WEBVTT

00:00:06.383 --> 00:00:11.110
Các bạn có khoảng 20,000 gen 
trong DNA của mình.

00:00:11.110 --> 00:00:13.950
Chúng mã hoá các phân tử 
tạo nên cơ thể của bạn

00:00:13.958 --> 00:00:17.990
từ chất keratin trong móng chân,
đến collagen ở chóp mũi,

00:00:17.990 --> 00:00:21.287
đến chất dopamine 
tăng lên trong não.

00:00:21.287 --> 00:00:23.678
Các loài khác nhau
có các gen riêng.

00:00:23.678 --> 00:00:26.094
Một con nhện có gen để nhả tơ.

00:00:26.094 --> 00:00:30.808
Một cây sồi có gen tạo chất diệp lục,
biến ánh nắng mặt trời thành gỗ.

00:00:30.808 --> 00:00:33.332
Vậy những gen này đến từ đâu?

00:00:33.332 --> 00:00:34.975
Điều đó phụ thuộc vào gen.

00:00:34.975 --> 00:00:36.733
Các nhà khoa học cho rằng

00:00:36.733 --> 00:00:40.151
sự sống bắt đầu trên Trái đất 
khoảng 4 tỉ năm về trước.

00:00:40.151 --> 00:00:42.741
Các dạng sự sống đầu tiên là 
vi khuẩn nguyên thuỷ

00:00:42.741 --> 00:00:47.380
với một bộ gen có nhiệm vụ 
cơ bản là duy trì sự sống.

00:00:47.380 --> 00:00:50.175
Chúng truyền các gen cơ bản này 
đến con cháu

00:00:50.175 --> 00:00:51.813
qua hàng tỷ thế hệ.

00:00:51.813 --> 00:00:54.270
Một vài trong số đó 
vẫn làm điều tương tự

00:00:54.270 --> 00:00:57.857
trong tế bào của chúng ta ngày nay, 
như sao chép DNA.

00:00:57.857 --> 00:01:01.946
Nhưng không có tế bào nào 
trong số đó có gen tơ nhện hay dopamine.

00:01:01.946 --> 00:01:06.489
Có nhiều gen trên Trái Đất ngày nay 
hơn là trước kia.

00:01:06.489 --> 00:01:11.468
Điều đó chỉ ra rằng có rất nhiều gen 
được sản sinh từ những sai lầm.

00:01:11.468 --> 00:01:15.537
Mỗi lần phân chia, tế bào tạo ra 
một phiên bản mới của DNA.

00:01:15.537 --> 00:01:20.167
Thỉnh thoảng, sẽ có những lỗi copy 
hai lần của cùng một đoạn DNA,

00:01:20.167 --> 00:01:24.507
tạo thêm một bản sao 
của đoạn gen được tạo thêm đó.

00:01:24.517 --> 00:01:27.818
Đầu tiên, đoạn gen thêm đó làm việc 
tương tự như đoạn gen gốc.

00:01:27.818 --> 00:01:32.054
Nhưng qua nhiều thế hệ, nó có thể
chọn được những đột biến mới.

00:01:32.054 --> 00:01:35.394
Những đột biến này có thể thay đổi 
cách thức gen mới này hoạt động,

00:01:35.394 --> 00:01:38.144
và rồi gen mới 
có thể nhân đôi lần nữa.

00:01:38.144 --> 00:01:41.947
Một số lượng đáng ngạc nhiên gen đột biến
chỉ mới xuất hiện gần đây;

00:01:41.947 --> 00:01:45.035
nhiều gen chỉ mới xuất hiện 
vài triệu năm nay.

00:01:45.035 --> 00:01:50.055
Loài trẻ nhất tiến hoá sau chúng ta, 
tách từ người anh em, khỉ.

00:01:50.055 --> 00:01:53.948
Trong khi cần hơn một triệu năm
để một gen đơn lẻ

00:01:53.948 --> 00:01:55.905
có thể làm gia tăng 
toàn bộ bộ gen,

00:01:55.905 --> 00:01:58.872
các nhà khoa học phát hiện ra rằng 
khi gen mới tiến hoá,

00:01:58.872 --> 00:02:01.955
chúng có thể nhanh chóng đảm nhiệm 
các chức năng cần thiết.

00:02:01.955 --> 00:02:06.405
Ví dụ, chúng ta có hàng trăm gen 
tạo nên protein trong mũi

00:02:06.405 --> 00:02:08.267
để tóm lấy các phân tử mùi.

00:02:08.267 --> 00:02:11.298
Sự đột biến khiến chúng thu lấy 
những phân tử khác nhau,

00:02:11.298 --> 00:02:14.951
cho ta khả năng nhận diện 
hàng nghìn tỷ mùi khác nhau.

00:02:14.951 --> 00:02:19.383
Đôi khi, đột biến có ảnh hưởng lớn hơn 
trên các bản sao mới của gen.

00:02:19.383 --> 00:02:22.913
Chúng có thể khiến một gen 
tạo ra protein trong một cơ quan khác

00:02:22.913 --> 00:02:25.446
hoặc tại một thời điểm khác,

00:02:25.446 --> 00:02:29.175
hoặc protein có thể bắt đầu làm
một chức năng khác cùng nhau.

00:02:29.175 --> 00:02:33.640
Ví dụ, ở loài rắn, có một gen tạo ra 
protein diệt vi khuẩn.

00:02:33.640 --> 00:02:38.243
Xa xưa, gen nhân đôi và 
bản sao mới đột biến.

00:02:38.243 --> 00:02:40.957
Sự đột biến đó 
làm thay đổi tín hiệu trong gen

00:02:40.957 --> 00:02:43.199
ảnh hưởng đến nơi 
tạo protein của nó.

00:02:43.199 --> 00:02:45.800
Thay vì hoạt động trong lá lách,

00:02:45.800 --> 00:02:50.569
nó lại tạo ra các protein sát khuẩn
trong miệng rắn.

00:02:50.569 --> 00:02:55.048
Khi rắn cắn mồi, enzyme này 
xâm nhập vào vết thương của con mồi.

00:02:55.048 --> 00:02:57.949
Khi chất protein này 
được chứng minh là gây hại,

00:02:57.949 --> 00:03:00.060
và giúp con rắn 
bắt được nhiều mồi hơn,

00:03:00.060 --> 00:03:01.922
nó trở nên được yêu thích.

00:03:01.922 --> 00:03:05.733
Thế nên, gen trong tuyến tuỵ
tiếp tục tạo ra nọc độc trong miệng rắn

00:03:05.733 --> 00:03:07.779
để có thể giết chết con mồi.

00:03:07.779 --> 00:03:10.990
Thậm chí có những cách khó tin hơn 
để tạo ra một gen mới.

00:03:10.990 --> 00:03:13.883
DNA của động vật, thực vật 
và các loài khác

00:03:13.883 --> 00:03:18.197
bao gồm các đoạn lớn 
mà không có bất kì protein mã hoá.

00:03:18.197 --> 00:03:21.533
Theo các nhà khoa học,
đó chủ yếu là trình tự ngẫu nhiên

00:03:21.533 --> 00:03:24.916
sự vô nghĩa trong di truyền, 
không phục vụ chức năng nào cả.

00:03:24.916 --> 00:03:28.704
Những đoạn DNA đôi khi đột biến, 
cũng giống như gen.

00:03:28.704 --> 00:03:31.821
Thỉnh thoảng, các đột biến đó 
đưa DNA vào một nơi

00:03:31.821 --> 00:03:34.307
mà 1 tế bào 
có thể bắt đầu đọc nó.

00:03:34.307 --> 00:03:36.977
Đột nhiên, các tế bào tạo ra 
1 protein mới.

00:03:36.977 --> 00:03:40.515
Ban đầu, protein đó có thể vô ích, 
hay thậm chí có hại,

00:03:40.515 --> 00:03:43.913
nhưng nhiều đột biến có thể thay đổi
hình dạng của protein.

00:03:43.913 --> 00:03:46.279
Protein đó có thể bắt đầu làm 
điều hữu ích,

00:03:46.279 --> 00:03:48.616
khiến cho sinh vật 
khoẻ mạnh hơn, mạnh mẽ hơn,

00:03:48.616 --> 00:03:50.941
khả năng sinh sản tốt hơn.

00:03:50.941 --> 00:03:55.233
Các nhà khoa học đã tìm thấy gen mới này 
tại nhiều nơi trên cơ thể động vật.

00:03:55.233 --> 00:03:58.643
Vì vậy, 20,000 gen của chúng ta 
có rất nhiều nguồn gốc,

00:03:58.643 --> 00:04:03.577
từ nguồn gốc của sự sống, 
tới việc tạo thành từ những gen ban đầu.

00:04:03.577 --> 00:04:07.976
Miễn là sự sống còn trên Trái đất này,
vẫn sẽ có các gen mới được tạo ra.