[Script Info]
Title: 
[Events]
Format: Layer, Start, End, Style, Name, MarginL, MarginR, MarginV, Effect, Text
Dialogue: 0,0:00:05.68,0:00:08.68,Default,,0000,0000,0000,,Frietjes zijn heerlijk.
Dialogue: 0,0:00:08.68,0:00:12.68,Default,,0000,0000,0000,,Frietjes met ketchup\Nzijn hemels.
Dialogue: 0,0:00:12.68,0:00:14.43,Default,,0000,0000,0000,,Het probleem is dat\Nhet bijna onmogelijk is
Dialogue: 0,0:00:14.43,0:00:16.46,Default,,0000,0000,0000,,om precies de juiste\Nhoeveelheid te schenken.
Dialogue: 0,0:00:16.46,0:00:19.77,Default,,0000,0000,0000,,We schenken zo veel ketchup,\Ndat we niet beseffen
Dialogue: 0,0:00:19.77,0:00:21.85,Default,,0000,0000,0000,,hoe vreemd het zich gedraagt.
Dialogue: 0,0:00:21.85,0:00:26.43,Default,,0000,0000,0000,,Stel je een ketchupfles voor\Ndie gevuld is met staal.
Dialogue: 0,0:00:26.43,0:00:29.48,Default,,0000,0000,0000,,Hoe hard je ook schudt,\Nhet staal zal er niet uitkomen.
Dialogue: 0,0:00:29.48,0:00:32.40,Default,,0000,0000,0000,,Stel je nu diezelfde fles voor\Ngevuld met water.
Dialogue: 0,0:00:32.40,0:00:34.43,Default,,0000,0000,0000,,Dat zou er eenvoudig\Nuit komen stromen.
Dialogue: 0,0:00:34.43,0:00:36.85,Default,,0000,0000,0000,,Ketchup kan maar\Nniet beslissen.
Dialogue: 0,0:00:36.85,0:00:38.93,Default,,0000,0000,0000,,Is het een vaste stof?\NOf is het een vloeistof?
Dialogue: 0,0:00:38.93,0:00:41.65,Default,,0000,0000,0000,,Het antwoord is:\Nhet hangt er van af.
Dialogue: 0,0:00:41.65,0:00:44.85,Default,,0000,0000,0000,,Gewone vloeistoffen als\Nwater, olie en alcohol
Dialogue: 0,0:00:44.85,0:00:47.60,Default,,0000,0000,0000,,reageren lineair op kracht.
Dialogue: 0,0:00:47.60,0:00:51.24,Default,,0000,0000,0000,,Als je twee keer zo hard drukt,\Nbewegen ze twee keer zo snel.
Dialogue: 0,0:00:51.24,0:00:54.36,Default,,0000,0000,0000,,Isaac Newton, van de appel,\Nbedacht deze relatie,
Dialogue: 0,0:00:54.36,0:00:57.74,Default,,0000,0000,0000,,dus noemt men dit\NNewtonse vloeistoffen.
Dialogue: 0,0:00:57.74,0:01:00.70,Default,,0000,0000,0000,,Maar ketchup hoort bij een clubje\Ndat zich niet aan deze regels houdt:
Dialogue: 0,0:01:00.70,0:01:03.29,Default,,0000,0000,0000,,niet-Newtonse vloeistoffen.
Dialogue: 0,0:01:03.29,0:01:06.37,Default,,0000,0000,0000,,Mayonaise, tandpasta. bloed,\Nverf, pindakaas
Dialogue: 0,0:01:06.37,0:01:09.87,Default,,0000,0000,0000,,en nog veel meer vloeistoffen\Nreageren niet lineair op kracht.
Dialogue: 0,0:01:09.87,0:01:11.92,Default,,0000,0000,0000,,Dat houdt in dat hun oppervlakkige\Ndichtheid verandert
Dialogue: 0,0:01:11.92,0:01:15.34,Default,,0000,0000,0000,,naarmate hoe hard,\Nlang of snel je duwt.
Dialogue: 0,0:01:15.34,0:01:18.55,Default,,0000,0000,0000,,Ketchup is eigenlijk niet-Newtons\Nop twee verschillende manieren.
Dialogue: 0,0:01:18.55,0:01:22.85,Default,,0000,0000,0000,,Ten eerste: hoe harder je duwt,\Nhoe dunner het lijkt te worden.
Dialogue: 0,0:01:22.85,0:01:24.72,Default,,0000,0000,0000,,Onder een zekere drukkracht
Dialogue: 0,0:01:24.72,0:01:26.72,Default,,0000,0000,0000,,gedraagt ketchup zich\Nals een vaste stof.
Dialogue: 0,0:01:26.72,0:01:29.13,Default,,0000,0000,0000,,Maar zodra je dat breekpunt\Nvoorbij bent,
Dialogue: 0,0:01:29.13,0:01:33.38,Default,,0000,0000,0000,,wordt het opeens duizend keer\Ndunner dan het was.
Dialogue: 0,0:01:33.38,0:01:35.38,Default,,0000,0000,0000,,Komt het je bekend voor?
Dialogue: 0,0:01:35.38,0:01:39.28,Default,,0000,0000,0000,,Ten tweede: wanneer je drukt met\Neen kracht onder de drempelkracht
Dialogue: 0,0:01:39.28,0:01:41.57,Default,,0000,0000,0000,,zal de ketchup uiteindelijk\Nbeginnen te stromen.
Dialogue: 0,0:01:41.57,0:01:44.39,Default,,0000,0000,0000,,Tijd, niet kracht, is in dit geval\Nde sleutel
Dialogue: 0,0:01:44.39,0:01:46.99,Default,,0000,0000,0000,,om de ketchup te bevrijden.
Dialogue: 0,0:01:46.99,0:01:49.62,Default,,0000,0000,0000,,Dus, waarom doet\Nketchup zo vreemd?
Dialogue: 0,0:01:49.62,0:01:52.63,Default,,0000,0000,0000,,Nou, het is gemaakt van tomaten\Ndie zijn verpulverd, platgewalst
Dialogue: 0,0:01:52.63,0:01:55.46,Default,,0000,0000,0000,,en compleet vernietigd.
Dialogue: 0,0:01:55.46,0:01:56.80,Default,,0000,0000,0000,,Zie je al die kleine deeltjes?
Dialogue: 0,0:01:56.80,0:01:58.59,Default,,0000,0000,0000,,Dat is wat overblijft\Nvan tomatencellen
Dialogue: 0,0:01:58.59,0:02:01.22,Default,,0000,0000,0000,,nadat er ketchup\Nvan is gemaakt.
Dialogue: 0,0:02:01.22,0:02:02.92,Default,,0000,0000,0000,,En de vloeistof rond\Ndie kleine deeltjes?
Dialogue: 0,0:02:02.92,0:02:05.97,Default,,0000,0000,0000,,Dat is voornamelijk water,\Nmet wat azijn, suiker en kruiden.
Dialogue: 0,0:02:05.97,0:02:08.19,Default,,0000,0000,0000,,Als ketchup gewoon staat,
Dialogue: 0,0:02:08.19,0:02:11.55,Default,,0000,0000,0000,,zijn de tomaatdeeltjes gelijk\Nen willekeurig verdeeld.
Dialogue: 0,0:02:11.55,0:02:13.97,Default,,0000,0000,0000,,Stel dat je nu snel\Neen lichte kracht aanbrengt.
Dialogue: 0,0:02:13.97,0:02:15.52,Default,,0000,0000,0000,,De deeltjes botsen tegen elkaar,
Dialogue: 0,0:02:15.52,0:02:17.22,Default,,0000,0000,0000,,maar kunnen niet uit\Nelkaars weg.
Dialogue: 0,0:02:17.22,0:02:18.72,Default,,0000,0000,0000,,Dus de ketchup stroomt niet.
Dialogue: 0,0:02:18.72,0:02:21.78,Default,,0000,0000,0000,,Stel dat je nu snel\Neen sterke kracht aanbrengt.
Dialogue: 0,0:02:21.78,0:02:24.61,Default,,0000,0000,0000,,Die extra kracht is voldoende\Nom de tomaatdeeltjes te pletten.
Dialogue: 0,0:02:24.61,0:02:25.94,Default,,0000,0000,0000,,Dus in plaats van kleine bolletjes,
Dialogue: 0,0:02:25.94,0:02:28.83,Default,,0000,0000,0000,,worden ze platgeslagen in\Nkleine ellipsen en boem!
Dialogue: 0,0:02:28.83,0:02:30.78,Default,,0000,0000,0000,,Nu heb je genoeg ruimte\Nom een groepje deeltjes
Dialogue: 0,0:02:30.78,0:02:33.63,Default,,0000,0000,0000,,langs elkaar te laten\Nen de ketchup vloeit.
Dialogue: 0,0:02:33.63,0:02:37.72,Default,,0000,0000,0000,,Stel dat je nu een lichte kracht\Naanbrengt, maar dat lang doet.
Dialogue: 0,0:02:37.72,0:02:41.25,Default,,0000,0000,0000,,Het blijkt dat we niet zeker weten\Nwat er dan gebeurt.
Dialogue: 0,0:02:41.25,0:02:45.01,Default,,0000,0000,0000,,Eén mogelijkheid is dat\Nde tomaatdeeltjes aan de randen
Dialogue: 0,0:02:45.01,0:02:47.30,Default,,0000,0000,0000,,langzaam naar het midden botsen,
Dialogue: 0,0:02:47.30,0:02:48.80,Default,,0000,0000,0000,,waardoor de soep\Nwaarin ze opgelost zijn,
Dialogue: 0,0:02:48.80,0:02:50.38,Default,,0000,0000,0000,,wat eigenlijk water is,
Dialogue: 0,0:02:50.38,0:02:51.88,Default,,0000,0000,0000,,naar de randen loopt.
Dialogue: 0,0:02:51.88,0:02:54.38,Default,,0000,0000,0000,,Dat water werkt als smeermiddel\Ntussen de glazen fles
Dialogue: 0,0:02:54.38,0:02:56.44,Default,,0000,0000,0000,,en de klodder ketchup\Nin het midden,
Dialogue: 0,0:02:56.44,0:02:58.55,Default,,0000,0000,0000,,waardoor de ketchup vloeit.
Dialogue: 0,0:02:58.55,0:03:01.94,Default,,0000,0000,0000,,Een andere mogelijkheid is dat\Nde deeltjes zich langzaam herschikken
Dialogue: 0,0:03:01.94,0:03:05.80,Default,,0000,0000,0000,,in kleine groepjes, die dan\Nlangs elkaar stromen.
Dialogue: 0,0:03:05.80,0:03:08.13,Default,,0000,0000,0000,,Wetenschappers die vloeistoffen\Nbestuderen zijn nog steeds bezig
Dialogue: 0,0:03:08.13,0:03:11.33,Default,,0000,0000,0000,,uit te zoeken hoe ketchup\Nen zijn vriendjes werken.
Dialogue: 0,0:03:11.33,0:03:13.41,Default,,0000,0000,0000,,Ketchup wordt eigenlijk dunner\Nnaarmate je harder drukt,
Dialogue: 0,0:03:13.41,0:03:16.50,Default,,0000,0000,0000,,maar substanties als oobleck\Nof natuurlijke pindakaas
Dialogue: 0,0:03:16.50,0:03:19.30,Default,,0000,0000,0000,,worden juist dikker\Nnaarmate je harder drukt.
Dialogue: 0,0:03:19.30,0:03:21.72,Default,,0000,0000,0000,,Andere kunnen langs\Nroterende stangen omhoog klimmen,
Dialogue: 0,0:03:21.72,0:03:24.09,Default,,0000,0000,0000,,of schenken zichzelf\Nuit een bekerglas
Dialogue: 0,0:03:24.09,0:03:26.01,Default,,0000,0000,0000,,als je ze een zetje geeft.
Dialogue: 0,0:03:26.01,0:03:27.38,Default,,0000,0000,0000,,Vanuit natuurkundig oogpunt
Dialogue: 0,0:03:27.38,0:03:30.22,Default,,0000,0000,0000,,is ketchup één van de meer\Ncomplexe mengsels.
Dialogue: 0,0:03:30.22,0:03:32.47,Default,,0000,0000,0000,,Alsof dat nog niet genoeg is,\Nde balans van ingrediënten
Dialogue: 0,0:03:32.47,0:03:35.30,Default,,0000,0000,0000,,en verdikkingsmiddelen\Nals Xanthaangom,
Dialogue: 0,0:03:35.30,0:03:37.93,Default,,0000,0000,0000,,dat ook in veel fruitdrankjes\Nen milkshakes zit,
Dialogue: 0,0:03:37.93,0:03:39.60,Default,,0000,0000,0000,,kan betekenen dat\Ntwee soorten ketchup
Dialogue: 0,0:03:39.60,0:03:41.55,Default,,0000,0000,0000,,zich totaal anders\Nkunnen gedragen.
Dialogue: 0,0:03:41.55,0:03:44.23,Default,,0000,0000,0000,,Maar de meeste zullen twee\Nduidelijke eigenschappen hebben:
Dialogue: 0,0:03:44.23,0:03:46.07,Default,,0000,0000,0000,,plotselinge verdunning\Nbij drempelkracht
Dialogue: 0,0:03:46.07,0:03:48.32,Default,,0000,0000,0000,,en een meer geleidelijke\Nverdunning als lichte kracht
Dialogue: 0,0:03:48.32,0:03:50.36,Default,,0000,0000,0000,,gedurende een lange tijd\Nwordt aangebracht.
Dialogue: 0,0:03:50.36,0:03:53.33,Default,,0000,0000,0000,,Dat betekent dat je op twee manieren\Nketchup uit een fles kan halen:
Dialogue: 0,0:03:53.33,0:03:55.97,Default,,0000,0000,0000,,ofwel een paar keer\Nstevig en langzaam schudden,
Dialogue: 0,0:03:55.97,0:03:58.47,Default,,0000,0000,0000,,terwijl je er voor zorgt dat je steeds\Nkracht blijft geven.
Dialogue: 0,0:03:58.47,0:04:02.50,Default,,0000,0000,0000,,Ofwel geef je de fles één harde tik.
Dialogue: 0,0:04:02.50,0:04:04.72,Default,,0000,0000,0000,,Echte profs laten de dop erop,
Dialogue: 0,0:04:04.72,0:04:07.13,Default,,0000,0000,0000,,schudden dan de fles \Neen paar keer kort en hard
Dialogue: 0,0:04:07.13,0:04:08.55,Default,,0000,0000,0000,,om de tomaatdeeltjes\Nlos te maken,
Dialogue: 0,0:04:08.55,0:04:10.43,Default,,0000,0000,0000,,en halen daarna pas de dop eraf
Dialogue: 0,0:04:10.43,0:04:13.80,Default,,0000,0000,0000,,en schenken dan mooi gecontroleerd\Nover die hemelse frietjes.