Təzyiq və həcm barəsində bir az danışmaq istəyirəm. Səbəb olduğum bəzi səhv fikirləri aydınlaşdırmalıyam. Bunun üçün üzr istəyirəm. Amma düşünürəm ki bu yolla həm öyrəndiklərimizi nəzərdən keçirdəcəyik həmdə yeni fikirlər əldə edəcəyik. Həcm bu və təzyiq isə bu istiqamətdə olacaq. Başlamaq istədiyim şeylərdən biri sistola sonu təzyiq-həcm əlaqəsidir. Bunu belə çəkirik. Təzyiq və həcm arasında, ikisinin arasındakı əlaqəni sistola sonu adlandırdıq. Həcmin artmasını dərhal qeyd edək. Sarı xətt ilə bərabər həcmdə artır. Şəkil üçün özümə bir az yer açım. Həcmin belə artımını bir az çaşqınlıq yarada bilər. Məsələn, daha öncə sol mədəciyi bu cür çəkmişdik. Qan sol mədəciyə bu formada dolmağa başlayırdı. Ürəyin daha çox qan ilə dolu olur. Belə bir şəkil çəkdim,və bir neçə məqama toxunmaq istəyirəm. Bu onun dolduğunu deyirdi. Bu hissədə hər şey aydındır. Ancaq bu hissədə aydın deyil, bu fikrə əsasən həcm sanki sabit olmalıdır. Sabit ürək həcmi və ya sol mədəcik kimi görünür. Daha çox stəkanı su ilə doldurmağa bənzəyir. Əsasən stəkana bənzəyir. Sol mədəciyin dolması barəsində düşünməyin düzgün yolu bir az çox buna bənzəməsidir. Sol mədəciyin qan ilə dolması zamanı həcmində artmasını daha çox bu xətdə əsasən düşünməliyik. Zaman keçdikcə dolduğunu hiss edəcəyik. Beləliklə hər şey belə başlayır. Sonra daha çox qan əlavə edirik və belə olur. Nəhayət o belə dolmuş olur. Bu yolla sol mədəcikdə nəyin baş verdiyini daha dəqiq göstərə bilərik. Bu 3-ü zamanla sol mədəciyin müxtəlif məqamlarında olurlar. Bu ikinci şəkil dolduğunu bildirir, deməli ürəyin qanla dolduğu fikrini əldə edirik. Amma həcmin dəyişməsini göstərməyin daha yaxşı yolu var. Sol mədəcikdəki həcm dəyişir,sabit deyil. Bax bu doğrudur. Buna baxmağın ən yaxşı yolu budur. O şar ilə oxşar olduğu üçün,doldurma prosesi üçün şarı düşünə bilərsən. Sol mədəciyin stəkana bənzəmədiyi bizə aydın oldu. O şara bənzəyir. O sabit həcmli deyil. O həqiqətən dəyişir. Bu yəqinki daha dəqiq düşüncə tərzidir. Belə bir şəkil çəkdiyim üçün üzr istəyirəm. Doğrusu,sizi çaşdırmaq niyyətində deyildim, amma doldurmanı belə göstəmək istəyirdim. Yəqinki bu sürətli və cəld yol idi. Bu məqamı indi aydınlaşdırmaq istəyirəm. Belə görünə bilər. Bir addım irəli gedək və bunu etsəm nə ola bilər? Əgər bu 3 məqamın en kəsiyini götersəm və onu bıçaqla kəssəm nə olar? Bunu belə qəbul etsək əslində, maraqlı bir en kəsiyi göründüyü haqqında mənimlə razısan, üst hissələrini siləlim. İndi ürəyin aşağısına baxırıq, və maraqlı görüntü ortaya çıxır. Sənə görə o görüntünü çəkməyə çalışacam. Bu yolla etmək daha məqsədə uyğundur. Nəyə görə belə göründüyünü daha sonra deyəcəm. Bu bunun kimi görünür. Bu digər ikisinə nisbətən daha böyük görünə bilər. Yenidən en kəsiyinə baxdığımızda heç nəyin dəyişmədiyini görürük. Onun kəsilmiş səthinə baxaq. Hər Üçü gözlənilən kimi dolu olacaq. Diaqramı necə istifadə edəcəyimizə baxaq. İndi isə buna bənzər şəkillərdən istifadə edərək əsl mənada sol mədəciyin dolmasın dolmasın müşahidə edəcəyik. Ortaya maraqlı bir problem çıxdığını görəcəyik. Gəlin edək. Bura bir neçə dairə çəkək. Bu çəkdiyimi böyük dairə adlandıraq, hansı ki həqiqətən böyükdür. Bu anda həcmin az olduğunu deyəlim. Bunuda belə çəkək. Həcm həqiqətən çox kiçikdir. Orada da belə çəkək. İndi bizim 3 həcmimiz oldu və onların içini rəngləyim. Bir şeyi etiraf etmək istəyirəmki, deməli bu əyrinin alt hissəsindəki həcm balacadır,ancaq bu həcmi doldurmaq üçün bir az qana ethiyac var. Həcmin sıfır olduğu zaman qanda sıfırdır,bu o deməkdir ki sol mədəcik boşdur. Biz daha sonra bir az qan əlavə edirik. Deyəkki onu doldururq. Aha yarısı doldu. Hal-hazırda mədəciyin yarısı doludur. Bunu etməyə davam edirik və sonra mədəcik tamam dolur. Deməli bu yolla əyri boyunca gedəcək. Amma ki sol mədəciyin dolana qədər, hansı ki bu anda təzyiqində heç bir artım olmayacaq. Daha əvvəl sistola sonu təzyiq həcm əlaqəsini çəkdiyim zaman sarı xətt ilə göstərmişdim, indi isə belə çəkək. Amma düzün desək o, xüsusilədə əyrinin alt hissəsi bir az fərqli görünür. Buranı silək və düzgün çəkək. Bu çəkmək üçün daha dəqiq yoldu. Sənin demək olarki təzyiqində artım yoxdur. "Demək olar ki yox" deməməliydim. Sol mədəciyə çatdıqdan sonra, təzyiq artmağa başlayacaq. Əslində təzyiqin artması həcmin artmasına bənzəyir. Onu burada görməyə başlayacayıq. Həcmin artdığını görürük. Hətda kiçik bir təzyiq sol mədəciyə təsir edəcək. Onun böyüdüyünü artıq fərqinə varırıq. Sol mədəciyin ölçüsü başlanğıcda dəyişməyəcək. Sonda,təzyiq yuxarı qalxdıqda ölçüsü dəyişəcək. Artıq sarı xətdin nəyə görə səhv olduğunu başa düşdük. Səni karıxdırmaması üçün tamamilə silim. Sistola sonu təzyiq həcm əlaqəsini çəkdik,amma indi diastola sonu təzyiq həcm əlaqəsini əlavə etmək istəyirəm. Bunun belə bir şey olduğunu bilirik. Bunun qısaltmasını sarı rəng ilə qeyd edək. Bu diastola sonu təzyiq həcm əlaqəmizdir. Bəs indi, en kəsik necə görünür? Bu anda bir neçə nöqtələri seçək. Bunun kimi nöqtələrdir. Eyni həcmin digər əyridə necə görünəcəyinə baxaq, və onu aşağıya doğru xətt çəkəlim. Bu buradakı həcmimizdir. Buda buranın həcmidir. Digər əyri üzərində də bu nöqtələri işarələyəcəm. Bu nöqtələr orada olur. Əslində onları oxşar şəkildə çəkə bilərdim. Bunun belə olduğunu deyə bilərik. Digəri bir az böyük görünə bilər. Buna bənzər bir şey oldu. Deməli 2 əyrimiz mövcuddur. düzdü? Onları mümkün qədər bir-birinə bənzətməyə çalışıram. İçlərini dolduralım. Bu nöqtələrdə həcmlərin necə göründüyünə baxaq. Onların həcmlərinin eyni olduğunu görürük. Heç biri fərqli görünmür. Bəzən insanlar bunu düşündüklərində çox qarışdırırlar hansı ki həcmləri eyni olanda necə ola bilər ki, sistola sonu əyrinin təzyiqi yüksək, diastola sonunun əyrisi isə aşağıdır. Heç biri fərqli görünmür. Bunu başa düşə bilməyimiz üçün əzələ səviyyəsində nə baş verdiyini təsəvvür etmək lazımdır. Əzələ hüceyrələri yığılmağa başlayır və Z-zolağını dartır. Sistolanın sonunda bir çox yığılmalar olur. Həmçinin burada da baş verir. Əslində bu əyrinin hər hissəsində baş verir. Daha da bəsitləşdirmək üçün bu 100-lərlə ox əvəzinə hər bir nöqtə üçün bunu edəlim. 100-lərlə ox əvəzinə, bu oxları belə birləşdirək, bunun kimi təsvir etsək yenə eyni effekti vermiş olacayıq. Bunu ip və ya sarğı kimi çəkək və onu bu hissədən digər hissəyə dartdığını və çəkdiyini düşünəlim. 100-lərlə əzələnin dartılaraq əldə etdiyi effekti, sarğıya bənzər çəkdiyim təsvir ilə əldə edə bilərik. Növbəti mərhələdə,insanların bu sarğını dartdığını təsvir edək. Şəkildə təsvir olunan kimi,inanlar sadəcə sarğını dartırlar. 2 kiçik işçi kimi, sarğını dartırlar və əks istiqamətdə çəkirlər. Əks istiqamətdə çəkilən zaman yığılmaya bənzər bir şey olacaq. Kiçik işçilər bunların hamısını dartırlar . Dartılma zamanı nəticədə sıxılma qüvvəsi yaranır. Deməli işçilərin 2 müxtəlif istiqamətdə dartmaları ilə yığılmanı təsvir edirəm. Əgər onları ürəyin hər tərəfindən keçirtmiş olsa idin, o mədəcik kimi yığılmış olardı. Onlar o qədər gərgin dartıb çəkirlər ki,mədəciyin içərisindəki təzyiq artmağa başlayır. Diastola sonu əyrisində eyni hadisə baş vermir,görəsən orada da işçilər var? Onlarda dartılır? Təbii ki yox. Əzələ hüceyrələri boşalmış vəziyyətdədi. Tamamilə boşalıblar. Onlar sadəcə yatırlar. Təsvirdəki kimi işçilər heç bir şey dartmırlar. Buna görə də,təzyiqdə artım olmur. Çox az təzyiqi olur. Həcmlərin eyni olmasına baxmayaraq təzyiqin müxtəlif olmasının səbəbidə budur. Bir çox insan üçün belə bir sual yaranır ki, nəyə görə sistolanın sonunda mədəcikdə qan var? Qanın hamısı mədəcikdən çıxdıqdan sonra aortaya çatmırmı? Qan niyə ordadı?