0:00:00.031,0:00:02.635
XVIII wiek ujrzał

0:00:02.635,0:00:04.893
coraz ciaśniejsze powiązania

0:00:04.893,0:00:06.033
Anglii i Indii,

0:00:06.033,0:00:08.783
szczególnie poprzez Kompanię Wschodnioindyjską.

0:00:08.783,0:00:09.616
Jako ich część,

0:00:09.616,0:00:11.381
zachodni uczeni zaczynają

0:00:11.381,0:00:14.597
na poważnie studiować sanskryt i Wedy.

0:00:14.597,0:00:16.389
W miarę, jak to robili,

0:00:16.389,0:00:18.280
Dotarli nie tylko

0:00:18.280,0:00:20.735
do korzeni sanskrytu,

0:00:20.735,0:00:23.685
lecz również wielu języków zachodu,

0:00:23.685,0:00:25.779
w tym do angielskiego.

0:00:25.779,0:00:28.822
Oto cytat z 1786 roku,

0:00:28.822,0:00:30.647
słowa angielskiego filologa,

0:00:30.647,0:00:32.331
kogoś studiującego języki pisane,

0:00:32.331,0:00:33.773
szczególnie ze źródeł historycznych,

0:00:33.773,0:00:35.287
Sir Williama Jonesa.

0:00:35.287,0:00:36.940
Napisał: "sanskryt,

0:00:36.940,0:00:40.035
nieważne - mniej czy bardziej starożytny,

0:00:40.035,0:00:41.450
ma wspaniałą strukturę.

0:00:41.450,0:00:42.539
Doskonalszy nad grekę,

0:00:42.539,0:00:44.070
bogatszy nad łacinę,

0:00:44.070,0:00:46.746
nienaganniej dopracowany niż oba,

0:00:46.746,0:00:50.368
lecz wciąż mający z nimi powiązania silniejsze,

0:00:50.368,0:00:51.849
tak w korzeniach czasowników,

0:00:51.849,0:00:52.781
jak i w formach gramatycznych,

0:00:52.781,0:00:56.462
niżby mogły być tworem przypadku..."

0:00:56.462,0:00:57.831
Podkreślę to.

0:00:57.831,0:01:00.632
"... niżby mogły być tworem przypadku".

0:01:00.632,0:01:02.418
Mówi więc, że wiele podobieństw

0:01:02.418,0:01:04.520
pomiędzy sanskrytem, łaciną i greką,

0:01:04.520,0:01:06.251
silne koligacje,

0:01:06.251,0:01:07.239
silne powiązania

0:01:07.239,0:01:09.522
nie mogły być tworem przypadku.

0:01:09.522,0:01:10.454
"... tak silne,

0:01:10.454,0:01:13.378
że żaden filolog nie mógłby przebadać tych trzech

0:01:13.378,0:01:15.476
bez wniosku, że wywodzą się

0:01:15.476,0:01:17.497
ze wspólnego źródła".

0:01:17.497,0:01:18.868
Podkreślę.

0:01:18.868,0:01:20.647
"bez wniosku, że wywodzą się

0:01:20.647,0:01:22.616
ze wspólnego źródła,

0:01:22.616,0:01:24.355
który być może już nie istnieje;

0:01:24.355,0:01:27.954
podobne rozumowanie, choć nie tak uderzająco,

0:01:27.954,0:01:31.282
przemawia za tym, że gocki i celtycki,

0:01:31.282,0:01:33.648
choć zmieszane z odmiennymi idiomami,

0:01:33.648,0:01:35.882
dzielą pochodzenie z sanskrytem;

0:01:35.882,0:01:39.369
a staroperski może być dodany do tej rodziny".

0:01:39.369,0:01:41.774
I tak, gdy zaczeli badać Wedy

0:01:41.774,0:01:42.607
i sanskryt,

0:01:42.607,0:01:43.647
uświadomili sobie,

0:01:43.647,0:01:46.159
może wszystkie te języki są połączone.

0:01:46.159,0:01:48.377
Dzisiejsi filolodzy

0:01:48.377,0:01:51.779
wierzą w to bardzo mocno po licznych badaniach.

0:01:51.779,0:01:54.042
Na podstawie powiązań, i gramatycznych

0:01:54.042,0:01:56.807
i nawet słownictwa i samej struktury słów,

0:01:56.807,0:02:00.334
głoszą teorię o języku wyjściowym

0:02:00.334,0:02:02.626
sanskrytu, łaciny,

0:02:02.626,0:02:04.801
języków germańskich,

0:02:04.801,0:02:06.165
celtyckich i słowiańskich,

0:02:06.165,0:02:08.925
który dziś zwiemy językiem praindoeuropejskim,

0:02:08.925,0:02:10.848
który jest językiem martwym.

0:02:10.848,0:02:14.236
Uważamy, że sanskryt może być jednym ze starszych...

0:02:14.236,0:02:17.026
jest jednym z najstarszych dowodów

0:02:17.026,0:02:20.109
na język praindoeuropejski.

0:02:21.340,0:02:23.640
Sanskryt jako rzecz jasna język wyjściowy,

0:02:23.640,0:02:25.900
wyewoluował w różnych częściach Indii

0:02:25.909,0:02:29.157
w hinduski, bengalski i pendżabski.

0:02:29.157,0:02:32.291
Łacina, również język martwy,

0:02:32.291,0:02:34.521
wyewoluowała w

0:02:34.521,0:02:36.796
hiszpański, włoski, francuski.

0:02:36.796,0:02:38.090
I w angielski,

0:02:38.090,0:02:40.947
który strukturalnie uważany jest za język germański,

0:02:40.947,0:02:44.092
ale z silnym wpływem łaciny i francuskiego,

0:02:44.092,0:02:49.004
wszystkie wywodzą się z praindoeuropejskiego korzenia.

0:02:49.004,0:02:51.092
Aby dać wam posmak,

0:02:51.092,0:02:53.498
dlaczego filolodzy w to wierzą,

0:02:53.498,0:02:55.451
gdy pierwszy raz to zobaczyłem,

0:02:55.451,0:02:57.777
to wywarło piorunujące wrażenie.

0:02:57.777,0:03:00.776
Pokażę wam kilka powiązań pomiędzy sanskrytem,

0:03:00.776,0:03:01.890
posługujący się

0:03:01.890,0:03:03.940
hinduskim, bengalskim lub pendżabskim,

0:03:03.940,0:03:06.440
czy też jakimkolwiek innym północnoindyjskim językiem

0:03:06.440,0:03:08.173
dostrzeże powiązania z sanskrytem.

0:03:08.173,0:03:09.464
Lecz niezwykłe jest,

0:03:09.464,0:03:12.480
jak te słowa łączą się z łaciną

0:03:12.480,0:03:15.080
i innymi językami związanymi z łaciną.

0:03:15.080,0:03:16.289
Mówiący perskim

0:03:16.289,0:03:17.756
mogą rozpoznać niektóre,

0:03:17.756,0:03:19.148
niektóre podobieństwa

0:03:19.148,0:03:20.382
i, co najważniejsze,

0:03:20.382,0:03:21.517
nasz język,

0:03:21.517,0:03:23.513
jak łączy się z angielskim.

0:03:23.513,0:03:27.440
A to zaledwie próbka słów z sanskrytu,

0:03:27.440,0:03:29.516
które wyjątkowo przypominają

0:03:29.516,0:03:32.241
słowa angielskie i czasami łacińskie (i polskie).

0:03:32.241,0:03:33.433
Właściwie to często łacińskie.

0:03:33.433,0:03:35.333
To ja dałem tylko kilka przykładów łacińskich.

0:03:35.333,0:03:37.891
Z sanskrytu "mart",

0:03:37.900,0:03:39.280
po angielsku to "mother"

0:03:39.280,0:03:41.740
w łacinie "mater", po polsku "mać" - matka.

0:03:41.740,0:03:43.880
W angielskim z łaciny

0:03:43.887,0:03:46.539
mamy słowa "maternity" i "maternal",

0:03:46.539,0:03:49.546
wszystkie odnoszą się do tej samej idei macierzyństwa.

0:03:49.546,0:03:51.072
I ten ogólny trend,

0:03:51.072,0:03:53.712
zgłoska t w mart lub mater

0:03:53.712,0:03:56.324
zaczyna brzmieć jak zgłoska th w angielskim

0:03:56.324,0:03:57.281
i językach germańskich

0:03:57.281,0:03:59.340
jest bardzo powszechny.

0:03:59.340,0:04:01.645
Z sanskrytu mamy pitr,

0:04:01.645,0:04:04.720
w łacinie pater, po polsku tata.

0:04:04.720,0:04:06.780
z łaciny w dzisiejszym angielskim

0:04:06.782,0:04:09.753
mamy "paternity" lub "paternal".

0:04:09.753,0:04:11.951
Ale w językach germańskich

0:04:11.951,0:04:14.314
ponownie zgłoska t

0:04:14.314,0:04:16.055
staje się bardziej jak th.

0:04:16.055,0:04:18.748
Oprócz tego widać, że z

0:04:18.748,0:04:20.569
praindoeuropejskiego,

0:04:20.569,0:04:21.402
tego teoretycznego języka,

0:04:21.402,0:04:24.599
szczególnie jeśli chodzi o pokrewne sanskrytowi,

0:04:24.599,0:04:26.816
że dźwięk wymienia się

0:04:26.816,0:04:29.730
z pa na fa, gdy idziesz do języków germańskich.

0:04:29.730,0:04:33.412
"Pithr" staje się "father'em".

0:04:33.412,0:04:34.379
Kolejne słowa.

0:04:34.379,0:04:37.870
"Na" w sanskrycie... Ci, którzy mówią

0:04:37.870,0:04:40.540
po hindusku lub bengalsku oczywiście poznają,

0:04:40.540,0:04:42.980
po angielsku to "no" (po polsku "nie").

0:04:42.980,0:04:44.498
"Gau" to wciąż

0:04:44.500,0:04:46.260
po hindusku krowa,

0:04:46.260,0:04:48.160
czyli "cow" po angielsku.

0:04:48.162,0:04:49.454
"Gau", "cow".

0:04:49.460,0:04:50.560
"Naama" - "name".

0:04:50.560,0:04:52.920
W łacinie "nomen" (PL - nazwa).

0:04:52.920,0:04:54.780
"Dwar", "door" (PL - drzwi).

0:04:54.780,0:04:56.210
Ten jest ciekawy.

0:04:56.210,0:04:57.073
Znalazłem to

0:04:57.073,0:04:59.044
dopiero teraz.

0:04:59.044,0:05:03.900
"Anamika" to "anonymous" (PL - anonimowy).

0:05:04.000,0:05:06.995
Kaal, określenie czasu w sanskrycie

0:05:06.995,0:05:09.965
i w dzisiejszych językach z niego się wywodzących,

0:05:09.965,0:05:11.365
hinduskim, bengalskim,

0:05:11.365,0:05:14.052
nawiązuje do odniesień w czasie,

0:05:14.052,0:05:15.209
jutro, wczoraj.

0:05:15.209,0:05:17.789
A w angielskim mamy "calendar" (PL - kalendarz).

0:05:17.789,0:05:20.140
"Naas" we współczesnych językach

0:05:20.140,0:05:24.140
sub-kontynentu Indyjskiego, to określenie nosa,

0:05:24.145,0:05:26.160
po angielsku "nose".

0:05:26.167,0:05:27.750
"Lok"... w angielskim

0:05:28.940,0:05:30.926
mamy prefix loc,

0:05:30.926,0:05:33.498
jak w "location" (PL- lokalizacja).

0:05:33.498,0:05:35.361
A ten jest rzecz jasna, bardzo miły,

0:05:35.361,0:05:38.437
w sanskrycie "lubh", po polsku lubość, lubować się,

0:05:38.437,0:05:41.867
po angielsku mamy "love".

0:05:41.867,0:05:43.266
To zaledwie posmak,

0:05:43.266,0:05:44.561
zachęcam do badań,

0:05:44.561,0:05:46.757
będziecie zdumieni powiązaniami

0:05:46.757,0:05:48.771
sanskrytu, angielskiego (i polskiego).

0:05:48.771,0:05:50.137
Teraz pokażę wam

0:05:50.137,0:05:51.235
coś naprawdę fajnego,

0:05:51.235,0:05:53.643
bo nie tylko powiązanie lingwistyczne,

0:05:53.643,0:05:55.087
lecz również,

0:05:55.087,0:05:57.974
powiedzmy, powiązanie duchowe.

0:05:57.974,0:05:59.724
To są imiona

0:06:00.633,0:06:04.716
bogów nieba w różnych tradycjach

0:06:05.579,0:06:09.951
W Wedach wspominali boga o imieniu

0:06:09.951,0:06:14.342
Djaus Pitr, co dosłownie znaczy...

0:06:14.342,0:06:15.352
Djaus

0:06:15.352,0:06:16.769
odnosi się do nieba.

0:06:17.847,0:06:19.715
A już mówiliśmy o pitar,

0:06:19.715,0:06:21.172
że to znaczy tata.

0:06:21.172,0:06:25.590
Czyli chodzi tu o ojca nieba.

0:06:25.590,0:06:27.421
A niektórzy z was mają gęsią skórkę,

0:06:27.421,0:06:29.516
bo widzicie, co się tu dzieje.

0:06:29.516,0:06:32.415
W grece mamy bardzo podobne słowo,

0:06:32.415,0:06:34.055
Zamiast Djaus mamy Zeus,

0:06:34.055,0:06:35.506
to bardzo podobne słowa.

0:06:35.506,0:06:36.423
Nieco inna pisownia,

0:06:36.423,0:06:38.036
ale gdy wyjdzie z ust,

0:06:38.036,0:06:39.555
brzmi podobnie.

0:06:39.555,0:06:41.369
Djaus,

0:06:41.369,0:06:42.340
Zeus.

0:06:42.340,0:06:44.117
Zamiast "Pitr" macie "Pater",

0:06:44.117,0:06:46.117
ponownie niebo,

0:06:47.685,0:06:49.352
ojciec nieba,

0:06:50.762,0:06:52.907
ojciec nieba właśnie tu.

0:06:52.907,0:06:54.315
A to kolejne piorunujące

0:06:54.315,0:06:55.148
powiązanie.

0:06:55.148,0:06:56.873
Nie było oczywiste z początku,

0:06:56.873,0:06:58.611
ale Jupiter z łaciny,

0:06:58.611,0:06:59.809
rzymski bóg,

0:06:59.809,0:07:01.414
Jupiter.

0:07:01.414,0:07:04.293
To podobne, zamiast Zeus masz Djaus,

0:07:04.293,0:07:06.933
zamiast Pater masz Pitr.

0:07:06.933,0:07:09.860
Zamiast Djaus Pitr masz Jupiter.

0:07:09.860,0:07:12.010
Djaus Pitr, Jupiter.

0:07:12.010,0:07:13.794
To bardzo podobne słowa,

0:07:13.794,0:07:15.519
nawet jeśli pisownia się różni,

0:07:15.519,0:07:17.527
to kiedy się je wypowie,

0:07:17.527,0:07:20.334
to brzmią bardzo podobnie.

0:07:20.334,0:07:23.465
I to dalszy dowód na bliskość

0:07:23.465,0:07:26.132
sanskrytu, greki

0:07:27.014,0:07:29.181
i łaciny.

0:07:29.181,0:07:32.040
Powtórzmy, mamy ojca nieba.

0:07:32.040,0:07:33.478
A to jest oczywiście obraz...

0:07:33.478,0:07:35.745
cóż, ciężko stwierdzić, Jupiter czy Zeus.

0:07:35.745,0:07:37.406
Chyba Jupiter.

0:07:37.406,0:07:39.567
Ciekawe też,

0:07:39.567,0:07:41.260
że według Wed

0:07:41.260,0:07:42.093
Djaus Pitr

0:07:43.309,0:07:45.436
to ojciec Indry.

0:07:45.436,0:07:47.485
Który jest królem bogów.

0:07:47.485,0:07:48.925
Jeden z najważniejszych,

0:07:48.925,0:07:51.190
jeśli nie najważniejszy bóg Hinduizmu.

0:07:51.190,0:07:52.675
I Indra ma,

0:07:52.675,0:07:54.326
szczególnie w Wedach,

0:07:54.326,0:07:57.275
w ogóle to mówimy głównie o bogach z Wed,

0:07:57.275,0:07:59.112
ma wiele cech,

0:07:59.112,0:08:02.537
które w tradycji greckiej i rzymskiej

0:08:02.537,0:08:05.286
utożsamiamy z Zeusem i Jupiterem.

0:08:05.286,0:08:06.892
Indra to bóg nieba,

0:08:06.892,0:08:08.175
ciska pioruny.

0:08:08.175,0:08:12.152
Dziwnie podobny do nordyckiego boga Thora.

0:08:12.152,0:08:16.367
Gdzie Nordowie to też Indo-europejczycy.

0:08:16.367,0:08:18.433
Gdzie Indra rzuca młotem

0:08:18.433,0:08:20.028
i pokonuje potwory.

0:08:20.028,0:08:22.540
W tym wszystkim bardzo podobny do Thora.

0:08:22.540,0:08:23.781
Mam nadzieję...

0:08:23.781,0:08:24.838
gdy ja to poznałem,

0:08:24.838,0:08:27.618
uświadomiłem sobie, jak powiązany jest świat,

0:08:27.618,0:08:29.734
i zacząłem dostrzegać wzory tam,

0:08:29.734,0:08:31.215
gdzie wcześniej ich nie widziałem.

0:08:31.215,0:08:35.007
I to pokazuje, jak te cywilizacje,

0:08:35.007,0:08:37.340
pozornie niepołączone,

0:08:38.420,0:08:39.511
mogły mieć

0:08:39.511,0:08:41.165
i uważamy, że

0:08:41.165,0:08:44.088
wyszły i...

0:08:44.088,0:08:46.393
wyszły z jednego miejsca.

0:08:46.393,0:08:49.524
Dzisiejszy filolodzy i historycy

0:08:49.524,0:08:51.704
uważają, że praindoeuropejski

0:08:51.704,0:08:54.547
mógł być językiem ludzi z Kaukazu.

0:08:54.547,0:08:57.828
Kaukazowie to ludzie

0:08:57.828,0:08:59.864
z tego obszaru Kaukazu,

0:08:59.864,0:09:01.028
ale nie wiemy na pewno.

0:09:01.028,0:09:03.595
Uważamy, że stamtąd wyemigrowali.

0:09:03.595,0:09:06.602
I tak plemiona germańskie osiedliły się

0:09:06.602,0:09:07.671
w północnej Europie.

0:09:07.671,0:09:09.463
Plemiona celtyckie

0:09:09.463,0:09:12.886
w północno-zachodniej europie Europie.

0:09:12.886,0:09:14.918
Można wspomnieć o Italach,

0:09:14.918,0:09:16.094
plemionach łacińskich,

0:09:16.094,0:09:18.076
plemionach greckich,

0:09:18.076,0:09:19.649
Można też wspomnieć o

0:09:19.649,0:09:22.022
o plemionach Indoariańskich,

0:09:22.022,0:09:24.298
które zasiedliły Persję

0:09:24.298,0:09:25.662
i północne Indie.

0:09:25.662,0:09:28.579
Wierzymy, że wszystkie były połączone.