0:00:06.623,0:00:10.675
Twoje DNA tworzy około 20 tysięcy genów.

0:00:11.185,0:00:13.917
Geny kodują cząsteczki, [br]z których składa się twoje ciało,

0:00:14.047,0:00:17.638
na przykład keratynę w paznokciach,[br]kolagen na koniuszku nosa

0:00:17.998,0:00:20.697
oraz dopaminę, która kłębi się w mózgu.

0:00:21.247,0:00:23.198
Inne gatunki mają własne geny.

0:00:23.368,0:00:25.594
Pająk ma geny do produkcji nici pajęczej.

0:00:25.764,0:00:30.228
Dąb ma geny do wytwarzania chlorofilu,[br]który zmienia światło słoneczne w drewno.

0:00:30.418,0:00:32.692
Skąd wzięły się wszystkie geny?

0:00:32.962,0:00:34.115
To zależy od genu.

0:00:34.825,0:00:39.664
Naukowcy uważają, że życie na Ziemi [br]pojawiło się około 4 miliardów lat temu.

0:00:39.934,0:00:42.611
Wczesne formy życia [br]były prymitywnymi mikrobami

0:00:42.611,0:00:46.632
z podstawowym zestawem genów,[br]aby utrzymać się przy życiu.

0:00:46.923,0:00:49.855
Mikroby przekazywały geny potomstwu

0:00:49.855,0:00:51.581
przez miliardy pokoleń.

0:00:51.721,0:00:55.388
Niektóre nadal wykonują te same zadania[br]w naszych komórkach,

0:00:55.388,0:00:57.215
jak na przykład kopiowanie DNA.

0:00:57.425,0:01:01.332
Jednak żaden z mikrobów nie miał genów [br]do produkcji nici pajęczej ani dopaminy.

0:01:01.632,0:01:05.769
Na Ziemi jest obecnie dużo więcej genów.

0:01:05.889,0:01:10.488
Wiele z dodatkowych genów[br]jest wynikiem błędów.

0:01:11.048,0:01:14.954
Za każdym razem, gdy komórka się dzieli,[br]tworzy nowe kopie swojego DNA.

0:01:15.370,0:01:19.537
Czasem przypadkowo kopiuje [br]ten sam odcinek DNA dwukrotnie.

0:01:19.747,0:01:23.612
To może spowodować powstanie [br]dodatkowej kopii jednego z genów.

0:01:23.892,0:01:27.549
Najpierw dodatkowy gen [br]działa tak samo jak oryginalny.

0:01:27.549,0:01:31.406
Jednak przez wiele pokoleń [br]może ulec mutacjom.

0:01:31.776,0:01:34.854
Mutacje mogą zmienić [br]sposób działania nowego genu,

0:01:35.234,0:01:37.564
który może się znowu powielić.

0:01:37.654,0:01:41.304
Zaskakująco duża liczba mutacji [br]pojawiła się całkiem niedawno,

0:01:41.304,0:01:44.297
a wiele z nich dopiero [br]kilka milionów lat temu.

0:01:44.447,0:01:46.473
Najmłodsze z genów wyewoluowały,

0:01:46.473,0:01:49.549
gdy oddzieliliśmy się od naszych kuzynów,[br]małp człekokształtnych.

0:01:49.549,0:01:52.815
Choć potrzeba ponad miliona lat, [br]aby pojedynczy gen

0:01:52.815,0:01:55.148
dał początek całej rodzinie genów,

0:01:55.378,0:01:58.605
naukowcy odkrywają,[br]że gdy tylko pojawiają się nowe geny,

0:01:58.605,0:02:01.162
to bardzo szybko przejmują [br]podstawowe funkcje.

0:02:01.542,0:02:03.779
Na przykład mamy setki genów

0:02:03.779,0:02:06.246
kodujących białka w naszych nosach,

0:02:06.246,0:02:08.305
które wyłapują cząsteczki zapachów.

0:02:08.575,0:02:10.907
Mutacje pozwalają wyłapywać[br]różne cząsteczki.

0:02:11.147,0:02:14.699
Dzięki temu rozpoznajemy [br]biliony różnych zapachów.

0:02:14.839,0:02:19.093
Czasami mutacje wpływają[br]bardziej na nowe kopie genów.

0:02:19.383,0:02:22.553
Mogą sprawić, że gen koduje białko[br]w innym narządzie

0:02:22.823,0:02:24.636
lub na innym etapie życia,

0:02:25.116,0:02:28.345
lub to białko przejmie [br]zupełnie nową funkcję.

0:02:28.765,0:02:31.924
Na przykład węże mają gen kodujący białko,

0:02:31.924,0:02:33.543
które służy do zabijania bakterii.

0:02:33.693,0:02:37.663
Dawno temu ten gen został skopiowany [br]i nowa kopia uległa mutacji.

0:02:37.913,0:02:40.917
Mutacja zmieniła w genie sygnał,

0:02:40.917,0:02:42.969
gdzie ma kodować swoje białko.

0:02:43.109,0:02:45.800
Zamiast aktywować się w trzustce węża,

0:02:45.800,0:02:48.342
gen zaczął produkować [br]bakteriobójcze białko

0:02:48.342,0:02:49.894
w jamie gębowej.

0:02:50.364,0:02:54.498
Gdy wąż ukąsił ofiarę, [br]enzym dostał się do rany zwierzęcia.

0:02:54.498,0:02:57.659
Kiedy białko okazało się[br]mieć szkodliwy skutek

0:02:57.659,0:03:00.150
i pomogło wężom w złapaniu[br]większej ilości zdobyczy,

0:03:00.150,0:03:01.542
wtedy stało się korzystne.

0:03:01.542,0:03:05.733
Teraz gen, kiedyś działający w trzustce,[br]produkuje w pysku węża jad,

0:03:05.733,0:03:07.149
który zabija zdobycz.

0:03:07.149,0:03:10.820
Są jeszcze bardziej niebywałe sposoby[br]tworzenia nowych genów.

0:03:10.820,0:03:13.783
DNA zwierząt, roślin i innych gatunków

0:03:13.783,0:03:18.197
zawiera bardzo długie odcinki, [br]w których nie ma genów kodujących białka.

0:03:18.197,0:03:21.813
Do tej pory naukowcy uważali, [br]że to w większości losowe sekwencje

0:03:21.813,0:03:24.336
genetycznego bełkotu, [br]który nie pełni żadnej funkcji.

0:03:24.716,0:03:28.284
Te odcinki DNA czasem [br]ulegają mutacji, zupełnie tak jak geny.

0:03:28.284,0:03:31.531
Czasami mutacje [br]przekształcają ten kod w obszar,

0:03:31.531,0:03:34.037
od którego komórka [br]może zacząć odczytywać DNA.

0:03:34.037,0:03:36.847
Wtedy komórka znienacka [br]produkuje nowe białko.

0:03:36.847,0:03:40.235
Białko może być początkowo[br]bezużyteczne lub nawet szkodliwe,

0:03:40.235,0:03:43.533
ale kolejne mutacje [br]mogą zmienić kształt białka.

0:03:43.533,0:03:45.999
To białko może zacząć [br]robić coś użytecznego,

0:03:45.999,0:03:48.676
coś, co sprawi, że organizm [br]będzie zdrowszy, silniejszy,

0:03:48.676,0:03:50.481
lepiej przystosowany do reprodukcji.

0:03:50.621,0:03:54.915
Naukowcy odkryli nowe geny[br]w wielu częściach ciała u zwierząt.

0:03:55.129,0:03:58.303
Zatem nasze 20 tysięcy genów [br]pochodzi z różnych źródeł,

0:03:58.303,0:04:03.337
zaczynając od początków życia,[br]aż do genów powstających od zera.

0:04:03.337,0:04:07.196
Dopóki życie będzie tutaj na Ziemi, [br]dopóty będzie tworzyć nowe geny.