1
00:00:01,248 --> 00:00:03,745
En yeni ve son moda
kıyafetleri almamız için

2
00:00:03,795 --> 00:00:06,553
medya yoluyla
baskı bombardımanına tutuluyoruz.

3
00:00:06,764 --> 00:00:09,415
Artık modası geçtiğinde
hemen çöpe atın.

4
00:00:09,892 --> 00:00:14,089
Tahmini her yıl 93 milyon ton
ya çöplüğe gidiyor ya da yakılıyor

5
00:00:14,150 --> 00:00:19,328
Bu kabaca her bir saniyede
çöplüğe giden

6
00:00:19,328 --> 00:00:22,192
bir kamyon dolusu tekstil çöpüdür

7
00:00:22,192 --> 00:00:23,332
Her bir saniyede

8
00:00:23,449 --> 00:00:26,792
Kıyafet üretmek de ayrıca suyumuzu
kirletiyor ve karbondioksit üretiyor

9
00:00:26,859 --> 00:00:29,186
Zara tarafından öncülük
edilen hızlı modeli

10
00:00:29,186 --> 00:00:32,619
2000li yılların başında yaptıkları gibi
markaların her yıl iki kat fazla

11
00:00:32,619 --> 00:00:34,213
kıyafet üretmesi anlamına geliyor

12
00:00:34,213 --> 00:00:36,835
Ama şirketler bunun değişmek
üzere olduğunu söylüyor.

13
00:00:36,835 --> 00:00:39,181
Çünkü günümüzde
çevre dostu hızlı moda alabiliriz.

14
00:00:39,181 --> 00:00:42,323
Ayrıca kıyafetlerimizi artık
istemediğimizde geri dönüştürebiliriz.

15
00:00:42,323 --> 00:00:43,670
Ama buna inanabilir miyiz?

16
00:00:50,057 --> 00:00:51,921
Zara'nın ana şirketi Inditex

17
00:00:51,921 --> 00:00:52,928
ve H&M grup

18
00:00:52,928 --> 00:00:55,452
dünyadaki en büyük
iki moda perakendecisidir.

19
00:00:55,452 --> 00:00:57,599
İkisinin de çevre dostu kıyafet üretimi

20
00:00:57,599 --> 00:00:59,628
iddiasında bulunan koleksiyonları var.

21
00:00:59,628 --> 00:01:01,576
Bu iki moda devi bununla da kalmayarak

22
00:01:01,576 --> 00:01:04,486
tüm ürünlerini daha sürdürülebilir
yaptıklarını söylüyorlar

23
00:01:05,518 --> 00:01:08,685
Malzemeden başlayarak bu vaatlere bakalım.

24
00:01:08,685 --> 00:01:10,309
(Malzemeler)

25
00:01:11,031 --> 00:01:15,159
Dünya çapında olduğu gibi Zara&H&M' nin
ana malzemesi polyesterdir

26
00:01:15,159 --> 00:01:18,761
Bu tüm lif üretiminin %52'si

27
00:01:18,761 --> 00:01:21,374
ve pamuğun yaklaşık %24'ü.

28
00:01:21,500 --> 00:01:23,929
PET polyesterin farklı bir ismi

29
00:01:23,929 --> 00:01:26,839
ve o su şişelerindeki plastikle aynı tür.

30
00:01:27,109 --> 00:01:28,887
Aslında,

31
00:01:28,887 --> 00:01:31,718
PET ürünlerinin %60'ı tekstile

32
00:01:31,718 --> 00:01:33,906
ve sadece %30'u su şişelerine gidiyor.

33
00:01:35,313 --> 00:01:37,355
Bu materyal petrolden üretiliyor

34
00:01:37,355 --> 00:01:39,167
ve bu süreç çok fazla enerji kullanıp

35
00:01:39,167 --> 00:01:40,517
su rezervine asit ve

36
00:01:40,517 --> 00:01:43,670
amonyak ile birlikte
karbondioksit salınımı yapıyor.

37
00:01:44,170 --> 00:01:46,948
Geri dönüştürülen polyester,
işlenmemiş materyale kıyasla

38
00:01:46,948 --> 00:01:49,730
%60 daha az enerji
kullanır ve o tekstil atıkları

39
00:01:49,730 --> 00:01:51,526
ya da plastik çöplerden yapılabilir.

40
00:01:52,586 --> 00:01:56,623
Ama ipteki uyumsuzluklar
daha fazla boya gerektirebilir.

41
00:01:56,623 --> 00:01:57,876
Uzmanlar,

42
00:01:57,876 --> 00:02:01,699
polyester kumaşların her yıkamada
700.000 mikroplastik lifini

43
00:02:01,699 --> 00:02:03,062
okyanusa

44
00:02:03,062 --> 00:02:04,764
ayrıca yiyeceklerimize

45
00:02:04,764 --> 00:02:06,226
saçılabileceğini söylüyor.

46
00:02:08,658 --> 00:02:10,329
Pamuğun bu tür problemleri yok. Ama

47
00:02:10,329 --> 00:02:12,780
hala kimyasal ve
yoğun sulama gerektiren bir ürün.

48
00:02:12,910 --> 00:02:15,237
Doğayla ilgili dünya çapındaki
bir fona göre

49
00:02:15,237 --> 00:02:19,141
bir tişört ve bir çift kot pantolon
için yeterli olan

50
00:02:19,141 --> 00:02:21,861
bir kilo pamuğu üretmek için 
20.000 litre su gerekiyor.

51
00:02:22,630 --> 00:02:26,819
Ayrıca, dünyadaki tarım ilaçlarının
yaklaşık %11'i pamuk alanında kullanılıyor

52
00:02:26,819 --> 00:02:28,800
Öyleyse organik pamuk daha mı iyi?

53
00:02:28,800 --> 00:02:30,896
Aslında organik pamuk
ve diğer pamuk

54
00:02:30,896 --> 00:02:32,733
arasında muazzam bir fark var.

55
00:02:33,200 --> 00:02:36,079
Bu Suki. Dünya çapında
moda endüstrisindeki

56
00:02:36,079 --> 00:02:38,395
şeffaflık ve sürdürülebilirlik taraftarı

57
00:02:38,395 --> 00:02:41,501
bir kuruluş olan
moda devriminin temsilcisi.

58
00:02:42,418 --> 00:02:48,019
Organik pamuk uzun vadede
onu yetiştiren çiftçi,

59
00:02:48,019 --> 00:02:51,288
çevre ve onu üreten toprak
için çok daha iyi.

60
00:02:51,288 --> 00:02:54,001
Daha az yoğunlukta sulama ister

61
00:02:54,001 --> 00:02:56,801
ve bu kadar çok sulama gerektirmez

62
00:02:56,933 --> 00:02:59,003
Ürünlerinin sürdürülebilirliği konusunda

63
00:02:59,003 --> 00:03:01,007
H&M'den bir röportaj talebinde bulunduk.

64
00:03:01,007 --> 00:03:02,008
Ama reddettiler.

65
00:03:02,008 --> 00:03:04,533
Mail yoluyla şöyle söylediler;
'Bu yılın sonuna doğru

66
00:03:04,533 --> 00:03:06,647
kullanacağımız tüm
pamukların sürdürülebilir

67
00:03:06,647 --> 00:03:08,913
kaynaklardan geleceğini
paylaşmaktan mutluyuz.

68
00:03:08,913 --> 00:03:10,862
Zara da sadece maille cevap verdi;

69
00:03:10,862 --> 00:03:14,888
'2019'da, grubumuz
(zara'nın ana firması Inditex)

70
00:03:14,888 --> 00:03:18,450
2018 e kıyasla %105
daha fazla 38.000 tondan fazla

71
00:03:18,450 --> 00:03:20,851
sürdürülebilir pamuk kullandı.

72
00:03:21,682 --> 00:03:23,996
Ama sürdürülebilir
tam olarak ne anlama geliyor?

73
00:03:24,016 --> 00:03:27,184
Bunun için standart bir tanımlama yok
ve bu organik demek değil.

74
00:03:27,184 --> 00:03:30,305
H&M, sürdürülebilir pamuğun ayrıca
geri dönüştürülmüş ya da daha

75
00:03:30,305 --> 00:03:33,845
az tarım ilacı ve genetiği değiştirilmiş
organizma kullanan pamuk anlamına

76
00:03:33,845 --> 00:03:34,845
geldiğini söylüyor.

77
00:03:36,965 --> 00:03:39,517
Zara pamuğunu geri dönüştürülebilir
olarak tanımlıyor

78
00:03:39,517 --> 00:03:42,854
Ama onu organik yerine ekolojik olarak
yetiştirilmiş olarak tanımlıyor.

79
00:03:42,854 --> 00:03:45,544
Pamuğun, doğal gübre ve tarım ilacı
kullandığını ve bunun

80
00:03:45,544 --> 00:03:49,080
üretim sürecinde kimyasal ve pamuk
kullanımını kontrol ettiklerini söyleyen

81
00:03:49,080 --> 00:03:52,136
Organik İçerik Standardı ve
Küresel Organik Tekstil Standardı

82
00:03:52,136 --> 00:03:55,686
tarafından onaylandığını iddia ediyor.

83
00:03:58,636 --> 00:04:01,707
'Sürdürülebilir' ve 'ekolojik üretilmiş'
gibi terimler müşteriler

84
00:04:01,707 --> 00:04:03,904
için muğlak olmalarının
yanı sıra bunların

85
00:04:03,904 --> 00:04:05,538
doğruluk kontrolünü yapmak da zor.

86
00:04:05,538 --> 00:04:07,605
Ama kar gütmeyen bir
Textile Exchange'e göre

87
00:04:07,605 --> 00:04:12,392
2016'da H&M, dünyada en çok
organik pamuk kullanan 2.

88
00:04:12,392 --> 00:04:14,352
Zara da 4. firmaydı

89
00:04:15,985 --> 00:04:17,434
Şimdi sentezlere odaklanalım

90
00:04:18,093 --> 00:04:20,043
H&M'nin sürdürülebilir koleksiyonunda

91
00:04:20,043 --> 00:04:23,232
sentetik kıyafetler en az %50
sürdürülebilir olmalı.

92
00:04:23,484 --> 00:04:27,514
Zara yüzdesini belirtmiyor.
Etiketlemeleri muğlak olabilir.

93
00:04:27,514 --> 00:04:30,762
Bu mont, &100 geri dönüştürülebilir
poliamit olduğunu söylüyor

94
00:04:30,762 --> 00:04:33,242
Bu da onu tamamen geri
dönüştürülmüş gibi gösteriyor.

95
00:04:33,242 --> 00:04:35,187
Ama dolgusu polyester.

96
00:04:35,187 --> 00:04:36,386
Bu farklı bir materyal

97
00:04:37,216 --> 00:04:39,336
Bu ilk defa olan bir şey değil.

98
00:04:39,336 --> 00:04:43,273
Geri dönüştürülebilir ifade yüzdesi
sıklıkla tüm giysiyi işaret etmez ,

99
00:04:43,273 --> 00:04:46,576
ürünleri olduğundan daha fazla
geri dönüştürülebilir gibi gösterir.

100
00:04:47,316 --> 00:04:49,209
Şeffaf etiketleme konusunda

101
00:04:49,721 --> 00:04:52,302
Ayrıca Join Life etiketleri
Zara internet sitesinde

102
00:04:52,302 --> 00:04:54,710
ve Orman Yönetim Konseyi 
tarafından damgalanmış.

103
00:04:54,710 --> 00:04:58,600
Bu, kıyafetlerin bu kurum tarafından
onaylandığı kastediyor gibi görünüyor.

104
00:04:58,740 --> 00:05:01,752
Ama bu damga, tüm
kıyafet maddesini değil

105
00:05:01,752 --> 00:05:03,530
sadece
etiketi kastediyor.

106
00:05:04,179 --> 00:05:05,619
Yanıltma hakkında konuşursak.

107
00:05:07,426 --> 00:05:11,765
Zara 2025'e kadar sürdürülebilir
pamuk ve polyestere kendini adadı

108
00:05:11,991 --> 00:05:15,766
H%M 2030'a kadar tüm materyallerinin
sürdürülebilir olacağını söylüyor.

109
00:05:15,766 --> 00:05:19,076
2019'da çoktan %57 oranındaydı.

110
00:05:19,284 --> 00:05:20,864
Bu taahhütlerine bağlı kalırlarsa

111
00:05:20,864 --> 00:05:23,539
bu, endüstri için büyük
değişiklik anlamına gelebilir.

112
00:05:23,539 --> 00:05:25,837
Ama materyaller hikayenin
sadece bir kısmı.

113
00:05:26,268 --> 00:05:27,748
TEDARİK ZİNCİRİ ŞEFFAFLIĞI

114
00:05:29,247 --> 00:05:31,722
Pamuğun gerçekten organik
ya da polyesterin hakikaten

115
00:05:31,722 --> 00:05:33,954
geri dönüştürülebilir
olup olduğunu bulmak için

116
00:05:33,954 --> 00:05:36,675
tüketicilerin üretim sürecini
kontrol edebilmesi gerekiyor

117
00:05:37,445 --> 00:05:39,325
Bir H&M sürdürülebilir tişört yoluyla

118
00:05:39,325 --> 00:05:42,310
hangi özel fabrikada
üretildiğini bulabilirsiniz.

119
00:05:42,310 --> 00:05:45,877
Yani fabrikanın sürdürülebilirliğini
kontrol etmek teorik olarak mümkün

120
00:05:45,988 --> 00:05:49,159
Zara sadece bir şehirde kaç tane
tedarikçisi olduğunu listeliyor.

121
00:05:49,159 --> 00:05:50,946
Ama isimleri ve adreslerini değil.

122
00:05:51,266 --> 00:05:53,929
İkisi de modada şeffaflığı ve
sürdürülebilirliği savunan

123
00:05:53,929 --> 00:05:55,309
bir kuruluş olan Moda Devrimi

124
00:05:55,309 --> 00:05:57,793
tarafından değerlendirildi.

125
00:05:58,282 --> 00:06:01,970
250 büyük markanın hiçbiri
%80'in üstüne çıkmadı.

126
00:06:01,970 --> 00:06:05,795
Ama 2020 için, H&M %73 ile
en yüksek skoru olan markaydı

127
00:06:06,101 --> 00:06:07,415
Yani oldukça şeffaf

128
00:06:07,415 --> 00:06:09,465
Zara %43 skor elde etti.

129
00:06:09,465 --> 00:06:10,566
Çok değil.

130
00:06:10,566 --> 00:06:11,914
Bu önemli. Çünkü;

131
00:06:12,983 --> 00:06:15,829
Tedarikçiler, en ön sıradan
markaların iç işleyişlerinin

132
00:06:15,829 --> 00:06:18,376
az sayıdaki paydaşlarından biridirler.

133
00:06:18,376 --> 00:06:20,591
Kim'in insan hakları
konusunda bir geçmişi var.

134
00:06:20,591 --> 00:06:22,551
Kamboçya'da giysi fabrikası müdürüydü.

135
00:06:22,681 --> 00:06:26,449
Müşterilerin, markaların sözleriyle
örtüşmeyen eylemlerini

136
00:06:26,449 --> 00:06:31,191
kontrol edebileceği bilgiye onların
benzersiz bir şekilde ulaşma imkanı var.

137
00:06:31,191 --> 00:06:34,423
Yani araştırma tedarikçileri.; insanların
markaları sürdürülebilirlik

138
00:06:34,423 --> 00:06:37,373
iddiaları konusunda sorumlu
tutmalarına izin verebilecek, ama

139
00:06:37,373 --> 00:06:40,572
Sırf şeffafsınız diye, bu sürdürülebilir
olduğunuz anlamına gelmez

140
00:06:40,572 --> 00:06:42,656
Bu hiç o anlama gelmez.

141
00:06:42,656 --> 00:06:44,444
Bu gerçekten çok, çok önemli.

142
00:06:44,864 --> 00:06:47,567
Tüm tedarik zincirlerinin çevre dostu
kıyafet üretmesinin

143
00:06:47,567 --> 00:06:49,585
zor olduğunu markalar bile bilir

144
00:06:50,945 --> 00:06:52,020
Bir kotu düşünelim

145
00:06:52,240 --> 00:06:56,050
Boyamanın, daha çevreye duyarlı şekilde
yapılmakta olduğunu görebilirsiniz

146
00:06:56,050 --> 00:06:58,304
Ama pamuğu aynı şekilde üretilmemekte.

147
00:06:58,624 --> 00:07:00,382
Jessie, hem Çin'de hem Kamboçya'da

148
00:07:00,382 --> 00:07:02,321
satın almadan ürün denetimine,

149
00:07:02,321 --> 00:07:05,404
ürün geliştirmeye kadar
farklı sektörlerde çalıştı.

150
00:07:06,264 --> 00:07:08,031
Ya da başka bir örneğe bakalım.

151
00:07:08,031 --> 00:07:10,991
Kıyafetlerin tüm parçaları
atıktan üretilmektedir.

152
00:07:10,991 --> 00:07:13,869
Ama duyarlı şekilde boyanmamaktadır.

153
00:07:14,189 --> 00:07:15,621
Yani onlar yeşil.

154
00:07:15,621 --> 00:07:18,161
Ama yeşilin farklı tonları

155
00:07:18,161 --> 00:07:20,166
ya da daha az kötünün farklı tonları.

156
00:07:20,426 --> 00:07:23,564
Kıyafetin bir parçası pek çok farklı
materyalden yapıldığı,

157
00:07:23,564 --> 00:07:26,034
tümü farklı şekillerde üretildiği için,

158
00:07:26,034 --> 00:07:28,796
her bir parçayı çevreye daha
az zararlı hale getirmek zor.

159
00:07:28,981 --> 00:07:30,840
Bu ayrıca kıyafetlerin
geri dönüşümünün

160
00:07:30,840 --> 00:07:33,947
H&M ve Zara'nın iddia ettiğinden
daha zor olma nedenidir

161
00:07:34,007 --> 00:07:35,080
GERİ DÖNÜŞÜM

162
00:07:37,070 --> 00:07:38,222
H&M reklamları şirketin

163
00:07:38,222 --> 00:07:41,975
kıyafetler için geri dönüşüm bazlı bir
gelecek üzerinde çalıştıklarını söylüyor.

164
00:07:41,985 --> 00:07:43,106
İnternet sitesine göre

165
00:07:43,106 --> 00:07:45,500
kıyafetinizi herhangi bir
mağazaya getirebilirsiniz

166
00:07:45,500 --> 00:07:48,079
O ya ikinci el kıyafet olarak
tekrar satılacak ya diğer

167
00:07:48,079 --> 00:07:50,989
ürünler gibi tekrar kullanılacak
ya da geri dönüşüm uğrayacak.

168
00:07:50,989 --> 00:07:51,875
Beğenmediğiniz giysileri
herhangi mağazamıza getirin

169
00:07:51,875 --> 00:07:54,043
Yeniden doğacağını
garanti ediyoruz

170
00:07:54,796 --> 00:07:56,533
Zara'nın da benzer bir
kampanyası var

171
00:07:56,743 --> 00:07:59,173
Kıyafetlerde vuku bulan
şeyin kontrolünü sağlayan

172
00:07:59,173 --> 00:08:01,753
farklı yerel kuruluşlarla
ortaklık yaptığını söylüyor.

173
00:08:01,753 --> 00:08:03,855
ENDÜSTRİYEL MATERYALLER
İÇİN YENİDEN KULLANIM

174
00:08:04,982 --> 00:08:06,324
Yani ne oluyor?

175
00:08:06,614 --> 00:08:09,682
Onlar yeniden satılıp, tekrar kullanılıp
geri dönüştürülüyorlar

176
00:08:09,682 --> 00:08:11,545
Ama düşündüğünüz
oranlarda değil

177
00:08:11,545 --> 00:08:12,340


178
00:08:12,340 --> 00:08:12,774


179
00:08:12,774 --> 00:08:13,651


180
00:08:13,651 --> 00:08:14,712


181
00:08:15,206 --> 00:08:18,233


182
00:08:18,233 --> 00:08:20,440


183
00:08:22,290 --> 00:08:25,490


184
00:08:25,490 --> 00:08:27,339


185
00:08:27,339 --> 00:08:29,271


186
00:08:29,791 --> 00:08:32,202


187
00:08:32,202 --> 00:08:34,785


188
00:08:35,479 --> 00:08:39,566


189
00:08:39,566 --> 00:08:43,872


190
00:08:44,912 --> 00:08:48,179


191
00:08:48,737 --> 00:08:51,256


192
00:08:51,256 --> 00:08:52,608


193
00:08:52,608 --> 00:08:56,358


194
00:08:56,915 --> 00:08:58,626


195
00:08:58,626 --> 00:09:02,455


196
00:09:03,191 --> 00:09:06,098


197
00:09:06,098 --> 00:09:08,422


198
00:09:08,422 --> 00:09:09,711


199
00:09:11,508 --> 00:09:14,207


200
00:09:14,207 --> 00:09:16,021


201
00:09:16,021 --> 00:09:20,106


202
00:09:20,260 --> 00:09:23,262


203
00:09:23,262 --> 00:09:24,353


204
00:09:24,353 --> 00:09:27,402


205
00:09:28,455 --> 00:09:29,995


206
00:09:30,740 --> 00:09:33,790


207
00:09:33,790 --> 00:09:35,898


208
00:09:36,391 --> 00:09:39,272


209
00:09:39,272 --> 00:09:44,399


210
00:09:45,550 --> 00:09:49,360


211
00:09:49,360 --> 00:09:51,398


212
00:09:51,398 --> 00:09:53,587


213
00:09:53,587 --> 00:09:58,313


214
00:09:58,313 --> 00:10:01,913


215
00:10:01,913 --> 00:10:03,248


216
00:10:03,248 --> 00:10:04,283


217
00:10:04,667 --> 00:10:07,218


218
00:10:07,973 --> 00:10:10,817


219
00:10:10,817 --> 00:10:15,117


220
00:10:15,117 --> 00:10:18,742


221
00:10:18,940 --> 00:10:22,068


222
00:10:22,068 --> 00:10:24,683


223
00:10:25,890 --> 00:10:28,000


224
00:10:28,000 --> 00:10:29,760


225
00:10:29,760 --> 00:10:33,308


226
00:10:35,321 --> 00:10:40,560


227
00:10:42,121 --> 00:10:45,810


228
00:10:45,810 --> 00:10:51,478


229
00:10:51,478 --> 00:10:52,604


230
00:10:52,604 --> 00:10:55,886


231
00:10:56,534 --> 00:10:58,943


232
00:10:58,943 --> 00:11:02,306


233
00:11:03,300 --> 00:11:05,820


234
00:11:05,820 --> 00:11:09,482


235
00:11:09,482 --> 00:11:12,365


236
00:11:12,365 --> 00:11:13,968


237
00:11:14,126 --> 00:11:15,886


238
00:11:15,886 --> 00:11:18,976


239
00:11:18,976 --> 00:11:21,024


240
00:11:21,302 --> 00:11:22,737


241
00:11:22,737 --> 00:11:26,252


242
00:11:26,252 --> 00:11:28,486


243
00:11:28,486 --> 00:11:31,012


244
00:11:31,012 --> 00:11:33,536


245
00:11:33,536 --> 00:11:36,822


246
00:11:36,822 --> 00:11:37,869


247
00:11:38,499 --> 00:11:41,620


248
00:11:41,620 --> 00:11:43,007


249
00:11:43,007 --> 00:11:45,817


250
00:11:47,825 --> 00:11:50,259


251
00:11:50,259 --> 00:11:53,092


252
00:11:53,676 --> 00:11:55,642


253
00:11:55,642 --> 00:11:58,613


254
00:12:00,270 --> 00:12:02,029


255
00:12:02,029 --> 00:12:07,009


256
00:12:07,009 --> 00:12:09,195


257
00:12:09,195 --> 00:12:13,362


258
00:12:14,107 --> 00:12:17,954


259
00:12:17,954 --> 00:12:20,366


260
00:12:20,676 --> 00:12:22,258


261
00:12:23,599 --> 00:12:25,693