18-ci əsrdə
İngilislər və Hindistanlılar arasında
əlaqə daha da güclənmişdi,
xüsusilə də Ost-Hind şirkəti ilə.
Beləcə
Qərb məktəblərində
Sanskrit və Vedas dilləri tədris olunurdu.
Buna görə də
təkcə Sanskrit dilinə deyil,
həm də
digər Qərb dillərinə də,
ingilis dili də daxil olmaqla
böyük təsir oldu.
Bu 1786-cı ildən ingilis filoloqu tərəfindən
gətirilmiş bir sitatdır,
bu şəxs xüsusi ilə yazılı dillərin tarixi ilə
bağlı
öyrənmişdir,
Villiam Cons.
O yazır ki,
Sanskrit dili nə qədər qədim olsa da,
gözəl struktura malikdir.
Yunandan daha mükəmməl,
Latından daha əlverişli və
ikisindən də zərif bir dildir,
hər ikisinə yaxından baxdıqda
feil və qrammatika formaları
təsadüfi olaraq
qurulmamışdı.
Gəlin bunun altından
xətt çəkək.
Beləliklə, o deyir ki, Snaskrit, Latın və
Yunan dillərinin çox ortaq xüsusiyyətləri var,
bir-biriləri ilə çox
əlaqəli və yaxındırlar,
buna görə də təsadüfi olaraq yaranmayıb.
Belə ki,
heç bir filoloq onların ümumi bir mənbədən
qaynaqlandığına inanmadan bu dilləri
yoxlaya bilməz.
Bunun da altından xətt çəkək.
Heç bir filoloq onların ümumi bir mənbədən
qaynaqlandığına inanmadan bu dillər
barəsində bir şey deyə bilməz,
o qədər güclü bir arqument olmasa da,
belə bir fikir var ki, onlar Qot və Kelt əsilli
dillərdir, müxtəlif mənalı sözlərin eyni
kökə mənsuz olması da bunu göstərir,
qədim Fars dili də
bunlara aid edilə bilər.
Onlar Vedası öyrənmək istədikdə
Sanksritə baxıb
bu dillərin əlaqəli olduğunu
görmüşlər.
İndi müasir filoloqlar
buna daha çox inanırlar.
Əlaqələrə və qrammatik və
söz strukturlarına, lüğətlərə gəldikdə
onlar bildirir ki,
bu dillərin, Sanskrit, Latın,
Alman və Kelt dillərinin
kökü Proto-Hind-Avropa dilinə
gedib çıxır, bu dil isə
artıq məhv olub.
Lakin biz düşünürük ki, Sanskrit dili
Proto-Hind-Avropa dilinin ən qədim
nümayəndələrindən biridir.
Sanskrit dili Hind,
Benqal, Pəncab kimi dillərin
inkişafında böyük rol oynayıb.
Latın dili halhazırda işlək dil deyil,
İspan, İtalian və Fransız dillərinin
inkişafında rol oynamışdır.
Həmçinin İngilis dilinin də, hansı ki
bu dil Alman dilinə aid edilir strukturuna görə,
lakin Latın və Fransız dillərinin böyük təsiri
olmuşdur, onlar hamısı bir kökdən gəlir.
Ümumi bir qənaətə gəlsək ki,
niyə filoloqlar buna inanır,
ilk dəfə görəndə bunu
belə düşünmüşdüm.
İndi sizə Sanskrit sözləri rasındakı
əlaqələri göstərəcəm,
Hind, Benqal və Pəncab dilində
danışanlarda da
Sanskrit ilə əlaqəni
görmək olar.
Maraqlısı isə bu sözlərin
Latın dili ilə
necə əlaqələnməsidir.
İran spikerləri
bunu
asanlıqla anlaya bilər ki,
İngilislərin danışdığı dil
bu dillə necə
əlaqələnir.
Burada bəzi İngilis və Latın
dillərindəki sözlərə bənzəyən
Sanskrit sözləri var.
Çoxu Latındır.
Bir neçəsini Latın dilində vermişəm.
Sanskrit və Latın dilində bu cür
yazılan bu sözün mənası
ana deməkdir.
Həmçinin biz bilirik ki, bu sözə
uyğun gələn digər ifadələr də
var ki, Latın dilində işlədilir.
Ümumi olaraq,
bu sözdəki t səsi
ingilis dilində a səsinə çevrilir,
Alman dillərində bunu özünüz də
görəcəksiniz.
Snaskrit və Latın dillərində
bu söz ingilis dilində atalıq mənasını
verən sözlə
əlaqəlidir.
Burada da
tha (-da) səsi
a səsinə çevrilir.
Bu halı həmçinin
Proto-Hind-Avropa dillərində də
görmək mümkündür,
xüsusilə Sanskrit dili ilə
müqayisə etsək,
a pa səsi a fa səsinə çevrilir.
-
-
Na Sanskrit dilində
təxmin etdiyiminiz kimi
yox deməkdir.
Gau Hind dilində
mənası mal-qara deməkdir,
ingilis dilində də bu söz oxşardır.
-
Naama isə ad deməkdir.
Latın dilində nomen,
dvar sözləri də var.
Çox maraqlı mövzudur.
Bunlara baxmayana qədər
bilmirdim.
Anamika Sanskrit dilində bilinməyən,
gizli mənasını verir.
Kaal isə Sanskrit dilində
vaxtı göstərir, Hind və Benqal
dillərində də
bu söz vaxt mənasını verir,
sabah, dünən.