Ik ben dol op wasmachine-herstellers. Ze hebben iets bijzonders. Als er een bij mij langskomt, ervaar ik voor deze persoon, omdat ik volstrekt niet kan wat hij kan, een extreem belangrijk gevoel van erkentelijkheid. En daardoor is niet alleen mijn wasmachine hersteld, maar leef ik ook langer. Ik leef langer. Hoe kan dat? Even voorstellen: David Servan Schreiber. David Servan Schreiber was psychiater. David Servan Schreiber was mijn neef en werd iets meer dan een jaar geleden geveld door een hersentumor. Op zijn dertigste werd bij hem een eerste tumor ontdekt. Je kan niet zeggen dat David statistisch gezien geluk had. Vanaf dat moment deed hij beroep op al zijn kennis, al zijn energie om te zien hoe hij niet alleen zo lang mogelijk kon leven, in die toestand, maar vooral zo goed mogelijk. Wat we van hem weten, is dat hij zijn dieet aanpaste, dat hij mediteerde, dat hij elke dag aan sport deed. Wat minder bekend is, omdat hij het niet gepubliceerd heeft, is de aandacht die hij had voor alle kleine dingen in zijn leven. Tot zijn laatste ademtocht was David een fenomeen van dankbaarheid. Dankbaarheid is een gevoel van erkentelijkheid die we ervaren als we de smaak beseffen van hetgeen we beleven. Het is een zonnestraal op je kaak, bijvoorbeeld, de geur van een baby, vooral je eigen baby. Het is het je verplaatsen om iets bij te leren op een avond. Voor ons is het het absolute plezier om jullie iets te kunnen presenteren dat ons sterk boeit. Waarom heeft David mij op die weg gezet? Wij hadden het samen vaak over psychologie. Omdat er laboratoria bestaan die zich wijden aan de studie van de omstandigheden en de gevolgen van dankbaarheid. Een zekere Professor Robert Emmons van de Universiteit UC Davies in Californië -- de gelukzak -- probeert nu al 12 jaar, in het kader van de positieve psychologie, de studie van het openbloeien, te begrijpen hoe het werkt en welk effect het op ons heeft. Dit zijn zijn vaststellingen. Ten eerste, psychologisch gezien, als we ons kunnen verwonderen over de kleine dingen, over wat je daar beleeft, over de temperatuur in de zaal, al was het maar over het feit dat je op tijd kon komen, wel, dan voelen we ons gelukkiger, we voelen ons meer verbonden met de ander, we voelen ons alerter en we voelen ons levendiger. Daarnaast zijn er bijkomende positieve effecten op onze relaties: eerst en vooral dat we ons minder alleen voelen. Want dankbaarheid komt altijd voort uit iets of iemand buiten ons om. Het is een gevoel dat ons nederig maakt. Het is een gevoel waardoor we op onze beurt willen geven. Maar dat is nog niks. Het meest verrassende zijn de vaststellingen op fysiologisch gebied, in de werking van het lichaam. Dan heb ik het over een studie die sinds 1986 in Minnesota loopt. Een onderzoeker stelde de volgende onderzoekshypothese of vraag voor: zou er een verband zijn tussen dankbaarheid voelen, je kunnen verwonderen en een lang leven? Hoe bestudeer je zoiets? Je moet mensen vinden die precies eender leven, eender eten, dezelfde lucht inademen, hetzelfde beroep hebben, evenveel kinderen hebben, zeker voor vrouwen is dat cruciaal, het ideale getal is nul. En als iedereen getrouwd kon zijn met dezelfde persoon, dan is het perfect. Dat vonden ze, in een klooster. Een klooster met 150 jaar archieven. Deze jonge vrouwen kregen, bij hun aankomst in het klooster, als ze 20 zijn, een eerste taak: schrijf een brief die je beschrijft, die je leven vertelt. Dat herhalen ze als ze 40 jaar zijn en als ze 70 jaar zijn. Er zijn 150 jaar aan biografische brieven ter beschikking. Maar er zijn ook 150 jaar aan medische dossiers. De brieven worden aan semantici bezorgd, die de toon bestuderen van de woordenschat, en zij moeten de aard kwantificeren van de gebruikte woorden die wijzen op verwondering, optimisme of dankbaarheid. Vervolgens stelde men een correlatie vast tussen de dichtheid van de dankbaarheid met de gezondheid van de vrouwen en zelfs met hun levensduur. Men stelde vast dat hoe meer woorden er waren, vanaf de leeftijd van 20 jaar, die wezen op dankbaarheid of verwondering hoe langer ze leefden. Men heeft zelfs kunnen uitrekenen dat ze een 7 jaar langere levensverwachting hadden dan hun zusters. Men heeft dit herhaald in meer courante omgevingen, bij arbeiders, met exact hetzelfde resultaat. Zelf ben ik, zoals sommigen onder jullie, geboren en getogen in Parijs. We hebben hier niet de gewoonte om te praten over wat goed gaat en ons verwondert. Maar door mijn contact met David, door het lezen van deze documentatie wilde ik me eraan wagen, om het uit te proberen. Ik moest mijn toevlucht nemen tot het bewijsmateriaal van Martin Seligman, stichter van de positieve psychologie, onderzoeker aan de Universiteit van Pennsylvania. Je hoort wel vaker over hem tegenwoordig. Hij heeft vastgesteld dat het volstaat om per dag 3 situaties te vinden, momenten, interacties, smaken, gewaarwordingen die ons deugd hebben gedaan en waarvoor we geneigd zijn om 'wel bedankt!' te zeggen om ons geluksniveau duurzaam te doen verbeteren, binnen de 3 weken. Ik lees dat, ik kom thuis, opgetogen over de informatie, ik ga aan tafel met mijn man en mijn drie kinderen, die op dat moment tussen 8 en 14 jaar zijn, en ik zeg: "Ik heb iets mafs gelezen vandaag: als je elke dag -- en terwijl ik wil zeggen 'momenten, situaties waarvoor je --' kortom, wat ik zei, was dat als je per dag 3 dingen 'top' vindt, je langer zal leven, gezonder zal zijn en gelukkiger. En we gingen ervoor. Het valt niet iedereen makkelijk. Het is niet evident. Ons niveau van onmiddellijke toegang tot dankbaarheid is verschillend van de ene persoon tot de andere. Vooral voor Léon, de jongste, was het extreem moeilijk. Hij was bedrukt, hij had geen zin om te spelen. Eén van de dingen waar ik als mama fier op ben, is dat Léon vandaag, op zijn veertiende, deze trap zou kunnen afdalen, voor u zou kunnen komen staan en zeggen: "Dit zijn de 3 dingen die ik top vind." Ik heb dat aan mijn kinderen geleerd. Het is een manier van doen. Als je dat doet met mensen die je kent, met wie je samen leeft, of samenwerkt, mensen die je niet kent, die je pas hebt ontmoet, dan gebeurt iets heel bijzonders. Want het is een nogal ongebruikelijk gespreksonderwerp. Als het jou raakt, raakt het mij. Als ik je hoor vertellen wat jou vandaag gelukkig maakte, dan is er één regel: op een top die openlijk wordt gedeeld, geef je geen commentaar, geen kritiek. Je luistert naar de top van anderen, je neemt hem in je op en vaak stel je vast dat jij dat ook hebt ervaren. Je voegt hem aan je lijst toe. Dat is één manier van doen, het niveau 0. Dan is er niveau 1. Als je niet veel zin hebt om erover te praten, kan je beginnen door op je nachttafel wat ik een 'topboekje' noem te leggen, wat onderzoekers een 'dankbaarheidsdagboek' noemen, waarin je gewoon kan noteren, voor je gaat slapen, het laatste wat je doet voor je gaat slapen, als je je iPad uitschakelt, vul je je boekje in. Dokter Emmons stelde vast dat als dat het laatste is wat je doet op een dag, je dieper slaapt, langer, en als je chronische pijn lijdt, verzacht het je pijn. Dan is er het volgende niveau: de dankbaarheidsbrief. Dit is wat er gebeurt in onze hersenen: als we verbinding maken met dat gevoel van dankbaarheid, kunnen onze hersenen niet tegelijk -- dat is onmogelijk -- rancune of woede voelen. Dus als je gaat zitten om iemand te schrijven, dan maak je je op om je verwondering te beseffen over wat voor je ligt. Een jaar lang heb ik geen enkel cadeau gegeven. Mijn enige cadeau was schrijven voor de verjaardagen van mijn vrienden. Ik schreef ze dankbaarheidsbrieven. Ik dacht opnieuw na over mijn vriendschappen, mijn relaties en ik besefte het geluk dat ik had. In zo'n brief kan je zeggen: "Als jij geen deel was van mijn leven, dan is dit wat ik niet zou zijn en wat ik niet zou weten. Daardoor kan je de maat nemen van de relatie en van de diepte van je relatie met de ander. Vervolgens stuurde Martin Seligman proefpersonen op dankbaarheidsbezoek. Je schrijft de brief, en in plaats van hem te versturen, maak je een afspraak met de persoon, zonder te zeggen waarom je komt, en je komt hem de brief voorlezen. Ik heb er, toegegeven, maar één gedaan. Het is krachtig, ik had er een hoop Kleenex voor nodig, ook bij de overhandiging. Ik heb een dankbaarheidsbrief geschreven aan mijn man. Hij zit vandaag in de zaal. Ik had het hem nooit gezegd, maar ik zeg het nu. We zijn 25 jaar samen. In 25 jaar samenleven, kan je heel gemakkelijk een lijst van verwijten maken. Maar daar ging het niet om. Het ging erom hem te zeggen: "Als jij geen deel van mijn leven was, als ik je niet had ontmoet, als ik die dag niet op jou was gevallen, dan is dit alles wat ik nooit zou zijn geworden." En dat heb ik gedaan. Ik ga jullie iets bekennen. Sorry, Alex. Alex leest op het toilet. Toen ik me aan deze brief zette, besefte ik dat ik, zonder die hoop tijdschriften, een hoop dingen nooit zou hebben geleerd, dankzij hem. Ik hoorde het me hem zeggen. Ik heb het hem gezegd. Dankbaarheid dient precies daarvoor. Gewoon om hetzelfde leven te leiden, maar dan beter. Ik verander de personages niet, ik verander het decor niet. En waar het echt uitzonderlijk nuttig wordt, is wanneer het niet gaat. Als het leven ons niet geeft wat we willen, als het ons het tegendeel geeft van wat we willen. Als de tijd die we hebben doorgebracht met iemand van wie we houden, geteld is, en we beseffen, door die filter, ondanks dat alles, hoeveel geluk we hebben. Mijn geluk bestaat erin om er te zijn, om namens ons allen hier geduldig te zitten. Hartelijk dank. (Applaus)