,985 --> 00:04:31,047
koja će napasti njenog napadača

90
00:04:31,047 --> 00:04:33,590
i time joj omogućiti šansu za bekstvo.

91
00:04:33,590 --> 00:04:37,482
To je poziv u pomoć,
poslednji pokušaj za bekstvo

92
00:04:37,482 --> 00:04:40,890
i uobičajen oblik odbrane u dubinama.

93
00:04:40,890 --> 00:04:43,003
Pristup je uspeo.

94
00:04:43,003 --> 00:04:46,514
Dok sve prethodne ekspedicije 
nisu uspele da sakupe

95
00:04:46,514 --> 00:04:48,962
nijedan jedini snimak ovog džina,

96
00:04:48,962 --> 00:04:53,627
mi smo uspeli šest i prvi je izazvao
fantastično uzbuđenje.

97
00:04:53,627 --> 00:05:06,845
Edit Vider (na snimku): O bože, O bože! Zezaš me!
Ostali naučnici: O ho ho! Upravo stoji tamo.

98
00:05:06,845 --> 00:05:09,981
Edit Vider: Izgledalo je kao da nas zadirkuje,
da izvodi ples sa lepezama -

99
00:05:09,981 --> 00:05:12,026
sad me vidiš, sad me ne vidiš -

100
00:05:12,026 --> 00:05:15,029
i bilo je četiri takva izazivajuća pojavljivanja,

101
00:05:15,029 --> 00:05:20,438
i onda u petom, pojavila se
i totalno nas zabezeknula.

102
00:05:20,438 --> 00:05:24,711
(Muzika) Pripovedač: (Govori na Japanskom)

103
00:05:24,711 --> 00:05:34,553
Naučnici: Ooh! O bože! Uuu!

104
00:05:36,999 --> 00:05:39,253
(Aplauz)

105
00:05:39,253 --> 00:05:44,107
E.V.: Potpuno prikazivanje.

106
00:05:44,107 --> 00:05:45,452
Ono što me je stvarno zabezeknulo

107
00:05:45,452 --> 00:05:47,626
je to kako je došla iznad e-duze

108
00:05:47,626 --> 00:05:49,946
i onda napala ogromnu stvar pored nje,

109
00:05:49,946 --> 00:05:53,252
koju je, ja mislim, pobrkala 
sa grabljivicom e-duze.

110
00:05:53,252 --> 00:05:55,671
Ali još neverovatniji je bio materijal snimljen

111
00:05:55,671 --> 00:05:58,316
sa podvodnog vozila Triton.

112
00:05:58,316 --> 00:06:01,100
U dokumentarcu Diskaverija nije pomenuto

113
00:06:01,100 --> 00:06:04,546
da je lignja-mamac 
koju je koristio doktor Kubodera,

114
00:06:04,546 --> 00:06:08,148
lignja dijamantskih leđa
dugačka jedan metar,

115
00:06:08,148 --> 00:06:10,860
imala pričvršćeno svetlo za sebe,
mamac za lignje

116
00:06:10,860 --> 00:06:13,444
poput onog koji koriste komercijalni ribolovci,

117
00:06:13,444 --> 00:06:15,482
i mislim da je to svetlo bilo ono

118
00:06:15,482 --> 00:06:18,031
što je primamilo ovog džina.

119
00:06:18,031 --> 00:06:19,496
Ono što sada vidite

120
00:06:19,496 --> 00:06:24,594
je pojačan pogled kamere pod crvenim svetlom,

121
00:06:24,594 --> 00:06:28,716
i to je sve što je dr Kubodera mogao da vidi
kad je džin došao.

122
00:06:28,716 --> 00:06:31,171
I onda se toliko uzbudio,

123
00:06:31,171 --> 00:06:34,666
da je uključio svoju baterijsku lampu
zato što je hteo da vidi bolje

124
00:06:34,666 --> 00:06:36,850
i džin nije pobegao,

125
00:06:36,850 --> 00:06:40,091
tako da je rizikovao uključivši 
bela svetla na podmornici,

126
00:06:40,091 --> 00:06:42,627
i preneo biće iz legende

127
00:06:42,627 --> 00:06:47,598
iz maglovite istorije na video snimak
visoke rezolucije.

128
00:06:47,598 --> 00:06:50,866
Bilo je apsolutno zadivljujuće,

129
00:06:50,866 --> 00:06:53,795
i da su pipci za ishranu
ove životinje bili netaknuti

130
00:06:53,795 --> 00:06:55,260
i potpuno izduženi,

131
00:06:55,260 --> 00:06:58,512
bila bi visoka kao dvospratna kuća.

132
00:06:58,512 --> 00:07:01,171
Kako je nešto te veličine moglo

133
00:07:01,171 --> 00:07:05,771
do sada da živi u našem okeanu
i da ga niko ne snimi?

134
00:07:05,771 --> 00:07:09,395
Mi smo samo istražili 
oko pet procenata našeg okeana.

135
00:07:09,395 --> 00:07:12,531
Ima još velikih otkrića
koja treba da se dese tamo dole,

136
00:07:12,531 --> 00:07:17,153
fantastičnih stvorenja koja predstavljaju
milione godina evolucije

137
00:07:17,153 --> 00:07:19,250
i možda bioaktivnih jedinjenja

138
00:07:19,250 --> 00:07:23,065
koja bi mogla da nam koriste na načine 
koje ne možemo ni da zamislimo.

139
00:07:23,065 --> 00:07:26,113
Ipak trošimo samo mali deo

140
00:07:26,113 --> 00:07:29,482
para na istraživanje okeana

141
00:07:29,482 --> 00:07:31,889
od onog što trošimo za istraživanje svemira.

142
00:07:31,889 --> 00:07:35,534
Treba nam organizacija po ugledu na NASA
za istraživanje okeana,

143
00:07:35,534 --> 00:07:38,369
zato što treba da istražujemo i čuvamo

144
00:07:38,369 --> 00:07:40,961
naše životne sisteme ovde na Zemlji.

145
00:07:40,961 --> 00:07:47,193
Moramo - hvala vam.
(Aplauz)

146
00:07:47,193 --> 00:07:50,047
Istraživanje je mašina koja vuče inovaciju.

147
00:07:50,047 --> 00:07:53,018
Inovacija vuče ekonomski rast.

148
00:07:53,018 --> 00:07:54,541
Zato hajde svi da istražujemo,

149
00:07:54,541 --> 00:07:57,642
ali činimo to na način
koji ne plaši životinje,

150
00:07:57,642 --> 00:07:59,975
ili kako je Majk De Gri jednom rekao,

151
00:07:59,975 --> 00:08:01,761
"Ako hoćete da uradite nesto nesvakidašnje

152
00:08:01,761 --> 00:08:03,375
i vidite nešto što nikada niste videli,

153
00:08:03,375 --> 00:08:06,960
ili imate odličnu priliku da vidite
nešto što niko drugi nije video,

154
00:08:06,960 --> 00:08:08,490
uđite u podmornicu."

155
00:08:08,490 --> 00:08:10,696
On je trebalo da bude sa nama na ovoj avanturi.

156
00:08:10,696 --> 00:08:12,503
Nedostaje nam.

157
00:08:12,503 --> 00:08:17,719
(Aplauz)