1
00:00:00,490 --> 00:00:04,742
Htela bih da vam danas pričam
o orki po imenu Talekva.

2
00:00:05,361 --> 00:00:09,234
Talekva je naučnicima
takođe poznata kao J35,

3
00:00:09,258 --> 00:00:12,661
jer pliva zajedno sa jatom J
u Sališkom moru.

4
00:00:12,685 --> 00:00:16,424
To su vode koje se protežu kroz
Britansku Kolumbiju i državu Vašington.

5
00:00:16,987 --> 00:00:20,151
Prošle godine, u julu 2018,

6
00:00:20,175 --> 00:00:24,391
već je bila u poodmakloj fazi
17-mesečne trudnoće

7
00:00:24,415 --> 00:00:26,406
i naučnici su bili vrlo uzbuđeni

8
00:00:26,430 --> 00:00:31,615
jer nijedna beba nije preživela
u ovom jatu tri duge godine.

9
00:00:32,464 --> 00:00:35,431
Orke su takođe poznate i kao kitovi ubice.

10
00:00:35,455 --> 00:00:39,681
Oni su izuzetno društvena
i inteligentna bića.

11
00:00:40,354 --> 00:00:43,834
Naučnici su veoma zainteresovani
za njihovo ponašanje

12
00:00:43,858 --> 00:00:47,636
jer u okviru svojih društvenih mreža
razmenjuju navike, informacije,

13
00:00:47,660 --> 00:00:48,858
pa čak i privrženost.

14
00:00:48,882 --> 00:00:52,068
Oni stvaraju istinske kulture okeana.

15
00:00:52,839 --> 00:00:55,401
Ali ovo jato je bilo u nevolji.

16
00:00:56,066 --> 00:01:00,723
Količina kraljevskog lososa, kojeg
orke vole, znatno je opala u regionu,

17
00:01:00,747 --> 00:01:02,529
a zagađenost se povećala.

18
00:01:03,344 --> 00:01:08,730
No, 24. jula je Talekva rodila ćerku

19
00:01:08,754 --> 00:01:12,659
i naučnici su se mnogo radovali
takvom razvoju događaja.

20
00:01:12,691 --> 00:01:16,666
Nažalost, istog dana -
zapravo, ubrzo nakon porođaja -

21
00:01:16,690 --> 00:01:17,972
mladunče je uginulo.

22
00:01:19,077 --> 00:01:22,122
Sledeće što se dogodilo
naelektrisalo je ljubitelje životinja

23
00:01:22,146 --> 00:01:23,794
širom sveta,

24
00:01:23,818 --> 00:01:28,429
jer je Talekva odbila da dopusti
da njena beba sklizne u vodu.

25
00:01:28,453 --> 00:01:31,721
Držala ju je na svom telu
i plivala sa njom.

26
00:01:31,745 --> 00:01:35,878
Ako bi joj ispala,
zaronila bi i spasila je,

27
00:01:35,902 --> 00:01:39,172
a borila se protiv jakih struja pri tome.

28
00:01:39,218 --> 00:01:41,371
Nastavila je da se tako ponaša

29
00:01:41,395 --> 00:01:44,092
17 dana,

30
00:01:44,116 --> 00:01:47,494
i za to vreme je preplivala
više od 1 600 kilometara.

31
00:01:48,024 --> 00:01:51,964
U tom trenutku je pustila bebu
da sklizne u vodu.

32
00:01:52,876 --> 00:01:57,255
Danas Talekva i dalje pliva sa jatom J,

33
00:01:57,279 --> 00:02:00,573
ali njena žalost me još uvek pogađa.

34
00:02:00,597 --> 00:02:04,176
I zaista verujem da je „žalost“
prava reč koju treba koristiti.

35
00:02:04,200 --> 00:02:06,810
Verujem da je žalost prava reč
koju treba koristiti

36
00:02:06,834 --> 00:02:09,774
za brojne životinje koje oplakuju mrtve.

37
00:02:09,798 --> 00:02:13,094
One mogu biti prijatelji,
partneri ili srodnici.

38
00:02:13,127 --> 00:02:16,449
Jer ti vidljivi znaci,
te naznake u ponašanju,

39
00:02:16,473 --> 00:02:19,739
govore nam nešto
o emocionalnom stanju životinje.

40
00:02:20,589 --> 00:02:22,045
Proteklih sedam godina

41
00:02:22,069 --> 00:02:25,713
radim na beleženju primera
žalosti kod životinja -

42
00:02:25,737 --> 00:02:27,875
kod ptica, sisara,

43
00:02:27,899 --> 00:02:30,875
kod pripitomljenih i divljih životinja -

44
00:02:30,899 --> 00:02:33,882
i verujem da je njihova žalost stvarna.

45
00:02:34,890 --> 00:02:36,423
Kažem to tako

46
00:02:36,447 --> 00:02:38,296
jer moram unapred da vam priznam

47
00:02:38,316 --> 00:02:40,611
da se ne slažu svi naučnici sa mnom.

48
00:02:41,287 --> 00:02:43,440
Deo razloga je, rekla bih,

49
00:02:43,464 --> 00:02:46,095
nešto što ja zovem „reč na a“.

50
00:02:46,592 --> 00:02:48,351
Reč na a je antropomorfizam,

51
00:02:48,375 --> 00:02:50,376
i to je oduvek
u velikoj meri bila prepreka

52
00:02:50,400 --> 00:02:52,992
za prepoznavanje emocija kod životinja.

53
00:02:53,035 --> 00:02:57,295
Dakle, antropomorfizam
je kada na druge životinje projektujemo

54
00:02:57,319 --> 00:03:00,123
naše sposobnosti ili naše emocije.

55
00:03:00,634 --> 00:03:04,169
Verovatno se svi možemo
setiti primera ovoga.

56
00:03:04,193 --> 00:03:06,541
Recimo da imamo prijatelja koji nam kaže:

57
00:03:06,565 --> 00:03:09,748
„Moja mačka razume sve što kažem.“

58
00:03:10,355 --> 00:03:13,171
Ili: „Moj pas je tako sladak.

59
00:03:13,195 --> 00:03:16,133
Jutros je trčao po dvorištu
prema veverici,

60
00:03:16,157 --> 00:03:17,856
i znam da samo hoće da se igra.“

61
00:03:18,435 --> 00:03:19,981
Pa, možda.

62
00:03:20,744 --> 00:03:21,909
Ili možda ne.

63
00:03:21,933 --> 00:03:24,251
Skeptična sam u vezi sa takvim tvrdnjama.

64
00:03:25,202 --> 00:03:27,197
Ali žalost je kod životinja drugačija,

65
00:03:27,221 --> 00:03:30,087
jer ne pokušavamo
da čitamo misli životinja.

66
00:03:30,111 --> 00:03:32,514
Gledamo vidljive znakove ponašanja

67
00:03:32,538 --> 00:03:35,385
i pokušavamo da ih protumačimo
dajući im neki smisao.

68
00:03:35,406 --> 00:03:39,119
Istina, naučnici
mi često protivreče i kažu:

69
00:03:39,149 --> 00:03:41,737
„Vidi, životinja je možda pod stresom,

70
00:03:41,757 --> 00:03:43,268
ili je možda samo zbunjena

71
00:03:43,308 --> 00:03:46,202
jer joj je poremećena rutina.“

72
00:03:46,935 --> 00:03:51,277
Ali mislim da ova preterana briga
zbog antropomorfizma

73
00:03:51,301 --> 00:03:53,804
previđa suštinsku stvar.

74
00:03:53,828 --> 00:03:57,635
A to je da životinje mogu
izuzetno brinuti jedna za drugu,

75
00:03:57,659 --> 00:03:59,352
možda se čak i voleti.

76
00:03:59,376 --> 00:04:00,739
A kada je to slučaj,

77
00:04:00,763 --> 00:04:04,296
smrt može probosti srce preživelog.

78
00:04:05,013 --> 00:04:06,250
Priznajmo:

79
00:04:06,274 --> 00:04:09,083
ako poričemo evolutivni kontinuitet,

80
00:04:09,107 --> 00:04:12,827
propuštamo da prihvatimo deo samih sebe.

81
00:04:13,603 --> 00:04:16,270
Dakle, da, verujem da je žalost
kod životinja stvarna

82
00:04:16,294 --> 00:04:18,773
i takođe mislim da, ako je prepoznamo,

83
00:04:18,797 --> 00:04:21,443
možemo učiniti svet
boljim mestom za životinje,

84
00:04:21,467 --> 00:04:23,630
prijatnijim prema životinjama.

85
00:04:24,362 --> 00:04:27,464
Da vam kažem nešto više
o žalosti kod životinja.

86
00:04:28,341 --> 00:04:30,559
Počeću u Keniji.

87
00:04:31,027 --> 00:04:33,955
Vidite ovde slonicu po imenu Elenor

88
00:04:33,979 --> 00:04:36,957
koja se jednog dana pojavila
sa modricama po nogama

89
00:04:36,981 --> 00:04:38,862
i srušila se.

90
00:04:38,886 --> 00:04:40,083
Vidite na levoj strani

91
00:04:40,107 --> 00:04:43,844
da joj je odmah prišla
druga ženka po imenu Grejs

92
00:04:43,868 --> 00:04:46,371
i poduprla je pomoću svoje surle,

93
00:04:46,395 --> 00:04:48,183
u pokušaju da je podigne na noge.

94
00:04:48,207 --> 00:04:49,402
I uspela je,

95
00:04:49,426 --> 00:04:51,684
ali se Elenor onda ponovo srušila.

96
00:04:52,236 --> 00:04:55,610
U ovom trenutku je Grejs
postala vidno uznemirena,

97
00:04:55,634 --> 00:04:58,893
gurala je telo i proizvodila zvuke.

98
00:04:59,906 --> 00:05:01,297
Elenor se ponovo srušila,

99
00:05:01,321 --> 00:05:04,013
i nažalost, uginula je.

100
00:05:04,036 --> 00:05:08,681
Ono što vidite na desnoj strani je ženka
iz druge porodice po imenu Maui

101
00:05:08,705 --> 00:05:11,578
koja je došla nakon što je uginula
i ostala je uz telo.

102
00:05:11,602 --> 00:05:15,014
Tu je držala bdenje,
a čak se i ljuljala od bola

103
00:05:15,038 --> 00:05:16,640
nad telom.

104
00:05:16,664 --> 00:05:19,167
Naučnici koji su posmatrali slonove

105
00:05:19,191 --> 00:05:22,655
pomno su gledali Elenorino telo

106
00:05:22,679 --> 00:05:24,284
sedam dana.

107
00:05:24,308 --> 00:05:25,794
Tokom tih sedam dana,

108
00:05:25,818 --> 00:05:27,869
došla je parada slonova

109
00:05:27,893 --> 00:05:30,243
iz pet različitih porodica.

110
00:05:30,266 --> 00:05:32,135
Neki su samo bili radoznali,

111
00:05:32,135 --> 00:05:33,757
ali drugi su ispoljavali ponašanja

112
00:05:33,781 --> 00:05:37,220
za koje zaista smatram
da se mogu svrstati kao žalost.

113
00:05:38,447 --> 00:05:40,252
Kako žalost izgleda?

114
00:05:40,870 --> 00:05:43,892
To može biti ljuljanje,
kao što rekoh, od tuge.

115
00:05:43,916 --> 00:05:45,826
Može biti i društveno povlačenje,

116
00:05:45,850 --> 00:05:49,895
kada se životinja
samo udalji od prijatelja

117
00:05:49,919 --> 00:05:52,506
i ostane nasamo,

118
00:05:52,530 --> 00:05:55,141
ili ne može da jede i spava kako treba,

119
00:05:55,165 --> 00:05:58,597
a ponekad i depresivno držanje
ili oglašavanje.

120
00:05:59,311 --> 00:06:02,205
Za nas koji izučavamo ovo
može biti veoma korisno

121
00:06:02,229 --> 00:06:05,107
da uporedimo ponašanje preživelog

122
00:06:05,127 --> 00:06:07,828
pre smrti i nakon smrti,

123
00:06:07,852 --> 00:06:11,166
jer to poboljšava tačnost naših tumačenja.

124
00:06:11,722 --> 00:06:13,126
To vam mogu objasniti

125
00:06:13,150 --> 00:06:17,596
kroz priču o dvema patkama
po imenu Harper i Kol.

126
00:06:18,217 --> 00:06:19,848
Dakle, sad smo prešli na ptice.

127
00:06:20,403 --> 00:06:23,621
Harper i Kol su uzgajani
u uzgajivačnici za "foa gra"

128
00:06:23,645 --> 00:06:25,586
i prema njima je okrutno postupano.

129
00:06:25,610 --> 00:06:28,948
"Foa gra" podrazumeva
prisilno hranjenje ptica.

130
00:06:28,971 --> 00:06:32,638
Tako da je to škodilo njihovom telu,
a ni njihov duh nije bio u dobrom stanju.

131
00:06:32,662 --> 00:06:37,324
Ali, na sreću, spašeni su
na farmerskom utočištu u Njujorku.

132
00:06:37,348 --> 00:06:41,063
Tokom četiri godine su se stabilizovali
i brzo sklopili prijateljstvo.

133
00:06:41,087 --> 00:06:44,574
Često su odlazili
do malog jezera na imanju.

134
00:06:45,711 --> 00:06:49,761
Zatim je Kol počeo da dobija
vrlo uporne bolove u nogama

135
00:06:49,785 --> 00:06:53,864
i utočištu je postalo jasno da nad njim
mora biti izvršena humana eutanazija,

136
00:06:53,888 --> 00:06:55,317
i to su i uradili.

137
00:06:55,341 --> 00:06:57,928
Ali onda su radnici u utočištu
učinili sjajnu stvar,

138
00:06:57,952 --> 00:07:01,714
jer su doveli Harpera da vidi telo.

139
00:07:02,015 --> 00:07:05,050
Harper je u početku
gurao telo svog prijatelja,

140
00:07:05,074 --> 00:07:08,303
ali onda je legao preko njega

141
00:07:08,327 --> 00:07:11,359
i ostao tu sa svojim drugom
više od jednog sata.

142
00:07:11,996 --> 00:07:14,937
U nedeljama koje su usledile,

143
00:07:14,961 --> 00:07:16,657
bilo mu je teško.

144
00:07:16,681 --> 00:07:19,829
Vratio bi se na to isto jezero
gde je odlazio sa Kolom

145
00:07:19,853 --> 00:07:21,968
i nije želeo druge prijatelje.

146
00:07:22,536 --> 00:07:25,070
U roku od dva meseca je i on uginuo.

147
00:07:26,307 --> 00:07:27,613
Sa zadovoljstvom mogu reći

148
00:07:27,637 --> 00:07:31,458
da nemaju sve ožalošćene životinje
ovako tužan kraj.

149
00:07:31,482 --> 00:07:36,226
Prošlog leta sam letela u Boston
da bih posetila svoju odraslu ćerku Saru.

150
00:07:36,255 --> 00:07:38,018
Bila sam sa svojim suprugom Čarlijem.

151
00:07:38,058 --> 00:07:40,722
Zaista mi je bio potreban odmor od posla.

152
00:07:41,508 --> 00:07:44,982
Ali sam podlegla
i proverila poslovni imejl.

153
00:07:45,006 --> 00:07:46,163
Znate kako to ide.

154
00:07:46,187 --> 00:07:50,863
I tu je bila prepiska
o potištenom magarcu.

155
00:07:50,883 --> 00:07:53,742
Za mene, kao antropologa,
to nije bilo ono što sam očekivala,

156
00:07:53,742 --> 00:07:56,150
ali tu se našlo, i drago mi je
da sam to pročitala.

157
00:07:56,190 --> 00:08:00,086
Zato što je magarica po imenu Lina
otišla u drugo farmersko utočište

158
00:08:00,110 --> 00:08:02,304
u Alberti u Kanadi,

159
00:08:02,328 --> 00:08:04,372
kao jedini magarac tamo,

160
00:08:05,150 --> 00:08:07,840
i zbog toga je imala problema
da nađe prijatelje.

161
00:08:07,864 --> 00:08:10,821
Ali na kraju se sprijateljila
sa starijim konjem po imenu Džejk

162
00:08:10,821 --> 00:08:14,085
i tri godine su bili nerazdvojni.

163
00:08:14,109 --> 00:08:17,983
Povod za imejl je nastao
kada se konj Džejk, star 32 godine,

164
00:08:18,007 --> 00:08:21,742
ozbiljno razboleo
i morali su da ga uspavaju,

165
00:08:21,765 --> 00:08:24,828
pa se ovo dogodilo.

166
00:08:24,852 --> 00:08:27,423
Ovo je Lina koja stoji na Džejkovom grobu.

167
00:08:27,447 --> 00:08:30,387
Nije htela da uđe unutra noću.
Nije htela da dođe po hranu.

168
00:08:30,417 --> 00:08:32,516
Nije htela da dođe po vodu.

169
00:08:32,546 --> 00:08:35,811
Kopala je po grobu, njakala u bolu,

170
00:08:35,835 --> 00:08:37,517
i tako je tu stajala.

171
00:08:38,292 --> 00:08:40,770
Tako smo razgovarali i iznosili ideje.

172
00:08:40,794 --> 00:08:43,156
Kako pomoći ovakvoj životinji?

173
00:08:43,180 --> 00:08:45,495
Pričali smo o ulozi vremena,

174
00:08:45,519 --> 00:08:48,186
dodatne ljubavi i dobrote ljudi,

175
00:08:48,210 --> 00:08:51,024
kao i o podsticanju
da nađe novog prijatelja.

176
00:08:51,048 --> 00:08:55,773
Tu se njena putanja
razlikuje od patka Harpera,

177
00:08:55,797 --> 00:08:57,698
jer ona jeste našla novog druga

178
00:08:57,722 --> 00:09:00,982
i radnici iz utočišta su nam pisali
i rekli da se sve dobro završilo.

179
00:09:02,052 --> 00:09:05,477
Ponekad naučnici dopunjuju posmatranje

180
00:09:05,501 --> 00:09:07,381
hormonskom analizom.

181
00:09:07,976 --> 00:09:10,807
Postoji primer grupe naučnika u Bocvani

182
00:09:10,831 --> 00:09:15,380
koji su uzimali fekalne uzorke pavijana
i upoređivali dve različite grupe.

183
00:09:15,404 --> 00:09:19,512
Prva grupa su bile ženke
koje su prisustvovale napadu predatora

184
00:09:19,536 --> 00:09:22,025
i koje su izgubile nekoga u tom napadu,

185
00:09:22,049 --> 00:09:24,908
a druga grupa su bile ženke
koje su prisustvovale napadu,

186
00:09:24,932 --> 00:09:26,721
ali nisu nikoga izgubile.

187
00:09:26,745 --> 00:09:29,874
Hormoni stresa su bili
značajno povišeni u prvoj grupi.

188
00:09:29,895 --> 00:09:31,137
Ali evo u čemu je stvar:

189
00:09:31,161 --> 00:09:33,900
naučnici ih nisu nazvali
samo „pavijanima pod stresom“,

190
00:09:33,924 --> 00:09:36,151
već „ožalošćenim pavijanima“,

191
00:09:36,175 --> 00:09:40,160
što je delimično zbog njihovih zapažanja.

192
00:09:40,184 --> 00:09:43,154
Na primer, ova majka i ćerka
bile su vrlo bliske,

193
00:09:43,178 --> 00:09:45,398
i zatim je lav ubio ćerku.

194
00:09:46,118 --> 00:09:48,804
Majka se odvojila
od svih svojih prijatelja,

195
00:09:48,828 --> 00:09:52,451
od mreže sa kojom je čistila krzno,
ostala je sama sa sobom nedeljama -

196
00:09:53,298 --> 00:09:54,726
ožalošćenost -

197
00:09:54,750 --> 00:09:57,474
i potom se polako oporavila.

198
00:09:59,055 --> 00:10:01,877
Dakle, imamo ožalošćene pavijane.

199
00:10:01,918 --> 00:10:05,728
Da li će nam nauka jednog dana
govoriti o ožalošćenim pčelama?

200
00:10:05,752 --> 00:10:09,305
Hoćemo li čuti za žabe koje oplakuju?

201
00:10:09,343 --> 00:10:13,003
Ne bih rekla, a mislim da je razlog tome
to što je životinjama zaista potreban

202
00:10:13,027 --> 00:10:16,756
vrlo blizak odnos, „jedan na jedan“,
da bi se to dogodilo.

203
00:10:16,763 --> 00:10:21,365
Takođe znam da su okolnosti
važne, kao i ličnost.

204
00:10:21,389 --> 00:10:24,127
Dokumentovala sam mačke i pse koji tuguju,

205
00:10:24,151 --> 00:10:25,981
naše kućne ljubimce,

206
00:10:26,005 --> 00:10:28,904
ali sam takođe komunicirala sa ženom
kojoj je izuzetno smetalo

207
00:10:28,928 --> 00:10:31,151
što njen pas nije tugovao.

208
00:10:31,888 --> 00:10:35,051
Rekla mi je: „Prvi pas u kući je uginuo.

209
00:10:35,075 --> 00:10:38,133
Druga životinja, drugi pas,
deluje kao da ga se to ne tiče.

210
00:10:38,157 --> 00:10:39,870
Šta nije u redu sa njim?“

211
00:10:39,894 --> 00:10:41,342
(Smeh)

212
00:10:41,366 --> 00:10:43,392
Dok sam je slušala,

213
00:10:43,416 --> 00:10:47,115
shvatila sam da je taj pas
sada jedina životinja u kući,

214
00:10:47,139 --> 00:10:50,318
i što se njega tiče,
to je bila prilično dobra stvar.

215
00:10:51,079 --> 00:10:53,368
Dakle, okolnosti su bitne.

216
00:10:54,716 --> 00:10:57,382
U svakom slučaju, životinje neće tugovati

217
00:10:57,406 --> 00:10:59,255
isto kao i mi.

218
00:10:59,279 --> 00:11:01,036
Mi imamo ljudsku kreativnost.

219
00:11:01,060 --> 00:11:04,713
Slikamo svoju tugu, plešemo je,

220
00:11:04,737 --> 00:11:06,538
ispisujemo je.

221
00:11:06,562 --> 00:11:09,435
Takođe možemo žaliti zbog ljudi
koje nikada nismo upoznali,

222
00:11:09,459 --> 00:11:11,506
kroz prostor i vreme.

223
00:11:11,530 --> 00:11:14,191
To sam snažno osetila
kada sam otišla u Berlin

224
00:11:14,215 --> 00:11:16,741
i stajala u Memorijalu žrtvama Holokausta.

225
00:11:17,428 --> 00:11:19,740
Životinje ne tuguju isto kao mi,

226
00:11:19,764 --> 00:11:22,516
ali to ne znači
da njihova tuga nije stvarna.

227
00:11:22,540 --> 00:11:25,657
Stvarna je i boli,

228
00:11:25,681 --> 00:11:28,082
i možemo je videti ako tako odlučimo.

229
00:11:29,495 --> 00:11:31,911
Ja sam izgubila oba roditelja.

230
00:11:31,935 --> 00:11:35,609
U mladosti sam izgubila
veoma dragog prijatelja zbog side.

231
00:11:36,220 --> 00:11:40,934
Verujem da je verovatno
većina vas ovde izgubila nekoga.

232
00:11:40,958 --> 00:11:44,044
Pronašla sam istinsku utehu,

233
00:11:44,068 --> 00:11:48,806
ohrabrenje, u saznanju da nismo
jedina bića na planeti

234
00:11:48,830 --> 00:11:51,251
koja osećaju ljubav i žalost.

235
00:11:52,058 --> 00:11:53,635
Mislim da je to važno.

236
00:11:54,173 --> 00:11:56,586
Takođe mislim da možemo
da odemo korak dalje

237
00:11:56,610 --> 00:11:59,374
i da možemo shvatiti
da nam postojanje žalosti životinja

238
00:11:59,398 --> 00:12:03,271
može pomoći da budemo bolji
i bolje se ophodimo prema njima.

239
00:12:03,295 --> 00:12:05,798
To se već dešava u slučaju Talekve

240
00:12:05,822 --> 00:12:10,933
jer su Sjedinjene Države i Kanada
sa većom hitnošću obnovile razgovore

241
00:12:10,957 --> 00:12:12,481
o tome kako da pomognu orkama,

242
00:12:12,505 --> 00:12:14,558
kako da obnove zalihe kraljevskog lososa

243
00:12:14,582 --> 00:12:17,030
i kako da pomognu sa zagađenjem vode.

244
00:12:17,057 --> 00:12:19,785
Takođe možemo uvideti da,
ako je žalost stvarna,

245
00:12:19,809 --> 00:12:22,359
ogromna je verovatnoća

246
00:12:22,383 --> 00:12:25,347
da životinje osećaju čitav niz stvari.

247
00:12:25,868 --> 00:12:29,784
Možemo videti radost, tugu, pa čak i nadu.

248
00:12:30,292 --> 00:12:32,224
Ako to uradimo,

249
00:12:32,248 --> 00:12:34,535
evo kako možemo početi
da razmišljamo o svetu.

250
00:12:34,559 --> 00:12:36,938
Možemo pogledati orke i reći

251
00:12:36,962 --> 00:12:39,668
da znamo da tuguju,
znamo da osećaju svoj život,

252
00:12:39,692 --> 00:12:45,109
i možemo odbiti da ih ograničimo
na male akvarijume u tematskim parkovima

253
00:12:45,133 --> 00:12:48,312
i da ih teramo da nastupaju
radi naše zabave.

254
00:12:48,336 --> 00:12:50,495
(Aplauz)

255
00:12:50,519 --> 00:12:52,809
Hvala.

256
00:12:52,833 --> 00:12:55,884
Možemo pogledati slonove,
uvažiti da oni tuguju,

257
00:12:55,908 --> 00:12:59,652
i možemo obnoviti svoje napore u borbi
protiv međunarodnog trofejnog lova

258
00:12:59,676 --> 00:13:01,215
i protiv krivolova.

259
00:13:01,239 --> 00:13:03,277
(Aplauz)

260
00:13:03,301 --> 00:13:04,855
Hvala.

261
00:13:04,879 --> 00:13:08,295
I možemo pogledati svoje najbliže rođake,
majmune i čovekolike majmune,

262
00:13:08,319 --> 00:13:11,285
i znati da oni tuguju,
da osećaju svoj život,

263
00:13:11,309 --> 00:13:13,806
tako da ne zaslužuju da budu zarobljeni

264
00:13:13,830 --> 00:13:17,139
u vrlo invazivnim
biomedicinskim eksperimentima

265
00:13:17,163 --> 00:13:18,774
iz godine u godinu.

266
00:13:19,393 --> 00:13:20,546
I, znate -

267
00:13:20,570 --> 00:13:21,808
(Aplauz)

268
00:13:21,832 --> 00:13:25,310
patke Harper i Kol
nam takođe govore o nečemu.

269
00:13:25,334 --> 00:13:28,980
Pomažu nam da povežemo stvari
i shvatimo da ono što jedemo

270
00:13:29,004 --> 00:13:31,246
utiče na to kako životinje žive.

271
00:13:31,270 --> 00:13:34,766
Ne radi se samo o jelu "foa gra",
i nije reč samo o patkama.

272
00:13:34,790 --> 00:13:40,234
Možemo da razmislimo o svinjama, pilićima
i kravama u industrijskim farmama,

273
00:13:40,258 --> 00:13:41,416
i možemo o tome saznati.

274
00:13:41,440 --> 00:13:45,388
Mogu vam reći da postoji stvarna nauka
o osećanjima i tih životinja.

275
00:13:45,412 --> 00:13:49,932
Zato svaki put kada odaberemo
obrok od biljaka,

276
00:13:49,956 --> 00:13:53,693
doprinosimo smanjenju patnje životinja.

277
00:13:54,379 --> 00:13:57,270
(Aplauz)

278
00:13:57,294 --> 00:14:01,929
Dakle, da, verujem da je žalost
kod životinja stvarna.

279
00:14:01,953 --> 00:14:04,138
Verujem u postojanje ljubavi kod životinja

280
00:14:04,162 --> 00:14:06,672
i smatram da je vreme da mi ljudi

281
00:14:06,696 --> 00:14:09,799
prepoznamo da to nije naša svojina.

282
00:14:09,836 --> 00:14:11,366
Kada to uvidimo,

283
00:14:11,390 --> 00:14:15,204
imamo priliku da učinimo svet
mnogo boljim za životinje,

284
00:14:15,228 --> 00:14:17,531
prijatnijim, nežnijim,

285
00:14:17,555 --> 00:14:22,052
a usput bismo mogli spasiti i sami sebe.

286
00:14:22,076 --> 00:14:23,568
Mnogo vam hvala.

287
00:14:23,592 --> 00:14:25,193
(Aplauz)

288
00:14:25,217 --> 00:14:26,980
Hvala. Hvala.

289
00:14:27,004 --> 00:14:28,833
(Aplauz)