Bu videoda etmək istədiyim nükleofillik
və əsaslığın fərqlərini və nükleofilliyin
nə qədər güclü olduğunu izah etməkdir.
Fərq az bir səviyyədədir amma əslində
bu çox böyük bir fərqdir.
Və sizə göstərəcəm ki, niyə bunu ilk dəfə öyrənəndə
başqarışdırıcı olur.
Sn2 reaksiyalarını öyrənəndə, tam burda
əlavə elektronu olan nükleofiliniz var.
O mənfi yüklüdür.
Və metil karbonunuz var.
İcazə verin çəkim.
Çıxan bir hidrogeniniz var.
Arxasında bir hidrogen var.
Yuxarıda da bir hidrogeniniz var.
Birda isə tərk edən bor qrup var.
Sn2 reaksiyasında, nükleofil bu elektronu
karbona verəcək.
Karbonun qismən müsbət yükü var.
İcazə verin çəkim.
Tərk edən qrupun qismən mənfi yükü var
çünki o daha çox elektroneqativ olmağa meyillidir.
Bu elektron karbona veriləndə
eyni zamanda karbon elektronu əldə edəndə
bu elektroneqativ tərk edən qrup karbondan
bu elektronu ala bilir.
Bitəndən sonra belə görünür.
Metil karbonumuz var, arxasında hidrogen,
önündə və üstündə hidrogen var.
Tərk edən qrup ayrıldı.
Burda elektronu var, amma indi magenta
elektronu götürdü, indi mənfi yükü var və
nükleofil tam burda elektronunu verdi və
indi karbona bağlanıb.
Bunu etməyimin səbəbi odur ki, çünki bu nükleofil kimi
davranır.
Nüvələri sevir.
Əlavə elektronunu verir, amma həm də
Lewis əsası kimi davranır.
Bu keçmiş bilgiləri yada salmaq üçün idi.
Lewis əsası ümumidir, düşünürəm ki, lewis əsası
əsas olmağın nə demək olduğunu bir çox izahlarla əhatə edir.
Lewis əsası o deməkdir ki, sən bir elektron donorsan.
Burda baş verən dəqiqliklə budur.
Bu nükleofil elektronunu karbona verir.
O özünü bir Lewis əsası kimi aparır.
Bunu ilk dəfə görəndə düşünə bilərsiniz ki, yaxşı bəs niyə kimyaçılar
nükleofil kimi bir şeyi tərif edərkən bu qədər
çətinlikdən keçirlər?
Niyə onu sadəcə əsas adlandırmırlar?
Niyə nükleofillik və əsaslıq kimi 2 fərqli
konsept var?
Fərq odur ki, nüklefillik kinetik konseptdir,
hansı ki reakaiyaya girməkdə yaxşıdır.
Reaksiya verməkdə nə qədər sürətlidir.
Reaksiyaya girməsi üçün nə qədər əlavə enerjiyə ehtiyacı var?
Yaxşı nükleofilliyi olanda.
Reaksiya verməsi yaxşıdır.
Bu sənə reaktantların əvvəl və ya sonra nə qədər dayanıqlı
və ya dayanıqsız olduğunu demir, bu sadəcə deyir ki,
onlar bir-biri ilə reaksiyaya girməkdə yaxşıdırlar.
Əsaslıq termodinamik konseptdir.
Bu sənə deyir ki, reaktantlar və reaksiya məhsulları
nə qədər dayanıqlıdır.
Bir şeyin necə reaksiya vermək istədiyini izah edir.
Məsələn flüor situasiyasına baxaq.
Gəlin bu barədə düşünək.
Situasiyanı görürük, deyərdim ki flüorid,
flüorid belə görünür.
Flüorun 7 valent elektronu var və 1 əlavə
elektron əldə edir.
Flüorid əldə edirsiniz.
Flüorid məntiqli olaraq əsasdır.
Əsaslığı yoddan daha çoxdur.
Amma bir protik məhlulda, icazə verin burda yazım.
Amma protik məhlulda az nükleofillik.
Və yenidən protik məhlulun
ətrafında hidrogen protonları var.
Bunun səbəbi odur ki, flüorid,
karbon ilə birləşmək istəyir, bəlkə də hətta
hidrogen protonu.
O yod anionundan daha kəskin reaksiyaya girir.
Əgər birləşsə, bu yod anionundan
daha güclü rabitə olacaq, flüorid anionu əalində
yodiddən daha az dayanıqlıdır.
Əgər o proton əldə edə bilsəydi ya da elektronunu
verə bilsəydi daha yaxşı olardı, amma o az nükleofildir.
O protik məhlulda reaksiyaya girməkdə o qədər də yaxşı deyil.
Az nükleofil olmasının səbəbi odur ki, burda digər şeylər var
hansı ki onun reaksiyaya girməsinə mane olur.
Videoda gördük ki, yaxşı bir nüklefil edən nədir,
flüoridə baxsaq, bunun aəbəbi odur ki,
o çox kiçik bir atomdur.
O həqiqətən də çox kiçik iondur, buna gprə də daha yaxından tutulur.
Elektron buludu daha sıxdır,