WEBVTT

00:00:00.490 --> 00:00:04.742
Bugün sizlere Tahlequah adında
bir orkadan söz etmek istiyorum.

00:00:05.361 --> 00:00:09.234
Tahlequah, araştırmacılar tarafından
J35 olarak da tanımlanıyor

00:00:09.258 --> 00:00:12.661
çünkü Salish Denizi'nin
J sürüsüyle yüzüyor.

00:00:12.661 --> 00:00:16.400
Buralar Brisith Columbia ve
Washington eyaleti kıyıları.

NOTE Paragraph

00:00:16.987 --> 00:00:20.151
Geçen yıl, Temmuz 2018'de

00:00:20.175 --> 00:00:24.391
17 aylık hamileydi

00:00:24.415 --> 00:00:26.406
ve araştırmacılar oldukça heyecanlıydı

00:00:26.430 --> 00:00:31.615
çünkü üç yıl boyunca burada doğan
hiçbir bebek hayatta kalamamıştı.

00:00:32.464 --> 00:00:35.431
Orkalar aynı zamanda
katil balina olarak bilinirler.

00:00:35.455 --> 00:00:39.681
Son derece sosyal
ve bir o kadar zeki canlılardır.

00:00:40.354 --> 00:00:43.834
Araştırmacılar, bu canlıların
davranışlarıyla yakından ilgilenirler

00:00:43.858 --> 00:00:46.740
çünkü orkalar sosyal çevrelerinde
huylarını, bilgilerini

00:00:46.740 --> 00:00:48.808
ve hatta sevgilerini paylaşırlar.

00:00:48.808 --> 00:00:52.044
Okyanuslarda gerçek bir
kültür alanı yaratırlar.

00:00:52.839 --> 00:00:55.401
Ancak bu sürü tehlike altında.

00:00:56.066 --> 00:01:02.273
Orkaların beslendiği Kral Somon türü
o bölgede çok azaldı ve kirlilik de arttı.

00:01:03.344 --> 00:01:08.730
Ama Tahlequah, 24 Temmuz'da
bir dişi yavru dünyaya getirdi

00:01:08.754 --> 00:01:12.259
ve bu gelişme araştırmacıları
fazlasıyla heyecanlandırdı.

00:01:12.691 --> 00:01:17.606
Ancak ne yazık ki aynı gün içinde
doğumundan kısa süre sonra bu yavru öldü.

NOTE Paragraph

00:01:19.077 --> 00:01:23.682
Sonrasında yaşananlar dünya çapında
hayvanseverleri şok etti.

00:01:23.818 --> 00:01:28.429
Tahlequah, yavrusunu
suda yok olmaya terk edemedi.

00:01:28.429 --> 00:01:31.697
Onu üstünde taşıdı
ve onunla birlikte yüzdü.

00:01:31.697 --> 00:01:35.830
Üzerinden düştüğünde dalıp onu kurtardı

00:01:35.830 --> 00:01:38.710
ve bunu yapabilmek için
çetin akıntılarla mücadele etti.

00:01:39.218 --> 00:01:43.984
Bu davranışa 17 gün boyunca devam etti


00:01:43.984 --> 00:01:47.714
ve bu sürede 1600 kilometreden
daha fazla yüzdü.

00:01:47.954 --> 00:01:51.894
Bu noktada yavrusunu sulara bıraktı.

NOTE Paragraph

00:01:52.876 --> 00:01:57.255
Bugün Tahlequah,
J sürüsüyle birilikte yüzüyor

00:01:57.279 --> 00:02:00.573
ancak yaşadığı keder beni hâlâ etkiliyor.

00:02:00.597 --> 00:02:04.176
Keder, burada kullanılacak
doğru bir tabir bence.

00:02:04.176 --> 00:02:09.486
Böyle düşünüyorum çünkü birçok hayvan
ölünün ardından yas tutuyor.

00:02:09.798 --> 00:02:12.734
Bu ölü, arkadaşları, eşleri
ya da akrabaları olabilir.

00:02:13.127 --> 00:02:16.449
Çünkü bu gözle görülebilen
davranış ipuçları

00:02:16.473 --> 00:02:19.739
bize hayvanların duygusal
durumlarıyla ilgili bir şeyler söylüyor.

00:02:20.579 --> 00:02:25.713
Son yedi yıldır hayvanların yaşadığı
keder örneklerini toplamaya çalıştım;

00:02:25.737 --> 00:02:30.615
kuşlarda, memelilerde, evcil hayvanlarda
ve vahşi hayvanlarda.

00:02:30.899 --> 00:02:33.882
Hayvanların yaşadığı kederin
gerçek olduğuna inanıyorum.

NOTE Paragraph

00:02:34.890 --> 00:02:38.256
Bunu bu şekilde söylüyorum
çünkü bilmenizi isterim ki,

00:02:38.256 --> 00:02:40.741
her bilim insanı
benimle aynı fikirde değil.

00:02:41.287 --> 00:02:46.080
Bence bunun bir nedeni
"i" ile başlayan bir kelime:

00:02:46.522 --> 00:02:48.201
insan biçimcilik.

00:02:48.201 --> 00:02:49.842
Tarihsel olarak bakarsak bu kelime

00:02:49.842 --> 00:02:52.668
hayvanların duygularını anlama
konusunda caydırıcı oldu.

00:02:53.095 --> 00:02:57.295
İnsan biçimcilik, kendi kapasitemizi
ya da duygularımızı

00:02:57.295 --> 00:03:00.099
hayvanlara yansıtmamız
anlamına geliyor.

00:03:00.634 --> 00:03:03.979
Büyük ihtimalle hepimiz
buna bir örnek verebiliriz.

00:03:04.103 --> 00:03:09.441
Mesela arkadaşımız "Kedim söylediğim
her şeyi anlıyor." diyebilir

00:03:10.305 --> 00:03:13.157
veya "Köpeğim çok tatlı.


00:03:13.157 --> 00:03:17.856
Bu sabah bahçede bir sincap kovaladı
ve oyun oynamak istediğini hemen anladım."

00:03:18.435 --> 00:03:19.981
Tamam, bu olabilir

00:03:20.744 --> 00:03:21.909
ama olmayabilir de.

00:03:21.933 --> 00:03:24.251
Bu tarz iddialara şüpheci yaklaşırım

00:03:25.202 --> 00:03:27.197
ama hayvanların kederi farklı bir şey

00:03:27.221 --> 00:03:30.087
çünkü biz burada hayvanların
aklını okumaya çalışmıyoruz.

00:03:30.111 --> 00:03:32.514
Görülebilir davranışlardan ipucu yakalayıp

00:03:32.538 --> 00:03:34.935
anlamı olan bir şeye
dönüştürmeye çalışıyoruz.

NOTE Paragraph

00:03:35.406 --> 00:03:39.219
Doğru, bilim insanları çoğu zaman
bana tepki gösterip şöyle diyorlar:

00:03:39.219 --> 00:03:41.733
"Bu hayvan sadece stresli olabilir

00:03:41.757 --> 00:03:45.914
veya rutini bozulduğu için
kafası karışmıştır."

00:03:46.935 --> 00:03:51.277
Ancak bu insan biçimcilik
konusunun yarattığı gereksiz telaş

00:03:51.301 --> 00:03:53.789
temel bir noktayı
kaçırmamıza neden oluyor.

00:03:53.789 --> 00:03:59.352
Hayvanlar birbirlerini gerçekten
önemsiyor ve hatta belki seviyorlar.

00:03:59.376 --> 00:04:04.329
Böyle olduğunda da ölüm karşısında
hayatta kalanın canı yanıyor.

00:04:05.013 --> 00:04:06.250
Şununla bir yüzleşelim:

00:04:06.274 --> 00:04:12.803
Evrimsel devamlılığı reddedersek
kendimizdeki sevgiden mahrum kalırız.

00:04:13.603 --> 00:04:16.270
Yani evet, hayvanların
yas tuttuğuna inanıyorum

00:04:16.294 --> 00:04:18.773
ve eğer bunu görebilirsek

00:04:18.773 --> 00:04:23.399
bu dünyayı hayvanlar için daha güzel
ve iyi bir yer hâline getirebiliriz.

NOTE Paragraph

00:04:24.362 --> 00:04:27.464
O yüzden bu konuyla ilgili
birkaç şey daha anlatmak istiyorum.

00:04:28.341 --> 00:04:30.559
Kenya'dan başlayacağım.

00:04:31.027 --> 00:04:33.955
Burada Eleanor adında
bir fil görüyorsunuz.

00:04:33.955 --> 00:04:38.133
Eleanor bir gün bacaklarında
yaralarla geldi ve yere yığıldı.

00:04:38.886 --> 00:04:42.163
Sol tarafta da Grace adında
başka bir dişi fil var.

00:04:42.163 --> 00:04:43.844
Grace hemen Eleanor'un yanına gitti

00:04:43.868 --> 00:04:48.131
ve hortumunu kullanarak
onu tutup kaldırmaya çalıştı.

00:04:48.131 --> 00:04:49.376
Başarılı da oldu

00:04:49.376 --> 00:04:51.494
ancak Eleanor yine düştü.

00:04:52.236 --> 00:04:55.610
Bu noktada Grace
fark edilir derecede strese girdi.

00:04:55.634 --> 00:04:58.893
ve Eleanor'un vücudunu dürtüp
sesler çıkardı.

00:04:59.906 --> 00:05:03.447
Eleanor yine düştü ve ne yazık ki öldü.

00:05:04.036 --> 00:05:08.681
Sağ tarafta gördüğünüz
başka bir aileden olan Maui.

00:05:08.681 --> 00:05:11.554
Ölümünden sonra gelip
cesedin başında bekledi.

00:05:11.554 --> 00:05:15.716
Hiç uyumadı ve hatta stresten titredi.

00:05:16.664 --> 00:05:19.167
Filleri inceleyen bilim insanları

00:05:19.167 --> 00:05:23.931
yedi gün boyunca Eleanor'u izlediler.

00:05:24.208 --> 00:05:29.734
O yedi günde beş farklı aileden filler
gelip ziyarette bulundu.

00:05:30.266 --> 00:05:32.135
Bazıları sadece merak etmişti

00:05:32.135 --> 00:05:34.397
ama diğerlerinin sergilediği davranışların

00:05:34.397 --> 00:05:37.220
yas tutmak olarak değerlendirilmesi
gerektiğine inanıyorum.

NOTE Paragraph

00:05:38.447 --> 00:05:40.252
Peki keder dışarıdan nasıl görünür?

00:05:40.870 --> 00:05:43.892
Dediğim gibi stresten titremek olabilir.

00:05:43.916 --> 00:05:45.826
Sosyal ortamlardan soyutlanmak olabilir,

00:05:45.850 --> 00:05:52.285
bir hayvanın arkadaşlarından uzaklaşıp
tek başına kalması gibi.

00:05:52.400 --> 00:05:55.141
Düzgün beslenememek
ya da uyuyamamak olabilir.

00:05:55.165 --> 00:05:58.597
Bazen de depresif bir duruş
ya da ses çıkarma olabilir.

00:05:59.321 --> 00:06:02.069
Bu, bizim gibi araştırmacılar için


00:06:02.069 --> 00:06:06.103
hayatta kalanın, ölümden önceki
ve sonraki davranışlarını karşılaştırmada

00:06:06.103 --> 00:06:07.638
oldukça faydalı olabilir

00:06:07.638 --> 00:06:11.112
çünkü bu, davranış yorumumuzun
kesinliğini artırır.

00:06:11.660 --> 00:06:17.596
Bunu, Harper ve Kohl isimli iki ördekten
bahsederek açıklayabilirim.

NOTE Paragraph

00:06:18.217 --> 00:06:19.848
Şimdi de kuşlara geçtik.

00:06:20.403 --> 00:06:25.541
Harper ve Kohl kaz ciğeri fabrikasında
büyümüş ve onlara zalimce davranılmış.

00:06:25.541 --> 00:06:28.449
Burası, kuşları zorla
beslemesiyle de bilinir.

00:06:28.971 --> 00:06:32.558
Bu, onların bedenlerine zarar verir
ve psikolojilerini bozar.

00:06:32.558 --> 00:06:37.080
Ama neyse ki New York'taki
bir barınak tarafından kurtarıldılar.

00:06:37.180 --> 00:06:41.015
Dört yıl boyunca iyileşme sürecinde
tutuldular ve hemen arkadaş oldular.

00:06:41.015 --> 00:06:44.282
Barınaktaki göle
genellikle birlikte gittiler.

00:06:45.711 --> 00:06:49.761
Daha sonra Kohl, bacaklarında
dayanılmaz ağrılar duymaya başladı

00:06:49.761 --> 00:06:53.490
ve barınak, Kohl'un insani şekilde
ötenazi olması gerektiğini anladı.

00:06:53.840 --> 00:06:55.079
Öyle de oldu.

00:06:55.341 --> 00:06:57.928
Ancak sonra barınak görevlileri
harika bir şey yaptı.

00:06:57.952 --> 00:07:01.574
Kohl'un bedenini görmesi için
Harper'ı getirdiler.

00:07:02.015 --> 00:07:05.050
İlk başta arkadaşının bedenini dürttü.

00:07:05.074 --> 00:07:08.303
Ama sonra onun bedeni üzerine yattı

00:07:08.327 --> 00:07:11.359
ve orada öylece arkadaşıyla
bir saatten fazla kaldı.

00:07:11.996 --> 00:07:16.447
Sonraki haftalarda zor zamanlar yaşadı.

00:07:16.571 --> 00:07:19.829
Daha önce Kohl ile gittiği göle gidiyor

00:07:19.829 --> 00:07:21.944
ve kendine başka arkadaş istemiyordu.

00:07:22.536 --> 00:07:25.070
İki ay içinde o da öldü.

NOTE Paragraph

00:07:26.307 --> 00:07:31.153
Her yas tutan hayvanın aynı üzücü sonu
yaşamadığını söylemekten memnunum.

00:07:31.482 --> 00:07:35.906
Geçen yaz, kızım Sarah'ı ziyaret
etmek için Boston'a gittim.

00:07:36.375 --> 00:07:37.888
Eşim Charlie ile birlikteydim.

00:07:37.888 --> 00:07:40.698
İşe biraz ara vermeye ihtiyacım vardı.

00:07:41.508 --> 00:07:44.982
Ama yine de kendime yenik düştüm
ve iş epostalarımı kontrol ettim.

00:07:44.982 --> 00:07:46.309
Nasıl olduğunu bilirsiniz.

00:07:46.309 --> 00:07:50.440
Hüzünlü bir eşek ile ilgili
eposta olduğunu gördüm.

00:07:51.093 --> 00:07:55.468
Antropolog olarak beklediğim bu değildi
ama oradaydı ve okuduğuma memnun olmuştum.

00:07:55.738 --> 00:08:00.086
Çünkü Lena adında bir eşek
başka bir çiftlik barınağına getirilmişti,

00:08:00.110 --> 00:08:02.304
Alberta, Kanada'da olana.


00:08:02.328 --> 00:08:07.512
Oradaki tek eşek olması nedeniyle
arkadaş edinmekte zorluk çekmişti.

00:08:07.864 --> 00:08:10.931
Ama zamanla, kendinden büyük
Jake isimli bir atla arkadaş olmuştu

00:08:10.931 --> 00:08:13.845
ve üç yıl boyunca
birbirlerinden ayrılmamışlardı.

00:08:14.049 --> 00:08:15.857
Ancak epostanın gelme nedeni

00:08:15.857 --> 00:08:21.322
32 yaşındaki Jake'in ağır hastalanması
ve uyutulacak olmasıydı.

00:08:21.765 --> 00:08:24.208
Yaşanan buydu.

00:08:24.748 --> 00:08:27.349
Lena burada Jake'in
mezarı üzerine duruyor.

00:08:27.399 --> 00:08:30.475
Akşamları içeri girmek
ve yemek yemek istemiyordu.

00:08:30.475 --> 00:08:32.546
Su içmek için bile
içeri girmek istemiyordu.

00:08:32.646 --> 00:08:35.811
Mezarı eşeledi, stres yüzünden anırdı

00:08:35.811 --> 00:08:37.493
ve orada öylece durdu.

00:08:38.292 --> 00:08:40.770
Biz de konuşup beyin fırtınası yaptık.

00:08:40.794 --> 00:08:43.156
Böyle bir hayvan için ne yapılır?

00:08:43.180 --> 00:08:47.715
Zamanın rolünden, insanlardan göreceği
ekstra sevgi ve nezaketten

00:08:48.255 --> 00:08:50.916
ve ona yeni bir arkadaş
kazandırmaktan bahsettik.

00:08:51.048 --> 00:08:55.773
Onun gidişatını Ördek Harper'dan
ayıran da aslında bu oldu.

00:08:55.773 --> 00:08:57.674
Çünkü yeni bir arkadaş edindi.

00:08:57.674 --> 00:09:00.824
Barınak da bize işlerin yolunda
gittiğine dair geri bildirim verdi.

NOTE Paragraph

00:09:02.052 --> 00:09:07.247
Bazen bilim insanları gözlemlerini
hormonal analizlerle destekler.

00:09:07.876 --> 00:09:10.707
Örneğin, Botswana'da bir grup bilim insanı

00:09:10.707 --> 00:09:14.816
babunlardan dışkı örneği alıp
iki farklı grubu karşılaştırmış.

00:09:15.144 --> 00:09:17.810
İlk grup, bir yırtıcı saldırısı yaşamış


00:09:17.810 --> 00:09:21.780
ve bu saldırıda kayıp vermiş
dişilerden oluşuyormuş.

00:09:21.949 --> 00:09:24.122
İkinci grup ise,
bir yırtıcı saldırısı yaşamış

00:09:24.122 --> 00:09:26.421
ancak kayıp vermemiş
dişilerden oluşuyormuş.

00:09:26.645 --> 00:09:29.394
Birinci grubun stres hormonları
çok daha yüksek çıkmış.

00:09:29.895 --> 00:09:31.097
Ancak olay şu:

00:09:31.097 --> 00:09:33.876
Bilim insanları onlara
"stresli babunlar" değil,

00:09:33.876 --> 00:09:35.863
"yaslı babunlar" demişti.

00:09:36.075 --> 00:09:39.590
Bunun nedeni bir dereceye kadar
yaptıkları gözlemlerdi.

00:09:40.114 --> 00:09:43.154
Örneğin, bu anne kız
birbirlerine çok yakındı.

00:09:43.154 --> 00:09:45.374
Sonra kız, bir aslan
tarafından öldürüldü.

00:09:46.118 --> 00:09:50.044
Anne, kendini bütün arkadaşlarından
ve hazırlık süreçlerinden soyutlayıp

00:09:50.044 --> 00:09:52.451
haftalarca tek başına kaldı.

00:09:53.298 --> 00:09:54.726
Matemini yaşadı.

00:09:54.726 --> 00:09:57.450
Sonra yavaş yavaş iyileşti.

NOTE Paragraph

00:09:59.055 --> 00:10:01.517
Elimizde yaslı babunlar var.

00:10:01.918 --> 00:10:05.728
Bilim bize bir gün yaslı arılarla
ilgili bir şey söyleyecek mi?

00:10:05.728 --> 00:10:08.791
Yas tutan kurbağalar duyacak mıyız?

00:10:09.443 --> 00:10:11.967
Sanmıyorum çünkü bunun olması için

00:10:11.967 --> 00:10:16.216
hayvanların birbirleriyle yakın ilişkide
olmaları gerektiğini düşünüyorum.

00:10:16.763 --> 00:10:21.075
Ayrıca durumun ve kişiliğin de
önemli olduğunu biliyorum.

00:10:21.329 --> 00:10:25.397
Yoldaşlarımız olan kedi ve köpeklerin
yas tuttuklarını belgeledim.

00:10:26.005 --> 00:10:27.738
Ama köpeği yas tutmuyor diye

00:10:27.738 --> 00:10:31.151
son derece rahatsız olan
bir kadınla da iletişime geçtim.

00:10:31.888 --> 00:10:37.497
Bana "Evdeki ilk köpek öldü. İkinci köpek
bu konuda umursamaz görünüyor.

00:10:37.497 --> 00:10:39.710
Onun sorunu ne?" dedi.

NOTE Paragraph

00:10:39.826 --> 00:10:41.276
(Gülüşmeler)

00:10:41.370 --> 00:10:46.650
Kadını dinledikçe fark ettim ki
bu köpek artık evdeki tek hayvan

NOTE Paragraph

00:10:46.940 --> 00:10:50.318
ve bu onun için gayet iyi bir durum.

00:10:51.079 --> 00:10:53.368
Bu yüzden durum önemli.

NOTE Paragraph

00:10:54.616 --> 00:10:58.822
Hayvanlar ne olursa olsun tam olarak
bizim gibi yas tutmayacak.

00:10:59.279 --> 00:11:01.036
Bizde insan yaratıcılığı mevcut.

00:11:01.060 --> 00:11:06.343
Biz yasımızı resimle ve dansla tutuyor
hatta yazabiliyoruz.

00:11:06.562 --> 00:11:10.835
Mekân ve zaman boyunca hiç tanımadığımız
insanların yasını da tutabiliyoruz.

00:11:11.530 --> 00:11:16.641
Bunu, Berlin'de Holokost Anıtı'nda
çok güçlü bir şekilde hissetmiştim.

00:11:17.228 --> 00:11:19.740
Hayvanlar tam olarak
bizim gibi yas tutmuyor

00:11:19.764 --> 00:11:22.516
ama bu, tuttukları yasın
gerçek olmadığı anlamına gelmez.

00:11:22.540 --> 00:11:25.657
Bu, gerçek ve acı verici

00:11:25.681 --> 00:11:28.082
ve eğer istersek bunu görebiliriz.

NOTE Paragraph

00:11:29.495 --> 00:11:31.911
Ben iki ebeveynimi de kaybettim.

00:11:31.935 --> 00:11:35.609
Çok sevdiğim bir arkadaşımı
genç yaşında AIDS yüzünden kaybettim.

00:11:36.220 --> 00:11:40.894
Sanıyorum ki burada çoğunuz
birilerini kaybettiniz

00:11:40.894 --> 00:11:48.522
Dünya üzerinde seven ve yas tutan
tek varlıklar olmadığımızı bilmekte

00:11:48.522 --> 00:11:51.213
samimi bir teselli buluyorum.

00:11:52.058 --> 00:11:53.945
Bunun önemli olduğunu düşünüyorum.

00:11:54.093 --> 00:11:56.370
Ayrıca bunu bir adım öteye taşıyıp

00:11:56.370 --> 00:11:59.328
hayvanların yas tuttuğu
gerçeğini fark etmenin

00:11:59.328 --> 00:12:03.271
daha iyi hissetmemize ve onlara daha iyi
davranmamıza yardım edeceğini düşünüyorum.

00:12:03.295 --> 00:12:05.592
Bu, Tahlequah ile gerçek oluyor

00:12:05.592 --> 00:12:10.097
çünkü ABD ve Kanada, orkalara nasıl
yardım edebileceklerini,

00:12:10.097 --> 00:12:12.461
kral somonu nasıl kurtarabileceklerini,

00:12:12.461 --> 00:12:16.738
su kirliliğinin önüne nasıl geçeceklerini
yeniden konuşmaya başladı.

00:12:16.968 --> 00:12:19.785
Eğer bu yasın gerçek olduğuna inanırsak

00:12:19.809 --> 00:12:25.109
hayvanların başka birçok duyguyu
hissetmelerinin olası olduğunu görürüz.

00:12:25.868 --> 00:12:29.784
Neşe, üzüntü ve hatta umudu görebiliriz.

00:12:30.292 --> 00:12:34.464
Eğer bunu yaparsak dünyayla ilgili
farklı düşünmeye başlarız.

00:12:34.479 --> 00:12:36.878
Örneğin orkalara bakar
ve yas tuttuklarını,

00:12:36.878 --> 00:12:39.498
hayatlarının farkında
olduklarını biliyoruz deriz.

00:12:39.498 --> 00:12:45.063
Böylece onları tema parklarındaki
küçük havuzlara hapsetmekten

00:12:45.063 --> 00:12:48.312
ve kendi eğlencemiz için
onlara gösteri yaptırmaktan vazgeçeriz.

NOTE Paragraph

00:12:48.336 --> 00:12:50.495
(Alkışlar)

NOTE Paragraph

00:12:50.519 --> 00:12:51.709
Teşekkürler.

NOTE Paragraph

00:12:52.833 --> 00:12:55.884
Fillere bakar ve yas tutuyorlar deriz.

00:12:55.908 --> 00:13:01.285
Fil dişi avının ve yasa dışı avlanmanın
önüne geçmek için çabalarımızı arttırırız.

NOTE Paragraph

00:13:01.285 --> 00:13:03.277
(Alkışlar)

NOTE Paragraph

00:13:03.277 --> 00:13:04.759
Teşekkürler.

NOTE Paragraph

00:13:04.759 --> 00:13:08.295
Yaşayan en yakın akrabalarımıza,
yani maymun ve apelere bakar

00:13:08.319 --> 00:13:11.285
ve yas tuttuklarını, yaşamlarının
farkında olduklarını biliriz.

00:13:11.285 --> 00:13:14.762
Böylece her geçen yıl son derece zararlı
biyomedikal deneyler için

00:13:14.762 --> 00:13:18.385
hapsedilmeyi hak etmediklerini biliriz.

NOTE Paragraph

00:13:19.253 --> 00:13:20.390
Biliyorsunuz

NOTE Paragraph

00:13:20.390 --> 00:13:21.808
(Alkışlar)

NOTE Paragraph

00:13:21.832 --> 00:13:25.264
Harper ve Kohl da bize bir şeyler anlattı.

00:13:25.264 --> 00:13:30.900
Yediklerimizin hayvanların hayatını
nasıl etkilediğini fark ettik sayelerinde.

00:13:31.200 --> 00:13:34.766
Bu sadece ördek ciğeri değil;
onlar sadece ördek değil.

00:13:34.790 --> 00:13:41.050
Fabrika çiftliklerindeki domuzları,
tavukları ve inekleri düşünebiliriz.

00:13:41.050 --> 00:13:44.938
Hayvan hisleri konusundaki
bilimsel araştırmalar gerçek.

00:13:45.412 --> 00:13:49.932
Bu yüzden her bitkisel gıda seçimimizde

00:13:49.956 --> 00:13:53.693
hayvanların çektiği acıları
azaltmada katkımız olur.

NOTE Paragraph

00:13:54.379 --> 00:13:57.270
(Alkışlar)

NOTE Paragraph

00:13:57.294 --> 00:14:01.929
Yani evet, hayvanların yas tuttuğu
gerçeğine inanıyorum.

00:14:01.953 --> 00:14:04.138
Hayvanların sevdiği gerçeğine inanıyorum.

00:14:04.162 --> 00:14:09.342
Bence biz insanların bu hayvanların
sahibi olmadığımızı anlama vakti geldi.

00:14:09.836 --> 00:14:11.366
Bunu gördüğümüz zaman

00:14:11.390 --> 00:14:17.354
dünyayı, hayvanlar için çok daha iyi
bir yere dönüştürme şansımız olur.

00:14:17.455 --> 00:14:22.052
Bunu yaparken kim bilir,
belki kendimizi de kurtarırız.

NOTE Paragraph

00:14:22.076 --> 00:14:23.568
Çok teşekkür ederim.

NOTE Paragraph

00:14:23.592 --> 00:14:25.193
(Alkışlar)

NOTE Paragraph

00:14:25.217 --> 00:14:26.980
Teşekkürler.
Teşekkür ederim.

00:14:27.004 --> 00:14:28.563
(Alkışlar)