0:00:00.000,0:00:02.635
18-ci əsrdə

0:00:02.635,0:00:04.893
İngilislər və Hindistanlılar arasında

0:00:04.893,0:00:06.033
əlaqə daha da güclənmişdi,

0:00:06.033,0:00:08.783
xüsusilə də Ost-Hind şirkəti ilə.

0:00:08.783,0:00:09.616
Beləcə

0:00:09.616,0:00:11.381
Qərb məktəblərində

0:00:11.381,0:00:14.597
Sanskrit və Vedas dilləri tədris olunurdu.

0:00:14.597,0:00:16.389
Buna görə də

0:00:16.389,0:00:18.280
təkcə Sanskrit dilinə deyil,

0:00:18.280,0:00:20.735
həm də

0:00:20.735,0:00:23.685
digər Qərb dillərinə də,[br]ingilis dili də daxil olmaqla

0:00:23.685,0:00:25.779
böyük təsir oldu.

0:00:25.779,0:00:28.822
Bu 1786-cı ildən ingilis filoloqu tərəfindən

0:00:28.822,0:00:30.647
gətirilmiş bir sitatdır,

0:00:30.647,0:00:32.331
bu şəxs xüsusi ilə yazılı dillərin tarixi ilə[br]bağlı

0:00:32.331,0:00:33.773
öyrənmişdir,

0:00:33.773,0:00:35.287
Villiam Cons.

0:00:35.287,0:00:38.015
O yazır ki,

0:00:38.015,0:00:40.035
Sanskrit dili nə qədər qədim olsa da,

0:00:40.035,0:00:41.450
gözəl struktura malikdir.

0:00:41.450,0:00:42.539
Yunandan daha mükəmməl,

0:00:42.539,0:00:44.070
Latından daha əlverişli və

0:00:44.070,0:00:46.746
ikisindən də zərif bir dildir,

0:00:46.746,0:00:50.368
hər ikisinə yaxından baxdıqda

0:00:50.368,0:00:51.849
feil və qrammatika formaları

0:00:51.849,0:00:52.781
təsadüfi olaraq

0:00:52.781,0:00:56.462
qurulmamışdı.

0:00:56.462,0:00:57.831
Gəlin bunun altından

0:00:57.831,0:01:00.632
xətt çəkək.

0:01:00.632,0:01:02.418
Beləliklə, o deyir ki, Snaskrit, Latın və

0:01:02.418,0:01:04.520
Yunan dillərinin çox ortaq xüsusiyyətləri var,

0:01:04.520,0:01:06.251
bir-biriləri ilə çox

0:01:06.251,0:01:07.239
əlaqəli və yaxındırlar,

0:01:07.239,0:01:09.522
buna görə də təsadüfi olaraq yaranmayıb.

0:01:09.522,0:01:10.454
Belə ki,

0:01:10.454,0:01:13.378
heç bir filoloq onların ümumi bir mənbədən

0:01:13.378,0:01:15.476
qaynaqlandığına inanmadan bu dilləri

0:01:15.476,0:01:17.497
yoxlaya bilməz.

0:01:17.497,0:01:18.868
Bunun da altından xətt çəkək.

0:01:18.868,0:01:20.647
Heç bir filoloq onların ümumi bir mənbədən

0:01:20.647,0:01:22.616
qaynaqlandığına inanmadan bu dillər

0:01:22.616,0:01:24.355
barəsində bir şey deyə bilməz,

0:01:24.355,0:01:27.954
o qədər güclü bir arqument olmasa da,

0:01:27.954,0:01:31.282
belə bir fikir var ki, onlar Qot və Kelt əsilli

0:01:31.282,0:01:33.648
dillərdir, müxtəlif mənalı sözlərin eyni

0:01:33.648,0:01:35.882
kökə mənsuz olması da bunu göstərir,

0:01:35.882,0:01:39.369
qədim Fars dili də[br]bunlara aid edilə bilər.

0:01:39.369,0:01:41.774
Onlar Vedası öyrənmək istədikdə

0:01:41.774,0:01:42.607
Sanksritə baxıb

0:01:42.607,0:01:43.647
bu dillərin əlaqəli olduğunu

0:01:43.647,0:01:46.159
görmüşlər.

0:01:46.159,0:01:48.377
İndi müasir filoloqlar

0:01:48.377,0:01:51.779
buna daha çox inanırlar.

0:01:51.779,0:01:54.042
Əlaqələrə və qrammatik və

0:01:54.042,0:01:56.807
söz strukturlarına, lüğətlərə gəldikdə

0:01:56.807,0:02:00.334
onlar bildirir ki,

0:02:00.334,0:02:02.626
bu dillərin, Sanskrit, Latın,

0:02:02.626,0:02:04.801
Alman və Kelt dillərinin

0:02:04.801,0:02:06.165
kökü Proto-Hind-Avropa dilinə

0:02:06.165,0:02:08.925
gedib çıxır, bu dil isə

0:02:08.925,0:02:10.848
artıq məhv olub.

0:02:10.848,0:02:14.236
Lakin biz düşünürük ki, Sanskrit dili

0:02:14.236,0:02:17.026
Proto-Hind-Avropa dilinin ən qədim

0:02:17.026,0:02:20.109
nümayəndələrindən biridir.

0:02:21.343,0:02:24.040
Sanskrit dili Hind,

0:02:24.040,0:02:25.909
Benqal, Pəncab kimi dillərin

0:02:25.909,0:02:29.157
inkişafında böyük rol oynayıb.

0:02:29.157,0:02:32.291
Latın dili halhazırda işlək dil deyil,

0:02:32.291,0:02:34.521
İspan, İtalian və Fransız dillərinin

0:02:34.521,0:02:36.796
inkişafında rol oynamışdır.

0:02:36.796,0:02:38.090
Həmçinin İngilis dilinin də, hansı ki

0:02:38.090,0:02:40.947
bu dil Alman dilinə aid edilir strukturuna görə,

0:02:40.947,0:02:44.092
lakin Latın və Fransız dillərinin böyük təsiri

0:02:44.092,0:02:49.004
olmuşdur, onlar hamısı bir kökdən gəlir.

0:02:49.004,0:02:51.092
Ümumi bir qənaətə gəlsək ki,

0:02:51.092,0:02:53.498
niyə filoloqlar buna inanır,

0:02:53.498,0:02:55.451
ilk dəfə görəndə bunu

0:02:55.451,0:02:57.777
belə düşünmüşdüm.

0:02:57.777,0:03:00.776
İndi sizə Sanskrit sözləri rasındakı[br]əlaqələri göstərəcəm,

0:03:00.776,0:03:01.890
Hind, Benqal və Pəncab dilində

0:03:01.890,0:03:04.013
danışanlarda da

0:03:04.013,0:03:06.315
Sanskrit ilə əlaqəni

0:03:06.315,0:03:08.173
görmək olar.

0:03:08.173,0:03:09.464
Maraqlısı isə bu sözlərin

0:03:09.464,0:03:12.480
Latın dili ilə

0:03:12.480,0:03:15.080
necə əlaqələnməsidir.

0:03:15.080,0:03:16.289
İran spikerləri

0:03:16.289,0:03:17.756
bunu

0:03:17.756,0:03:19.148
asanlıqla anlaya bilər ki,

0:03:19.148,0:03:20.382
İngilislərin danışdığı dil

0:03:20.382,0:03:21.517
bu dillə necə

0:03:21.517,0:03:23.513
əlaqələnir.

0:03:23.513,0:03:27.440
Burada bəzi İngilis və Latın

0:03:27.440,0:03:29.516
dillərindəki sözlərə bənzəyən

0:03:29.516,0:03:32.241
Sanskrit sözləri var.

0:03:32.241,0:03:33.433
Çoxu Latındır.

0:03:33.433,0:03:35.333
Bir neçəsini Latın dilində vermişəm.

0:03:35.333,0:03:37.891
Sanskrit və Latın dilində bu cür

0:03:37.891,0:03:39.673
yazılan bu sözün mənası

0:03:39.673,0:03:41.325
ana deməkdir.

0:03:41.325,0:03:43.887
Həmçinin biz bilirik ki, bu sözə

0:03:43.887,0:03:46.539
uyğun gələn digər ifadələr də

0:03:46.539,0:03:49.546
var ki, Latın dilində işlədilir.

0:03:49.546,0:03:51.072
Ümumi olaraq,

0:03:51.072,0:03:53.712
bu sözdəki t səsi

0:03:53.712,0:03:56.324
ingilis dilində a səsinə çevrilir,

0:03:56.324,0:03:57.281
Alman dillərində bunu özünüz də

0:03:57.281,0:03:59.340
görəcəksiniz.

0:03:59.340,0:04:01.645
Snaskrit və Latın dillərində

0:04:01.645,0:04:04.308
bu söz ingilis dilində atalıq mənasını

0:04:04.308,0:04:06.782
verən sözlə

0:04:06.782,0:04:09.753
əlaqəlidir.

0:04:09.753,0:04:11.951
Burada da

0:04:11.951,0:04:14.314
tha (-da) səsi

0:04:14.314,0:04:16.055
a səsinə çevrilir.

0:04:16.055,0:04:18.748
Bu halı həmçinin

0:04:18.748,0:04:20.569
Proto-Hind-Avropa dillərində də

0:04:20.569,0:04:21.402
görmək mümkündür,

0:04:21.402,0:04:24.599
xüsusilə Sanskrit dili ilə

0:04:24.599,0:04:26.816
müqayisə etsək,

0:04:26.816,0:04:29.730
a pa səsi a fa səsinə çevrilir.

0:04:29.730,0:04:33.412
-

0:04:33.412,0:04:34.379
-

0:04:34.379,0:04:37.870
Na Sanskrit dilində

0:04:37.870,0:04:40.663
təxmin etdiyiminiz kimi

0:04:40.663,0:04:42.980
yox deməkdir.

0:04:42.980,0:04:44.498
Gau Hind dilində

0:04:44.498,0:04:46.716
mənası mal-qara deməkdir,

0:04:46.716,0:04:48.162
ingilis dilində də bu söz oxşardır.

0:04:48.162,0:04:49.454
-

0:04:49.454,0:04:51.098
Naama isə ad deməkdir.

0:04:51.098,0:04:52.915


0:04:52.915,0:04:54.476


0:04:54.476,0:04:56.210


0:04:56.210,0:04:57.073


0:04:57.073,0:04:59.044


0:04:59.044,0:05:02.711


0:05:04.003,0:05:06.995


0:05:06.995,0:05:09.965


0:05:09.965,0:05:11.365


0:05:11.365,0:05:14.052


0:05:14.052,0:05:15.209


0:05:15.209,0:05:17.789


0:05:17.789,0:05:20.140


0:05:20.140,0:05:24.145


0:05:24.145,0:05:26.167


0:05:26.167,0:05:27.750


0:05:28.940,0:05:30.926


0:05:30.926,0:05:33.498


0:05:33.498,0:05:35.361


0:05:35.361,0:05:38.437


0:05:38.437,0:05:41.867


0:05:41.867,0:05:43.266


0:05:43.266,0:05:44.561


0:05:44.561,0:05:46.757


0:05:46.757,0:05:48.771


0:05:48.771,0:05:50.137


0:05:50.137,0:05:51.235


0:05:51.235,0:05:53.643


0:05:53.643,0:05:55.087


0:05:55.087,0:05:57.974


0:05:57.974,0:05:59.724


0:06:00.633,0:06:04.716


0:06:05.579,0:06:09.951


0:06:09.951,0:06:14.342


0:06:14.342,0:06:15.352


0:06:15.352,0:06:16.769


0:06:17.847,0:06:19.715


0:06:19.715,0:06:21.172


0:06:21.172,0:06:25.590


0:06:25.590,0:06:27.421


0:06:27.421,0:06:29.516


0:06:29.516,0:06:32.415


0:06:32.415,0:06:34.055


0:06:34.055,0:06:35.506


0:06:35.506,0:06:36.423


0:06:36.423,0:06:38.036


0:06:38.036,0:06:39.555


0:06:39.555,0:06:41.369


0:06:41.369,0:06:42.340


0:06:42.340,0:06:44.117


0:06:44.117,0:06:46.117


0:06:47.685,0:06:49.352


0:06:50.762,0:06:52.907


0:06:52.907,0:06:54.315


0:06:54.315,0:06:55.148


0:06:55.148,0:06:56.873


0:06:56.873,0:06:58.611


0:06:58.611,0:06:59.809


0:06:59.809,0:07:01.414


0:07:01.414,0:07:04.293


0:07:04.293,0:07:06.933


0:07:06.933,0:07:09.860


0:07:09.860,0:07:12.010


0:07:12.010,0:07:13.794


0:07:13.794,0:07:15.519


0:07:15.519,0:07:17.527


0:07:17.527,0:07:20.334


0:07:20.334,0:07:23.465


0:07:23.465,0:07:26.132


0:07:27.014,0:07:29.181


0:07:29.181,0:07:32.040


0:07:32.040,0:07:33.478


0:07:33.478,0:07:35.745


0:07:35.745,0:07:37.406


0:07:37.406,0:07:39.567


0:07:39.567,0:07:41.260


0:07:41.260,0:07:42.093


0:07:43.309,0:07:45.436


0:07:45.436,0:07:47.485


0:07:47.485,0:07:48.925


0:07:48.925,0:07:51.190


0:07:51.190,0:07:52.675


0:07:52.675,0:07:54.326


0:07:54.326,0:07:57.275


0:07:57.275,0:07:59.112


0:07:59.112,0:08:02.537


0:08:02.537,0:08:05.286


0:08:05.286,0:08:06.892


0:08:06.892,0:08:08.175


0:08:08.175,0:08:12.152


0:08:12.152,0:08:16.367


0:08:16.367,0:08:18.433


0:08:18.433,0:08:20.028


0:08:20.028,0:08:22.540


0:08:22.540,0:08:23.781


0:08:23.781,0:08:24.838


0:08:24.838,0:08:27.618


0:08:27.618,0:08:29.734


0:08:29.734,0:08:31.215


0:08:31.215,0:08:35.007


0:08:35.007,0:08:37.340


0:08:38.637,0:08:39.511


0:08:39.511,0:08:41.165


0:08:41.165,0:08:44.088


0:08:44.088,0:08:46.393


0:08:46.393,0:08:49.524


0:08:49.524,0:08:51.704


0:08:51.704,0:08:54.547


0:08:54.547,0:08:57.828


0:08:57.828,0:08:59.864


0:08:59.864,0:09:01.028


0:09:01.028,0:09:03.595


0:09:03.595,0:09:06.602


0:09:06.602,0:09:07.671


0:09:07.671,0:09:09.463


0:09:09.463,0:09:12.886


0:09:12.886,0:09:14.918


0:09:14.918,0:09:16.094


0:09:16.094,0:09:18.076


0:09:18.076,0:09:19.649


0:09:19.649,0:09:22.022


0:09:22.022,0:09:24.298


0:09:24.298,0:09:25.662


0:09:25.662,0:09:28.579