En yeni ve son moda
kıyafetleri almamız için
medya yoluyla
baskı bombardımanına tutuluyoruz.
Artık modası geçtiğinde
hemen çöpe atın.
Tahmini her yıl 93 milyon ton
ya çöplüğe gidiyor ya da yakılıyor
Bu kabaca her bir saniyede
çöplüğe giden
bir kamyon dolusu tekstil çöpüdür
Her bir saniyede
Kıyafet üretmek de ayrıca suyumuzu
kirletiyor ve karbondioksit üretiyor
Zara tarafından öncülük
edilen hızlı modeli
2000li yılların başında yaptıkları gibi
markaların her yıl iki kat fazla
kıyafet üretmesi anlamına geliyor
Ama şirketler bunun değişmek
üzere olduğunu söylüyor.
Çünkü günümüzde
çevre dostu hızlı moda alabiliriz.
Ayrıca kıyafetlerimizi artık
istemediğimizde geri dönüştürebiliriz.
Ama buna inanabilir miyiz?
Zara'nın ana şirketi Inditex
ve H&M grup
dünyadaki en büyük
iki moda perakendecisidir.
İkisinin de çevre dostu kıyafet üretimi
iddiasında bulunan koleksiyonları var.
Bu iki moda devi bununla da kalmayarak
tüm ürünlerini daha sürdürülebilir
yaptıklarını söylüyorlar
Malzemeden başlayarak bu vaatlere bakalım.
(Malzemeler)
Dünya çapında olduğu gibi Zara&H&M' nin
ana malzemesi polyesterdir
Bu tüm lif üretiminin %52'si
ve pamuğun yaklaşık %24'ü.
PET polyesterin farklı bir ismi
ve o su şişelerindeki plastikle aynı tür.
Aslında,
PET ürünlerinin %60'ı tekstile
ve sadece %30'u su şişelerine gidiyor.
Bu materyal petrolden üretiliyor
ve bu süreç çok fazla enerji kullanıp
su rezervine asit ve
amonyak ile birlikte
karbondioksit salınımı yapıyor.
Geri dönüştürülen polyester,
işlenmemiş materyale kıyasla
%60 daha az enerji
kullanır ve o tekstil atıkları
ya da plastik çöplerden yapılabilir.
Ama ipteki uyumsuzluklar
daha fazla boya gerektirebilir.
Uzmanlar,
polyester kumaşların her yıkamada
700.000 mikroplastik lifini
okyanusa
ayrıca yiyeceklerimize
saçılabileceğini söylüyor.
Pamuğun bu tür problemleri yok. Ama
hala kimyasal ve
yoğun sulama gerektiren bir ürün.
Doğayla ilgili dünya çapındaki
bir fona göre
bir tişört ve bir çift kot pantolon
için yeterli olan
bir kilo pamuğu üretmek için
20.000 litre su gerekiyor.
Ayrıca, dünyadaki tarım ilaçlarının
yaklaşık %11'i pamuk alanında kullanılıyor
Öyleyse organik pamuk daha mı iyi?
Aslında organik pamuk
ve diğer pamuk
arasında muazzam bir fark var.
Bu Suki. Dünya çapında
moda endüstrisindeki
şeffaflık ve sürdürülebilirlik taraftarı
bir kuruluş olan
moda devriminin temsilcisi.
Organik pamuk uzun vadede
onu yetiştiren çiftçi,
çevre ve onu üreten toprak
için çok daha iyi.
Daha az yoğunlukta sulama ister
ve bu kadar çok sulama gerektirmez
Ürünlerinin sürdürülebilirliği konusunda
H&M'den bir röportaj talebinde bulunduk.
Ama reddettiler.
Mail yoluyla şöyle söylediler;
'Bu yılın sonuna doğru
kullanacağımız tüm
pamukların sürdürülebilir
kaynaklardan geleceğini
paylaşmaktan mutluyuz.
Zara da sadece maille cevap verdi;
'2019'da, grubumuz
(zara'nın ana firması Inditex)
2018 e kıyasla %105
daha fazla 38.000 tondan fazla
sürdürülebilir pamuk kullandı.
Ama sürdürülebilir
tam olarak ne anlama geliyor?
Bunun için standart bir tanımlama yok
ve bu organik demek değil.
H&M, sürdürülebilir pamuğun ayrıca
geri dönüştürülmüş ya da daha
az tarım ilacı ve genetiği değiştirilmiş
organizma kullanan pamuk anlamına
geldiğini söylüyor.
Zara pamuğunu geri dönüştürülebilir
olarak tanımlıyor
Ama onu organik yerine ekolojik olarak
yetiştirilmiş olarak tanımlıyor.
Pamuğun, doğal gübre ve tarım ilacı
kullandığını ve bunun
üretim sürecinde kimyasal ve pamuk
kullanımını kontrol ettiklerini söyleyen
Organik İçerik Standardı ve
Küresel Organik Tekstil Standardı
tarafından onaylandığını iddia ediyor.
'Sürdürülebilir' ve 'ekolojik üretilmiş'
gibi terimler müşteriler
için muğlak olmalarının
yanı sıra bunların
doğruluk kontrolünü yapmak da zor.
Ama kar gütmeyen bir
Textile Exchange'e göre
2016'da H&M, dünyada en çok
organik pamuk kullanan 2.
Zara da 4. firmaydı
Şimdi sentezlere odaklanalım
H&M'nin sürdürülebilir koleksiyonunda
sentetik kıyafetler en az %50
sürdürülebilir olmalı.
Zara yüzdesini belirtmiyor.
Etiketlemeleri muğlak olabilir.
Bu mont, &100 geri dönüştürülebilir
poliamit olduğunu söylüyor
Bu da onu tamamen geri
dönüştürülmüş gibi gösteriyor.
Ama dolgusu polyester.
Bu farklı bir materyal
Bu ilk defa olan bir şey değil.
Geri dönüştürülebilir ifade yüzdesi
sıklıkla tüm giysiyi işaret etmez ,
ürünleri olduğundan daha fazla
geri dönüştürülebilir gibi gösterir.
Şeffaf etiketleme konusunda
Ayrıca Join Life etiketleri
Zara internet sitesinde
ve Orman Yönetim Konseyi
tarafından damgalanmış.
Bu, kıyafetlerin bu kurum tarafından
onaylandığı kastediyor gibi görünüyor.
Ama bu damga, tüm
kıyafet maddesini değil
sadece
etiketi kastediyor.
Yanıltma hakkında konuşursak.
Zara 2025'e kadar sürdürülebilir
pamuk ve polyestere kendini adadı
H%M 2030'a kadar tüm materyallerinin
sürdürülebilir olacağını söylüyor.
2019'da çoktan %57 oranındaydı.
Bu taahhütlerine bağlı kalırlarsa
bu, endüstri için büyük
değişiklik anlamına gelebilir.
Ama materyaller hikayenin
sadece bir kısmı.
TEDARİK ZİNCİRİ ŞEFFAFLIĞI
Pamuğun gerçekten organik
ya da polyesterin hakikaten
geri dönüştürülebilir
olup olduğunu bulmak için
tüketicilerin üretim sürecini
kontrol edebilmesi gerekiyor
Bir H&M sürdürülebilir tişört yoluyla
hangi özel fabrikada
üretildiğini bulabilirsiniz.
Yani fabrikanın sürdürülebilirliğini
kontrol etmek teorik olarak mümkün
Zara sadece bir şehirde kaç tane
tedarikçisi olduğunu listeliyor.
Ama isimleri ve adreslerini değil.
İkisi de modada şeffaflığı ve
sürdürülebilirliği savunan
bir kuruluş olan Moda Devrimi
tarafından değerlendirildi.
250 büyük markanın hiçbiri
%80'in üstüne çıkmadı.
Ama 2020 için, H&M %73 ile
en yüksek skoru olan markaydı
Yani oldukça şeffaf
Zara %43 skor elde etti.
Çok değil.
Bu önemli. Çünkü;
Tedarikçiler, en ön sıradan
markaların iç işleyişlerinin
az sayıdaki paydaşlarından biridirler.
Kim'in insan hakları
konusunda bir geçmişi var.
Kamboçya'da giysi fabrikası müdürüydü.
Müşterilerin, markaların sözleriyle
örtüşmeyen eylemlerini
kontrol edebileceği bilgiye onların
benzersiz bir şekilde ulaşma imkanı var.
Yani araştırma tedarikçileri.; insanların
markaları sürdürülebilirlik
iddiaları konusunda sorumlu
tutmalarına izin verebilecek, ama
Sırf şeffafsınız diye, bu sürdürülebilir
olduğunuz anlamına gelmez
Bu hiç o anlama gelmez.
Bu gerçekten çok, çok önemli.
Tüm tedarik zincirlerinin çevre dostu
kıyafet üretmesinin
zor olduğunu markalar bile bilir
Bir kotu düşünelim
Boyamanın, daha çevreye duyarlı şekilde
yapılmakta olduğunu görebilirsiniz
Ama pamuğu aynı şekilde üretilmemekte.
Jessie, hem Çin'de hem Kamboçya'da
satın almadan ürün denetimine,
ürün geliştirmeye kadar
farklı sektörlerde çalıştı.
Ya da başka bir örneğe bakalım.
Kıyafetlerin tüm parçaları
atıktan üretilmektedir.
Ama duyarlı şekilde boyanmamaktadır.
Yani onlar yeşil.
Ama yeşilin farklı tonları
ya da daha az kötünün farklı tonları.
Kıyafetin bir parçası pek çok farklı
materyalden yapıldığı,
tümü farklı şekillerde üretildiği için,
her bir parçayı çevreye daha
az zararlı hale getirmek zor.
Bu ayrıca kıyafetlerin
geri dönüşümünün
H&M ve Zara'nın iddia ettiğinden
daha zor olma nedenidir
GERİ DÖNÜŞÜM
H&M reklamları şirketin
kıyafetler için geri dönüşüm bazlı bir
gelecek üzerinde çalıştıklarını söylüyor.
İnternet sitesine göre
kıyafetinizi herhangi bir
mağazaya getirebilirsiniz
O ya ikinci el kıyafet olarak
tekrar satılacak ya diğer
ürünler gibi tekrar kullanılacak
ya da geri dönüşüm uğrayacak.
Beğenmediğiniz giysileri
herhangi mağazamıza getirin
Yeniden doğacağını
garanti ediyoruz
Zara'nın da benzer bir
kampanyası var
Kıyafetlerde vuku bulan
şeyin kontrolünü sağlayan
farklı yerel kuruluşlarla
ortaklık yaptığını söylüyor.
ENDÜSTRİYEL MATERYALLER
İÇİN YENİDEN KULLANIM
Yani ne oluyor?
Onlar yeniden satılıp, tekrar kullanılıp
geri dönüştürülüyorlar
Ama düşündüğünüz
oranlarda değil
Bağışlanan kıyafetlerin yarıdan
fazlası deniz aşırı ülkelerde satılıyor.
Geri kalanı çoğunlukla ya
endüstriyel materyale dönüştürülüyor
ya yakılıyor ya da çöplüğe gidiyor
Kıyafette kullanılan materyalin
%1'inden daha azı ile
yeni bir kıyafet yapılıyor
Bunun büyük bir nedeni
teknolojik yetersizlik
Bu cekette kaç tane materyal
olduğunu hatırlıyor musunuz?
Geri dönüştürülmeleri için
tekrar çıkarılmaları gerekiyor
Mono materyallerden üretilen ya da
kolaylıkla parçalara
ayrılabilen kıyafetler
geri dönüştürülebilirdir.
Maxi, kariyerine 1o yıldan
fazla süre önce
diplomalı terzi olarak başladı
Hugo Boss ve büyük online perakendecilerin
ürün gelişiminden sorumluydu
Gardırobunuzu düşünün.
Kaç parça bu şartları yerine getirebilir?
Kıyafetleri geri vermek
çöpe atmaktan daha iyi
Ama onun gerçekten
geri dönüştürülme olasılığı
çok düşük
H&M ve Zara geri dönüşüm
araştırmalarına yatırım yapıyor
Ama yıllık raporlarına baktığımızda
tutar karlarının sırasıyla
%0.5 ve %0.02'siydi.
İade edilen kıyafetlerin geri
dönüştürüldüğünü söylüyorlar
ki bu doğru değil.
Öyle olsa bile
Bu aşırı tüketimimize
bir çözüm değil
Ya da aşırı üretimimize.
Sorun.; çevre dostu olup
olmadığına bakılmaksızın
çok fazla kıyafet üretiliyor
ve satın alınıyor
Diyelim ki böyle söyleyen
bir kişiyi var;
'Bak ne diyeceğim? Bir şeyin organik ya da
geri dönüştürülmüş olması ...... de değil.
Yılda bir kez güzel bir
pantolon alıyorum
Hiçbir şey umurumda değil.'
Bir de şöyle söyleyen insanlar var;
'Evet, gerçekten farkındayım. Bunu
yapmak istiyorum. Çevreye duyarlıyım.
Her dört haftada bir alacağım
kot pantolon daima
sürdürülebilir olacak
Öyleyse
Bu kişi hala daha mı 'iyi'?
Her dört haftada bir kıyafet
almak oldukça yeni.
90'lardan önce, tasarımcılar bir yılda
iki moda sezonu için kıyafet yaparlardı.
Şimdi moda perakendecileri iki hafta
gibi kısa bir sürede kıyafet üretiyorlar
Daha fazla kıyafet; daha ucuz fiyatlar,
daha düşük kalite ve
daha fazla çöpe gitme ya da
yakılma anlamına gelir.
Ama sadece büyük moda markaların değil
genel olarak moda endüstrisinin
ve sürekli değişen kıyafet arzumuzun
durması gerekiyor.
Nasıl alış veriş yaptığımızı ve neye
ihtiyacımız olduğunu düşünmeliyiz
Ama zamansız kıyafet
üretimine geçen
önemli moda markalarının
ve moda evlerinin sayısında
dikkate değer bir artış var.
Onlara şapka çıkarıyorum.
Bu önemli bir şey.
Bu konsept modadan feragat
etmek anlamına gelmiyor.
Aksine çöpe atmak yerine uzun süre
giden kıyafet üretmek anlamına geliyor
Neticede yapmaya
alıştığımız şey
tabiri caizse sezonluk olmayan
kıyafetler üzerinde çalışıyoruz.
Yıllar geçtikçe giyebileceğiniz
bir şey olmalı
Kaliteye odaklanmak istiyoruz.
Karishma, Vogue ve Forbes gibi
dergilerde çevre dostu modayı
desteklemesiyle öne çıkan
bir Hint markası olan
Ka-Sha'nın kurucusu
Giyen kişi ve nasıl giyildiğine
bağlı olarak farklı yerlere uyan ürünler
yapmaya çalışıyoruz.
Kıyafetlerimizin pek çok
farklı özelliği var
Yeni kıyafetler almak istediğinizde
ne yapıyorsunuz?
H&M ve Zara eko-koleksiyonlarının çevre
için daha iyi olduğunu söylüyorlar
Öyleler de.
Tüm tedarik zincirinin
sürdürülebilir olduğundan
emin olmak istiyorsan, üretim sürecinin
her bir aşamasının
hesabını verebilecek pek çok
küçük marka var
Trend olan kıyafetler yerine
zamansız kıyafet almak
onun modasının geçmeyeceği ve
çöpe gitmeyeceği anlamına gelir
Çünkü bu tüketicilerin
gerçekten ciddi etkisinin olduğu
nadir bir endüstri
Resmin tamamına baktığımda
Markaları dengeleyecek, onları iteleyecek
ve bazı değişiklikler için
onlara baskı yapacak gücün
belki de sadece tüketiciler
olduğunu fark ettim.
Sadece kıyafetlerinizi kimin yaptığı ya da
kıyafetlerinizin neyden yapıldığı değil
ayrıca 'Bu kıyafetlere ihtiyacım var mı?'
diye sorun kendinize.
Bu açıdan yaklaşın.
Bunun gibi daha fazla video
görmek istiyorsanız
her Cuma çevresel konular üzerine
paylaşım yapıyoruz.
Beğenip abone olursanız kaçırmazsınız