1
00:00:01,672 --> 00:00:06,846
Provela sam proteklih 38 godina,
pokušavajući da budem nevidljiva.

2
00:00:07,830 --> 00:00:09,259
Ja sam lektorka.

3
00:00:09,807 --> 00:00:11,507
Radim u "Njujorkeru",

4
00:00:11,531 --> 00:00:15,705
a lektorisanje za "Njujorker"
je poput pozicije šortstopera

5
00:00:15,729 --> 00:00:17,943
u bejzbol ekipi iz prve lige:

6
00:00:17,967 --> 00:00:21,380
svaki i najmanji pokret
zapažaju kritičari -

7
00:00:21,404 --> 00:00:24,006
ne dao vam bog da pogrešite.

8
00:00:25,086 --> 00:00:29,023
Samo da razjasnimo: lektori ne odlučuju
šta će da bude objavljeno u novinama.

9
00:00:29,530 --> 00:00:31,908
Mi radimo na nivou rečenice,

10
00:00:31,932 --> 00:00:33,620
možda pasusa,

11
00:00:33,644 --> 00:00:35,722
reči, interpunkcije.

12
00:00:36,175 --> 00:00:38,880
Mi se bavimo detaljima.

13
00:00:38,904 --> 00:00:44,038
Stavljamo dijarezu, duplu tačku,
iznad "i" u "naïve".

14
00:00:44,591 --> 00:00:46,518
Mi namećemo stil izdavačkoj kući.

15
00:00:46,542 --> 00:00:49,228
Svaka publikacija ima svoj stil.

16
00:00:49,252 --> 00:00:51,775
Naročito se ističe "Njujorkerov".

17
00:00:52,503 --> 00:00:55,283
Ponekad nas zadirkuju zbog stila.

18
00:00:55,307 --> 00:00:59,647
Zamislite - i dalje pišemo
"tin-ejdžer" sa crticom,

19
00:00:59,671 --> 00:01:01,947
kao da je ta reč upravo skovana.

20
00:01:02,919 --> 00:01:06,519
Ali vidite crticu u "tin-ejdž"

21
00:01:06,543 --> 00:01:09,135
i dijarezu iznad "coöperacije,"

22
00:01:09,159 --> 00:01:11,161
i znate da čitate "Njujorker".

23
00:01:11,850 --> 00:01:15,348
Lektorisanje za "Njujorker"
je mehanički postupak.

24
00:01:15,372 --> 00:01:18,571
Imamo srodnu ulogu koja se zove recezent,

25
00:01:18,595 --> 00:01:20,451
iliti odobravalac stranica.

26
00:01:20,959 --> 00:01:23,729
Dok je lektorisanje mehaničko,

27
00:01:23,753 --> 00:01:26,228
recenzije su interpretativne.

28
00:01:26,696 --> 00:01:30,068
Pravimo sugestije za autora
preko urednika

29
00:01:30,092 --> 00:01:32,713
da popravi emfazu u rečenici

30
00:01:32,737 --> 00:01:35,371
ili ukazujemo na nenamerna ponavljanja

31
00:01:35,395 --> 00:01:39,391
i nudimo ubedljive alternative.

32
00:01:40,502 --> 00:01:43,480
Naša svrha je da učinimo
da pisac dobro izgleda.

33
00:01:43,504 --> 00:01:46,833
Imajte na umu da mi korekcije
ne dajemo direktno piscima,

34
00:01:46,857 --> 00:01:48,376
već uredniku.

35
00:01:48,400 --> 00:01:52,517
Ovo često stvara dinamiku
dobrog i lošeg policajca

36
00:01:52,541 --> 00:01:56,065
u kojoj je lektor - koristiću to
kao okvirni termin -

37
00:01:56,089 --> 00:01:59,096
bez izuzetka loš policajac.

38
00:02:00,008 --> 00:02:02,445
Ako dobro odradimo posao, nevidljivi smo,

39
00:02:02,469 --> 00:02:04,541
ali čim napravimo grešku,

40
00:02:04,565 --> 00:02:08,381
mi lektori postajemo upadljivo vidljivi.

41
00:02:09,426 --> 00:02:12,957
Evo najskorije greške
koja mi je servirana.

42
00:02:13,931 --> 00:02:17,455
[Prošlog utorka, Sara Pejlin,
pretrampovsko otelotvorenje

43
00:02:17,479 --> 00:02:20,625
populističke bez-ništavnosti
iz Republikanske partije,

44
00:02:20,649 --> 00:02:22,096
podržala je Trampa.]

45
00:02:22,935 --> 00:02:27,143
"Gde su bili 'Njujorkerovi'
čuveni lektori?" pisao je čitalac.

46
00:02:27,167 --> 00:02:30,333
"Zar pisac nije mislio 'neznalice'?"

47
00:02:30,789 --> 00:02:32,066
Joj!

48
00:02:32,090 --> 00:02:34,762
Nema izgovora za ovu grešku.

49
00:02:34,786 --> 00:02:37,875
Ali mi se sviđa: "bez-ništavnosti".

50
00:02:37,899 --> 00:02:41,857
Može da bude
američki žargon za "nihilizam".

51
00:02:41,881 --> 00:02:45,088
(Smeh)

52
00:02:45,112 --> 00:02:48,136
Ovde, drugi čitalac citira
pasus iz novina:

53
00:02:48,160 --> 00:02:52,197
[Rubi je imala 76 godina,
ali je zadržala autoritativno držanje;

54
00:02:52,221 --> 00:02:56,199
samo je njen nesiguran hod
maskirao njene godine.]

55
00:02:56,770 --> 00:02:57,921
Dodao je:

56
00:02:57,945 --> 00:03:01,028
"Sigurno neko u 'Njujorkeru'
zna značenje reči 'maskirao',

57
00:03:01,052 --> 00:03:04,260
a ono je suprotno
tome kako je iskorišćeno u ovoj rečenici.

58
00:03:04,284 --> 00:03:05,958
Ma hajde! Saberite se."

59
00:03:06,648 --> 00:03:10,156
Maskirati: odavati lažni utisak.

60
00:03:10,180 --> 00:03:12,227
Trebalo je da stoji "odavao".

61
00:03:13,426 --> 00:03:16,301
E. B. Vajt je jednom pisao
o zarezima u "Njujorkeru":

62
00:03:16,325 --> 00:03:21,189
"Padaju preciznošću noževa
koji ocrtavaju telo."

63
00:03:21,213 --> 00:03:22,915
(Smeh)

64
00:03:22,939 --> 00:03:25,745
A to je istina - primamo mnogo žalbi
zbog zareza.

65
00:03:26,124 --> 00:03:30,120
"Da li stvarno postoje dva zareza u
'Martina Lutera Kinga, mlađeg, bulevaru'?"

66
00:03:30,746 --> 00:03:35,827
Možda nema na ploči, ali da,
to je "Njujorkerov" stil za "mlađi".

67
00:03:36,192 --> 00:03:38,157
Jedan vragolan je napisao:

68
00:03:38,181 --> 00:03:41,623
["Molim vas, možete li da oterate,
ili, bar, da obuzdate,

69
00:03:41,647 --> 00:03:44,671
zaluđenika zarezima,
iz vašeg uredništva?"]

70
00:03:44,695 --> 00:03:46,047
(Smeh)

71
00:03:46,071 --> 00:03:47,222
Pa, dobro.

72
00:03:47,246 --> 00:03:49,490
U ovom slučaju,
zarezi su dobro upotrebljeni,

73
00:03:49,514 --> 00:03:51,385
osim što je suvišan onaj

74
00:03:51,409 --> 00:03:53,411
između "zarezima" i "iz".

75
00:03:53,435 --> 00:03:54,670
(Smeh)

76
00:03:54,694 --> 00:03:58,442
Takođe, ako moramo
da imamo zareze oko "bar",

77
00:03:58,466 --> 00:04:02,506
mogli bismo da ih zamenimo
koristeći crtice oko te fraze:

78
00:04:02,530 --> 00:04:05,218
"...- ili, bar, obuzdate -"

79
00:04:06,392 --> 00:04:07,562
Savršeno.

80
00:04:07,586 --> 00:04:09,164
(Aplauz)

81
00:04:09,188 --> 00:04:10,523
Zatim imamo sledeće:

82
00:04:10,547 --> 00:04:11,985
"Volim vas, volim vaše novine,

83
00:04:12,009 --> 00:04:17,206
ali možete li, molim vas, da prestanete
da slovima ispisujete ogromne brojeve?"

84
00:04:17,230 --> 00:04:18,784
[dva i po miliona...]

85
00:04:18,808 --> 00:04:19,967
Ne.

86
00:04:19,991 --> 00:04:22,029
(Smeh)

87
00:04:22,053 --> 00:04:25,155
Jedan skorašnji vapaj
pravopisnog cepidlake:

88
00:04:25,179 --> 00:04:30,323
["Te duge trakaste stvari
su vokalne žice, ne žbice."]

89
00:04:30,347 --> 00:04:32,496
Zgroženi čitalac je dodao,

90
00:04:32,520 --> 00:04:34,353
"Siguran sam da nisam prvi koji pišem

91
00:04:34,377 --> 00:04:37,598
zbog ovih nečuvenih lektorskih grešaka,

92
00:04:37,622 --> 00:04:40,028
ali sam jednako siguran
da neću biti poslednji.

93
00:04:40,052 --> 00:04:41,272
Uf!"

94
00:04:41,296 --> 00:04:43,517
(Smeh)

95
00:04:43,541 --> 00:04:45,426
Nekad sam volela da dobijam pisma.

96
00:04:47,222 --> 00:04:49,818
Postoji dogovor između pisaca i lektora.

97
00:04:49,842 --> 00:04:52,221
Lektor nikad ne izdaje pisca,

98
00:04:52,245 --> 00:04:55,797
nikad u javnosti ne iznosi
nebuloze koje su morale da budu izbačene

99
00:04:55,821 --> 00:04:58,271
ili priče koje su se odužile.

100
00:04:58,295 --> 00:05:03,153
Sjajan lektor spašava pisca
od njegovih ispada.

101
00:05:03,558 --> 00:05:05,586
Lektori takođe imaju kodeks;

102
00:05:05,610 --> 00:05:08,093
ne reklamiramo naše previde.

103
00:05:08,593 --> 00:05:11,293
Osećam se nelojalno dok ih ovde otkrivam,

104
00:05:11,317 --> 00:05:14,371
pa osvrnimo se na naše uspehe.

105
00:05:15,570 --> 00:05:18,474
Nekako sam dobila reputaciju
zbog strogosti.

106
00:05:19,133 --> 00:05:23,250
Ali radim s piscima
koji znaju da izađu na kraj sa mnom.

107
00:05:23,741 --> 00:05:27,889
Poznajem Ijana Frejzijera, iliti "Sandija"
od ranih '80-ih.

108
00:05:27,913 --> 00:05:29,542
I on mi je jedan od omiljenih,

109
00:05:29,566 --> 00:05:32,011
iako ponekad piše rečenice

110
00:05:32,035 --> 00:05:34,131
koje nateraju lektora da se zamisli.

111
00:05:34,846 --> 00:05:37,380
Evo jedne iz priče o Staten Ajlandu

112
00:05:37,404 --> 00:05:39,395
nakon uragana Sendi:

113
00:05:40,092 --> 00:05:44,101
[Pristanište koje je puklo po sredini
i izgubilo svoju drugu polovinu

114
00:05:44,125 --> 00:05:46,509
naginjalo se prema vodi,

115
00:05:46,533 --> 00:05:50,213
njegove noseće cevi i žice
su se naginjale napred

116
00:05:50,237 --> 00:05:54,048
kako rezanci klize kad otovrite kutiju.]

117
00:05:54,072 --> 00:05:55,326
(Smeh]

118
00:05:55,350 --> 00:06:00,480
Ovo nikad ne bi moglo da prođe
kod lingvista starog kova.

119
00:06:00,504 --> 00:06:01,743
Ali šta sam mogla?

120
00:06:01,767 --> 00:06:04,371
Tehnički, "kako" bi trebalo da bude "kao",

121
00:06:04,395 --> 00:06:05,839
ali zvuči smešno,

122
00:06:05,863 --> 00:06:09,576
kao da se pisac sprema da ukrca
na produženo homerovsko poređenje -

123
00:06:10,211 --> 00:06:13,371
"kao kad otvorite kutiju rezanaca."

124
00:06:13,395 --> 00:06:14,704
(Smeh)

125
00:06:14,728 --> 00:06:19,504
Odlučila sam da je uragan
izvršio poetsku pravdu nad Sandijem

126
00:06:19,528 --> 00:06:21,179
i pustila sam da rečenica ostane.

127
00:06:21,203 --> 00:06:22,290
(Smeh)

128
00:06:22,314 --> 00:06:24,322
Generalno, ako smatram
da nešto nije dobro,

129
00:06:24,346 --> 00:06:25,838
proverim to tri puta.

130
00:06:25,862 --> 00:06:29,717
Saopštila sam to nedavno Sandiju
u trenutku nesmotrenosti i on je rekao:

131
00:06:29,741 --> 00:06:31,252
"Svega tri puta?"

132
00:06:31,276 --> 00:06:33,020
Te je naučio da se uzdržava.

133
00:06:33,044 --> 00:06:35,443
Nedavno je napisao priču
za "Gradsku priču",

134
00:06:35,467 --> 00:06:37,688
to je rubrika na prvoj strani časopisa

135
00:06:37,712 --> 00:06:40,790
gde su crtice o raznim temama,
od izložbe Rikija Džeja

136
00:06:40,814 --> 00:06:42,359
u muzeju Metropolitan

137
00:06:42,383 --> 00:06:45,554
do predstavljanja
restoranskih kesa u Francuskoj.

138
00:06:45,578 --> 00:06:47,996
Sandijeva priča je bila
o povratku u Bronks

139
00:06:48,020 --> 00:06:50,687
sutkinje vrhovnog suda Sonje Sotomajor.

140
00:06:50,711 --> 00:06:53,260
Tu sam tri stvari
morala da dovedem u pitanje.

141
00:06:53,284 --> 00:06:54,848
Prvo, gramatika.

142
00:06:54,872 --> 00:06:57,467
Sutkinja je bila u crnom
i Sandi je napisao:

143
00:06:57,491 --> 00:07:02,567
[Njeno lice i ruke su štrčali
kako na staroj, uglavnom mračnoj slici.]

144
00:07:03,043 --> 00:07:04,993
Sad, za razliku od uragana,

145
00:07:05,017 --> 00:07:07,485
piscu za ovo "kako" nije bio izgovor

146
00:07:07,509 --> 00:07:09,316
opis štete od uragana.

147
00:07:09,340 --> 00:07:13,636
"Kako" je u ovoj rečenici predlog,
a predlog zahteva objekat,

148
00:07:13,660 --> 00:07:14,853
to jest imenicu.

149
00:07:14,877 --> 00:07:17,409
Ovo "kako" je moralo da bude "kao".

150
00:07:17,433 --> 00:07:20,591
"Kao na staroj, uglavnom mračnoj slici."

151
00:07:20,615 --> 00:07:22,265
Zatim pitanje pisanja reči.

152
00:07:22,289 --> 00:07:25,284
Pisac je citirao nekoga
ko je pomagao sutkinji:

153
00:07:25,986 --> 00:07:27,408
["Uskoro počinjemo.

154
00:07:27,432 --> 00:07:30,073
Ozvučavamo (mic'ed) sutkinju.]

155
00:07:31,434 --> 00:07:32,584
Mic'ed?

156
00:07:32,982 --> 00:07:34,979
U muzičkoj industriji pišu "mic"

157
00:07:35,003 --> 00:07:37,355
jer tako piše na opremi.

158
00:07:37,355 --> 00:07:39,882
Nikad ga nisam videla ovako napisanog
u službi glagola

159
00:07:39,882 --> 00:07:42,366
i bila sam uzrujana mišlju da bi "mic'ed"

160
00:07:42,390 --> 00:07:44,675
moglo da završi u novinama
pored mene žive.

161
00:07:44,699 --> 00:07:45,710
(Smeh)

162
00:07:45,734 --> 00:07:49,653
"Njujorkerov" stil za "mikrofon"
u skraćenom obliku je "mike".

163
00:07:50,519 --> 00:07:53,146
Na kraju, imali smo zeznuto
pitanje gramatičke upotrebe

164
00:07:53,170 --> 00:07:56,884
u kojem zamenica mora
da bude istog gramatičkog broja

165
00:07:56,908 --> 00:07:58,359
kao i prethodna reč.

166
00:07:59,292 --> 00:08:02,887
[svako u blizini su držali njihov dah]

167
00:08:03,491 --> 00:08:07,686
"Oni" je množina,
a "svako" joj prethodi i u jednini je.

168
00:08:07,710 --> 00:08:10,648
Nikada ne biste rekli: "Svako su bili tu".

169
00:08:10,672 --> 00:08:14,513
Svako je bio tu. Svako je ovde

170
00:08:14,537 --> 00:08:18,151
Ali ljudi stalno govore stvari poput:
"Svaki su držali njihov dah."

171
00:08:18,175 --> 00:08:19,394
Da bi to ozakonili,

172
00:08:19,418 --> 00:08:22,841
lektori to zovu "jednina od 'oni'"

173
00:08:22,865 --> 00:08:25,930
kao da nazivajući ga jedninom
prestaje da bude množina.

174
00:08:25,954 --> 00:08:27,348
(Smeh)

175
00:08:27,372 --> 00:08:32,571
Moj je posao, kad ga vidim na papiru,
da dam sve od sebe da ga eliminišem.

176
00:08:33,370 --> 00:08:35,848
Nisam mogla
"Svaka je držala njen dah",

177
00:08:35,872 --> 00:08:37,564
ili "Svaki je držao njegov dah",

178
00:08:37,588 --> 00:08:40,150
ili "Svaki/a je držao/la
njen ili njegov dah."

179
00:08:40,174 --> 00:08:42,994
Šta god da bih predložila
moralo je da se uklopi.

180
00:08:43,018 --> 00:08:44,374
Pitala sam preko urednika,

181
00:08:44,398 --> 00:08:46,446
da li bi pisac razmislio da to izmeni

182
00:08:46,470 --> 00:08:49,041
u: "Svi u blizini su držali njihov dah",

183
00:08:49,065 --> 00:08:50,907
jer je "svi" u množini.

184
00:08:50,931 --> 00:08:52,088
Ne.

185
00:08:52,112 --> 00:08:55,342
Pokušala sam ponovo: "Svi prisutni
su držali njihov dah?"

186
00:08:55,366 --> 00:08:57,587
Pomislila sam kako ovo zvuči blago sudski.

187
00:08:57,611 --> 00:08:58,858
Ali je urednik istakao

188
00:08:58,882 --> 00:09:01,287
da ne možemo da imamo
"prisutni" i "prisutnost"

189
00:09:01,311 --> 00:09:02,754
u istoj rečenici.

190
00:09:03,088 --> 00:09:04,727
Kad je poslednja korektura stigla,

191
00:09:04,727 --> 00:09:07,287
pisac je prihvatio "kao" umesto "kako"

192
00:09:07,311 --> 00:09:09,246
i "miked" umesto "mic'ed".

193
00:09:09,270 --> 00:09:12,744
Ali se držao:
"Svako su držali njihov dah".

194
00:09:13,490 --> 00:09:14,886
Dve od tri nije loše.

195
00:09:16,010 --> 00:09:17,253
U istom broju,

196
00:09:17,277 --> 00:09:19,799
u tom članku
o restoranskim kesama u Francuskoj,

197
00:09:19,823 --> 00:09:23,561
Francuz je ničim izazvano
upotrebio reč na j.

198
00:09:24,260 --> 00:09:26,864
Pitam se, kad stigne pošta,

199
00:09:26,888 --> 00:09:29,746
šta je više uvredilo čitaoce.

200
00:09:29,770 --> 00:09:31,443
(Smeh)

201
00:09:31,467 --> 00:09:32,618
Hvala vam.

202
00:09:32,642 --> 00:09:35,994
(Aplauz)