Təzyiq və həcm barəsində bir az danışmaq
istəyirəm.
Səbəb olduğum bəzi səhv fikirləri
aydınlaşdırmalıyam.
Bunun üçün üzr istəyirəm.
Amma düşünürəm ki bu yolla həm
öyrəndiklərimizi nəzərdən keçirdəcəyik
həmdə yeni fikirlər əldə edəcəyik.
Həcm bu və təzyiq isə bu istiqamətdə
olacaq.
Başlamaq istədiyim şeylərdən biri
sistola sonu təzyiq-həcm əlaqəsidir.
Bunu belə çəkirik.
Təzyiq və həcm arasında, ikisinin
arasındakı əlaqəni sistola
sonu adlandırdıq.
Həcmin artmasını dərhal
qeyd edək.
Sarı xətt ilə bərabər həcmdə artır.
Şəkil üçün özümə
bir az yer açım.
Həcmin belə artımını bir az
çaşqınlıq yarada bilər.
Məsələn, daha öncə sol mədəciyi
bu cür çəkmişdik.
Qan sol mədəciyə bu formada
dolmağa başlayırdı.
Ürəyin daha çox qan ilə dolu olur.
Belə bir şəkil çəkdim,və
bir neçə məqama toxunmaq istəyirəm.
Bu onun dolduğunu deyirdi.
Bu hissədə hər şey aydındır.
Ancaq bu hissədə aydın deyil,
bu fikrə əsasən həcm
sanki sabit olmalıdır.
Sabit ürək həcmi və ya sol
mədəcik kimi görünür.
Daha çox stəkanı su ilə doldurmağa
bənzəyir.
Əsasən stəkana bənzəyir.
Sol mədəciyin dolması barəsində düşünməyin
düzgün yolu bir az çox buna bənzəməsidir.
Sol mədəciyin qan ilə dolması
zamanı həcmində artmasını
daha çox bu xətdə əsasən
düşünməliyik.
Zaman keçdikcə dolduğunu hiss edəcəyik.
Beləliklə hər şey belə başlayır.
Sonra daha çox qan əlavə edirik və
belə olur.
Nəhayət o belə dolmuş olur.
Bu yolla sol mədəcikdə nəyin baş verdiyini
daha dəqiq göstərə bilərik.
Bu 3-ü zamanla sol mədəciyin
müxtəlif məqamlarında olurlar.
Bu ikinci şəkil dolduğunu bildirir,
deməli ürəyin qanla dolduğu fikrini
əldə edirik.
Amma həcmin dəyişməsini göstərməyin daha
yaxşı yolu var.
Sol mədəcikdəki həcm dəyişir,sabit
deyil.
Bax bu doğrudur.
Buna baxmağın ən yaxşı yolu budur.
O şar ilə oxşar olduğu üçün,doldurma
prosesi üçün şarı düşünə bilərsən.
Sol mədəciyin stəkana bənzəmədiyi bizə
aydın
oldu.
O şara bənzəyir.
O sabit həcmli deyil.
O həqiqətən dəyişir.
Bu yəqinki daha dəqiq düşüncə tərzidir.
Belə bir şəkil çəkdiyim üçün üzr
istəyirəm.
Doğrusu,sizi çaşdırmaq niyyətində
deyildim,
amma doldurmanı belə göstəmək
istəyirdim.
Yəqinki bu sürətli və cəld yol idi.
Bu məqamı indi aydınlaşdırmaq
istəyirəm.
Belə görünə bilər.
Bir addım irəli gedək və bunu etsəm
nə ola bilər?
Əgər bu 3 məqamın en kəsiyini götersəm və
onu bıçaqla kəssəm nə olar?
Bunu belə qəbul etsək əslində,
maraqlı bir en kəsiyi göründüyü
haqqında mənimlə razısan,
üst hissələrini siləlim.
İndi ürəyin aşağısına baxırıq,
və maraqlı görüntü ortaya çıxır.
Sənə görə o görüntünü çəkməyə çalışacam.
Bu yolla etmək daha məqsədə uyğundur.
Nəyə görə belə göründüyünü
daha sonra
deyəcəm.
Bu bunun kimi görünür.
Bu digər ikisinə nisbətən daha
böyük görünə bilər.
Yenidən en kəsiyinə baxdığımızda heç
nəyin dəyişmədiyini
görürük.
Onun kəsilmiş səthinə baxaq.
Hər Üçü gözlənilən kimi dolu olacaq.
Diaqramı necə istifadə edəcəyimizə
baxaq.
İndi isə buna bənzər şəkillərdən istifadə
edərək əsl mənada sol mədəciyin dolmasın
dolmasın müşahidə edəcəyik.
Ortaya maraqlı bir problem çıxdığını
görəcəyik.
Gəlin edək.
Bura bir neçə dairə çəkək.
Bu çəkdiyimi böyük dairə adlandıraq,
hansı ki həqiqətən böyükdür.
Bu anda həcmin az olduğunu deyəlim.
Bunuda belə çəkək.
Həcm həqiqətən çox kiçikdir.
Orada da belə çəkək.
İndi bizim 3 həcmimiz oldu və
onların içini rəngləyim.
Bir şeyi etiraf etmək istəyirəmki,
deməli bu əyrinin alt hissəsindəki
həcm balacadır,ancaq bu həcmi
doldurmaq üçün bir az qana ethiyac var.
Həcmin sıfır olduğu zaman
qanda sıfırdır,bu o deməkdir ki
sol mədəcik boşdur.
Biz daha sonra bir az qan əlavə edirik.
Deyəkki onu doldururq.
Aha yarısı doldu.
Hal-hazırda mədəciyin yarısı
doludur.
Bunu etməyə davam edirik və sonra mədəcik
tamam dolur.
Deməli bu yolla əyri boyunca gedəcək.
Amma ki sol mədəciyin
dolana qədər, hansı ki bu anda
təzyiqində heç bir artım olmayacaq.
Daha əvvəl sistola sonu təzyiq həcm
əlaqəsini
çəkdiyim zaman sarı xətt ilə
göstərmişdim,
indi isə belə çəkək.
Amma düzün desək o,
xüsusilədə əyrinin alt hissəsi
bir az fərqli görünür.
Buranı silək və düzgün çəkək.
Bu çəkmək üçün daha dəqiq yoldu.
Sənin demək olarki təzyiqində
artım yoxdur.
"Demək olar ki yox" deməməliydim.
Sol mədəciyə çatdıqdan sonra,
təzyiq artmağa başlayacaq.
Əslində təzyiqin artması
həcmin artmasına bənzəyir.
Onu burada görməyə başlayacayıq.
Həcmin artdığını görürük.
Hətda kiçik bir təzyiq sol
mədəciyə təsir edəcək.
Onun böyüdüyünü artıq fərqinə varırıq.
Sol mədəciyin ölçüsü başlanğıcda
dəyişməyəcək.
Sonda,təzyiq yuxarı qalxdıqda
ölçüsü dəyişəcək.
Artıq sarı xətdin nəyə görə
səhv olduğunu başa düşdük.
Səni karıxdırmaması üçün tamamilə
silim.
Sistola sonu təzyiq həcm əlaqəsini
çəkdik,amma indi diastola sonu təzyiq
həcm əlaqəsini əlavə etmək istəyirəm.
Bunun belə bir şey olduğunu bilirik.
Bunun qısaltmasını sarı rəng
ilə qeyd edək.
Bu diastola sonu təzyiq həcm əlaqəmizdir.
Bəs indi, en kəsik necə
görünür?
Bu anda bir neçə nöqtələri
seçək.
Bunun kimi nöqtələrdir.
Eyni həcmin digər əyridə necə
görünəcəyinə baxaq, və onu
aşağıya doğru xətt çəkəlim.
Bu buradakı həcmimizdir.
Buda buranın həcmidir.
Digər əyri üzərində də bu
nöqtələri işarələyəcəm.
Bu nöqtələr orada olur.
Əslində onları oxşar şəkildə çəkə
bilərdim.
Bunun belə olduğunu deyə bilərik.
Digəri bir az böyük görünə bilər.
Buna bənzər bir şey oldu.
Deməli 2 əyrimiz mövcuddur.
düzdü?
Onları mümkün qədər bir-birinə
bənzətməyə
çalışıram.
İçlərini dolduralım.
Bu nöqtələrdə həcmlərin necə göründüyünə
baxaq.
Onların həcmlərinin eyni olduğunu
görürük.
Heç biri fərqli görünmür.
Bəzən insanlar bunu düşündüklərində
çox qarışdırırlar hansı ki həcmləri
eyni
olanda necə ola bilər ki,
sistola sonu əyrinin təzyiqi yüksək,
diastola sonunun əyrisi isə
aşağıdır.
Heç biri fərqli görünmür.
Bunu başa düşə bilməyimiz üçün əzələ
səviyyəsində
nə baş verdiyini təsəvvür etmək lazımdır.
Əzələ hüceyrələri yığılmağa başlayır və
Z-zolağını
dartır.
Sistolanın sonunda bir çox yığılmalar
olur.
Həmçinin burada da baş verir.
Əslində bu əyrinin hər hissəsində
baş verir.
Daha da bəsitləşdirmək üçün bu
100-lərlə ox əvəzinə hər bir nöqtə
üçün bunu edəlim.
100-lərlə ox əvəzinə, bu
oxları belə birləşdirək,
bunun kimi təsvir etsək
yenə eyni effekti vermiş
olacayıq.
Bunu ip və ya sarğı kimi çəkək və
onu bu hissədən digər hissəyə dartdığını
və çəkdiyini düşünəlim.
100-lərlə əzələnin dartılaraq əldə etdiyi
effekti, sarğıya bənzər çəkdiyim
təsvir ilə əldə edə bilərik.
Növbəti mərhələdə,insanların
bu sarğını dartdığını təsvir edək.
Şəkildə təsvir olunan kimi,inanlar
sadəcə sarğını dartırlar.
2 kiçik işçi kimi, sarğını
dartırlar və əks istiqamətdə
çəkirlər.
Əks istiqamətdə çəkilən zaman
yığılmaya bənzər bir şey olacaq.
Kiçik işçilər bunların hamısını
dartırlar .
Dartılma zamanı nəticədə sıxılma
qüvvəsi yaranır.
Deməli işçilərin 2 müxtəlif istiqamətdə
dartmaları ilə yığılmanı təsvir edirəm.
Əgər onları ürəyin hər tərəfindən
keçirtmiş olsa idin, o mədəcik kimi
yığılmış olardı.
Onlar o qədər gərgin
dartıb çəkirlər ki,mədəciyin
içərisindəki təzyiq
artmağa başlayır.
Diastola sonu əyrisində eyni
hadisə baş vermir,görəsən
orada da işçilər var?
Onlarda
dartılır?
Təbii ki yox.
Əzələ hüceyrələri
boşalmış vəziyyətdədi.
Tamamilə boşalıblar.
Onlar sadəcə yatırlar.
Təsvirdəki kimi işçilər heç bir şey
dartmırlar.
Buna görə də,təzyiqdə
artım olmur.
Çox az təzyiqi olur.
Həcmlərin eyni olmasına
baxmayaraq təzyiqin müxtəlif
olmasının səbəbidə budur.
Bir çox insan üçün belə
bir sual yaranır ki, nəyə
görə sistolanın sonunda mədəcikdə
qan var?
Qanın hamısı mədəcikdən
çıxdıqdan sonra aortaya çatmırmı?
Qan niyə ordadı?
Boş olmalı deyilmi?
Təzyiq həcm döngəsini çəkmələ
bu suala cavab tapa bilərik.
Rəngləri fərqləndirmək üçün
bənövşəyi rənglə çəkəcəm.
Bu böyük bənövşəyi nöqtənin
yığılma anı olduğunu düşünək.
Yığılmanın başladığı an burasıdır.
Buradan yuxarıya doğru çəkəcəm.
Burda "azad olunma" baş verir.
İşçimizində üzərindən belə
keçək.
Həcm üçün son bir dəfədə çəkim
və burdakı həcm budur.
Həcmin dəyişmədiyini bilirik çünki
burda həcm sabitdir.
Bu hissədə artıq "azad olunma"başlayır.
Bura azad olunma hissəsidir.
Əyrinin bu hissəsinə də "azad olunma"
qeyd edirəm.
Bu qabarıqda "azad olunma"
baş verir.
2 ağ xətt arasında azad olunma hadisəsi
baş verir.
Mədəciyin bu hissəsi üçün belə şəkil
çəkim.
Ürəyin bu hissəsi tamamilə dolu olacaq.
Hətda daha da böyük olsun.
Ürək indi lap çox doludur.
Bunu bu şəkildə göstərməyə çalışdım
və buna bənzər bir
şey alındı.
İçini rəngləyim, və
mədəcik bu qədər böyüksə,
onda azad olunma zamanı nə baş verəcək?
Bunu kəsib, bura köçürək və
necə olacağına
burada baxaq.
Belə başladığımız zaman
qan boşalmağa başlayarsa,
buna bənzər bir şey olacaq.
Onun bir hissəsi çıxar,digər
hissəsi isə solda qalar.
Bu hissə solda qalan,
bura isə digər tərəfdir.
Bu hissəsini kəsək.
Bu yumru dəlik sol üçün,
digəri isə vuruş həcm üçündür.
Bu vuruş həcmimizdir.
Qanın çoxu aortaya gedir.
Bu çox önəmlidir.
Kiçik yığını isə geridə qalır.
Yığılma başlayan anda, burada
çoxlu qanla dolu olur.
Başladığı yer budur.
Daha sonra qanın çoxu itir.
Bu itirdiyimiz vuruş həcmidir.
Burada bir az qan qalır.
Sistola sonu dediyimiz tam olaraq budur.
Sistolanın sonunda bir az qan qalır amma
sistolanın əvvəlində ki qədər deyil.