Крыс Андэрсан: Элан, што за шалёная мара

натхніла цябе паспрабаваць

заняцца аўтамабільнай вытворчасцю і пабудаваць цалкам электрычную машыну?

Элан Маск: Ну, ідэя сягае часоў, калі я быў ва ўніверсітэце.

Я думаў: якія праблемы хутчэй за ўсё

паўплываюць на будучыню свету або будучыню чалавецтва?

Я думаю, неверагодна важна мець устойлівыя мадэлі

транспартнай сістэмы і вытворчасці энергіі.

Агульная праблема энергетыкі такога кшталту --

гэта найбуйнейшая праблема, якую мы мусім вырашыць у гэтым стагоддзі

незалежна ад клопату пра навакольнае асяроддзе.

Насамрэч, нават калі б выкіды СО2 былі карыснымі,

улічваючы, што вуглевадароды хутка скончацца,

нам усё роўна трэба вынайсці ўстойлівыя сродкі для функцыянавання.

КА: Большая частка амерыканскай электрычнасці паходзіць

са спальвання выкапнёвых паліваў.

Як можа электрамабіль, што падключаецца да гэтай сеткі, дапамагчы?

ЭМ: Так, ёсць дзве часткі адказу.

Па-першае, нават калі з такога самага паліва

выпрацаваць энергію на электрастанцыі,

то калі зарадзіць ім машыну, вы будзеце толькі ў плюсе.

Калі, напрыклад, узяць прыродны газ,

самую распаўсюджаную крыніцу вуглевадароднай энергіі,

і спаліць яго ў сучаснай

газавай турбіне General Electric,

атрымаецца каля 60% эфектыўнасці.

Калі ж ужыць той самы газ ў рухавіку ўнутранага спальвання аўтамабіля,

атрымаецца 20% эфектыўнасці.

А прычына ў тым, што на стацыянарнай электрастанцыі

вы можаце дазволіць сабе рэчы значна цяжэйшыя,

аб'ёмнейшыя.

Можаце нават пабочнае награванне ўжыць,

каб прыводзіць у рух паравую турбіну

і карыстацца другаснай крыніцай энергіі.

Такім чынам, нават калі ўлічыць страты пры перадачы энергіі і іншае,

выкарыстаўшы такое самае паліва, вы прынамсі ў двухразовым выйгрышы,

зараджаючы электрамабіль энергіяй з электрастанцыі.

КА: Такі маштаб прыносіць эфектыўнасць.

ЭМ: Менавіта так.

Сутнасць у тым, што нам у любым выпадку трэба мець

устойлівыя крыніцы энергіі, электрычнасці.

Таму калі мы вырашым гэтую праблему,

мае сэнс мець і электрычныя машыны

ў якасці транспарту.

КА: У нас ёсць відэа,

як збіраюць Тэслу,

якое, калі яго прайграць...

Што ж такога наватарскага ў гэтым працэсе?

ЭМ: Натуральна, што з мэтай паскарэння надыходу электрычнага транспарту,

а трэба сказаць, што, мяркую,

усе віды транспарту стануць цалкам электрычнымі

за іранічным выняткам ракет.

Трэці закон Ньютана нам не абысці.

Пытанне ў тым, як паскорыць

надыход электрычнага транспарту?

Каб зрабіць гэта з аўтамабілямі, трэба запраектаваць

насамрэч энэргаашчадную машыну,

што азначае зрабіць яе неймаверна лёгкай.

Тое, што вы бачыце тут -

адзіныя кузаў і шасі цалкам з алюмінія

з Паўночнай Амерыкі.

На самой справе, мы прымянілі шмат метадаў з распрацоўкі ракет,

каб зрабіць машыну лягчэйшай нягледзячы на аб'ёмную батарэю.

Да таго ж яна мае найніжэйшы каэфіцыент аэрадынамічнага супраціву

сярод усіх іншых машын такіх памераў.

У выніку спажыванне энергіі вельмі нізкае,

а самая прасунутая батарэя

дае машыне выйгрышную перавагу.

Вы можаце праехаць парадку 400 кіламетраў.

КА: Але ж гэтыя батарэі неверагодна цяжкія,

вы ўсё роўна думаеце, што падлік верны:

лёгкі кузаў, цяжкая батарэя -

атрымоўваем захапляльную эфектыўнасць?

ЭМ: Менавіта. Усё ў машыне мае быць вельмі лёгкім,

каб ураўнаважыць масу батарэй.

А аэрадынаміка дазваляе праехаць настолькі даўгі шлях.

Па праўдзе, кіроўцы Мадэлі S

нібы спаборнічаюць паміж сабой,

каб праехаць найдалей.

Здаецца, хтосьці надоечы пераадолеў 676 кіламетраў на адным зарадзе.

КА: Бруно Баўдэн, вось хто зрабіў гэта.

пабіў новы сусветны рэкорд. ЭМ: Віншаванні.

КА: Гэта былі добрыя навіны. Але недахопам было тое,

што каб зрабіць гэта, яму прыйшлося ехаць з хуткасцю 30 км/г

і часта спыняцца паліцыяй. (Смех)

ЭМ: Вы можаце спакойна ехаць

з хуткасцю каля 100 км/г

пры нармальных умовах,

і 400 км - разумны лік.

КА: Давайце пакажам другое відэа,

пра Тэслу ў дзеянні на лёдзе.

І гэта зусім не камень у агарод The New York Times, дарэчы.

Што самае неспадзяванае ў

кіраванні гэтай машынай?

ЭМ: Пры кіраванні электрамабілем,

яго адчувальнасць насамрэч неверагодная.

Мы хацелі, каб людзі адчувалі,

як іх розум зліваецца з машынай,

нібыта вы з ёю -- адно цэлае.

Калі вы паварочваеце і паскараецеся, гэта проста адбываецца

быццам у машыны ёсць Электронны Кантроль Устойлівасці.

Гэта магчыма з электрамабілем дзякуючы яго адчувальнасці,

з паліўнай машынай так не атрымаецца.

І гэта істотная розніца,

якую можна адчуць толькі пры спробнай паездцы.

КА: Гэта прыгожая, але дарагая машына.

Ці ёсць у вас нейкі план,

каб выпусціць масавую версію?

ЭМ: Так. Мэтай Тэслы заўсёды быў

трохступенчаты працэс, у якім першая версія --

гэта дарагая машына з маленькім аб'ёмам вытворчасці,

другая каштуе менш і і большым аб'ёмам,

і трэцяя версія -- самая аб'ёмная і танная.

У дадзены момант мы знаходзімся ў другой фазе.

Такім чынам ёсць спорткар Roadster за $100.000,

і ёсць Мадэль S па цане ад $50.000.

Электрамабіль трэцяга пакалення,

які меркавана з'явіцца праз тры-чатыры гады,

будзе каштаваць $30.000.

Кожны раз, як з'яўлялася насамрэч новая тэхналогія,

звычайна мусіла выйсці тры буйныя версіі,

каб з'явіўся выдатны масавы прадукт.

Мы прасоўваемся ў гэтым кірунку,

і я ўпэўнены, што так усё і будзе.

КА: Добра, калі шлях недалёкі,

можна паехаць, вярнуцца і зарадзіцца дома.

Але на дадзены момант няма агульнанацыянальнай сеткі хуткіх зарадных станцый.

Ці прадбачацца нейкія істотныя змены тут,

ці гэта спраўдзіцца толькі на некаторых ключавых маршрутах?

ЭМ: На самой справе, зарадных станцый ужо больш,

чым людзі сабе ўяўляюць.

У Тэсле распрацаваная тэхналогія

пад назвай Supercharging,

якую мы прапануем пакупнікам Model S

бясплатна назаўжды.

Гэта факт, які для многіх магчыма застаецца незразумелым.

Насамрэч штаты Каліфорнія і Невада ўжо пакрытыя сеткай станцый,

як і Ўсходняе ўзбярэжжа

ад Бостана да Вашынгтона.

Напрыканцы гэтага года вы зможаце праехаць

з Лос-Анджэлеса ў Нью-Ёрк,

карыстаючыся толькі сеткай Supercharger,

каторая зараджае шпарчэй у пяць разоў за якія-кольвек іншыя.

Для нас галоўнае -- прытрымлівацца суадносінаў язды да перапынкаў

каля шасці ці сямі.

Так, каб ехаць на працягу трох гадзінаў,

а спыняцца на 20 або 30 хвілін.

Гэта адрэзак часу, на які людзі звычайна спыняюцца.

Такім чынам, калі вы выяжджаеце ў дарогу а 9:00,

апоўдні можна зрабіць перапынак каб перакусіць,

завітаць у прыбіральню, выпіць кавы і паехаць далей.

КА: Дык вы прапануеце спажыўцам зараджацца цалкам на працягу гадзіны.

Маўляў, не спадзявайцеся выехаць адсюль праз 10 хвілін,

пачакайце гадзіну, але ёсць добрая навіна:

вы дапамагаеце ратаваць планету,

і, дарэчы, электрычнасць для вас -- бясплатная.

ЭМ: Насамрэч мы спадзяемся,

што людзі будуць спыняцца на 20-30 хвілін, не гадзіну.

Лепей праехаць каля 260-270 кіламетраў

і спыніцца на паўгадзіны,

каб потым працягнуць шлях.

Гэта натуральны рытм падарожжа.

КА: Зразумела. Гэта толькі адна спіца ў вашым энергетычным коле.

Вы працуеце таксама над сваёй кампаніяй SolarCity.

Што такога незвычайнага там?

ЭМ: Ну, як я ўжо ўзгадваў раней,

мы мусім перайсці на ўстойлівыя метады

выпрацоўкі электраэнергіі і яе спажывання.

Я досыць упэўнены, што першаснай такой крыніцай

здабывання энергіі будзе Сонца.

То бок, гэта ж ускосны тэрмаядзерны сінтэз, вось што гэта.

У нас ёсць вялізная атамная электрастанцыя ў небе пад назвай "Сонца",

нам проста трэба выхапіць крыху гэтай энэргіі

для патрэбаў чалавечай цывілізацыі.

Мы ўсе ўжо ведаем, але магчыма не разумеем да канца,

што свет і так амаль цалкам працуе на сонечнай энергіі.

Калі б не было Сонца, мы былі б ледзяным шарам

з тэмпературай тры градусы Кельвіна.

Яно прыводзіць у рух сістэму ападкаў,

уся экасістэма сілкуецца сонечнай энэргіяй.

КА: Але ў галоне бензіна, фактычна,

уціснутыя тысячы гадоў

сонечнай энэргіі,

таму цяжка падвесці падлікі на карысць сонечнай энергіі,

каб хаця б аддалена спаборнічаць з, напрыклад, прыродным газам.

Як тут можна збудаваць бізнэс?

ЭМ: Ну, насамрэч, я ўпэўнены, што сонечная энергія

разаб'е дашчэнту ўсе іншыя крыніцы ўлучна з прыродным газам.

(Воплескі)
КА: Як?

ЭМ: Так мусіць быць, іначай у нас сур'ёзныя праблемы.

КА: Вы ж не прадаеце сонечныя панэлі спажыўцам.

Чым тады вы займаецеся?

ЭМ: Не, на самой справе мы прадаем. Вы можаце набыць

або арэндаваць сонечную ўсталёўку ў нас.

Большасць выбірае арэнду.

А самае прывабнае ў гэтым,

што не патрэбныя ані сыравіна, ані выдаткі на эксплуатацыю.

Як толькі ўсталявалі, яна працуе.

І працуе дзесяцігоддзямі, можа нават стагоддзямі.

Таму ключом тут з'яўляецца зніжэнне

коштаў першаснай ўсталёўкі

і агульнай сумы інвестыцыі,

бо гэтыя два фактары спрыяюць коштам сонечнай энергетыкі.

Мы прасунуліся вельмі далёка ў гэтым,

вось чаму я ўпэўнены, што мы пераўзыйдзем прыродны газ.

КА: Дык вашая прапанова пакупнікам наступная:

не плаціце шмат загадзя...

ЭМ: Анічога.
КА: Не плаціце анічога загадзя,

мы паставім панэлі вам на дах.

А потым ужо плаціце толькі арэнду. На колькі звычайна?

ЭМ: Мы арэндуем звычайна на 20 гадоў.

Але каштоўнасць гэтай прапановы, як вы і намякаеце, досыць простая.

Вы не выдаткоўвайце грошы, але вашыя камунальныя аплаты памяншаюцца.

Досыць выгодна.

КА: Выглядае як выйгрыш для спажыўца.

Няма рызыкі, плоціце менш, чым цяпер.

Для вас жа тут выгодна..

То бок, хто валодае электрычнасцю з гэтых панэляў у перспектыве?

Як кампанія зарабляе?

ЭМ: Ну, па сутнасці,

SolarCity здабывае частку капітала

ад, скажам, кампаніі або банку.

Гугл -- адзін з найбуйнейшых нашых партнёраў.

І яны спадзяюцца на некаторы прыбытак з яго.

За гэты капітал мы набываем і ўсталёўваем панэлі на дах,

а потым збіраем арэндную плату з уладальніка дома ці бізнэса,

якая меншая за камунальныя аплаты.

КА: Але вы самі атрымоўваеце доўгатэрміновую выгоду з гэтай энэргіі.

Такім чынам вы будуеце размеркаваную энэргетычную сетку.

ЭМ: Дакладна. Усё зводзіцца да

вялізнай электрасеткі.

І гэта, на маю думку, добра, бо электрасеткі

былі манаполіяй, у людзей не было выбару.

Тут жа ўпершыню

з'явілася канкурэнцыя,

таму што энэргетычныя кампаніі былі адзінымі,

хто валодаў сеткамі размеркавання энэргіі. Цяпер такая ёсць у вас на даху.

Я думаю, гэта вяртае ўладу

домаўладальнікам і фірмам.

КА: І вы сапраўды прадбачыце будучыню,

дзе большасць электрычнасці ў ЗША --

у межах дзесяцігоддзя-двух -- стане сонечнай?

ЭМ: Я надзвычай упэўнены, што сонечная энергія будзе пераважаць,

а магчыма і стане большасцю.

І я прадказваю такую перавагу ў межах 20 гадоў.

Я нават з кімсьці пайшоў у заклад...
КА: А як вы вызначаеце "перавагу"?

ЭМ: Больш сонечнай энергіі, чым з любой іншай крыніцы.

КА: Ага. З кім вы пайшлі ў заклад?

ЭМ: З сябрам, хто застанецца безназоўным.

КА: Толькі паміж намі.
(Смех)

ЭМ: Я заклаўся, здаецца, каля двух-трох гадоў таму.

Такім чынам, па грубым падліку гэта праз 18 гадоў,

мы ўбачым больш сонечнай энергіі, чым любой іншай.

КА: Добра, тады давайце вернемся да іншага вашага закладу

з самім сабой, я падазраю. Досыць вар'яцкага закладу.

Вы зарабілі некаторыя грошы ад продажу PayPal.

І вырашылі пабудаваць касмічную кампанію.

З якой такой нагоды хто-небудзь будзе рабіць гэта?

(Смех)

ЭМ: Мяне часта аб гэтым пытаюцца, гэта так.

Маўляў, вы чулі жарт пра таго хлопца,

што разбагацеў у касмічнай індустрыі?

Відавочна, ён быў яшчэ багацейшы, як пачынаў -- сцвярджае кульмінацыя.

Таму я адказваю ўсім, што проста шукаў

самы хуткі спосаб паменшыць сваё багацце.

А яны глядзяць на мяне і, маўляў, "Ён сур'ёзна?"

КА: І, на дзіва, гэта казалі сур'ёзна. Дык што здарылася?

ЭМ: Мы былі на валаску ад правалу. Здавалася, што анічога не выйдзе.

Мы падышлі вельмі блізка да паразы,

але нам удалося зварухнуцца з мёртвай кропкі ў 2008.

Мэта SpaceX -- спрабаваць прасунуць ракетную тэхналогію

і асабліва вырашыць тую праблему,

якую я лічу жыццёва важнай для таго,

каб чалавецтва стала касмічнай цывілізацыяй.

Гэта пабудова шматразовай ракеты.

КА: А ці будзе чалавецтва касмічнай цывілізацыяй?

Гэта вашая мара, скажам, з часоў юнацтва?

Ці марылі вы пра Марс або далей?

ЭМ: Я рабіў ракеты ў дзяцінстве,

але я не думаў, што ўцягнуся ў гэта.

Ідэя прыйшла хутчэй з разважанняў

наконт таго, што мусіць здарыцца,

каб будучыня была захапляльнай і натхняльнай?

І я думаю, ёсць істотная розніца паміж тым,

каб глядзець у будучыню

чалавецтва як касмічнай цывілізацыі,

якая паўсюль даследуе зоркі і насяляе розныя планеты,

што, на маю думку, насамрэч цудоўна,

чым як на зняволенную тут на Зямлі

ажно да часу імавернага вымірання.

КА: Дык вы ўрэзалі кошт пабудовы ракеты

на 75%, у залежнасці як падлічваць.

Як жа вы ўмудрыліся гэтага дасягнуць?

NASA будуе ракеты дзесяцігоддзі. Як?

ЭМ: Ну, мы значна прасунуліся

у тэхналогіі вытворчасці фюзеляжа, рухавікоў,

электронікі і правядзення запускаў.

Даўжэзны спіс новаўвядзенняў,

якія мы распрацавалі

і якія крыху цяжка прадставіць у межах нашай гутаркі,..

КА: Не ў апошнюю чаргу таму, што іх могуць пераняць, га?

Вы ж не запатэнтавалі гэта -- вось што мне цікава.

ЭМ: Не, мы не патэнтуем распрацоўкі.
КА: Вы не робіце гэтага, бо лічыце

гэта небяспечным?

ЭМ: З-за таго што нашыя асноўныя канкурэнты -- ўрады дзяржаў,

прававая моц патэнтаў глыбока сумнеўная.
(Смех) (Воплескі)

КА: Гэта вельмі, вельмі цікава.

Але вялікае новаўвядзенне яшчэ наперадзе,

і вы цяпер працуеце над ім. Распавядзіце нам.

ЭМ: Так, вялікае новаўвядзенне --

КА: На самой справе, давайце паглядзім тое відэа, і вы зможаце суправаджаць яго апавяданнем.

ЭМ: Згодны. Штука з ракетамі ў тым,

што яны незваротныя.

Усе ракеты, якія лётаюць сёння -- выключна аднаразовыя.

Шаттл быў спробай зрабіць шматразовую ракету,

але нават яго галоўны бак выкідваўся кожны раз.

Часткі, што можна было выкарыстаць паўторна,

узнаўляліся для палёту групай у 10.000 асоб на працягу дзевяці месяцаў.

Таму адзін палёт Шаттла абыходзіўся ў міліярд даляраў.

Відавочна, гэта не акупала надта добра...

КА: Што толькі што адбылося? Нешта прызямлілася?

ЭМ: Дакладна так. Дык вось, важна, каб ступені ракеты

маглі вярнуцца назад, на стартавую пляцоўку,

і быць гатовымі да запуску праз некалькі гадзін.

КА: Неймаверна. Шматразовыя ракеты.
ЭМ: Так.
(Воплескі)

Многія не разумеюць,

што кошт ракетнага паліва невялікі,

амаль як для рэактыўнага самалёта.

Яго кошт каля 0.3%

ад кошту ракеты.

Таму магчыма дасягнуць, скажам,

100-кротнага зніжэння кошту палёту,

калі паспяхова выкарыстаць ракету паўторна.

Вось чаму гэта важна.

Кожны сродак транспарту, якім мы карыстаемся:

ці то самалёт, ці цягнік, аўтамабіль, ровар, конь --

шматразовыя, толькі не ракеты

Таму каб стаць касмічнай цывілізацыяй, гэтую праблему трэба вырашыць.

КА: Вы пыталіся раней у мяне,

наколькі распаўсюджанымі былі б круізы,

калі б прыходзілася спальваць карабель напрыканцы.
ЭМ: Некаторыя круізы, відаць, вельмі праблематычныя.

КА: Адназначна даражэйшыя.

Значыць, гэта неймаверна рэвалюцыйная тэхналогія,

мяркую, пракладзе шлях да вашае мары --

у пэўны момант дастаўляць людзей на Марс вялікімі групамі.

Вам бы хацелася ўбачыць калонію на Марсе.

ЭМ: Так, дакладна. SpaceX або нейкая група

кампаній і ўрадаў мусяць прасоўвацца

ў кірунку шматпланетнага жыцця,

усталявання базы на іншай планеце.

Марс -- адзіны сэнсоўны выбар.

А потым разбудоўваць гэтую базу

да моманту, калі мы станем шматпланетным гатункам.

КА: Як пасоўваецца ідэя "давайце зробім яе шматразовай"?

Гэта было толькі мадэляванне.

Як справы з гэтым?

ЭМ: Мы насамрэч сур'ёзна прасунуліся надоечы

ў праекце пад назвай "Выпрабаванне коніка".

Тэставаўся этап вертыкальнай пасадкі,

досыць хітрай канцавой часткі палёту.

І мы атрымалі станоўчыя вынікі.

КА: Можна паглядзець на гэта?
ЭМ: Так.

Каб надаць гледачу пачуццё маштаба,

мы апранулі каўбоя Джонні Кэшам

і прывярцелі манекен да ракеты.
(Смех)

КА: Ясна, давайце паглядзім відэа,

бо гэта насамрэч дзіўна, калі так падумаць.

Вы аніколі не бачылі гэтага раней. Ракета вырываецца ўгору і...

ЭМ: Ага, ракета памерам

з 12-павярховы будынак.

(Запуск ракеты)

Яна завісла на вышыні каля 40 метраў,

пастаянна падстройваючы

вугал, тангаж і адхіленне галоўнага рухавіка

і падтрымліваючы нахіл рухавікамі вугальнага газу.

КА: Як жа гэта клёва, га!?

Элан, як вы гэта зрабілі?
(Смех)

Гэтыя праекты: PayPal, SolarCity

Tesla, SpaceX -- яны настолькі ашаломна розныя,

настолькі амбіцыйныя і маштабныя праекты.

Як жа адна асоба

здольная ўводзіць навінкі такім чынам?

Што ж у вас такога?

ЭМ: Я шчыра не ведаю.

У мяне няма простага адказу.

Я шмат працую. І гэта значыць -- шмат.

КА: Ну, у мяне ёсць тэорыя.
ЭМ: Добра, слухаю.

КА: Мая тэорыя ў тым, што вы

можаце думаць на сістэмным узроўні дызайну,

збліжаць дызайн, тэхналогію і бізнэс --

так, TED быў бы TBD -- дызайн, тэхналогія і бізнэс --

у адзін пакунак,

змешваць гэта такім чынам, які не ўсім пад сілу і --

гэта найважнейшае -- быць так ліха ўпэўненым

у гэтым звязаным пакунку, што вы рызыкуеце, як вар'ят.

Вы ставілі на яго ўсё сваё багацце -- і рабілі гэта не раз.

То бок, амаль аніхто не можа так зрабіць.

Ці гэта.. Можаце даць які-небудзь рэцэпт?

Ці можна гэта ўвесці ў нашую сістэму адукацыі? Ці можа хтосьці навучыцца ад вас?

Тое, што вы робіце, проста неверагодна.

ЭМ: Эмм, дзякуй. Дзякуй вам.

Мне здаецца, ёсць добры каркас для мыслення.

І гэта -- фізіка. Ну, ведаеце, разважанне ад першасных прынцыпаў.

Увогуле тое, што я маю на ўвазе,

гэта раскласці прадметы на асноватворныя ісціны

і з іх будаваць разважанні,

у адрозненне ад разважанняў па аналогіі.

На працягу большай часткі нашага жыцця,

мы разважаем па аналогіі,

што па сутнасці азначае перайманне дзеянняў іншых людзей з лёгкімі адхіленнямі.

І мы павінны так рабіць.

Іначай мы бы не змаглі пражыць і дня.

Але калі вам патрэбна штосьці новае,

стасуйце фізічны падыход.

Фізіка -- гэта высвятленне, як адкрыць новыя рэчы,

якія нелагічныя, напрыклад квантавая механіка.

Яна вельмі нелагічная.

Таму, мяркую, гэта важна,

як важна і звяртаць увагу на адмоўную водгукі

і нават патрабаваць іх, асабліва ад сяброў.

Гэта можа гучаць як простая парада,

але мала хто прыслухоўваецца.

Яна неверагодна карысная.

КА: Хлопчыкі і дзяўчынкі, вучыце фізіку.

Вучыцеся ў гэтага дзядзькі.

Элан Маск, мне шкада, што ў нас не цэлы дзень, але вялізны дзякуй вам за візіт на TED.

ЭМ: Дзякуй вам.
КА: Гэта было неверагодна. Вельмі, вельмі клёва.

Гляньце-ка.
(Воплескі)

Прыміце падзяку. Было проста фантастычна.

Вялізны вам дзякуй.