Крыс Андэрсан: Элан, што за шалёная мара
натхніла цябе паспрабаваць
заняцца аўтамабільнай вытворчасцю і пабудаваць цалкам электрычную машыну?
Элан Маск: Ну, ідэя сягае часоў, калі я быў ва ўніверсітэце.
Я думаў: якія праблемы хутчэй за ўсё
паўплываюць на будучыню свету або будучыню чалавецтва?
Я думаю, неверагодна важна мець устойлівыя мадэлі
транспартнай сістэмы і вытворчасці энергіі.
Агульная праблема энергетыкі такога кшталту --
гэта найбуйнейшая праблема, якую мы мусім вырашыць у гэтым стагоддзі
незалежна ад клопату пра навакольнае асяроддзе.
Насамрэч, нават калі б выкіды СО2 былі карыснымі,
улічваючы, што вуглевадароды хутка скончацца,
нам усё роўна трэба вынайсці ўстойлівыя сродкі для функцыянавання.
КА: Большая частка амерыканскай электрычнасці паходзіць
са спальвання выкапнёвых паліваў.
Як можа электрамабіль, што падключаецца да гэтай сеткі, дапамагчы?
ЭМ: Так, ёсць дзве часткі адказу.
Па-першае, нават калі з такога самага паліва
выпрацаваць энергію на электрастанцыі,
то калі зарадзіць ім машыну, вы будзеце толькі ў плюсе.
Калі, напрыклад, узяць прыродны газ,
самую распаўсюджаную крыніцу вуглевадароднай энергіі,
і спаліць яго ў сучаснай
газавай турбіне General Electric,
атрымаецца каля 60% эфектыўнасці.
Калі ж ужыць той самы газ ў рухавіку ўнутранага спальвання аўтамабіля,
атрымаецца 20% эфектыўнасці.
А прычына ў тым, што на стацыянарнай электрастанцыі
вы можаце дазволіць сабе рэчы значна цяжэйшыя,
аб'ёмнейшыя.
Можаце нават пабочнае награванне ўжыць,
каб прыводзіць у рух паравую турбіну
і карыстацца другаснай крыніцай энергіі.
Такім чынам, нават калі ўлічыць страты пры перадачы энергіі і іншае,
выкарыстаўшы такое самае паліва, вы прынамсі ў двухразовым выйгрышы,
зараджаючы электрамабіль энергіяй з электрастанцыі.
КА: Такі маштаб прыносіць эфектыўнасць.
ЭМ: Менавіта так.
Сутнасць у тым, што нам у любым выпадку трэба мець
устойлівыя крыніцы энергіі, электрычнасці.
Таму калі мы вырашым гэтую праблему,
мае сэнс мець і электрычныя машыны
ў якасці транспарту.
КА: У нас ёсць відэа,
як збіраюць Тэслу,
якое, калі яго прайграць...
Што ж такога наватарскага ў гэтым працэсе?
ЭМ: Натуральна, што з мэтай паскарэння надыходу электрычнага транспарту,
а трэба сказаць, што, мяркую,
усе віды транспарту стануць цалкам электрычнымі
за іранічным выняткам ракет.
Трэці закон Ньютана нам не абысці.
Пытанне ў тым, як паскорыць
надыход электрычнага транспарту?
Каб зрабіць гэта з аўтамабілямі, трэба запраектаваць
насамрэч энэргаашчадную машыну,
што азначае зрабіць яе неймаверна лёгкай.
Тое, што вы бачыце тут -
адзіныя кузаў і шасі цалкам з алюмінія
з Паўночнай Амерыкі.
На самой справе, мы прымянілі шмат метадаў з распрацоўкі ракет,
каб зрабіць машыну лягчэйшай нягледзячы на аб'ёмную батарэю.
Да таго ж яна мае найніжэйшы каэфіцыент аэрадынамічнага супраціву
сярод усіх іншых машын такіх памераў.
У выніку спажыванне энергіі вельмі нізкае,
а самая прасунутая батарэя
дае машыне выйгрышную перавагу.
Вы можаце праехаць парадку 400 кіламетраў.
КА: Але ж гэтыя батарэі неверагодна цяжкія,
вы ўсё роўна думаеце, што падлік верны:
лёгкі кузаў, цяжкая батарэя -
атрымоўваем захапляльную эфектыўнасць?
ЭМ: Менавіта. Усё ў машыне мае быць вельмі лёгкім,
каб ураўнаважыць масу батарэй.
А аэрадынаміка дазваляе праехаць настолькі даўгі шлях.
Па праўдзе, кіроўцы Мадэлі S
нібы спаборнічаюць паміж сабой,
каб праехаць найдалей.
Здаецца, хтосьці надоечы пераадолеў 676 кіламетраў на адным зарадзе.
КА: Бруно Баўдэн, вось хто зрабіў гэта.
пабіў новы сусветны рэкорд. ЭМ: Віншаванні.
КА: Гэта былі добрыя навіны. Але недахопам было тое,
што каб зрабіць гэта, яму прыйшлося ехаць з хуткасцю 30 км/г
і часта спыняцца паліцыяй. (Смех)
ЭМ: Вы можаце спакойна ехаць
з хуткасцю каля 100 км/г
пры нармальных умовах,
і 400 км - разумны лік.
КА: Давайце пакажам другое відэа,
пра Тэслу ў дзеянні на лёдзе.
І гэта зусім не камень у агарод The New York Times, дарэчы.
Што самае неспадзяванае ў
кіраванні гэтай машынай?
ЭМ: Пры кіраванні электрамабілем,
яго адчувальнасць насамрэч неверагодная.
Мы хацелі, каб людзі адчувалі,
як іх розум зліваецца з машынай,
нібыта вы з ёю -- адно цэлае.
Калі вы паварочваеце і паскараецеся, гэта проста адбываецца
быццам у машыны ёсць Электронны Кантроль Устойлівасці.
Гэта магчыма з электрамабілем дзякуючы яго адчувальнасці,
з паліўнай машынай так не атрымаецца.
І гэта істотная розніца,
якую можна адчуць толькі пры спробнай паездцы.
КА: Гэта прыгожая, але дарагая машына.
Ці ёсць у вас нейкі план,
каб выпусціць масавую версію?
ЭМ: Так. Мэтай Тэслы заўсёды быў
трохступенчаты працэс, у якім першая версія --
гэта дарагая машына з маленькім аб'ёмам вытворчасці,
другая каштуе менш і і большым аб'ёмам,
і трэцяя версія -- самая аб'ёмная і танная.
У дадзены момант мы знаходзімся ў другой фазе.
Такім чынам ёсць спорткар Roadster за $100.000,
і ёсць Мадэль S па цане ад $50.000.
Электрамабіль трэцяга пакалення,
які меркавана з'явіцца праз тры-чатыры гады,
будзе каштаваць $30.000.
Кожны раз, як з'яўлялася насамрэч новая тэхналогія,
звычайна мусіла выйсці тры буйныя версіі,
каб з'явіўся выдатны масавы прадукт.
Мы прасоўваемся ў гэтым кірунку,
і я ўпэўнены, што так усё і будзе.
КА: Добра, калі шлях недалёкі,
можна паехаць, вярнуцца і зарадзіцца дома.
Але на дадзены момант няма агульнанацыянальнай сеткі хуткіх зарадных станцый.
Ці прадбачацца нейкія істотныя змены тут,
ці гэта спраўдзіцца толькі на некаторых ключавых маршрутах?
ЭМ: На самой справе, зарадных станцый ужо больш,
чым людзі сабе ўяўляюць.
У Тэсле распрацаваная тэхналогія
пад назвай Supercharging,
якую мы прапануем пакупнікам Model S
бясплатна назаўжды.
Гэта факт, які для многіх магчыма застаецца незразумелым.
Насамрэч штаты Каліфорнія і Невада ўжо пакрытыя сеткай станцый,
як і Ўсходняе ўзбярэжжа
ад Бостана да Вашынгтона.
Напрыканцы гэтага года вы зможаце праехаць
з Лос-Анджэлеса ў Нью-Ёрк,
карыстаючыся толькі сеткай Supercharger,
каторая зараджае шпарчэй у пяць разоў за якія-кольвек іншыя.
Для нас галоўнае -- прытрымлівацца суадносінаў язды да перапынкаў
каля шасці ці сямі.
Так, каб ехаць на працягу трох гадзінаў,
а спыняцца на 20 або 30 хвілін.
Гэта адрэзак часу, на які людзі звычайна спыняюцца.
Такім чынам, калі вы выяжджаеце ў дарогу а 9:00,
апоўдні можна зрабіць перапынак каб перакусіць,
завітаць у прыбіральню, выпіць кавы і паехаць далей.
КА: Дык вы прапануеце спажыўцам зараджацца цалкам на працягу гадзіны.
Маўляў, не спадзявайцеся выехаць адсюль праз 10 хвілін,
пачакайце гадзіну, але ёсць добрая навіна:
вы дапамагаеце ратаваць планету,
і, дарэчы, электрычнасць для вас -- бясплатная.
ЭМ: Насамрэч мы спадзяемся,
што людзі будуць спыняцца на 20-30 хвілін, не гадзіну.
Лепей праехаць каля 260-270 кіламетраў
і спыніцца на паўгадзіны,
каб потым працягнуць шлях.
Гэта натуральны рытм падарожжа.
КА: Зразумела. Гэта толькі адна спіца ў вашым энергетычным коле.
Вы працуеце таксама над сваёй кампаніяй SolarCity.
Што такога незвычайнага там?
ЭМ: Ну, як я ўжо ўзгадваў раней,
мы мусім перайсці на ўстойлівыя метады
выпрацоўкі электраэнергіі і яе спажывання.
Я досыць упэўнены, што першаснай такой крыніцай
здабывання энергіі будзе Сонца.
То бок, гэта ж ускосны тэрмаядзерны сінтэз, вось што гэта.
У нас ёсць вялізная атамная электрастанцыя ў небе пад назвай "Сонца",
нам проста трэба выхапіць крыху гэтай энэргіі
для патрэбаў чалавечай цывілізацыі.
Мы ўсе ўжо ведаем, але магчыма не разумеем да канца,
што свет і так амаль цалкам працуе на сонечнай энергіі.
Калі б не было Сонца, мы былі б ледзяным шарам
з тэмпературай тры градусы Кельвіна.
Яно прыводзіць у рух сістэму ападкаў,
уся экасістэма сілкуецца сонечнай энэргіяй.
КА: Але ў галоне бензіна, фактычна,
уціснутыя тысячы гадоў
сонечнай энэргіі,
таму цяжка падвесці падлікі на карысць сонечнай энергіі,
каб хаця б аддалена спаборнічаць з, напрыклад, прыродным газам.
Як тут можна збудаваць бізнэс?
ЭМ: Ну, насамрэч, я ўпэўнены, што сонечная энергія
разаб'е дашчэнту ўсе іншыя крыніцы ўлучна з прыродным газам.
(Воплескі)
КА: Як?
ЭМ: Так мусіць быць, іначай у нас сур'ёзныя праблемы.
КА: Вы ж не прадаеце сонечныя панэлі спажыўцам.
Чым тады вы займаецеся?
ЭМ: Не, на самой справе мы прадаем. Вы можаце набыць
або арэндаваць сонечную ўсталёўку ў нас.
Большасць выбірае арэнду.
А самае прывабнае ў гэтым,
што не патрэбныя ані сыравіна, ані выдаткі на эксплуатацыю.
Як толькі ўсталявалі, яна працуе.
І працуе дзесяцігоддзямі, можа нават стагоддзямі.
Таму ключом тут з'яўляецца зніжэнне
коштаў першаснай ўсталёўкі
і агульнай сумы інвестыцыі,
бо гэтыя два фактары спрыяюць коштам сонечнай энергетыкі.
Мы прасунуліся вельмі далёка ў гэтым,
вось чаму я ўпэўнены, што мы пераўзыйдзем прыродны газ.
КА: Дык вашая прапанова пакупнікам наступная:
не плаціце шмат загадзя...
ЭМ: Анічога.
КА: Не плаціце анічога загадзя,
мы паставім панэлі вам на дах.
А потым ужо плаціце толькі арэнду. На колькі звычайна?
ЭМ: Мы арэндуем звычайна на 20 гадоў.
Але каштоўнасць гэтай прапановы, як вы і намякаеце, досыць простая.
Вы не выдаткоўвайце грошы, але вашыя камунальныя аплаты памяншаюцца.
Досыць выгодна.
КА: Выглядае як выйгрыш для спажыўца.
Няма рызыкі, плоціце менш, чым цяпер.
Для вас жа тут выгодна..
То бок, хто валодае электрычнасцю з гэтых панэляў у перспектыве?
Як кампанія зарабляе?
ЭМ: Ну, па сутнасці,
SolarCity здабывае частку капітала
ад, скажам, кампаніі або банку.
Гугл -- адзін з найбуйнейшых нашых партнёраў.
І яны спадзяюцца на некаторы прыбытак з яго.
За гэты капітал мы набываем і ўсталёўваем панэлі на дах,
а потым збіраем арэндную плату з уладальніка дома ці бізнэса,
якая меншая за камунальныя аплаты.
КА: Але вы самі атрымоўваеце доўгатэрміновую выгоду з гэтай энэргіі.
Такім чынам вы будуеце размеркаваную энэргетычную сетку.
ЭМ: Дакладна. Усё зводзіцца да
вялізнай электрасеткі.
І гэта, на маю думку, добра, бо электрасеткі
былі манаполіяй, у людзей не было выбару.
Тут жа ўпершыню
з'явілася канкурэнцыя,
таму што энэргетычныя кампаніі былі адзінымі,
хто валодаў сеткамі размеркавання энэргіі. Цяпер такая ёсць у вас на даху.
Я думаю, гэта вяртае ўладу
домаўладальнікам і фірмам.
КА: І вы сапраўды прадбачыце будучыню,
дзе большасць электрычнасці ў ЗША --
у межах дзесяцігоддзя-двух -- стане сонечнай?
ЭМ: Я надзвычай упэўнены, што сонечная энергія будзе пераважаць,
а магчыма і стане большасцю.
І я прадказваю такую перавагу ў межах 20 гадоў.
Я нават з кімсьці пайшоў у заклад...
КА: А як вы вызначаеце "перавагу"?
ЭМ: Больш сонечнай энергіі, чым з любой іншай крыніцы.
КА: Ага. З кім вы пайшлі ў заклад?
ЭМ: З сябрам, хто застанецца безназоўным.
КА: Толькі паміж намі.
(Смех)
ЭМ: Я заклаўся, здаецца, каля двух-трох гадоў таму.
Такім чынам, па грубым падліку гэта праз 18 гадоў,
мы ўбачым больш сонечнай энергіі, чым любой іншай.
КА: Добра, тады давайце вернемся да іншага вашага закладу
з самім сабой, я падазраю. Досыць вар'яцкага закладу.
Вы зарабілі некаторыя грошы ад продажу PayPal.
І вырашылі пабудаваць касмічную кампанію.
З якой такой нагоды хто-небудзь будзе рабіць гэта?
(Смех)
ЭМ: Мяне часта аб гэтым пытаюцца, гэта так.
Маўляў, вы чулі жарт пра таго хлопца,
што разбагацеў у касмічнай індустрыі?
Відавочна, ён быў яшчэ багацейшы, як пачынаў -- сцвярджае кульмінацыя.
Таму я адказваю ўсім, што проста шукаў
самы хуткі спосаб паменшыць сваё багацце.
А яны глядзяць на мяне і, маўляў, "Ён сур'ёзна?"
КА: І, на дзіва, гэта казалі сур'ёзна. Дык што здарылася?
ЭМ: Мы былі на валаску ад правалу. Здавалася, што анічога не выйдзе.
Мы падышлі вельмі блізка да паразы,
але нам удалося зварухнуцца з мёртвай кропкі ў 2008.
Мэта SpaceX -- спрабаваць прасунуць ракетную тэхналогію
і асабліва вырашыць тую праблему,
якую я лічу жыццёва важнай для таго,
каб чалавецтва стала касмічнай цывілізацыяй.
Гэта пабудова шматразовай ракеты.
КА: А ці будзе чалавецтва касмічнай цывілізацыяй?
Гэта вашая мара, скажам, з часоў юнацтва?
Ці марылі вы пра Марс або далей?
ЭМ: Я рабіў ракеты ў дзяцінстве,
але я не думаў, што ўцягнуся ў гэта.
Ідэя прыйшла хутчэй з разважанняў
наконт таго, што мусіць здарыцца,
каб будучыня была захапляльнай і натхняльнай?
І я думаю, ёсць істотная розніца паміж тым,
каб глядзець у будучыню
чалавецтва як касмічнай цывілізацыі,
якая паўсюль даследуе зоркі і насяляе розныя планеты,
што, на маю думку, насамрэч цудоўна,
чым як на зняволенную тут на Зямлі
ажно да часу імавернага вымірання.
КА: Дык вы ўрэзалі кошт пабудовы ракеты
на 75%, у залежнасці як падлічваць.
Як жа вы ўмудрыліся гэтага дасягнуць?
NASA будуе ракеты дзесяцігоддзі. Як?
ЭМ: Ну, мы значна прасунуліся
у тэхналогіі вытворчасці фюзеляжа, рухавікоў,
электронікі і правядзення запускаў.
Даўжэзны спіс новаўвядзенняў,
якія мы распрацавалі
і якія крыху цяжка прадставіць у межах нашай гутаркі,..
КА: Не ў апошнюю чаргу таму, што іх могуць пераняць, га?
Вы ж не запатэнтавалі гэта -- вось што мне цікава.
ЭМ: Не, мы не патэнтуем распрацоўкі.
КА: Вы не робіце гэтага, бо лічыце
гэта небяспечным?
ЭМ: З-за таго што нашыя асноўныя канкурэнты -- ўрады дзяржаў,
прававая моц патэнтаў глыбока сумнеўная.
(Смех) (Воплескі)
КА: Гэта вельмі, вельмі цікава.
Але вялікае новаўвядзенне яшчэ наперадзе,
і вы цяпер працуеце над ім. Распавядзіце нам.
ЭМ: Так, вялікае новаўвядзенне --
КА: На самой справе, давайце паглядзім тое відэа, і вы зможаце суправаджаць яго апавяданнем.
ЭМ: Згодны. Штука з ракетамі ў тым,
што яны незваротныя.
Усе ракеты, якія лётаюць сёння -- выключна аднаразовыя.
Шаттл быў спробай зрабіць шматразовую ракету,
але нават яго галоўны бак выкідваўся кожны раз.
Часткі, што можна было выкарыстаць паўторна,
узнаўляліся для палёту групай у 10.000 асоб на працягу дзевяці месяцаў.
Таму адзін палёт Шаттла абыходзіўся ў міліярд даляраў.
Відавочна, гэта не акупала надта добра...
КА: Што толькі што адбылося? Нешта прызямлілася?
ЭМ: Дакладна так. Дык вось, важна, каб ступені ракеты
маглі вярнуцца назад, на стартавую пляцоўку,
і быць гатовымі да запуску праз некалькі гадзін.
КА: Неймаверна. Шматразовыя ракеты.
ЭМ: Так.
(Воплескі)
Многія не разумеюць,
што кошт ракетнага паліва невялікі,
амаль як для рэактыўнага самалёта.
Яго кошт каля 0.3%
ад кошту ракеты.
Таму магчыма дасягнуць, скажам,
100-кротнага зніжэння кошту палёту,
калі паспяхова выкарыстаць ракету паўторна.
Вось чаму гэта важна.
Кожны сродак транспарту, якім мы карыстаемся:
ці то самалёт, ці цягнік, аўтамабіль, ровар, конь --
шматразовыя, толькі не ракеты
Таму каб стаць касмічнай цывілізацыяй, гэтую праблему трэба вырашыць.
КА: Вы пыталіся раней у мяне,
наколькі распаўсюджанымі былі б круізы,
калі б прыходзілася спальваць карабель напрыканцы.
ЭМ: Некаторыя круізы, відаць, вельмі праблематычныя.
КА: Адназначна даражэйшыя.
Значыць, гэта неймаверна рэвалюцыйная тэхналогія,
мяркую, пракладзе шлях да вашае мары --
у пэўны момант дастаўляць людзей на Марс вялікімі групамі.
Вам бы хацелася ўбачыць калонію на Марсе.
ЭМ: Так, дакладна. SpaceX або нейкая група
кампаній і ўрадаў мусяць прасоўвацца
ў кірунку шматпланетнага жыцця,
усталявання базы на іншай планеце.
Марс -- адзіны сэнсоўны выбар.
А потым разбудоўваць гэтую базу
да моманту, калі мы станем шматпланетным гатункам.
КА: Як пасоўваецца ідэя "давайце зробім яе шматразовай"?
Гэта было толькі мадэляванне.
Як справы з гэтым?
ЭМ: Мы насамрэч сур'ёзна прасунуліся надоечы
ў праекце пад назвай "Выпрабаванне коніка".
Тэставаўся этап вертыкальнай пасадкі,
досыць хітрай канцавой часткі палёту.
І мы атрымалі станоўчыя вынікі.
КА: Можна паглядзець на гэта?
ЭМ: Так.
Каб надаць гледачу пачуццё маштаба,
мы апранулі каўбоя Джонні Кэшам
і прывярцелі манекен да ракеты.
(Смех)
КА: Ясна, давайце паглядзім відэа,
бо гэта насамрэч дзіўна, калі так падумаць.
Вы аніколі не бачылі гэтага раней. Ракета вырываецца ўгору і...
ЭМ: Ага, ракета памерам
з 12-павярховы будынак.
(Запуск ракеты)
Яна завісла на вышыні каля 40 метраў,
пастаянна падстройваючы
вугал, тангаж і адхіленне галоўнага рухавіка
і падтрымліваючы нахіл рухавікамі вугальнага газу.
КА: Як жа гэта клёва, га!?
Элан, як вы гэта зрабілі?
(Смех)
Гэтыя праекты: PayPal, SolarCity
Tesla, SpaceX -- яны настолькі ашаломна розныя,
настолькі амбіцыйныя і маштабныя праекты.
Як жа адна асоба
здольная ўводзіць навінкі такім чынам?
Што ж у вас такога?
ЭМ: Я шчыра не ведаю.
У мяне няма простага адказу.
Я шмат працую. І гэта значыць -- шмат.
КА: Ну, у мяне ёсць тэорыя.
ЭМ: Добра, слухаю.
КА: Мая тэорыя ў тым, што вы
можаце думаць на сістэмным узроўні дызайну,
збліжаць дызайн, тэхналогію і бізнэс --
так, TED быў бы TBD -- дызайн, тэхналогія і бізнэс --
у адзін пакунак,
змешваць гэта такім чынам, які не ўсім пад сілу і --
гэта найважнейшае -- быць так ліха ўпэўненым
у гэтым звязаным пакунку, што вы рызыкуеце, як вар'ят.
Вы ставілі на яго ўсё сваё багацце -- і рабілі гэта не раз.
То бок, амаль аніхто не можа так зрабіць.
Ці гэта.. Можаце даць які-небудзь рэцэпт?
Ці можна гэта ўвесці ў нашую сістэму адукацыі? Ці можа хтосьці навучыцца ад вас?
Тое, што вы робіце, проста неверагодна.
ЭМ: Эмм, дзякуй. Дзякуй вам.
Мне здаецца, ёсць добры каркас для мыслення.
І гэта -- фізіка. Ну, ведаеце, разважанне ад першасных прынцыпаў.
Увогуле тое, што я маю на ўвазе,
гэта раскласці прадметы на асноватворныя ісціны
і з іх будаваць разважанні,
у адрозненне ад разважанняў па аналогіі.
На працягу большай часткі нашага жыцця,
мы разважаем па аналогіі,
што па сутнасці азначае перайманне дзеянняў іншых людзей з лёгкімі адхіленнямі.
І мы павінны так рабіць.
Іначай мы бы не змаглі пражыць і дня.
Але калі вам патрэбна штосьці новае,
стасуйце фізічны падыход.
Фізіка -- гэта высвятленне, як адкрыць новыя рэчы,
якія нелагічныя, напрыклад квантавая механіка.
Яна вельмі нелагічная.
Таму, мяркую, гэта важна,
як важна і звяртаць увагу на адмоўную водгукі
і нават патрабаваць іх, асабліва ад сяброў.
Гэта можа гучаць як простая парада,
але мала хто прыслухоўваецца.
Яна неверагодна карысная.
КА: Хлопчыкі і дзяўчынкі, вучыце фізіку.
Вучыцеся ў гэтага дзядзькі.
Элан Маск, мне шкада, што ў нас не цэлы дзень, але вялізны дзякуй вам за візіт на TED.
ЭМ: Дзякуй вам.
КА: Гэта было неверагодна. Вельмі, вельмі клёва.
Гляньце-ка.
(Воплескі)
Прыміце падзяку. Было проста фантастычна.
Вялізны вам дзякуй.