1
00:00:06,664 --> 00:00:13,144
لە ٢٧ ی جۆزەردانی،١٩٤١، کەشتی جەنگی
ئەڵمانی بیسمارک نقوم بوو لە شەڕێکی سەختدا،

2
00:00:13,144 --> 00:00:18,454
تەنھا ١٨٨ کەس لە کۆی ٢٢٠٠ ئەندامی
گروپەکە بە زیندووی مانەوە.

3
00:00:18,454 --> 00:00:21,534
بەڵام کاتێ بەلەمێکی بچوکی ئینگلیز، ھات بۆ 
کۆکردنەوەی زیندانییەکان،

4
00:00:21,534 --> 00:00:24,884
ڕزگاربوویەکی چاوەڕوان نەکراویان دۆزیەوە -

5
00:00:24,884 --> 00:00:28,244
پشیلەیەکی ڕەش و سپی کە خۆی گرتبووەوە
بە تەختەیەکی سەر ئاو کەوتوو.

6
00:00:28,244 --> 00:00:32,264
بۆ چەند مانگی دواتر ئەم پشیلەیە مشکەکانی
ڕاو دەکرد و بەریتانیەکانی دڵخۆش دەکرد -

7
00:00:32,264 --> 00:00:36,264
ھەتا بۆمبێکی کەشتی شکێن ھاتوو پەیکەری
کەشتیەکەی پارچە پارچە کرد و نقومی کرد.

8
00:00:36,264 --> 00:00:39,644
بەڵام، دەرئاسایانە، پشیلەکە نقوم نەبوو.

9
00:00:39,644 --> 00:00:41,894
نازناوی سامی نقوم نەبووی لێنرا،

10
00:00:41,894 --> 00:00:44,474
ئەو ڕۆشت لەگەڵ ئەوانەی ڕزگار بوون بۆ
جەبەل تارق

11
00:00:44,474 --> 00:00:47,614
و خزمەتی کرد وەک پشیلەی کەشتی لەسەر
سێ کەشتی تر،

12
00:00:47,614 --> 00:00:53,424
یەکیان بە ھەمان شێوە نقوم بوو - پێش
خانەنشین بوونی لە بێڵفاست ماڵی دەریاوانان.

13
00:00:53,424 --> 00:00:56,544
زۆرێک لەوانەی پێیان وابێت پشیلە بە قەد
دەریاوانێک خزمەت ناکات،

14
00:00:56,544 --> 00:00:59,324
یان ھاوکاریکەر نییە بە ھیچ جۆرێک.

15
00:00:59,324 --> 00:01:02,994
بەڵام پشیلە ئیشی کردووە شانبەشانی مرۆڤ
بۆ ھەزاران ساڵ -

16
00:01:02,994 --> 00:01:05,764
یارمەتیان داوین بە ئاستی ئەوەی ئێمە یارمەتی
ئەوانمان داوە.

17
00:01:05,764 --> 00:01:10,224
کەوایە چۆن ئەم بوونەوەرە تەنیایە گۆڕا لە
دڕندەیەکەوە بۆ ئەفسەرێکی دەریایی

18
00:01:10,224 --> 00:01:12,874
بۆ ھاوڕێیەکی ئازیز؟

19
00:01:12,874 --> 00:01:14,574
ماڵی كردنی پشیلەی نوێی ماڵی

20
00:01:14,574 --> 00:01:18,444
دەگەڕێتەوە بۆ زیاتر لە ١٠ ھەزار ساڵ 
لەمەوبەر لە سەر خاکی "مانگی بەپیت"،

21
00:01:18,444 --> 00:01:20,944
بۆ دەستپێکی چاخی بەردین.

22
00:01:20,944 --> 00:01:23,294
خەڵک فێر بوون سروشت بەکار بهێنن بۆ
ویستەکانی خۆیان،

23
00:01:23,294 --> 00:01:26,484
خواردنی زیاتریان دەست دەکەوت لەوەی
کە جوتیاران دەکرا بیخۆن بەیەکجار.

24
00:01:26,484 --> 00:01:31,814
جوتیارانی چاخی بەردین دانەوێڵە زیادەکەیان
عەمباردەکردە نێو چاڵی گەورە، و سایلۆی گڵی.

25
00:01:31,814 --> 00:01:34,834
بەڵام ئەم پاشەکەوتەی خواردن سەرنجی
ئاژەڵە قرتێنەرەکانی ڕاکێشا،

26
00:01:34,834 --> 00:01:38,924
و ھەروەھا سەرنجی دوژمنەکەشیان،
فیلیس سیلیڤیستەر لێبیکا-

27
00:01:38,924 --> 00:01:42,624
پشیلەی کێوی کە دۆزراوەتەوە لە نێو
ئەفریقا و باشوری ڕۆژھەڵاتی ئاسیا.

28
00:01:42,624 --> 00:01:45,994
ئەم پشیلە کێوییانە خێرا و دڕ و ڕاوکەری
گۆشتخۆر بوون.

29
00:01:45,994 --> 00:01:50,724
و بە شێوەیەکی بەرچاو لە قەبارە و شێوەدا
ھاوشێوەی پشیلە ماڵیەكانی ئەمڕۆن.

30
00:01:50,724 --> 00:01:54,224
دیارترین جیاوازی پشیلە دڕندە کۆنەکان
ماسولکەیان زیاتر بوو،

31
00:01:54,224 --> 00:01:59,944
توکیان پاکتربوو، و کەمتر
تێکەڵاو بوون لەگەڵ مرۆڤ و ئاژەڵەکانی تر.

32
00:01:59,944 --> 00:02:03,084
زۆری نێچیری قرتێنەر لە نێو عەمباری 
دانەوێڵەکاندا

33
00:02:03,084 --> 00:02:06,174
ئەو پشیلانەیان کردە ئەو ئاژەڵە تەنیایە.

34
00:02:06,174 --> 00:02:08,779
و ھەر کە پشیلەکان فێر بوون
بەرگەی بوونی مرۆڤ و

35
00:02:08,779 --> 00:02:10,574
پشیلەکانی تر بگرن
لە کاتی نانخواردندا،

36
00:02:10,574 --> 00:02:15,924
ئەوکات جوتیارەکانیش ئارامیان گرت لە بوونی
پشیلەکان لەبەرامبەر کوشتنی مێروی زیانبەخش.

37
00:02:15,924 --> 00:02:21,284
پەیوەندیەکی پڕ سوود بوو کە وایکرد پشیلەکان 
کۆچ بکەن لەگەڵ جوتیارەکانی چاخی بەردین

38
00:02:21,284 --> 00:02:25,124
لە ئەنادۆڵەوە بۆ ئەوروپا و 
بۆ دەریای ناوەڕاست.

39
00:02:25,124 --> 00:02:27,714
گیانەوەری مشەخۆر گەورەترین بەڵای
٧ دەریاکەی جیھان بوو.

40
00:02:27,714 --> 00:02:30,354
ئەوان ئازووقەکانیان دەخوارد و لاکانی
گوریسیان دەقرتاند،

41
00:02:30,354 --> 00:02:34,464
بۆیە پشیلە ماوەیەکی زۆر لەمەوبەر بوو بە
ھاوڕێیەکی سەرەکی دەریاوانەکان.

42
00:02:34,464 --> 00:02:38,344
و ھەر لەو کاتانەی ئەم پشیلە ئەنادۆڵیانە
بە دەوری جیھاندا گەشتیان کرد،

43
00:02:38,344 --> 00:02:41,754
میسڕییەکان پشیلەی ناوخۆی خۆیان
ماڵی کرد.

44
00:02:41,754 --> 00:02:46,194
وەک ڕێزێک بۆ تواناکانیان لە کوشتنی ماری
ژەھراوی، و گرتنی باڵندە و كوشتنی مشک،

45
00:02:46,194 --> 00:02:50,894
پشیلەی ماڵی بووە شتێکی گرنگ بۆ
کلتوری ئاینی میسڕی.

46
00:02:50,894 --> 00:02:55,654
ئەوان نەمریان بە دەست ھێنا لە سەر وێنە و،
نوسینی ھیرۆگلیفی پەیکەرو تەنانەت قەبرەکان.

47
00:02:55,654 --> 00:02:58,774
مۆمیا کران لە تەنیشت خاوەنەکانیان.

48
00:02:58,774 --> 00:03:01,314
پشیلەی کەشتیە میسڕیەکان دەھاتن و
دەچوون بە نیلدا،

49
00:03:01,314 --> 00:03:04,444
ماری ژەھراوی ڕوبارەکانیان توشی کێشە دەکرد.

50
00:03:04,444 --> 00:03:06,774
پاش دەرچوونیان لە کەشتی گەورەتردا،

51
00:03:06,774 --> 00:03:10,654
ئەوانیش دەستیان کرد بە کۆچ کردن
لە بەندەرێکەوە بۆ بەندەرێکی تر.

52
00:03:10,654 --> 00:03:14,954
لە کاتی ئیمپراتۆریەتی ڕۆمانی، کەشتیەکان
گەشتیان دەکرد لەنێوان ھند و میسڕ

53
00:03:14,954 --> 00:03:20,744
و توخمی پشیلەی کێوی ناوەڕاستی ئاسیا
ئێف-ئێس ئۆرناتا یان دەگواستەوە.

54
00:03:20,744 --> 00:03:25,774
سەدەکانی دواتر،لە سەدەکانی ناوەڕاست، پشیلە
میسڕیەکان گەشتیان کرد بۆ دەریای بەڵتیک

55
00:03:25,774 --> 00:03:28,524
لەسەر کەشتی ڤایکینگە دەریاوانەکان.

56
00:03:28,524 --> 00:03:31,804
و ھەردوو پشیلەی ڕۆژھەڵاتی نزیک و 
باکووری ئەفریقا

57
00:03:31,804 --> 00:03:35,794
بە نزیکەیی ماڵی بوون لەم کاتەدا و 
بەردەوام بوون لە گەشتکردن بەرەوە ئەوروپا،

58
00:03:35,794 --> 00:03:40,094
لە کۆتاییدا بەرەو دوو ئەمریکاکە
گەشتیان کرد.

59
00:03:40,104 --> 00:03:42,164
ئەمڕۆ، زۆربەی پشیلە ماڵیەكان نەوەی

60
00:03:42,164 --> 00:03:46,834
پشیلەکانی ڕۆژھەڵاتی نزیک یان پشیلەی
میسڕی ئێف.ئێس.لیبیکا ن.

61
00:03:46,834 --> 00:03:50,444
بەڵام شیکاری نزیکی جینەکان و شێوازی
تووکی پشیلەی نوێ

62
00:03:50,444 --> 00:03:52,564
پێمان دەڵێت پێچەوانەی سەگ،

63
00:03:52,564 --> 00:03:55,364
کە گۆڕانکاریەکی بۆ ماوەیی بەرچاو 
بەسەریاندا ھاتووە،

64
00:03:55,364 --> 00:03:59,124
پشیلە نوێیەکان لە ڕووی بۆ ماوەییەوە
زۆر ھاوشێوەی پشیلە کۆنەکانن.

65
00:03:59,124 --> 00:04:01,964
و بێجگە لە کۆمەڵایەتی کردن و 
ماڵی كردنیان،

66
00:04:01,964 --> 00:04:05,684
ئێمە ھیچی وامان نەکردووە بۆ گۆڕینی
ھەڵسوکەوتی سروشتیان.

67
00:04:05,684 --> 00:04:11,394
بە جۆرێکی تر، ئەمڕۆ پشیلە زۆر یان کەم 
جیاوازن لەوەی پێشتر بوون

68
00:04:11,394 --> 00:04:14,844
ڕاوکەری دڕندە. بوونەوەرێک کە ئێمەی
بە پارێزەری خۆی نەدەزانی.

69
00:04:14,844 --> 00:04:18,844
و مێژووی درێژی خۆمان نووسی بە یەکەوە،
لەوانەیە ئەوان ھەڵە نەبوو بن.