WEBVTT

00:00:00.394 --> 00:00:04.248
Burada 12 ədəd konfet verilib.

00:00:04.248 --> 00:00:07.754
Qəhvəyi rəngli olanların
ətrafında şokolad var.

00:00:07.754 --> 00:00:10.435
Üzərində C olanların

00:00:10.435 --> 00:00:11.809
tərkibində

00:00:11.809 --> 00:00:12.645
hind qozu var.

00:00:12.645 --> 00:00:15.802
Məsələn, üst tərəfdə, solda
olan konfetin üzəri

00:00:15.802 --> 00:00:17.206
şokoladlıdır,

00:00:17.206 --> 00:00:19.088
amma tərkibində hind qozu yoxdur.

00:00:19.088 --> 00:00:21.394
Buradakı konfetin isə ətrafında
şokolad və

00:00:21.394 --> 00:00:24.517
daxilində hind qozu var.

00:00:24.517 --> 00:00:27.338
Bunun isə...
ekranı hərəkət etdirmək istəmirdim,

00:00:27.338 --> 00:00:31.447
bunun isə
ətrafında şokolad yoxdur,

00:00:31.447 --> 00:00:33.065
amma tərkibində

00:00:33.065 --> 00:00:34.306
hind qozu var.

00:00:34.306 --> 00:00:36.466
Bu konfetdə isə

00:00:36.466 --> 00:00:38.427
nə şokolad, nə də hind qozu var.

00:00:38.427 --> 00:00:40.538
Bu məlumatları təsvir etməyin müxtəlif

00:00:40.538 --> 00:00:43.326
üsullarını tapmaq istəyirəm.

00:00:43.326 --> 00:00:46.849
Bu üsullardan biri Venn
diaqramından istifadə etməkdir.

00:00:46.849 --> 00:00:49.465
Gəlin Venn diaqramı çəkək.

00:00:49.465 --> 00:00:54.465
Deməli, Venn diaqramı bunu 
təsvir etməyin üsullarından biridir.

00:00:55.316 --> 00:00:57.277
Gəlin bunun adi formasını yazaq.

00:00:57.277 --> 00:00:59.123
Burada, məsələnin şərtində verilən

00:00:59.123 --> 00:01:00.879
bütün məlumatları təsvir etmək üçün

00:01:00.879 --> 00:01:01.973
bir düzbucaqlı çəkirik.

00:01:01.973 --> 00:01:04.550
Bu düzbucaqlının tərkibində bütün

00:01:04.550 --> 00:01:06.014
şokoladlar təsvir edilməlidir.

00:01:06.014 --> 00:01:07.929
Yəni, burada 12 konfet olmalıdır.

00:01:07.929 --> 00:01:09.856
Bunun məsələnin əyani forması olduğunu
fərz edin.

00:01:09.856 --> 00:01:12.294
Gəlin buraya şokoladları təmsil edən

00:01:12.294 --> 00:01:13.954
dairələr çəkək.

00:01:13.954 --> 00:01:15.835
Burada şokoladlı konfetləri

00:01:15.835 --> 00:01:18.169
təmsil edən bir qrup çəkək.

00:01:18.169 --> 00:01:20.083
Bunu bir çevrə ilə göstərək.

00:01:20.851 --> 00:01:22.064
Bunu miqyasa uyğun çəkə bilərsiniz

00:01:22.064 --> 00:01:23.027
amma mən elə etməyəcəyəm.

00:01:23.027 --> 00:01:27.323
Deməli, bu, şokolad qrupudur.

00:01:27.323 --> 00:01:29.646
Bu, şokolad qrupudur.

00:01:29.646 --> 00:01:32.128
Burada isə hind qozu qrupu çəkək.

00:01:32.128 --> 00:01:35.986
Hind qozu.

00:01:35.986 --> 00:01:37.565
Bunu miqyasa uyğun çəkməsək də olar.

00:01:37.565 --> 00:01:38.901
Onları təxminən eyni ölçüdə çəkdim.

00:01:38.901 --> 00:01:41.573
Ancaq gördüyünüz kimi məsələnin 
şərtində şokolad qrupu

00:01:41.573 --> 00:01:43.466
hind qozu qrupundan daha böyükdür.

00:01:43.466 --> 00:01:45.486
Hind qozu qrupu.

00:01:45.486 --> 00:01:48.156
İndi biz bu fərqli bölmələri doldura bilərik.

00:01:48.156 --> 00:01:51.859
Üzərində şokolad olub, ancaq tərkibində
hind qozu olmayan

00:01:51.859 --> 00:01:53.542
neçə ədəd konfet var?

00:01:53.542 --> 00:01:59.442
Bir, iki, üç, dörd, beş, altı konfetin üzəri

00:01:59.463 --> 00:02:04.522
şokoladlıdır, amma tərkibində hind qozu yoxdur.

00:02:04.788 --> 00:02:05.969
Gəlin bunu fərqli rənglə yazaq.

00:02:05.969 --> 00:02:07.309
Çünki rənglər vacibdir.

00:02:07.309 --> 00:02:09.062
Gəlin bunu yaşıl rənglə yazaq.

00:02:09.062 --> 00:02:14.878
Bir, iki, üç, dörd, beş və altı.

00:02:15.029 --> 00:02:17.757
Belə ki, bu bölmədə 6 konfet var.

00:02:17.757 --> 00:02:18.929
Burada bütün qəhvəyi rənglə

00:02:18.929 --> 00:02:21.611
ifadə edilmiş hissə deyil, sadəcə

00:02:21.611 --> 00:02:23.735
yaşıl rənglə işarələnmiş hissə
nəzərdə tutulur.

00:02:23.735 --> 00:02:26.487
Həm şokoladlı, həm də tərkibində
hind qozu olan neçə konfet var?

00:02:26.487 --> 00:02:29.006
Şokolad və hind qozu.

00:02:29.006 --> 00:02:33.127
Bir, iki, üç.

00:02:33.127 --> 00:02:35.646
Deməli, 3 konfet həm şokoladlıdır,
həm də tərkibində hind qozu var.

00:02:35.646 --> 00:02:37.828
Fikir verin, buradakı hissə bir-biri

00:02:37.828 --> 00:02:39.094
ilə üst-üstə düşür.

00:02:39.094 --> 00:02:42.172
Onlardan üçü hər iki qrupa,
hər iki kateqoriyaya aiddir.

00:02:42.172 --> 00:02:45.224
Bu üç konfetdə həm hind qozu,
həm də şokolad var.

00:02:45.224 --> 00:02:46.454
Üzərində şokolad olan 
neçə ədəd konfet var?

00:02:46.454 --> 00:02:48.125
6 üstəgəl 3 = 9.

00:02:48.125 --> 00:02:49.508
Tərkibində hind qozu olan
neçə ədəd konfet var?

00:02:49.508 --> 00:02:50.378
Bunun cavabını

00:02:50.378 --> 00:02:51.708
bir neçə saniyədə tapa bilərik.

00:02:51.708 --> 00:02:54.286
Tərkibində hind qozu olan, amma şokoladlı
olmayan neçə ədəd konfet var?

00:02:54.286 --> 00:02:58.187
Tərkibində hind qozu olan, amma şokoladlı
olmayan 1 konfet var.

00:02:58.187 --> 00:02:59.556
Həmin qiyməti buraya
yaza bilərik.

00:02:59.556 --> 00:03:01.493
Ağ rənglə rənglənmiş bu hissə

00:03:01.493 --> 00:03:02.727
həmin konfeti ifadə edir.

00:03:02.727 --> 00:03:04.321
Tərkibində hind qozu olan
neçə ədəd konfet var?

00:03:04.321 --> 00:03:06.496
Bir üstəgəl üç, yəni 4.

00:03:06.496 --> 00:03:08.377
Bir, iki, üç, dörd.

00:03:08.377 --> 00:03:09.805
Diqqət etməli olduğumuz bir məqam var:

00:03:09.805 --> 00:03:11.477
6 üstəgəl 3 üstəgəl 1

00:03:11.477 --> 00:03:12.417
10-a bərabərdir.

00:03:12.417 --> 00:03:13.450
Bəs qalan iki konfet?

00:03:13.450 --> 00:03:16.981
O konfetlərdə nə şokolad,
nə də hind qozu var.

00:03:16.981 --> 00:03:18.559
Gəlin rəngləyək.

00:03:18.559 --> 00:03:20.382
Bir, iki. Bunlarda nə şokolad,

00:03:20.382 --> 00:03:21.647
nə də hind qozu var.

00:03:21.647 --> 00:03:23.458
Bu ikisi burada yaza bilərik.

00:03:23.458 --> 00:03:26.082
Bunlarda nə şokolad, nə də hind qozu var.

00:03:26.082 --> 00:03:30.099
Belə ki, bu üsulla neçə ədəd şokoladlı,
neçə ədəd hind qozu tərkibli,

00:03:30.099 --> 00:03:32.537
neçə ədəd həm şokoladlı, həm də
hind qozu tərkibli və ya

00:03:32.537 --> 00:03:34.045
nə şokoladlı, nə də hind qozu tərkibli
konfet olduğunu göstərə bilərik.

00:03:34.045 --> 00:03:35.404
konfet olduğunu göstərə bilərik.

00:03:35.404 --> 00:03:37.018
Bunu göstərməyin
başqa üsulları da var.

00:03:37.018 --> 00:03:40.199
Burada iki tərəfli cədvəl tərtib edə bilərik.

00:03:40.199 --> 00:03:45.199
İki tərəfli cədvəl.

00:03:46.150 --> 00:03:48.546
Şaquli xətt üzərində...

00:03:48.546 --> 00:03:51.136
gəlin bunu belə yazaq:

00:03:51.136 --> 00:03:56.136
şokoladlı konfet. 
Buraya qısaca ş yazacam.

00:03:57.068 --> 00:04:02.068
Burada isə "şokolad yoxdur" yazaq.

00:04:02.187 --> 00:04:05.426
Buraya "hind qozu" yazaq.

00:04:05.426 --> 00:04:07.214
Gəlin bunu ağ rənglə yazaq.

00:04:07.214 --> 00:04:08.932
Bəzən rəngləri dəyişmək

00:04:08.932 --> 00:04:10.511
heç asan olmur.

00:04:10.511 --> 00:04:13.971
Buraya "hind qozu" yazdıq.

00:04:13.971 --> 00:04:19.812
Buraya isə "hind qozu yoxdur" yazaq.

00:04:21.401 --> 00:04:24.049
İndi isə kiçik bir cədvəl
tərtib edək.

00:04:25.014 --> 00:04:27.615
Fikrimi sizə izah edəcəm.

00:04:27.615 --> 00:04:30.970
Deməli, buraya, buraya

00:04:30.970 --> 00:04:33.872
həmçinin buraya bir xətt əlavə edək.

00:04:33.872 --> 00:04:36.608
İndi bu cədvəli doldura bilərik.

00:04:36.608 --> 00:04:39.492
Bu hissədə, həm şokoladlı, həm də
hind qozu tərkibli

00:04:39.492 --> 00:04:43.182
konfetlərin sayını yaza bilərik.

00:04:43.858 --> 00:04:44.846
Həmin konfetlərin sayını bilirik.

00:04:44.846 --> 00:04:47.574
Burada bir, iki, üç

00:04:47.574 --> 00:04:48.375
konfet var.

00:04:48.375 --> 00:04:50.814
Həmin qiyməti buraya yaza bilərik.

00:04:50.814 --> 00:04:54.088
Burada şokoladlı, ancaq tərkibində

00:04:54.088 --> 00:04:55.946
hind qozu olmayan konfetləri yazaq.

00:04:55.946 --> 00:04:57.282
Həmin konfetlərin sayı 6-dır.

00:04:57.282 --> 00:05:00.405
Şokoladlıdır, amma tərkibində hind qozu yoxdur.

00:05:00.405 --> 00:05:04.723
Gəlin buraya 6 yazaq.

00:05:04.723 --> 00:05:09.067
Burada tərkibində hind qozu olan, ancaq

00:05:09.067 --> 00:05:10.622
şokoladı olmayan konfetləri
yazaq.

00:05:10.622 --> 00:05:11.701
Həmin konfetlərin
sayı nə qədərdir?

00:05:11.701 --> 00:05:14.940
Cəmi 1 ədəd.

00:05:14.940 --> 00:05:17.019
Burada nə hind qozu, nə də

00:05:17.019 --> 00:05:18.294
şokolad var.

00:05:18.294 --> 00:05:19.897
Bunun cavabını bilirik.

00:05:19.897 --> 00:05:24.897
Nə şokolad, nə də hind qozu olan iki konfet var.

00:05:25.493 --> 00:05:26.979
İstəsək, burada konfetlərin

00:05:26.979 --> 00:05:28.697
ümumi sayını da yaza bilərik.

00:05:28.697 --> 00:05:30.707
Məsələnin şərtində soruşulmasa da,

00:05:30.707 --> 00:05:31.820
gəlin bunu yazaq.

00:05:31.820 --> 00:05:36.487
Konfetlərin ümumi sayını yazaq.

00:05:36.487 --> 00:05:41.119
Belə ki, 3 üstəgəl 1 = 4.

00:05:41.119 --> 00:05:43.464
6 üstəgəl 2 = 8.

00:05:43.464 --> 00:05:45.263
Belə ki, tərkibində hind qozu olan
4 konfet var.

00:05:45.263 --> 00:05:47.457
Bu konfetləri bəzisi şokoladlıdır,

00:05:47.457 --> 00:05:48.376
bəzilərində isə şokolad yoxdur.

00:05:48.376 --> 00:05:50.210
Bu 3 üstəgəl 1-dir.

00:05:50.210 --> 00:05:55.210
Tərkibində hind qozu olmayan 8 konfet var.

00:05:55.643 --> 00:05:56.466
Tərkibində 
hind qozu olmayan.

00:05:56.466 --> 00:05:58.733
Tərkibində hind qozu olmayan konfetlərin
sayı

00:05:58.733 --> 00:06:01.694
6 üstəgəl 2-ə bərabərdir.

00:06:01.694 --> 00:06:03.655
Bunu üfüqi olaraq da hesablaya bilərik.

00:06:03.655 --> 00:06:05.757
3 üstəgəl 6 = 9.

00:06:05.757 --> 00:06:07.278
1üstəgəl 2 = 3.

00:06:07.278 --> 00:06:08.055
9 nəyin sayıdır?

00:06:08.055 --> 00:06:10.970
Bu, şokoladlı konfetlərin ümumi sayıdır:
6 + 3.

00:06:10.970 --> 00:06:11.631
3 nəyin sayıdır?

00:06:11.631 --> 00:06:13.372
Bu, şokoladı olmayan konfetlərin sayıdır.

00:06:13.372 --> 00:06:15.497
1 üstəgəl 2.

00:06:15.497 --> 00:06:17.052
Ümid edirəm ki, maraqlı çalışma oldu.

00:06:17.052 --> 00:06:19.259
Burada müəyyən bir məlumatı çatdırmağın
müxtəlif

00:06:19.259 --> 00:06:21.627
üsullarını öyrəndik.