Trong kinh thánh, câu chuyện tháp Babel, toàn thể loài người chỉ nói một ngôn ngữ cho tới khi bị chia thành nhiều nhóm nhỏ không thể hiểu lẫn nhau. Chúng ta không biết liệu ngôn ngữ căn nguyên có từng tồn tại, nhưng lại biết rằng ngày nay có hàng nghìn ngôn ngữ bắt nguồn từ một vài ngôn ngữ ban đầu. Tại sao chúng lại gia tăng nhiều đến vậy? Thưở ban đầu của quá trình di cư, thế giới có rất ít người. Nhóm người có cùng ngôn ngữ và văn hoá thường chia tách thành các bộ lạc nhỏ hơn trên đường tìm kiếm các vùng đất mới và màu mỡ. Khi di cư và dọn đến những vùng đất mới, họ trở nên xa cách những người khác và phát triển theo các cách khác nhau. Hàng thế kỷ sinh tồn trong điều kiện khác nhau, thức ăn khác nhau chạm trán với những hàng xóm khác nhau biến một ngôn ngữ có chung cách phát âm và từ vựng thành những ngôn ngữ khác nhau, tiếp tục cùng với sự gia tăng và lan rộng của dân số. Như những nhà phả hệ học, các nhà ngôn ngữ cố ghép nối quá trình này bằng cách lần theo dấu vết các ngôn ngữ tới tổ tiên hay ngôn ngữ nguyên thủy của chúng. Bằng cách này, những ngôn ngữ liên quan được gộp thành một chủng loại, có thể bao gồm nhiều nhánh và nhiều phân nhóm. Bằng cách nào, ta nhận diện các ngôn ngữ có liên quan? Không thể kết luận từ các từ phát âm tương tự. Chúng thường không cùng cội nguồn hay chỉ là vay mượn trực tiếp Ngữ pháp và cú pháp là những chỉ dẫn linh động hơn, cũng như các từ vựng cơ bản, như đại từ, số từ hay tính từ, hầu như ít bị vay mượn. Bằng cách so sánh một cách hệ thống những đặc trưng các cấu trúc thông thường của sự thay đối âm thanh và tương xứng giữa các ngôn ngữ, các nhà ngôn ngữ nhận ra mối quan hệ, theo dấu các đặc thù của quá trình tiến hóa thậm chí dựng lại ngôn ngữ căn nguyên tưởng chừng đã mất dấu. Họ thậm chí có thể đưa ra các manh mối quan trọng khác, như nguồn gốc khảo cổ và lối sống của người cổ dựa vào những từ ngữ bản địa, và những từ vay mượn. Có 2 vấn đề chính khi xây dựng sơ đồ cây ngôn ngữ. Thứ nhất là không có một cách thức rõ ràng chỉ ra nơi kết thúc của nhánh dưới cùng, ngôn ngữ địa phương nào nên được xét là ngôn ngữ riêng lẻ. Hán ngữ được phân vào ngôn ngữ riêng, nhưng phát ngôn thay đổi một cách khó hiểu trong khi người nói tiếng Tây Ban Nha và Bồ Đào Nha lại có thể hiểu nhau. Ngôn ngữ đang được sử dụng không nằm gần khu vực nguyên phát, mà có xu hướng dịch chuyển dần dần, vượt qua biên giới và sự phân chia Khác biệt ngôn ngữ thường xảy ra do thay đổi quan điểm chính trị và dân tộc, hơn là do đặc trưng ngôn ngữ. Thế nên, trả lời cho: "Có bao nhiêu ngôn ngữ?" lại có thể là 3000 hay 8000 phụ thuộc vào người tính toán. Vấn đề khác là có rất ít bằng chứng đối với những ngôn ngữ xếp đầu Sự phân chia hiện tại các nhóm ngôn ngữ chính thể hiện giới hạn chắc chắn mà tại đó các mối quan hệ được thành lập nghĩa là ngôn ngữ trong các nhóm khác nhau thường được cho là không liên quan tại tất cả cấp độ. Điều này có thể thay đổi. Trong khi nhiều đề nghị cho các mối quan hệ hay cấp bậc cao hơn mang tính chất suy đoán một vài được chấp nhận rộng rãi và một số khác cần được xem xét, đặc biệt, ngôn ngữ thiểu số bản địa cần được nghiên cứu một cách bao quát hơn. Cách mà ngôn ngữ xuất hiện vẫn còn mơ hồ cũng như việc liệu ngôn ngữ căn nguyên có được phổ biến rải rác thông qua sự di cư. Nhưng lần tới khi nghe tiếng nước ngoài, hãy chú ý, nó có thể không hẳn là tiếng nước ngoài như bạn nghĩ.