1
00:00:00,000 --> 00:00:04,000
W jaki sposób wyżywić miasto?

2
00:00:04,000 --> 00:00:06,000
Chyba jedno z ważniejszych pytań naszych czasów

3
00:00:06,000 --> 00:00:08,000
choć zadawane stosunkowo rzadko.

4
00:00:08,000 --> 00:00:11,000
Jest dla nas oczywistą rzeczą, że jeżeli udamy się do sklepu,

5
00:00:11,000 --> 00:00:15,000
restauracji, czy też będąc przez niemal godzinę w tym teatralnym foyer,

6
00:00:15,000 --> 00:00:18,000
jedzenie będzie czekało na nas,

7
00:00:18,000 --> 00:00:20,000
pojawiając się magicznie po prostu „skądś”.

8
00:00:20,000 --> 00:00:25,000
Zwróćmy uwagę, że każdego dnia w przypadku miasta wielkości Londynu,

9
00:00:25,000 --> 00:00:28,000
odpowiednia ilość żywności musi być wytworzona,

10
00:00:28,000 --> 00:00:31,000
przetransportowana, kupiona i sprzedana,

11
00:00:31,000 --> 00:00:35,000
przyrządzona, zjedzona czy wyrzucona.

12
00:00:35,000 --> 00:00:37,000
Podobnie dzieje się codziennie,

13
00:00:37,000 --> 00:00:39,000
w każdym innym mieście na kuli ziemskiej.

14
00:00:39,000 --> 00:00:42,000
Nadzwyczajny wydaje się być fakt że ludność miejska w ogóle ma co jeść.

15
00:00:42,000 --> 00:00:44,000
Żyjemy w miejscach takich jak to przedstawione tutaj,

16
00:00:44,000 --> 00:00:47,000
jak gdyby to była najbardziej naturalna rzecz na świecie,

17
00:00:47,000 --> 00:00:49,000
zapominamy że należąc do grupy zwierząt

18
00:00:49,000 --> 00:00:51,000
musimy jeść.

19
00:00:51,000 --> 00:00:55,000
Jesteśmy zależni od świata naturalnego

20
00:00:55,000 --> 00:00:57,000
tak samo, jak zależni byli nasi przodkowie.

21
00:00:57,000 --> 00:00:59,000
Im więcej nas przenosi się do miast,

22
00:00:59,000 --> 00:01:02,000
tym większe obszary środowiska naturalnego są

23
00:01:02,000 --> 00:01:05,000
przekształcane w takie oto niezwykłe obrazy, jak ten tuż za mną.

24
00:01:05,000 --> 00:01:08,000
Przedstawia on pola uprawne soi znajdujące się w Mata Grosso w Brazylii,

25
00:01:08,000 --> 00:01:11,000
powstałe właśnie po to by nas wyżywić.

26
00:01:11,000 --> 00:01:13,000
Są to nadzwyczajne widoki,

27
00:01:13,000 --> 00:01:15,000
choć niewielu z nas kiedykolwiek je zobaczy.

28
00:01:15,000 --> 00:01:17,000
Coraz więcej takich pól uprawnych

29
00:01:17,000 --> 00:01:19,000
służy dostarczeniu żywności nie tylko nam.

30
00:01:19,000 --> 00:01:21,000
Im więcej ludzi przenosi się do miast,

31
00:01:21,000 --> 00:01:23,000
tym więcej mięsa zostaje zjedzonego.

32
00:01:23,000 --> 00:01:26,000
W skutek czego około 1/3 rocznych światowych zbiorów zbóż

33
00:01:26,000 --> 00:01:28,000
służy wykarmieniu raczej zwierząt

34
00:01:28,000 --> 00:01:30,000
niż ludzi.

35
00:01:30,000 --> 00:01:34,000
Biorąc pod uwagę, że w tym celu potrzeba trzy razy --

36
00:01:34,000 --> 00:01:36,000
a właściwie to dziesięć razy więcej zboża --

37
00:01:36,000 --> 00:01:39,000
gdyż żywiąc ludzi, „po drodze” najpierw należy wykarmić zwierzęta,

38
00:01:39,000 --> 00:01:44,000
to musimy przyznać, że nie jest to zbyt wydajny sposób żywienia nas.

39
00:01:44,000 --> 00:01:46,000
Jest to także problem nasilający się.

40
00:01:46,000 --> 00:01:49,000
Szacuje się, że do 2050 roku podwoi się liczba

41
00:01:49,000 --> 00:01:51,000
mieszkańców miast.

42
00:01:51,000 --> 00:01:53,000
Szacuje się ponadto, że konsumpcja mięsa i nabiału

43
00:01:53,000 --> 00:01:55,000
wzrośnie dwukrotnie.

44
00:01:55,000 --> 00:02:00,000
Czyli wzrost spożycia mięsa jest proporcjonalny do procesu urbanizacji miast.

45
00:02:00,000 --> 00:02:02,000
Spowoduje to olbrzymie kłopoty.

46
00:02:02,000 --> 00:02:05,000
Oznacza sześć bilionów głodnych mięsożerców do wykarmienia

47
00:02:05,000 --> 00:02:09,000
około 2050 roku.

48
00:02:09,000 --> 00:02:11,000
To naprawdę duży problem. Postępując tak jak dotychczas

49
00:02:11,000 --> 00:02:14,000
jest mało prawdopodobne, że będziemy wstanie go rozwiązać.

50
00:02:14,000 --> 00:02:18,000
19 milionów hekterów lasów deszczowych zostaje wyciętych każdego roku

51
00:02:18,000 --> 00:02:20,000
w celu uzyskania ziemi ornej.

52
00:02:20,000 --> 00:02:23,000
Mimo że w tym samym czasie taką samą ilość

53
00:02:23,000 --> 00:02:27,000
istniejącej już ziemi uprawnej tracimy w wyniku zasolenia i erozji.

54
00:02:27,000 --> 00:02:30,000
Jesteśmy też bardzo głodni bogactw naturalnych.

55
00:02:30,000 --> 00:02:33,000
Około 10 kalorii jest potrzebnych do produkcji każdej jednej kalorii

56
00:02:33,000 --> 00:02:37,000
konsumowanego przez nas jedzenia, produkowanego w kulturze zachodniej.

57
00:02:37,000 --> 00:02:41,000
Ponadto,istnieje jedzenie którego wytworzenie jest bardzo kosztowne

58
00:02:41,000 --> 00:02:43,000
i całkowicie tego nie doceniamy.

59
00:02:43,000 --> 00:02:47,000
Aktualnie połowa żywności produkowanej w USA jest wyrzucana.

60
00:02:47,000 --> 00:02:50,000
Podsumowując, na końcu tego długiego procesu

61
00:02:50,000 --> 00:02:53,000
nie jesteśmy nawet w stanie prawidłowo utrzymać poziomu wyżywienia naszej planety.

62
00:02:53,000 --> 00:02:58,000
Wielu z nas ma problemy z otyłością,kiedy wielu innych cierpi głód.

63
00:02:58,000 --> 00:03:00,000
Wszystko to nie ma większego sensu.

64
00:03:00,000 --> 00:03:03,000
Kiedy pomyślimy że 80 % światowego handlu żywnością

65
00:03:03,000 --> 00:03:08,000
jest kontrolowane przez pięć międzynarodowych korporacji,

66
00:03:08,000 --> 00:03:10,000
to wyłania się ponury obraz.

67
00:03:10,000 --> 00:03:13,000
Im więcej ludzi przenosi się do miast, tym bardziej Świat przyjmuje zachodni styl odżywiania się.

68
00:03:13,000 --> 00:03:16,000
Jeżeli spojrzymy w przyszłość

69
00:03:16,000 --> 00:03:18,000
dostrzeżemy, że nie jest to najlepsza dieta.

70
00:03:18,000 --> 00:03:20,000
Jak do tego doszło?

71
00:03:20,000 --> 00:03:23,000
I ważniejsze, co z tym zrobić?

72
00:03:23,000 --> 00:03:27,000
Cóż, odpowiadając na pierwsze, raczej łatwe pytanie

73
00:03:27,000 --> 00:03:29,000
około 10 000 lat temu

74
00:03:29,000 --> 00:03:31,000
nastąpił początek tego procesu.

75
00:03:31,000 --> 00:03:33,000
Miało to miejsce w kulturze starożytnego Bliskiego Wschodu,

76
00:03:33,000 --> 00:03:35,000
znanego pod nazwą Żyzny Półksiężyc.

77
00:03:35,000 --> 00:03:37,000
Jak widać, był to pas ziemi w kształcie półksiężyca,

78
00:03:37,000 --> 00:03:39,000
o wysokiej żyzności gleby.

79
00:03:39,000 --> 00:03:42,000
To właśnie tutaj, około 10 000 lat temu

80
00:03:42,000 --> 00:03:44,000
dwa nadzwyczajne procesy

81
00:03:44,000 --> 00:03:47,000
jak rozwój rolnictwa i miast, rozpoczęły się

82
00:03:47,000 --> 00:03:50,000
gwałtownie w tym samym miejscu i czasie.

83
00:03:50,000 --> 00:03:52,000
To nie przypadek,

84
00:03:52,000 --> 00:03:56,000
że rozwój rolnictwa i urbanizacja miast są ze soba powiazane. Potrzebują siebie nawzajem.

85
00:03:56,000 --> 00:03:58,000
Odkrycie ziarna zbożowego

86
00:03:58,000 --> 00:04:01,000
przez naszych starożytnych przodków, po raz pierwszy

87
00:04:01,000 --> 00:04:04,000
umożliwiło produkcję surowców, wystarczająco dużą

88
00:04:04,000 --> 00:04:08,000
i trwałą by wykarmić ludność zamieszkałą w stałych osadach.

89
00:04:08,000 --> 00:04:10,000
A kiedy przyjrzymy się tym osadom,

90
00:04:10,000 --> 00:04:12,000
zobaczymy że miały one zwarty charakter zabudowy.

91
00:04:12,000 --> 00:04:14,000
Były otoczone przez urodzajne ziemie rolne

92
00:04:14,000 --> 00:04:17,000
i zdominowane przez olbrzymie kompleksy świątynne

93
00:04:17,000 --> 00:04:19,000
jak ta w Ur.

94
00:04:19,000 --> 00:04:21,000
Świątynie były skutecznie działającymi,

95
00:04:21,000 --> 00:04:24,000
duchowymi oraz scentralizowanymi ośrodkami dystrybucji żywności.

96
00:04:24,000 --> 00:04:27,000
Były to ośrodki świątynne organizujące żniwa

97
00:04:27,000 --> 00:04:29,000
oraz gromadzące zboża. Zebrane zboża ofiarowano bogom,

98
00:04:29,000 --> 00:04:33,000
a że bogowie zbóż nie jedli, ponownie wracały one do ludzi.

99
00:04:33,000 --> 00:04:35,000
Jak widzicie,

100
00:04:35,000 --> 00:04:37,000
życie duchowe i fizyczne tych miast

101
00:04:37,000 --> 00:04:40,000
było całkowicie zdominowane przez zboża, ich zbiory

102
00:04:40,000 --> 00:04:43,000
ich zbiory i magazynowanie.

103
00:04:43,000 --> 00:04:46,000
Faktem jest, że tak właśnie funkcjonowało każde starożytne miasto.

104
00:04:46,000 --> 00:04:48,000
Oczywiście nie każde z nich było takie małe.

105
00:04:48,000 --> 00:04:51,000
Np. słynny Rzym ze swoim milionem mieszkańców

106
00:04:51,000 --> 00:04:53,000
w pierwszym wieku naszej ery.

107
00:04:53,000 --> 00:04:57,000
W jaki sposób żywność trafia do miasta tej wielkości?

108
00:04:57,000 --> 00:05:00,000
Odpowiedzią jest coś co nazywam starożytnymi „żywnościokilometrami.”

109
00:05:00,000 --> 00:05:03,000
Mówiąc krótko, Rzym miał dostęp do morza,

110
00:05:03,000 --> 00:05:06,000
co umożliwiało import żywności z najbardziej odległych zakątków.

111
00:05:06,000 --> 00:05:09,000
Był to jedyny, możliwy sposób transportu żywności w starożytnym świecie,

112
00:05:09,000 --> 00:05:12,000
ze względu na utrudniony transport drogami lądową.

113
00:05:12,000 --> 00:05:14,000
Drogi były w fatalnym stanie,

114
00:05:14,000 --> 00:05:16,000
a żywność bardzo szybko ulegała zepsuciu.

115
00:05:16,000 --> 00:05:18,000
Z też tego powodu, Rzymianie toczyli wojny

116
00:05:18,000 --> 00:05:21,000
o takie miejsca jak Kartagina i Egipt,

117
00:05:21,000 --> 00:05:23,000
by mieć dostęp do ich rezerw zbóż.

118
00:05:23,000 --> 00:05:26,000
Faktem jest, że ekspansja imperium Rzymskiego

119
00:05:26,000 --> 00:05:29,000
była swego rodzaju długą,

120
00:05:29,000 --> 00:05:31,000
zmilitaryzowaną wyprawą na zakupy, naprawdę.

121
00:05:31,000 --> 00:05:33,000
(Śmiech)

122
00:05:33,000 --> 00:05:35,000
W gruncie rzeczy uwielbiam tę ciekawostkę i muszę o niej wspomnieć:

123
00:05:35,000 --> 00:05:38,000
Rzym [importował ostrygi z Brytanii]

124
00:05:38,000 --> 00:05:40,000
w tamtym okresie. Uważam to za coś niesamowitego.

125
00:05:40,000 --> 00:05:43,000
Tak więc, Rzym kształtował zaplecze „żywnościowe” kraju

126
00:05:43,000 --> 00:05:45,000
poprzez apetyt jego mieszkańców.

127
00:05:45,000 --> 00:05:47,000
Interesujące jest również, co działo się

128
00:05:47,000 --> 00:05:49,000
jeszcze przed nastąpieniem epoki przemysłowej.

129
00:05:49,000 --> 00:05:52,000
Kiedy spojrzymy na mapę Londynu z XVII wieku,

130
00:05:52,000 --> 00:05:55,000
widzimy, że zboża pochodzą z terenów położonych nad Tamizą,

131
00:05:55,000 --> 00:05:57,000
ciągnących się wzdłuż dolnej części mapy.

132
00:05:57,000 --> 00:06:00,000
Dlatego też targ zbożowy znajdował się w południowej części miasta,

133
00:06:00,000 --> 00:06:02,000
skąd drogi prowadziły do Cheapside.

134
00:06:02,000 --> 00:06:04,000
W Cheapside ("tania strona") znajdował się główny targ,

135
00:06:04,000 --> 00:06:06,000
również zbożowy.

136
00:06:06,000 --> 00:06:08,000
Jeżeli spojrzymy na nazwę jednej z tych ulic,

137
00:06:08,000 --> 00:06:11,000
Bread Street ("ulica chlebowa"), to od razu wiemy

138
00:06:11,000 --> 00:06:14,000
co znajdowało się na niej 300 lat temu.

139
00:06:14,000 --> 00:06:16,000
Podobnie było z targiem rybnym.

140
00:06:16,000 --> 00:06:19,000
Ryby również były transportowane drogą rzeczną. Takie same zależności.

141
00:06:19,000 --> 00:06:22,000
Oczywiście Billingsgate, które było słynnym londyńskim targowiskiem rybnym

142
00:06:22,000 --> 00:06:26,000
istniejącym tutaj do połowy lat 80-tych.

143
00:06:26,000 --> 00:06:28,000
Co jest tak niesamowite, gdy mówisz o tym miejscu.

144
00:06:28,000 --> 00:06:30,000
Wszyscy ci ludzie spacerujący

145
00:06:30,000 --> 00:06:32,000
z telefonami komórkowymi przypominającymi cegły

146
00:06:32,000 --> 00:06:35,000
i unoszący się w porcie zapach ryb.

147
00:06:35,000 --> 00:06:38,000
A oto kolejna rzecz dotycząca żywności w miastach:

148
00:06:38,000 --> 00:06:41,000
jej korzenie raz zapuszczone w mieście

149
00:06:41,000 --> 00:06:43,000
są bardzo rzadko poruszane.

150
00:06:43,000 --> 00:06:45,000
Mięso to zupełnie inna historia,

151
00:06:45,000 --> 00:06:47,000
gdyż oczywiście zwierzęta mogły samodzielnie docierać do miasta.

152
00:06:47,000 --> 00:06:49,000
Większość mięsa przeznaczonego dla mieszkańców Londynu,

153
00:06:49,000 --> 00:06:51,000
pochodziła z północno-zachodniej części kraju,

154
00:06:51,000 --> 00:06:53,000
ze Szkocji i Walii.

155
00:06:53,000 --> 00:06:56,000
Ponieważ zwierzęta były pędzone i wchodziły do miasta z północnego-zachodu,

156
00:06:56,000 --> 00:06:58,000
dlatego też Smithfield,

157
00:06:58,000 --> 00:07:01,000
popularny londyński targ mięsny był zlokalizowany właśnie tam.

158
00:07:01,000 --> 00:07:05,000
Drób pochodził z obszaru zwanego East Anglia i wędrował dalej w kierunku północno-zachodnim.

159
00:07:05,000 --> 00:07:06,000
Przedstawiając to czuję się trochę jak pogodynka.

160
00:07:06,000 --> 00:07:10,000
W każdym razie, ptaki docierały na targ,

161
00:07:10,000 --> 00:07:13,000
mając nogi zabezpieczone małymi bucikami.

162
00:07:13,000 --> 00:07:15,000
Po dotarciu do zachodniego końca

163
00:07:15,000 --> 00:07:17,000
Cheapside, zostawały sprzedawane.

164
00:07:17,000 --> 00:07:19,000
Dlatego miejsce to zostało nazwane Poultry.

165
00:07:19,000 --> 00:07:22,000
Jeżeli spojrzymy na mapę jakiegokolwiek miasta

166
00:07:22,000 --> 00:07:26,000
wybudowanego przed erą przemysłową,

167
00:07:26,000 --> 00:07:28,000
możemy prześledzić w jaki sposób żywność do tego miasta trafiała.

168
00:07:28,000 --> 00:07:31,000
Właściwie, to możemy zobaczyć w jaki sposób miasta były kształtowane przez żywność,

169
00:07:31,000 --> 00:07:34,000
np. czytając nazwy ulic, które pełniły funkcję informacyjną.

170
00:07:34,000 --> 00:07:36,000
Friday Street to miejsce,

171
00:07:36,000 --> 00:07:38,000
gdzie kupowano ryby w piątek.

172
00:07:38,000 --> 00:07:40,000
Oczywiście inna żywność również była tam dostępna,

173
00:07:40,000 --> 00:07:43,000
ponieważ ulice miast i inne miejsca publiczne

174
00:07:43,000 --> 00:07:46,000
były jedynymi obszarami umożliwiającymi kupowanie i sprzedawanie jedzenia.

175
00:07:46,000 --> 00:07:49,000
Kiedy spojrzymy na obraz Smithfield z 1830 roku,

176
00:07:49,000 --> 00:07:52,000
zobaczymy że raczej trudno było mieszkać w takim mieście

177
00:07:52,000 --> 00:07:54,000
i nie mieć świadomości miejsca pochodzenia żywności.

178
00:07:54,000 --> 00:07:56,000
Szczególnie, kiedy jadło się niedzielny lunch,

179
00:07:56,000 --> 00:07:58,000
a dźwięki ryczącego bydła czy beczących owiec dochodziły z zewnątrz

180
00:07:58,000 --> 00:08:00,000
co najmniej trzy dni wcześniej.

181
00:08:00,000 --> 00:08:03,000
Było to jak najbardziej organiczne miasto

182
00:08:03,000 --> 00:08:06,000
będące częścią organicznego cyklu.

183
00:08:06,000 --> 00:08:09,000
Wszystko uległo zmianie 10 lat później.

184
00:08:09,000 --> 00:08:12,000
Oto obraz przedstawiający Wielką Zachodnią Kolej Żelazną w 1840 roku.

185
00:08:12,000 --> 00:08:14,000
Jak sami widzicie, pierwszymi pasażerami pociągów

186
00:08:14,000 --> 00:08:16,000
były świnie i owce.

187
00:08:16,000 --> 00:08:20,000
Od tej pory zwierzęta nie musiały już być pędzone na targ.

188
00:08:20,000 --> 00:08:22,000
Ubój zwierząt następował poza polem widzenia mieszkańców miast,

189
00:08:22,000 --> 00:08:24,000
gdzieś na odległych terenach wiejskich.

190
00:08:24,000 --> 00:08:26,000
Zwierzęta przywożono do miast koleją.

191
00:08:26,000 --> 00:08:29,000
Kolej zmieniła wszystko.

192
00:08:29,000 --> 00:08:31,000
Po raz pierwszy stało się możliwe

193
00:08:31,000 --> 00:08:32,000
powiększanie miast

194
00:08:32,000 --> 00:08:34,000
do dowolnych rozmiarów i kształtu, niezależnie od ich miejsca położenia.

195
00:08:34,000 --> 00:08:38,000
Dotychczas usytuowanie miast było ograniczone przez warunki geograficzne:

196
00:08:38,000 --> 00:08:41,000
dostarczanie żywności było uzależnione od trudnych warunków fizycznych

197
00:08:41,000 --> 00:08:45,000
A tu nagle miasta całkowicie wyzwoliły się od położenia geograficznego.

198
00:08:45,000 --> 00:08:48,000
Jak widzicie z map,

199
00:08:48,000 --> 00:08:50,000
Londyn w latach 90-tych po pojawieniu się kolei,

200
00:08:50,000 --> 00:08:54,000
z małego punkciku, który mogły wyżywić

201
00:08:54,000 --> 00:08:56,000
pędzone zwierzęta, rozrósł się do

202
00:08:56,000 --> 00:08:58,000
miasta wielkiej „rozpusty finansowej”,

203
00:08:58,000 --> 00:09:01,000
w którym zwierzęta czy też ludzi, trudno byłoby wykarmić

204
00:09:01,000 --> 00:09:04,000
czymkolwiek poruszającym się na własnych nogach.

205
00:09:04,000 --> 00:09:07,000
Oczywiście to był dopiero początek. Zaraz po pociągach pojawiły się samochody,

206
00:09:07,000 --> 00:09:11,000
a to oznacza koniec tego procesu.

207
00:09:11,000 --> 00:09:13,000
Nastapiło całkowite wyzwolenie miasta

208
00:09:13,000 --> 00:09:16,000
z powiązań z przyrodą.

209
00:09:16,000 --> 00:09:19,000
Ale jest to miasto pozbawione zapachu,

210
00:09:19,000 --> 00:09:21,000
bałaganu, w pewnym sensie pozbawione też ludzi.

211
00:09:21,000 --> 00:09:24,000
Bo któż chciałby spacerować w takim otoczeniu.

212
00:09:24,000 --> 00:09:27,000
Aby kupić jedzenie, ludzie korzystając z samochodów

213
00:09:27,000 --> 00:09:30,000
jechali do znajdującego się gdzieś na przedmieściach sklepu,

214
00:09:30,000 --> 00:09:32,000
wracali z zakupami na cały tydzień,

215
00:09:32,000 --> 00:09:34,000
zastanawiając się co z taką ilością produktów potem zrobić.

216
00:09:34,000 --> 00:09:37,000
Od tego czasu nasze relacje

217
00:09:37,000 --> 00:09:40,000
z żywnością i miastami uległy całkowitej zmianie.

218
00:09:40,000 --> 00:09:43,000
Tutaj mamy żywność -- która była centralnym punktem,

219
00:09:43,000 --> 00:09:46,000
głównym ośrodkiem skupiający społeczność miejską -- na przedmieściach.

220
00:09:46,000 --> 00:09:48,000
Kupowanie i sprzedawanie żywności było społecznym wydarzeniem.

221
00:09:48,000 --> 00:09:50,000
Dzisiaj jest dokładnie odwrotnie.

222
00:09:50,000 --> 00:09:52,000
Kiedyś ludzie gotowali posiłki; dzisiaj po prostu dodają trochę wody

223
00:09:52,000 --> 00:09:57,000
lub jajka by upiec ciasto czy coś innego.

224
00:09:57,000 --> 00:10:01,000
Nie sprawdzamy na podstawie zapachu, czy coś nadaje się do zjedzenia.

225
00:10:01,000 --> 00:10:04,000
Czytamy jedynie etykietki na odwrocie.

226
00:10:04,000 --> 00:10:07,000
Nie szanujemy jedzenia, nie wierzymy w jego wartość.

227
00:10:07,000 --> 00:10:09,000
Raczej boimy się go,

228
00:10:09,000 --> 00:10:13,000
a zamiast szanować wyrzucamy do śmietnika.

229
00:10:13,000 --> 00:10:16,000
Największą ironią współczesnych systemów żywnościowych jest to,

230
00:10:16,000 --> 00:10:18,000
że rzeczy które obiecują zrobić łatwiejszymi

231
00:10:18,000 --> 00:10:20,000
tak naprawdę stają się trudniejsze.

232
00:10:20,000 --> 00:10:24,000
By móc wybudować miasta w dowolnym miejscu,

233
00:10:24,000 --> 00:10:28,000
odchodzimy od najważniejszych relacji

234
00:10:28,000 --> 00:10:31,000
jakie mamy z przyrodą.

235
00:10:31,000 --> 00:10:34,000
Jesteśmy całkowicie uzależni od systemów, które tylko dostarczają

236
00:10:34,000 --> 00:10:36,000
i który jak widzimy są niewystarczające.

237
00:10:36,000 --> 00:10:39,000
W jaki sposób rozwiązać powyższy problem?

238
00:10:39,000 --> 00:10:41,000
Nie jest to wcale nowe pytanie.

239
00:10:41,000 --> 00:10:45,000
Już 500 lat temu zadawał je sobie Tomasz Morus.

240
00:10:45,000 --> 00:10:48,000
Oto okładka dzieła Tomasza Morusa zatytułowanego „Utopia

241
00:10:48,000 --> 00:10:51,000
Utopia - to kraina składająca się z kilku częściowo niezależnych państw-miast,

242
00:10:51,000 --> 00:10:53,000
czyż nie brzmi to znajomo,

243
00:10:53,000 --> 00:10:56,000
położonych blisko siebie, których mieszkańcy uprawiali ziemię,

244
00:10:56,000 --> 00:10:58,000
sadzili warzywa w przydomowych ogródkach,

245
00:10:58,000 --> 00:11:00,000
jedli wspólnie posiłki itp.

246
00:11:00,000 --> 00:11:02,000
Możecie się sprzeczać,

247
00:11:02,000 --> 00:11:05,000
czy żywność to główny wątek w Utopi,

248
00:11:05,000 --> 00:11:08,000
jeżeli nawet Tomasz Morus nie określił tego jednoznacznie.

249
00:11:08,000 --> 00:11:11,000
A oto kolejna bardzo popularna wizja

250
00:11:11,000 --> 00:11:13,000
autorstwa Ebenzera Howarda przedstawiona w książce „Miasta ogrody jutra”.

251
00:11:13,000 --> 00:11:16,000
Pomysł taki sam. Kilka częściowo niezależnych państw-miast.

252
00:11:16,000 --> 00:11:20,000
Małe punkciki miejskich metropolii otoczone żyznymi terenami,

253
00:11:20,000 --> 00:11:22,000
połączone linią kolejową.

254
00:11:22,000 --> 00:11:24,000
I znowu, można by powiedzieć, że zapewnienie żywności

255
00:11:24,000 --> 00:11:27,000
stanowi istotę wizji Howarda.

256
00:11:27,000 --> 00:11:29,000
Miasta te zostały nawet wybudowane,

257
00:11:29,000 --> 00:11:31,000
chociaż niewiele miały wspólnego z ideą Howarda.

258
00:11:31,000 --> 00:11:34,000
I to jest właśnie problem z utopijnymi ideami,

259
00:11:34,000 --> 00:11:36,000
że są po prostu utopijne.

260
00:11:36,000 --> 00:11:39,000
Utopia to słowo, które Tomasz Morus użył umyślnie.

261
00:11:39,000 --> 00:11:43,000
Był to swego rodzaju żart. Słowo to pochodzi z greki i jest dwuznaczne.

262
00:11:43,000 --> 00:11:45,000
Utopia oznacza dobre miejsce lub jego brak,

263
00:11:45,000 --> 00:11:49,000
Jest czymś idealnym, całkowicie wyimaginowanym. My takich miejsc mieć nie możemy.

264
00:11:49,000 --> 00:11:51,000
Ponadto uważam, że jako narzędzie koncepcyjne

265
00:11:51,000 --> 00:11:54,000
służące rozważaniu o głębokim problemie mieszkaniowym ludzi

266
00:11:54,000 --> 00:11:56,000
całkowicie nie ma racji bytu.

267
00:11:56,000 --> 00:11:59,000
Stąd też wymyśliłam alternatywę,

268
00:11:59,000 --> 00:12:02,000
którą nazwałam Sitopia. Ze starożytnej Greki

269
00:12:02,000 --> 00:12:04,000
„sitos” oznacza żywność, a „topos” miejsce.

270
00:12:04,000 --> 00:12:06,000
Wierzę, że teraz właśnie żyjemy w Sitopii.

271
00:12:06,000 --> 00:12:09,000
Żyjemy w świecie ukształtowanym przez żywność,

272
00:12:09,000 --> 00:12:12,000
i jeżeli mamy świadomość tego, możemy wykorzystać żywność jako potężne narzędzie --

273
00:12:12,000 --> 00:12:16,000
narzędzie koncepcyjne, narzędzie projektujące, po to właśnie by inaczej wykreować świat.

274
00:12:16,000 --> 00:12:21,000
Jak wyglądałaby Sitopia, gdybyśmy mogli ją zobaczyć?

275
00:12:21,000 --> 00:12:23,000
Cóż, myślę że wyglądałaby właśnie tak.

276
00:12:23,000 --> 00:12:25,000
Muszę pokazać ten slajd, głównie ze względu na minę psa.

277
00:12:25,000 --> 00:12:28,000
Mniejsza z tym, to jest -- (Śmiech)

278
00:12:28,000 --> 00:12:30,000
to jedzenie jest w centrum ludzkiego życia,

279
00:12:30,000 --> 00:12:32,000
jest punktem centralnym życia rodzinnego, po przez celebrowanie posiłków,

280
00:12:32,000 --> 00:12:34,000
znajdowanie przyjemności i czasu dla nich.

281
00:12:34,000 --> 00:12:37,000
Jest to miejsce, które żywność powinna zajmować w naszym społeczeństwie.

282
00:12:37,000 --> 00:12:42,000
Sceny takie jak ta nie będą możliwe, dopóki nie będzie takich ludzi.

283
00:12:42,000 --> 00:12:44,000
A tak na marginesie, mogą to być też mężczyźni.

284
00:12:44,000 --> 00:12:47,000
Mówię tu o ludziach, którzy myślą o żywności,

285
00:12:47,000 --> 00:12:49,000
spoglądają w przyszłość, planują,

286
00:12:49,000 --> 00:12:51,000
a patrząc na stos surowych warzyw

287
00:12:51,000 --> 00:12:53,000
umieją je rozpoznać.

288
00:12:53,000 --> 00:12:56,000
Takich właśnie ludzi potrzebujemy. Jesteśmy częścią systemu,

289
00:12:56,000 --> 00:12:59,000
a bez tego typu ludzi nie możemy mieć takich miejsc.

290
00:12:59,000 --> 00:13:02,000
A oto slajd który wybrałam celowo, ponieważ pokazuje mężczyznę kupującego warzywa,

291
00:13:02,000 --> 00:13:06,000
ale na targu sieciowym, gdzie sprzedawana jest żywność lokalna.

292
00:13:06,000 --> 00:13:08,000
Jest to dość powszechne. Świeża żywność

293
00:13:08,000 --> 00:13:10,000
jest częścią społecznego życia miasta.

294
00:13:10,000 --> 00:13:13,000
Ponieważ bez świeżej, lokalnej żywności nie można mieć takich miejsc.

295
00:13:13,000 --> 00:13:16,000
Ponadto żywność, która rośnie lokalnie jest częścią miejscowego krajobrazu,

296
00:13:16,000 --> 00:13:18,000
a nie tylko nic nie wartym towarem,

297
00:13:18,000 --> 00:13:20,000
pochodzącym z jakiejś nieznanej „dziury”.

298
00:13:20,000 --> 00:13:22,000
Obrazek przedstawiający krowy,

299
00:13:22,000 --> 00:13:24,000
czy wielkie sterty obornika.

300
00:13:24,000 --> 00:13:27,000
To właśnie łączy wszystko w jedną całość.

301
00:13:27,000 --> 00:13:29,000
A oto projekt społecznościowy,

302
00:13:29,000 --> 00:13:31,000
który odwiedziłam ostatnio w Toronto.

303
00:13:31,000 --> 00:13:33,000
Jest to szklarnia, w którym dzieci uczą się

304
00:13:33,000 --> 00:13:36,000
o żywności i gdzie hodują swoje własne roślinki.

305
00:13:36,000 --> 00:13:39,000
Ta np. nazywa się Kevin, być może

306
00:13:39,000 --> 00:13:41,000
należy do chłopca o imieniu Kelvin. Tego nie wiem.

307
00:13:41,000 --> 00:13:44,000
Tego typu projekty są bardzo ważne,

308
00:13:44,000 --> 00:13:48,000
ponieważ mają na celu ponowne połączenie nas z naturą.

309
00:13:48,000 --> 00:13:50,000
Jak dla mnie Sitopia, jest sposobem postrzegania.

310
00:13:50,000 --> 00:13:54,000
W zasadzie uznawane jest, że Sitopia

311
00:13:54,000 --> 00:13:56,000
funkcjonuje na niewielkich obszarach, praktycznie wszędzie.

312
00:13:56,000 --> 00:13:58,000
Sztuką jest połączenie tych obszarów w jedną całość,

313
00:13:58,000 --> 00:14:01,000
tak by jedzenie stało się sposobem postrzegania.

314
00:14:01,000 --> 00:14:04,000
Jeżeli to zrobimy, przestaniemy patrzeć na miasta

315
00:14:04,000 --> 00:14:07,000
jak na wielkie bezproduktywne plamy, jak ta tutaj.

316
00:14:07,000 --> 00:14:09,000
Spojrzymy na nie raczej, jak na

317
00:14:09,000 --> 00:14:12,000
część produktywnej organicznej struktury,

318
00:14:12,000 --> 00:14:14,000
której są nieodłącznym elementem,

319
00:14:14,000 --> 00:14:16,000
połączone symbiotycznie.

320
00:14:16,000 --> 00:14:18,000
Ale oczywiście, to nie tylko wspaniały obraz.

321
00:14:18,000 --> 00:14:21,000
Jeżeli pragniemy by już nie produkowano żywności w taki sposób,

322
00:14:21,000 --> 00:14:23,000
powinniśmy więcej myśleć o permakulturze.

323
00:14:23,000 --> 00:14:25,000
Dlatego też uważam, że obraz ten

324
00:14:25,000 --> 00:14:27,000
podsumowuje sposób w jaki powinniśmy myśleć.

325
00:14:27,000 --> 00:14:29,000
Jest to zupełnie nowe podejście do sposobu,

326
00:14:29,000 --> 00:14:32,000
w jaki żywność kształtuje nasze życie.

327
00:14:32,000 --> 00:14:35,000
Jest to najlepsza wizja tego, jaką znam, i pochodzi ona sprzed 650 lat.

328
00:14:35,000 --> 00:14:38,000
Jest to „Alegoria dobrych rządów” namalowana przez Ambrogio Lorenzetti.

329
00:14:38,000 --> 00:14:41,000
Przedstawia zależność pomiędzy miastem a wsią.

330
00:14:41,000 --> 00:14:44,000
Myślę, że przesłanie obrazu jest bardzo czytelne.

331
00:14:44,000 --> 00:14:46,000
Jeżeli miasto zadba o wieś,

332
00:14:46,000 --> 00:14:48,000
to wieś zadba też o miasto.

333
00:14:48,000 --> 00:14:50,000
Chciałabym się was zapytać

334
00:14:50,000 --> 00:14:53,000
co namalowałby Lorenzetti

335
00:14:53,000 --> 00:14:55,000
gdyby ten obraz powstał w naszych czasach.

336
00:14:55,000 --> 00:14:58,000
Jak wyglądałaby alegoria dobrych rządów dzisiaj?

337
00:14:58,000 --> 00:15:00,000
Myślę, że jest to nie cierpiące zwłoki pytanie.

338
00:15:00,000 --> 00:15:02,000
Pytanie które musimy zadać

339
00:15:02,000 --> 00:15:04,000
i na które musimy odpowiedzieć.

340
00:15:04,000 --> 00:15:07,000
Mamy świadomość tego, że jesteśmy tym co jemy.

341
00:15:07,000 --> 00:15:09,000
Musimy sobie uświadomić, że świat wygląda tak jak wygląda nasza żywność.

342
00:15:09,000 --> 00:15:11,000
Jeżeli podchwycimy ten pomysł, wykorzystamy żywność

343
00:15:11,000 --> 00:15:15,000
jako naprawdę potężne narzędzie do lepszego kształtowania świata.

344
00:15:15,000 --> 00:15:17,000
Dziękuję bardzo.

345
00:15:17,000 --> 00:15:20,000
(Oklaski)