WEBVTT

00:00:06.988 --> 00:00:09.446
لەم سەردەمە، زیاتر لە نیوەی خەڵک لە جیهان

00:00:09.446 --> 00:00:11.366
لە ناوچەی شارنشین دەژین.

00:00:11.366 --> 00:00:14.694
تا نیوەی سەدە، ئەم ڕێژەیە بۆ ٪٧٠ بەرزدەبێتەوە.

00:00:14.694 --> 00:00:16.782
بەڵام ١٠٠ لەمەوبەر،

00:00:16.782 --> 00:00:19.491
تەنها دوو لەسەر دەی خەڵک لە شار دەژیا،

00:00:19.491 --> 00:00:21.615
و پێش ئەو ١٠٠ساڵەش، تەنانەت کەمتریش بووە،

00:00:21.615 --> 00:00:22.700
ئێمە چۆن بەوە

00:00:22.700 --> 00:00:24.785
چۆن بەو ڕێژە بەرزەی شارستانیبوون گەیشتین،

00:00:24.785 --> 00:00:27.180
و ئەو واتای چییە بۆ داهاتوومان؟

00:00:27.180 --> 00:00:29.250
لە سەرەتایترین ڕۆژگارەکانی مێژووی مرۆڤ،

00:00:29.250 --> 00:00:31.000
مرۆڤ ڕاوکەر و کۆکەرەوە بووە،

00:00:31.000 --> 00:00:32.709
زۆربەی جار لە شوێنێکە بۆ شوێنێکی
دیکە دەیگواستەوە

00:00:32.709 --> 00:00:34.645
لە گەڕان بەدوای خۆراکدا.

00:00:35.153 --> 00:00:36.744
بەڵام نزیکە ١٠،٠٠٠ ساڵ لەمەوبەر،

00:00:36.744 --> 00:00:38.831
باوانمان وردە وردە فێری نهێنیەکانی

00:00:38.831 --> 00:00:40.204
دەستاکاریکردنی بۆماوەی ڕووەک و ئاژەڵبوون

00:00:40.204 --> 00:00:42.612
و تەکنیکەکانی کشتوکاڵکردنی سەردەمی کۆن.

00:00:42.612 --> 00:00:43.881
بۆ یەکەم جار

00:00:43.881 --> 00:00:45.113
خەڵک توانی خۆراک بەرهەم بهێنێت

00:00:45.113 --> 00:00:46.555
لەجیاتی ئەوە بەدوای بگەڕێت،

00:00:46.555 --> 00:00:47.938
و ئەمش بووەهۆی گەشەسەندنی

00:00:47.938 --> 00:00:49.521
گوندە نیمچە هەمیشەیەکان.

00:00:49.521 --> 00:00:51.775
بۆ یەکەم جار لە مێژوو.

00:00:51.775 --> 00:00:54.271
لەوانەیە پرسیاربکەیت. بۆچی تەنها نیمچە هەمیشەیی؟

00:00:54.271 --> 00:00:57.036
باشە، لەسەرەتادا هێشتا گوندەکان پێویستبوو

00:00:57.036 --> 00:00:58.460
دوای چەند ساڵێک شوێنەکانیان بگۆڕن

00:00:58.460 --> 00:01:00.441
چونکە خاکەکە بێ سووددەبوو.

00:01:00.441 --> 00:01:02.329
ئەم تەنها بە لەدایکبوونی تەکنیکەکانی

00:01:02.329 --> 00:01:04.502
وەکو ئاودێری و کێڵانی خاک

00:01:04.502 --> 00:01:06.044
نزیکەی ٥٠٠٠ساڵ لەمەوبەر

00:01:06.044 --> 00:01:07.664
کەوا خەڵک دەیتوانی پشت بە جێگیری

00:01:07.664 --> 00:01:09.501
و کەلوپەلی درێژخایەنی خۆراک ببەستێت

00:01:09.501 --> 00:01:11.913
شوێنی هەمیشەی نیشتەجێبوون بنیاتبنێن.

00:01:11.913 --> 00:01:13.434
و لەگەڵ زیادبوونی خۆراک

00:01:13.434 --> 00:01:15.056
کەوا ئەم تەنکنیکانە بەرهەمیانهێنابوونم

00:01:15.056 --> 00:01:17.595
چیتر پێویستی نەدەکر هەمووان
خەریکی کاری کێڵگە بن.

00:01:17.595 --> 00:01:18.992
ئەمەش ڕێگاخۆشکەربوو بۆ پەرەسەندنی

00:01:18.992 --> 00:01:20.680
بازرگانیە تایبەتەکانی دیکە،

00:01:20.680 --> 00:01:22.906
و فراوانکردنی ڕووبەری شارەکان.

00:01:23.567 --> 00:01:25.986
ئێستا شارەکان زیاد لە پیویست خۆراک بەرهەم دەهێنن،

00:01:25.986 --> 00:01:26.974
هەروەها ئامێریش،

00:01:26.974 --> 00:01:27.438
پیشەش

00:01:27.438 --> 00:01:28.572
و کەلوپەلەکانی دیکەش،

00:01:28.572 --> 00:01:30.509
ئێستا ئەگەری بازرگانی هەییە

00:01:30.509 --> 00:01:33.405
چالاکردنی لەسەرو شوێنە دوورەکانەوە.

00:01:33.405 --> 00:01:34.742
و هەرکە بازرگانی برەویسەند،

00:01:34.742 --> 00:01:37.549
تەکنەلۆجیاش ئاسانکاری بۆ کرد،

00:01:37.549 --> 00:01:39.467
وەکو گالیسکەکان،

00:01:39.467 --> 00:01:40.901
کەشتیەکان،

00:01:40.901 --> 00:01:41.962
ڕێگاکان،

00:01:41.962 --> 00:01:43.154
و بەندەرەکان.

00:01:43.154 --> 00:01:45.320
بێگومان، ئەم شتانە داوای کارێکاری زیاتر دەکەن

00:01:45.320 --> 00:01:46.789
بۆ دروستکردن و پاراستن،

00:01:46.789 --> 00:01:47.987
ئەمانەش بوونەهۆی ئەوەی خەڵکی

00:01:47.987 --> 00:01:49.794
دەووروبەر شارەکان بۆ ناو شارەکان ڕابکێشن

00:01:49.794 --> 00:01:51.247
چونکە کار و هەلی زیاتر

00:01:51.247 --> 00:01:52.960
ڕەخساندرابوون.

00:01:52.960 --> 00:01:55.141
ئەگەر پێتوابێت شارە نوێیەکان قەرەباڵخن،

00:01:55.141 --> 00:01:56.461
لەوانەیە شۆکبیت بەبیستنی ئەمە

00:01:56.461 --> 00:01:59.906
کەوا هەندێک شار لە ٢٠٠٠ پێش زاین ژمارەی 
دانیشتوانیان

00:01:59.906 --> 00:02:03.909
نزیکەی دووجار لە ڕێژەی دانیشتوانی شەنگەهای و کالکتا زیاتربووە.

00:02:03.909 --> 00:02:04.902
یەک هۆکار بۆ ئەمشە

00:02:04.902 --> 00:02:07.524
ئامرازەکانی گواستنەوە بەشێوەیەکی فراوان 
بەردەست نەبووە،

00:02:07.524 --> 00:02:10.150
هەربۆیە هەمووشتێک پێویست بوو ڕۆشتن
بە پێ ماوە کورت بکرایە،

00:02:10.150 --> 00:02:12.156
لەنێوانیان چەند سەرچاوەیەکی ئاوی پاک

00:02:12.156 --> 00:02:13.774
کەوا لەو سەرەدەم هەبووە.

00:02:13.774 --> 00:02:15.407
و ناوچەی زەوی شارێک

00:02:15.407 --> 00:02:17.648
لەلایەن پێداویستی دیوارەکانەوە سنوردارکرابوو

00:02:17.648 --> 00:02:20.116
تا بەرگیری لە هەر هێرشێک بکات.

00:02:20.116 --> 00:02:22.990
ئیمپڕاتۆریەتی ڕۆم توانی گەشە بە ژێرخانی
ئابوری بدات

00:02:22.990 --> 00:02:25.043
تا بەسەر ئەم سنوردارکراونە سەربکەوێت،

00:02:25.043 --> 00:02:26.327
بەڵام زیاتر لەم،

00:02:26.327 --> 00:02:27.628
شارە نوێیەکان وەکو دەیاناسین،

00:02:27.628 --> 00:02:28.943
لەڕاست گەشەسەند تێیاندا
دەستی پێنەکرد

00:02:28.943 --> 00:02:30.940
تاوەکو شۆڕشی پیشەسازی،

00:02:30.940 --> 00:02:33.697
کاتێک تەکنەلۆجیا بە قەبارەیەکی فراون بڵاوبەوە

00:02:33.697 --> 00:02:36.386
ڕێگاخۆشکەربوو تا شارەکان زیاتر فراوان و
تێکەڵبن،

00:02:36.386 --> 00:02:37.672
دانانی پۆلیس،

00:02:37.672 --> 00:02:38.271
ئاگر کوژێنەوە،

00:02:38.271 --> 00:02:39.782
و بەشەکانی تەندروستی،

00:02:39.782 --> 00:02:41.342
هەروەها تۆڕەکانی ڕیگا وبان،

00:02:41.342 --> 00:02:43.815
و دواتریش دابەشکردنی کارەبا.

00:02:43.815 --> 00:02:46.572
کەواتە، داهاتوو شارەکان چییە؟

00:02:46.572 --> 00:02:49.475
ژمارەی دانیشتوانی جیهان ئێستا
زیاترە لە ٧ بلیۆن

00:02:49.475 --> 00:02:52.227
و پێشبینیکراوە بۆ نزیکەی ١٠ بەرز بێتەوە.

00:02:52.227 --> 00:02:53.730
زۆربەی ئەم گەشەسەندنانە

00:02:53.730 --> 00:02:57.023
لە ناوچەی شارنشینی هەژارترین وڵاتەکانی جیهان ڕوودەدات.

00:02:57.023 --> 00:02:58.943
کەواتە، پێویستە شارەکان چۆن بگۆڕێن

00:02:58.943 --> 00:03:01.134
تا خۆیان لەگەڵ ئەم گەشەسەندنە بگونجێنێن؟

00:03:01.134 --> 00:03:03.309
یەکەم ، پێویستە جیهان
بە دوای ڕێگاگەلێک بگەڕێت

00:03:03.309 --> 00:03:04.754
تا خۆراکی پێوست دابینبکات،

00:03:04.754 --> 00:03:05.714
تەندروستی،

00:03:05.714 --> 00:03:07.954
پەروەردە بۆ هەموو کەسێک.

00:03:07.954 --> 00:03:09.831
دووەم، پێویستە گەشەسەندن ڕووبدات

00:03:09.831 --> 00:03:11.713
بەشێوەیەک زیان بە زەوی نەگەیەنێت

00:03:11.713 --> 00:03:13.796
کەوا کەلوپەل وخەزمەتگوزاری بۆ دابینبکات

00:03:13.796 --> 00:03:16.513
هەروەها پالپشتی ڕێژەی دانیشتوانیش بکات.

00:03:17.159 --> 00:03:18.590
بەرهەم هێنانی خۆراک لەوانەیە

00:03:18.590 --> 00:03:20.713
بۆ کێڵگە ستوونی و بینا هەوربڕەکان،

00:03:20.713 --> 00:03:21.795
باخچەکانی سەبان بگوازرێتەوە،

00:03:21.795 --> 00:03:24.272
یاخود ناوچە چۆڵەکانی ناوندی شارەکان،

00:03:24.272 --> 00:03:25.802
لەکاتێکدا بەزۆری وزە

00:03:25.802 --> 00:03:28.689
لە چەند سەرچاوەیەکی وزەی نوێ بەرهەم دێیت.

00:03:28.689 --> 00:03:30.728
لەجیاتی خانووی یەک خێزان،

00:03:30.728 --> 00:03:33.338
خانووی زیاتر بەشێوەی ستوانی دروست دەکرێت
(بینا).

00:03:33.338 --> 00:03:35.299
لەوانەیە بینا ببینین هەمووشتێکی تیابێت

00:03:35.299 --> 00:03:37.616
کەوا مرۆڤ لە ژیانی ڕۆژانەیا پێویستی پێیەتی،

00:03:37.616 --> 00:03:39.579
هەروەها شار سەربەخۆ بچووکترەکانیش

00:03:39.579 --> 00:03:42.701
جەختیان کردۆتە سەر بەرهەمهێنانی بەردەوام و ناوخۆی.

00:03:42.701 --> 00:03:44.794
داهاتووی شارەکان هەمەجۆرن

00:03:44.794 --> 00:03:45.466
توانای گۆڕانیان هەییە،

00:03:45.466 --> 00:03:46.328
و دروستکەریشن،

00:03:46.328 --> 00:03:48.593
چیتر لە دەووری پیشەسازیەک دروستناکرێن.

00:03:48.593 --> 00:03:50.968
بەلام بەزۆری ڕەنگدانەوەی پەیوەندی

00:03:50.968 --> 00:03:53.087
و جیهانیشن.