1
00:00:00,000 --> 00:00:04,000
Làm thế nào để nuôi sống một thành phố?

2
00:00:04,000 --> 00:00:06,000
Đó là một trong những câu hỏi lớn nhất của thời đại này.

3
00:00:06,000 --> 00:00:08,000
Nhưng chúng ta hiếm khi nghĩ đến.

4
00:00:08,000 --> 00:00:11,000
Khi chúng ta vào một cửa hàng

5
00:00:11,000 --> 00:00:15,000
hoặc một nhà hàng, hoặc vào phòng giải lao ở trường quay này trong khoảng một giờ nữa,

6
00:00:15,000 --> 00:00:18,000
chúng ta nghĩ rằng hiển nhiên sẽ có đồ ăn

7
00:00:18,000 --> 00:00:20,000
hiện ra một cách diệu kỳ.

8
00:00:20,000 --> 00:00:25,000
Nhưng khi bạn nghĩ rằng hàng ngày để nuôi sống một thành phố lớn như London

9
00:00:25,000 --> 00:00:28,000
thì cần đủ đồ ăn được sản xuất,

10
00:00:28,000 --> 00:00:31,000
vận chuyển, mua và bán,

11
00:00:31,000 --> 00:00:35,000
nấu nướng, ăn, đào thải,

12
00:00:35,000 --> 00:00:37,000
và tương tự đối với

13
00:00:37,000 --> 00:00:39,000
mọi thành phố khác trên trái đất,

14
00:00:39,000 --> 00:00:42,000
thật quá tốt nếu tất cả các thành phố đều đủ ăn.

15
00:00:42,000 --> 00:00:44,000
Chúng ta sống trong một thế giới như thế này đây,

16
00:00:44,000 --> 00:00:47,000
như thể đây là điều tự nhiên nhất,

17
00:00:47,000 --> 00:00:49,000
mà quên mất rằng chúng ta là động vật,

18
00:00:49,000 --> 00:00:51,000
và chúng ta cần ăn,

19
00:00:51,000 --> 00:00:55,000
chúng ta thật ra phải dựa vào thế giới tự nhiên

20
00:00:55,000 --> 00:00:57,000
như tổ tiên của chúng ta.

21
00:00:57,000 --> 00:00:59,000
Và khi chúng ta chuyển vào thành thị càng nhiều,

22
00:00:59,000 --> 00:01:02,000
thì càng nhiều phần thế giới tự nhiên

23
00:01:02,000 --> 00:01:05,000
bị chuyển thành những phong cảnh lạ như bức ảnh sau lưng tôi đây,

24
00:01:05,000 --> 00:01:08,000
đó là cánh đồng đỗ tương ở Mata Grosso, Brazil,

25
00:01:08,000 --> 00:01:11,000
để nuôi chúng ta.

26
00:01:11,000 --> 00:01:13,000
Đây là những phong cảnh lạ.

27
00:01:13,000 --> 00:01:15,000
Chỉ một vài người trong chúng ta được thấy.

28
00:01:15,000 --> 00:01:17,000
Và hơn nữa, những phong cảnh này

29
00:01:17,000 --> 00:01:19,000
không chỉ nuôi sống chúng ta.

30
00:01:19,000 --> 00:01:21,000
Khi con người ngày càng chuyển nhiều vào thành thị,

31
00:01:21,000 --> 00:01:23,000
chúng ta càng ăn nhiều thịt,

32
00:01:23,000 --> 00:01:26,000
vì vậy một phần ba số ngũ cốc

33
00:01:26,000 --> 00:01:28,000
giờ được dùng để nuôi các con vật

34
00:01:28,000 --> 00:01:30,000
hơn là con người chúng ta.

35
00:01:30,000 --> 00:01:34,000
Và theo đó, cần số ngũ cốc nhiều gấp ba lần –

36
00:01:34,000 --> 00:01:36,000
thật ra là mười lần – để nuôi sống một người,

37
00:01:36,000 --> 00:01:39,000
nếu số ngũ cốc đó được chuyển hoá qua một con vật trước,

38
00:01:39,000 --> 00:01:44,000
đó không phải là cách hiệu quả.

39
00:01:44,000 --> 00:01:46,000
Và đó cũng là vấn đề đang gia tăng.

40
00:01:46,000 --> 00:01:49,000
Đến năm 2050, ước tính số người

41
00:01:49,000 --> 00:01:51,000
ở thành thị sẽ tăng gấp đôi.

42
00:01:51,000 --> 00:01:53,000
Và tương tự số lượng thịt tiêu dùng hàng ngày

43
00:01:53,000 --> 00:01:55,000
cũng tăng gấp đôi.

44
00:01:55,000 --> 00:02:00,000
Thịt và chủ nghĩa thành thị đang cùng nhau gia tăng.

45
00:02:00,000 --> 00:02:02,000
Điều đó đang đặt ra một vấn đề to lớn.

46
00:02:02,000 --> 00:02:05,000
Đến năm 2050 sẽ có

47
00:02:05,000 --> 00:02:09,000
sáu tỷ động vật ăn thịt.

48
00:02:09,000 --> 00:02:11,000
Đó là vấn đề lớn. Và thực tế, nếu chúng ta cứ tiếp tục như vậy,

49
00:02:11,000 --> 00:02:14,000
thì nó sẽ trở thành vấn đề gần như không có khả năng giải quyết.

50
00:02:14,000 --> 00:02:18,000
19 triệu hec-ta rừng mưa nhiệt đới bị phá huỷ hàng năm

51
00:02:18,000 --> 00:02:20,000
để làm đất canh tác.

52
00:02:20,000 --> 00:02:23,000
Cùng lúc đó, chúng ta đang mất một diện tích đất canh tác tương đương

53
00:02:23,000 --> 00:02:27,000
do nhiễm mặn và xói mòn.

54
00:02:27,000 --> 00:02:30,000
Chúng ta cũng rất cần các nhiên liệu dự trữ.

55
00:02:30,000 --> 00:02:33,000
Cần khoảng 10 ca-lo để sản sinh ra một ca-lo

56
00:02:33,000 --> 00:02:37,000
trong thực phẩm tiêu dùng ở phương Tây.

57
00:02:37,000 --> 00:02:41,000
Và mặc dầu có loại thực phẩm được sản xuất với giá rất cao

58
00:02:41,000 --> 00:02:43,000
nhưng chúng ta cũng không thực sự đánh giá được chúng.

59
00:02:43,000 --> 00:02:47,000
Một nửa số thực phẩm ở Hoa Kỳ đang bị vứt đi.

60
00:02:47,000 --> 00:02:50,000
kết cục là chúng ta thậm chí còn không kiểm soát đúng cách

61
00:02:50,000 --> 00:02:53,000
việc nuôi sống cả hành tinh.

62
00:02:53,000 --> 00:02:58,000
Một tỷ người béo phì, trong khi có hơn một tỷ người chết đói.

63
00:02:58,000 --> 00:03:00,000
Những điều trên chẳng mang nhiều ý nghĩa lắm.

64
00:03:00,000 --> 00:03:03,000
Và khi bạn nghĩ rằng 80 phần trăm thương mại thực phẩm toàn cầu hiện nay

65
00:03:03,000 --> 00:03:08,000
chỉ do năm tập đoàn đa quốc gia kiểm soát,

66
00:03:08,000 --> 00:03:10,000
đó là một bức tranh u tối.

67
00:03:10,000 --> 00:03:13,000
Khi chúng ta chuyển ra thành thị, cả thế giới cũng theo chế độ ăn theo phương Tây.

68
00:03:13,000 --> 00:03:16,000
Và nếu nhìn vào tương lai

69
00:03:16,000 --> 00:03:18,000
thì chế độ ăn đó không duy trì được.

70
00:03:18,000 --> 00:03:20,000
Vậy, bằng cách nào chúng ta có ngày hôm nay?

71
00:03:20,000 --> 00:03:23,000
Và quan trọng hơn, chúng ta sẽ làm thế nào với điều này?

72
00:03:23,000 --> 00:03:27,000
À, trả lời câu hỏi dễ hơn trước,

73
00:03:27,000 --> 00:03:29,000
tôi cho rằng, 10,000 năm trước

74
00:03:29,000 --> 00:03:31,000
là khởi đầu của quá trình này,

75
00:03:31,000 --> 00:03:33,000
ở vùng Cận Đông cổ đại,

76
00:03:33,000 --> 00:03:35,000
còn được biết đến là vùng Trăng lưỡi liềm (Fertile Crescent).

77
00:03:35,000 --> 00:03:37,000
Gọi như vậy vì bạn có thể thấy nó có hình trăng lưỡi liềm,

78
00:03:37,000 --> 00:03:39,000
và cũng màu mỡ.

79
00:03:39,000 --> 00:03:42,000
Ở đây, khoảng 10,000 năm trước,

80
00:03:42,000 --> 00:03:44,000
đã có hai phát minh lớn,

81
00:03:44,000 --> 00:03:47,000
đó là nông nghiệp và thành thị,

82
00:03:47,000 --> 00:03:50,000
phát triển mạnh mẽ ở cùng một nơi, cùng một thời điểm.

83
00:03:50,000 --> 00:03:52,000
Đây không phải là ngẫu nhiên.

84
00:03:52,000 --> 00:03:56,000
Bởi nông nghiệp và các thành phố gắn bó với nhau, cần nhau.

85
00:03:56,000 --> 00:03:58,000
Bởi vì tổ tiên chúng ta đã lần đầu tiên

86
00:03:58,000 --> 00:04:01,000
phát hiện ra ngũ cốc,

87
00:04:01,000 --> 00:04:04,000
tạo ra nguồn thực phẩm đủ lớn

88
00:04:04,000 --> 00:04:08,000
và ổn định để hỗ trợ các khu định cư dài hạn.

89
00:04:08,000 --> 00:04:10,000
Và nếu chúng ta tìm hiểu về các khu định cư này,

90
00:04:10,000 --> 00:04:12,000
chúng ta sẽ thấy chúng rất nhỏ gọn.

91
00:04:12,000 --> 00:04:14,000
Các khu này được bao quanh bởi các cánh đồng,

92
00:04:14,000 --> 00:04:17,000
và do các khu đền lớn chi phối,

93
00:04:17,000 --> 00:04:19,000
giống như khu định cư này, ở Ur.

94
00:04:19,000 --> 00:04:21,000
Thực tế, nó là các trung tâm

95
00:04:21,000 --> 00:04:24,000
phân phối thực phẩm tập trung và có ý nghĩa tinh thần,

96
00:04:24,000 --> 00:04:27,000
bởi các ngôi đền tổ chức thu hoạch,

97
00:04:27,000 --> 00:04:29,000
tập hợp ngũ cốc, dâng lên cho các vị thần,

98
00:04:29,000 --> 00:04:33,000
và sau đó phân chia những gì mà các vị thần không ăn cho người dân.

99
00:04:33,000 --> 00:04:35,000
Vậy, có thể nói,

100
00:04:35,000 --> 00:04:37,000
toàn bộ đời sống vật chất và tinh thần của các thành thị này

101
00:04:37,000 --> 00:04:40,000
do ngũ cốc và mùa màng, những thứ nuôi sống họ,

102
00:04:40,000 --> 00:04:43,000
chi phối.

103
00:04:43,000 --> 00:04:46,000
Và, đó là thực tế ở mọi thành thị cổ đại.

104
00:04:46,000 --> 00:04:48,000
Nhưng tất nhiên không phải tất cả đều nhỏ như vậy.

105
00:04:48,000 --> 00:04:51,000
Thành phố Rome nổi tiếng có khoảng một triệu dân

106
00:04:51,000 --> 00:04:53,000
vào thế kỷ đầu sau công nguyên.

107
00:04:53,000 --> 00:04:57,000
Vậy một thành phố như thế đã tự nuôi sống mình bằng cách nào?

108
00:04:57,000 --> 00:05:00,000
Câu trả lời nằm ở cái tôi gọi là “dặm thực phẩm cổ đại.”

109
00:05:00,000 --> 00:05:03,000
Về cơ bản, Rome giáp biển,

110
00:05:03,000 --> 00:05:06,000
điều này giúp thành phố này nhập khẩu thực phẩm từ các nơi rất xa.

111
00:05:06,000 --> 00:05:09,000
Đây là cách duy nhất trong thế giới cổ đại,

112
00:05:09,000 --> 00:05:12,000
bởi rất khó để vận chuyển thực phẩm

113
00:05:12,000 --> 00:05:14,000
bằng đường bộ gồ ghề.

114
00:05:14,000 --> 00:05:16,000
Và tất nhiên, thực phẩm hết rất nhanh.

115
00:05:16,000 --> 00:05:18,000
Vì thế, Rome đã tạo ra chiến tranh

116
00:05:18,000 --> 00:05:21,000
ở các nơi như Carthage và Ai Cập

117
00:05:21,000 --> 00:05:23,000
nhằm đặt chân vào kho dự trữ ngũ cốc của những nơi này.

118
00:05:23,000 --> 00:05:26,000
Và thực tế, có thể nói sự bành trướng của Đế chế này

119
00:05:26,000 --> 00:05:29,000
thực sự là một kiểu dạo chơi mua sắm quân sự

120
00:05:29,000 --> 00:05:31,000
kéo dài và tốn kém, thực vậy.

121
00:05:31,000 --> 00:05:33,000
(Cười)

122
00:05:33,000 --> 00:05:35,000
Thực tế -- tôi yêu thực tế, tôi phải nhắc đến điều này:

123
00:05:35,000 --> 00:05:38,000
trong một giai đoạn, Rome [đã nhập khẩu hàu từ Anh].

124
00:05:38,000 --> 00:05:40,000
Tôi nghĩ đó là một điều khác thường.

125
00:05:40,000 --> 00:05:43,000
Vì vậy, Rome hình thành vùng nội địa của mình

126
00:05:43,000 --> 00:05:45,000
thông qua khẩu vị.

127
00:05:45,000 --> 00:05:47,000
Nhưng thú vị là điều tương tự cũng đã xảy ra

128
00:05:47,000 --> 00:05:49,000
trong thế giới tiền công nghiệp.

129
00:05:49,000 --> 00:05:52,000
Nếu nhìn bản đồ London vào thế kỷ 17,

130
00:05:52,000 --> 00:05:55,000
chúng ta có thể thấy ngũ cốc của thành phố này bắt nguồn từ sông Thames,

131
00:05:55,000 --> 00:05:57,000
dọc theo đáy của bản đồ này.

132
00:05:57,000 --> 00:06:00,000
Vì vậy thị trường ngũ cốc nằm ở phía nam thành phố.

133
00:06:00,000 --> 00:06:02,000
Và đường giao thông kéo dài từ đó

134
00:06:02,000 --> 00:06:04,000
đến Cheapside, đó là thị trường chính,

135
00:06:04,000 --> 00:06:06,000
và cũng là thị trường ngũ cốc.

136
00:06:06,000 --> 00:06:08,000
Và nếu bạn nhìn vào tên của một trong những con phố đó,

137
00:06:08,000 --> 00:06:11,000
Bread Street, bạn có thể thấy

138
00:06:11,000 --> 00:06:14,000
chuyện gì đang diễn ra cách đây 300 năm.

139
00:06:14,000 --> 00:06:16,000
Và cũng tương tự với cá.

140
00:06:16,000 --> 00:06:19,000
Cá cũng tới từ sông, tất nhiên. Tương tự vậy.

141
00:06:19,000 --> 00:06:22,000
Và dĩ nhiên Billingsgate là chợ cá nổi tiếng của London,

142
00:06:22,000 --> 00:06:26,000
hoạt động ở đây cho tới giữa thập kỷ 80.

143
00:06:26,000 --> 00:06:28,000
Đây là điều thực sự khác thường, khi bạn nghĩ về điều này.

144
00:06:28,000 --> 00:06:30,000
Mọi người khác đang đi qua đi lại

145
00:06:30,000 --> 00:06:32,000
với những chiếc điện thoại di động trông như cục gạch,

146
00:06:32,000 --> 00:06:35,000
và, kiểu như những con cá bốc mùi đang nằm dưới cảng.

147
00:06:35,000 --> 00:06:38,000
Đây là một điểm khác về thực phẩm trong các thành thị:

148
00:06:38,000 --> 00:06:41,000
khi đã xuất hiện trong thành phố,

149
00:06:41,000 --> 00:06:43,000
thì chúng thường hiếm khi di chuyển.

150
00:06:43,000 --> 00:06:45,000
Nhưng với thịt thì lại khác,

151
00:06:45,000 --> 00:06:47,000
bởi tất nhiên, động vật có thể đi lạc vào thành phố.

152
00:06:47,000 --> 00:06:49,000
Phần lớn thịt động vật của London

153
00:06:49,000 --> 00:06:51,000
tới từ vùng tây bắc,

154
00:06:51,000 --> 00:06:53,000
từ Scotland và xứ Wales.

155
00:06:53,000 --> 00:06:56,000
Vì thế, thịt cũng được đưa tới London ở phía tây bắc.

156
00:06:56,000 --> 00:06:58,000
Đó là lý do tại sao Smithfield,

157
00:06:58,000 --> 00:07:01,000
chợ thịt rất nổi tiếng của London, lại đặt ở đó.

158
00:07:01,000 --> 00:07:05,000
Gia cầm thì được vận chuyển từ East Anglia, vân vân, tới vùng đông bắc.

159
00:07:05,000 --> 00:07:06,000
Tôi cảm giác như mình là người dự báo thời tiết khi nói những điều này.

160
00:07:06,000 --> 00:07:10,000
Và vì thế những chú chim bay tới đây

161
00:07:10,000 --> 00:07:13,000
với đôi chân được bọc trong những đôi giày vải nhỏ.

162
00:07:13,000 --> 00:07:15,000
Khi chúng tới cực đông của Cheapside,

163
00:07:15,000 --> 00:07:17,000
thì bị bán tại đây.

164
00:07:17,000 --> 00:07:19,000
Đây là lý do tại sao chúng được gọi là gia cầm.

165
00:07:19,000 --> 00:07:22,000
Trên thực tế, nếu bạn nhìn vào bản đồ của bất cứ thành phố nào

166
00:07:22,000 --> 00:07:26,000
được xây dựng trước kỷ nguyên công nghiệp,

167
00:07:26,000 --> 00:07:28,000
bạn đều có thể lần theo dấu vết thực phẩm nhập vào thành phố đó.

168
00:07:28,000 --> 00:07:31,000
Bạn có thể thấy thành phố này được hình thành thế nào,

169
00:07:31,000 --> 00:07:34,000
thông qua thực phẩm, bằng cách đọc tên các con phố.

170
00:07:34,000 --> 00:07:36,000
Phố Ngày thứ Sáu, trước đây là nơi

171
00:07:36,000 --> 00:07:38,000
bạn sẽ tới để mua cá vào ngày thứ Sáu.

172
00:07:38,000 --> 00:07:40,000
Nhưng bạn cũng phải tưởng tượng cảnh con phố này đầy thực phẩm.

173
00:07:40,000 --> 00:07:43,000
Bởi những con phố và các nơi công cộng

174
00:07:43,000 --> 00:07:46,000
chỉ là những nơi người ta mua và bán thực phẩm.

175
00:07:46,000 --> 00:07:49,000
Và nếu nhìn vào hình ảnh của Smithfield vào năm 1830,

176
00:07:49,000 --> 00:07:52,000
bạn sẽ thấy rằng thật khó để sống trong một thành phố như thế này

177
00:07:52,000 --> 00:07:54,000
mà không biết thức ăn của bạn tới từ đâu.

178
00:07:54,000 --> 00:07:56,000
Trên thực tế, nếu bạn đang ăn bữa trưa ngày Chủ nhật,

179
00:07:56,000 --> 00:07:58,000
thì trước đó ba ngày, bên ngoài cái cửa sổ bạn đang ngồi,

180
00:07:58,000 --> 00:08:00,000
có tiếng bò rống hay tiếng bê kêu.

181
00:08:00,000 --> 00:08:03,000
Vì vậy đây hiển nhiên là một thành phố hữu cơ,

182
00:08:03,000 --> 00:08:06,000
một phần của một vòng quay hữu cơ.

183
00:08:06,000 --> 00:08:09,000
Và 10 năm sau đó, mọi thứ đã thay đổi.

184
00:08:09,000 --> 00:08:12,000
Đây là hình ảnh của đường sắt Great Western năm 1840.

185
00:08:12,000 --> 00:08:14,000
Như bạn thấy đấy, một số hành khách đi tàu đầu tiên

186
00:08:14,000 --> 00:08:16,000
chính là lợn và cừu.

187
00:08:16,000 --> 00:08:20,000
Vì thế, đột nhiên, những con vật này không còn phải đi bộ vào chợ nữa.

188
00:08:20,000 --> 00:08:22,000
Người ta giết thịt chúng ở nơi chúng ta không thấy và không biết,

189
00:08:22,000 --> 00:08:24,000
nơi nào đó ở nông thôn.

190
00:08:24,000 --> 00:08:26,000
Và chúng được chở vào thành phố bằng tàu hỏa.

191
00:08:26,000 --> 00:08:29,000
Điều này làm thay đổi mọi thứ.

192
00:08:29,000 --> 00:08:31,000
Ban đầu, lần đầu tiên việc này

193
00:08:31,000 --> 00:08:32,000
giúp các thành phố mọc lên,

194
00:08:32,000 --> 00:08:34,000
với mọi kích cỡ, hình thù, ở mọi nơi.

195
00:08:34,000 --> 00:08:38,000
Các thành phố thường bị giới hạn bởi địa hình:

196
00:08:38,000 --> 00:08:41,000
họ thường phải chở thực phẩm bằng những phương tiện vật chất rất khó khăn.

197
00:08:41,000 --> 00:08:45,000
Rồi đột nhiên, chúng được giải phóng khỏi những khó khăn đó.

198
00:08:45,000 --> 00:08:48,000
Như bạn có thể thấy trên các bản đồ London,

199
00:08:48,000 --> 00:08:50,000
trong 90 năm sau khi có tàu hỏa,

200
00:08:50,000 --> 00:08:54,000
thành phố này phát triển từ một điểm nhỏ, với việc ăn uống thật dễ dàng

201
00:08:54,000 --> 00:08:56,000
nhờ những con vật tới đây bằng đường bộ, vân vân,

202
00:08:56,000 --> 00:08:58,000
thành một thành phố lớn,

203
00:08:58,000 --> 00:09:01,000
đến mức rất rất khó để nuôi sống bất cứ ai chỉ đi bộ,

204
00:09:01,000 --> 00:09:04,000
dù đó là động vật hay con người.

205
00:09:04,000 --> 00:09:07,000
Và tất nhiên đó chỉ là khởi đầu. Sau tàu hỏa, ô tô xuất hiện.

206
00:09:07,000 --> 00:09:11,000
Điều này thực sự đánh dấu chấm hết cho quá trình trên.

207
00:09:11,000 --> 00:09:13,000
Đó là bước cuối cùng giải thoát thành phố

208
00:09:13,000 --> 00:09:16,000
khỏi tất cả các mối quan hệ hiển nhiên với thiên nhiên.

209
00:09:16,000 --> 00:09:19,000
Và đây là loại thành phố không mùi,

210
00:09:19,000 --> 00:09:21,000
không hỗn độn, và tất nhiên là không người.

211
00:09:21,000 --> 00:09:24,000
Bởi không ai dám mơ tưởng đến việc đi dạo trong phong cảnh thế này.

212
00:09:24,000 --> 00:09:27,000
Trên thực tế, điều họ làm để có thực phẩm là lên ô tô,

213
00:09:27,000 --> 00:09:30,000
lái tới một cái hộp nào đó ở ngoại ô, và quay về

214
00:09:30,000 --> 00:09:32,000
với số hàng hóa tiêu thụ được trong cả tuần,

215
00:09:32,000 --> 00:09:34,000
và tự hỏi phải làm cái quái gì với chúng.

216
00:09:34,000 --> 00:09:37,000
Và đây thực sự là thời khắc mà mối quan hệ của chúng ta

217
00:09:37,000 --> 00:09:40,000
với cả các thành phố và thực phẩm thay đổi hoàn toàn.

218
00:09:40,000 --> 00:09:43,000
Ở đây chúng ta có thực phẩm -- thứ từng là trung tâm,

219
00:09:43,000 --> 00:09:46,000
là cốt lõi xã hội của thành thị -- ở bề ngoài.

220
00:09:46,000 --> 00:09:48,000
Mua và bán thực phẩm từng là một hoạt động xã hội.

221
00:09:48,000 --> 00:09:50,000
Giờ thì khác.

222
00:09:50,000 --> 00:09:52,000
Trước đây, ta thường nấu nướng; giờ ta chỉ cho nước,

223
00:09:52,000 --> 00:09:57,000
hoặc một ít trứng nếu như bạn đang làm bánh hoặc gì đó.

224
00:09:57,000 --> 00:10:01,000
Chúng ta không ngửi để xem có ăn được không.

225
00:10:01,000 --> 00:10:04,000
Chúng ta chỉ đọc nhãn mác phía sau vỏ.

226
00:10:04,000 --> 00:10:07,000
Ta không đánh giá thực phẩm. Ta không tin tưởng chúng.

227
00:10:07,000 --> 00:10:09,000
Vì thế thay vì tin tưởng, chúng ta sợ thực phẩm.

228
00:10:09,000 --> 00:10:13,000
Và thay vì đánh giá, chúng ta quăng chúng đi.

229
00:10:13,000 --> 00:10:16,000
Một trong những điều mỉa mai lớn của hệ thống thực phẩm hiện đại

230
00:10:16,000 --> 00:10:18,000
đó là họ đang làm điều đã hứa

231
00:10:18,000 --> 00:10:20,000
khiến điều dễ dàng trở nên khó khăn hơn.

232
00:10:20,000 --> 00:10:24,000
Bằng cách xây dựng các thành phố ở bất cứ nơi nào,

233
00:10:24,000 --> 00:10:28,000
họ thực sự đã ngăn cách chúng ta khỏi mối quan hệ quan trọng nhất,

234
00:10:28,000 --> 00:10:31,000
đó là mối quan hệ với thiên nhiên.

235
00:10:31,000 --> 00:10:34,000
Và họ cũng làm ta phụ thuộc vào các hệ thống mà chỉ có họ mới cung cấp được,

236
00:10:34,000 --> 00:10:36,000
những hệ thống, như chúng ta đã thấy là không bền vững.

237
00:10:36,000 --> 00:10:39,000
Vậy chúng ta sẽ làm gì với điều đó?

238
00:10:39,000 --> 00:10:41,000
Đó không phải là một câu hỏi mới mẻ.

239
00:10:41,000 --> 00:10:45,000
Đó là câu hỏi mà Thomas More đã tự hỏi 500 năm trước.

240
00:10:45,000 --> 00:10:48,000
Đây là trang bìa cuốn sách của ông - “Không tưởng”.

241
00:10:48,000 --> 00:10:51,000
Và đó là loạt chuyện về các thành quốc bán độc lập,

242
00:10:51,000 --> 00:10:53,000
đó là chuyến đi một ngày

243
00:10:53,000 --> 00:10:56,000
từ nơi mọi người đang làm đồng,

244
00:10:56,000 --> 00:10:58,000
trồng rau trong vườn sau,

245
00:10:58,000 --> 00:11:00,000
và ăn các bữa ăn làng xã với nhau, vân vân.

246
00:11:00,000 --> 00:11:02,000
Tôi nghĩ bạn có thể cãi lại rằng

247
00:11:02,000 --> 00:11:05,000
thực phẩm là nguyên tắc chủ đạo cơ bản của Không tưởng.

248
00:11:05,000 --> 00:11:08,000
Mặc dầu More không bao giờ đóng khuôn cuốn sách này như vậy.

249
00:11:08,000 --> 00:11:11,000
Và đây là một tầm nhìn “Không tưởng” khác rất nổi tiếng,

250
00:11:11,000 --> 00:11:13,000
của Ebenezer Howard, “Thành phố Vườn”.

251
00:11:13,000 --> 00:11:16,000
Ý tưởng tương tự. Loạt bản vẽ về các thành quốc bán độc lập.

252
00:11:16,000 --> 00:11:20,000
Các điểm thành thị nhỏ có đất trồng trọt bao quanh,

253
00:11:20,000 --> 00:11:22,000
liên kết với các thành thị khác bởi đường ray.

254
00:11:22,000 --> 00:11:24,000
Và thực phẩm

255
00:11:24,000 --> 00:11:27,000
lại là nguyên tắc chủ đạo ở đây.

256
00:11:27,000 --> 00:11:29,000
Nó góp phần tạo nên, nhưng lại không có ảnh hưởng gì

257
00:11:29,000 --> 00:11:31,000
đối với tầm nhìn của Howard.

258
00:11:31,000 --> 00:11:34,000
Và vấn đề là ý tưởng này là không thực hiện được,

259
00:11:34,000 --> 00:11:36,000
bởi chúng là “Không tưởng”.

260
00:11:36,000 --> 00:11:39,000
Không tưởng thực ra là một từ mà Thomas More sử dụng có dụng ý.

261
00:11:39,000 --> 00:11:43,000
Đó không phải là một cách nói đùa. Vì nó có gốc kép từ tiếng Hy Lạp.

262
00:11:43,000 --> 00:11:45,000
Nó vừa có nghĩa là một nơi tốt, vừa có nghĩa là không nơi nào cả.

263
00:11:45,000 --> 00:11:49,000
Bởi đó là một lý tưởng. Đó là điều tưởng tượng, không thể xảy ra.

264
00:11:49,000 --> 00:11:51,000
Và theo tôi, là một công cụ khái niệm

265
00:11:51,000 --> 00:11:54,000
để nghĩ về vấn đề sâu xa của nơi cư ngụ của con người,

266
00:11:54,000 --> 00:11:56,000
thì nó không có tác dụng mấy.

267
00:11:56,000 --> 00:11:59,000
Vì vậy, tôi tiếp cận một công cụ tương tự,

268
00:11:59,000 --> 00:12:02,000
Vì vậy, tôi tiếp cận một công cụ tương tự,

269
00:12:02,000 --> 00:12:04,000
“sitos” là thực phẩm, và “topos” là nơi chốn.

270
00:12:04,000 --> 00:12:06,000
Tôi tin rằng ta đang sống ở Sitopia rồi.

271
00:12:06,000 --> 00:12:09,000
Chúng ta sống trong một thế giới do thực phẩm định hình,

272
00:12:09,000 --> 00:12:12,000
và nếu ta nhận ra rằng, có thể sử dụng thực phẩm như một công cụ thực sự quyền năng --

273
00:12:12,000 --> 00:12:16,000
một công cụ khái niệm, công cụ thiết kế, để định hình thế giới khác đi.

274
00:12:16,000 --> 00:12:21,000
Vậy nếu chúng ta có thể làm được điều đó, thì Sitopia trông sẽ thế nào?

275
00:12:21,000 --> 00:12:23,000
Vâng, tôi nghĩ là nó sẽ hơi giống thế này.

276
00:12:23,000 --> 00:12:25,000
Tôi phải sử dụng bức ảnh này. Hãy nhìn vào mặt của chú chó.

277
00:12:25,000 --> 00:12:28,000
Nhưng dù sao, đây là -- (cười)

278
00:12:28,000 --> 00:12:30,000
thực phẩm, tại trung tâm của cuộc sống,

279
00:12:30,000 --> 00:12:32,000
trung tâm của cuộc sống gia đình, đang được bày ra,

280
00:12:32,000 --> 00:12:34,000
thưởng thức, mọi người dành thời gian cho chúng.

281
00:12:34,000 --> 00:12:37,000
Đó đáng lẽ là chỗ của thực phẩm trong xã hội của chúng ta.

282
00:12:37,000 --> 00:12:42,000
Nhưng bạn không thể nhìn thấy cảnh này trừ khi ta có những con người này.

283
00:12:42,000 --> 00:12:44,000
Đây cũng có thể là đàn ông.

284
00:12:44,000 --> 00:12:47,000
Là người nghĩ về đồ ăn,

285
00:12:47,000 --> 00:12:49,000
nghĩ về phía trước, đặt kế hoạch,

286
00:12:49,000 --> 00:12:51,000
người có thể nhìn chằm chằm vào một đống rau quả

287
00:12:51,000 --> 00:12:53,000
và nhận ra từng loại.

288
00:12:53,000 --> 00:12:56,000
Chúng ta cần họ. Chúng ta là một phần của mạng lưới.

289
00:12:56,000 --> 00:12:59,000
Bởi thiếu những người này, chúng ta không thể có những nơi như thế.

290
00:12:59,000 --> 00:13:02,000
Ở đây, tôi chọn bức ảnh này vì đó là ảnh một người đàn ông đang mua rau quả.

291
00:13:02,000 --> 00:13:06,000
Nhưng các mạng lưới, chợ, là nơi thực phẩm tăng trưởng tại địa phương.

292
00:13:06,000 --> 00:13:08,000
Đó là điều thông thường, mới mẻ.

293
00:13:08,000 --> 00:13:10,000
Đó là một phần đời sống xã hội của thành phố.

294
00:13:10,000 --> 00:13:13,000
Vì thiếu điều đó, bạn không thể có những nơi thế này,

295
00:13:13,000 --> 00:13:16,000
thực phẩm lớn lên tại địa phương và cũng là một phần của phong cảnh,

296
00:13:16,000 --> 00:13:18,000
và không chỉ là mặt hàng zero-sum,

297
00:13:18,000 --> 00:13:20,000
kết thúc ở một lỗ hổng địa ngục nào đó.

298
00:13:20,000 --> 00:13:22,000
Cảnh đàn bò,

299
00:13:22,000 --> 00:13:24,000
đống đất đang bốc hơi.

300
00:13:24,000 --> 00:13:27,000
Về cơ bản điều này đang kéo toàn bộ mọi thứ lại gần nhau.

301
00:13:27,000 --> 00:13:29,000
Và đây là một dự án cộng đồng ở Toronto

302
00:13:29,000 --> 00:13:31,000
gần đây tôi đã tới thăm.

303
00:13:31,000 --> 00:13:33,000
Đó là một nhà kính, nơi người ta dạy trẻ em

304
00:13:33,000 --> 00:13:36,000
mọi điều về thực phẩm và để lũ trẻ tự trồng thức ăn của chúng.

305
00:13:36,000 --> 00:13:39,000
Đây là một cây tên là Kevin, hoặc có thể là

306
00:13:39,000 --> 00:13:41,000
một cái cây thuộc về đứa trẻ tên Kevin. Tôi không biết.

307
00:13:41,000 --> 00:13:44,000
Nhưng dù sao, những dự án kiểu này,

308
00:13:44,000 --> 00:13:48,000
cố gắng tái kết nối chúng ta với thiên nhiên, là rất quan trọng.

309
00:13:48,000 --> 00:13:50,000
Vì vậy, với tôi, Sitopia thực sự chỉ là cách nhìn.

310
00:13:50,000 --> 00:13:54,000
Điều cơ bản là nhận ra rằng Sitopia

311
00:13:54,000 --> 00:13:56,000
đã tồn tại ở khắp nơi rồi.

312
00:13:56,000 --> 00:13:58,000
Vấn đề mấu chốt là kết hợp chúng lại,

313
00:13:58,000 --> 00:14:01,000
để sử dụng thực phẩm như một cách nhìn.

314
00:14:01,000 --> 00:14:04,000
Và nếu làm được điều đó, chúng ta sẽ không còn

315
00:14:04,000 --> 00:14:07,000
coi các thành phố như những điểm không năng suất nữa.

316
00:14:07,000 --> 00:14:09,000
Ta sẽ nhìn họ giống thế này hơn,

317
00:14:09,000 --> 00:14:12,000
Ta sẽ nhìn chúng giống thế này hơn,

318
00:14:12,000 --> 00:14:14,000
trong đó họ là một phần tất yếu,

319
00:14:14,000 --> 00:14:16,000
kết nối cộng sinh.

320
00:14:16,000 --> 00:14:18,000
Nhưng tất nhiên đó cũng không phải là một hình ảnh tuyệt vời.

321
00:14:18,000 --> 00:14:21,000
Bởi chúng ta phải ngừng sản xuất thực phẩm theo cách cũ.

322
00:14:21,000 --> 00:14:23,000
Chúng ta cần nghĩ nhiều hơn về permaculture (văn hóa tiếp biến).

323
00:14:23,000 --> 00:14:25,000
Đây là lý do tôi nghĩ hình ảnh này chỉ là

324
00:14:25,000 --> 00:14:27,000
tổng kết lại những việc chúng ta cần phải làm.

325
00:14:27,000 --> 00:14:29,000
Đó là việc tái khái niệm hóa

326
00:14:29,000 --> 00:14:32,000
cách thực phẩm định hình cuộc sống của chúng ta.

327
00:14:32,000 --> 00:14:35,000
Hình ảnh thích hợp nhất mà tôi biết về điều này là từ 650 năm trước.

328
00:14:35,000 --> 00:14:38,000
Đây là tác phẩm “Chuyện ngụ ngôn về Chính phủ tốt” của Ambrogio Lorenzetti.

329
00:14:38,000 --> 00:14:41,000
Tác phẩm này viết về mối quan hệ giữa thành thị và nông thôn.

330
00:14:41,000 --> 00:14:44,000
Tôi nghĩ thông điệp rất rõ ràng.

331
00:14:44,000 --> 00:14:46,000
Nếu thành thị chăm lo cho nông thôn,

332
00:14:46,000 --> 00:14:48,000
thì nông thôn cũng sẽ chăm nom thành thị.

333
00:14:48,000 --> 00:14:50,000
Và tôi muốn chúng ta đặt câu hỏi

334
00:14:50,000 --> 00:14:53,000
bức vẽ của Ambrogio Lorenzetti sẽ thế nào

335
00:14:53,000 --> 00:14:55,000
nếu ông ta vẽ vào ngày hôm nay.

336
00:14:55,000 --> 00:14:58,000
Câu chuyện ngụ ngôn về chính phủ tốt sẽ trông thế nào trong thời đại này?

337
00:14:58,000 --> 00:15:00,000
Bởi theo tôi đó là một câu hỏi cấp thiết,

338
00:15:00,000 --> 00:15:02,000
là câu hỏi chúng ta phải đặt ra,

339
00:15:02,000 --> 00:15:04,000
và phải bắt đầu trả lời.

340
00:15:04,000 --> 00:15:07,000
Chúng ta biết, chúng ta chính là thực phẩm.

341
00:15:07,000 --> 00:15:09,000
Và ta cần chấp nhận rằng thế giới cũng là thực phẩm.

342
00:15:09,000 --> 00:15:11,000
Nhưng nếu chúng ta nắm bắt được ý tưởng đó,

343
00:15:11,000 --> 00:15:15,000
chúng ta có thể sử dụng thực phẩm như một công cụ thực sự quyền năng để định hình thế giới tốt hơn.

344
00:15:15,000 --> 00:15:17,000
Cảm ơn các bạn.

345
00:15:17,000 --> 00:15:20,000
(Vỗ tay)