WEBVTT

00:00:00.000 --> 00:00:02.056
Herkese merhaba.

00:00:02.080 --> 00:00:04.560
Size Laika'yı tanıtmak istiyorum.

00:00:05.680 --> 00:00:09.880
Birçoğumuza göre,
Laika sadece sevimli bir domuz.

00:00:10.800 --> 00:00:17.336
Ama on binlerce hayati öneme sahip
organ bağışına ihtiyacı olanlar için

00:00:17.360 --> 00:00:19.640
Laika bir umut simgesi.

00:00:20.960 --> 00:00:24.056
1970'lerden beri,

00:00:24.080 --> 00:00:27.376
böbrek yetmezliği ve diğer organ
hastalıklarına sahip hastalar için

00:00:27.400 --> 00:00:31.616
organ nakli bir gerekliliğe dönüştüğünde

00:00:31.640 --> 00:00:34.240
ihtiyaç olan organ temininde problem var.

00:00:34.920 --> 00:00:36.816
Son birkaç yıldır,

00:00:36.840 --> 00:00:41.880
organ talebi büyük ölçüde arttığından
bu sorun daha da kötüye gitti.

00:00:43.400 --> 00:00:45.696
Şu anda ABD'de,

00:00:45.720 --> 00:00:49.896
115 bin civarında hasta var

00:00:49.920 --> 00:00:52.680
ve onların organ nakline ihtiyacı var.

00:00:53.520 --> 00:00:55.336
Konuşmam bitene kadar,

00:00:55.360 --> 00:00:59.120
bu listeye bir kişi daha eklenecek.

NOTE Paragraph

00:01:00.120 --> 00:01:04.495
Bugün, yaklaşık 100 insan
yeni bir organ alacak,

00:01:04.519 --> 00:01:07.336
belki hayatını yenileyebilecek.

00:01:07.360 --> 00:01:10.336
Günün sonuna kadar ise

00:01:10.360 --> 00:01:12.840
diğer 20 kişi hayatını kaybedecek.

00:01:14.240 --> 00:01:16.736
Bu durum hastalar, onların aileleri

00:01:16.760 --> 00:01:19.656
ve daha iyisini yapmaya çalışan
doktorlar için

00:01:19.680 --> 00:01:22.680
yürek parçalayıcı bir durum.

NOTE Paragraph

00:01:24.000 --> 00:01:25.936
Dünyanın bazı yerlerinde,

00:01:25.960 --> 00:01:29.560
bu durum hatta rahatsız edici
sosyal bir probleme dönüşüyor.

00:01:30.120 --> 00:01:32.096
Örneğin Asya'da,

00:01:32.120 --> 00:01:36.176
yayın organlarının haberlerine göre

00:01:36.200 --> 00:01:40.120
umutsuz hastalar, ihtiyaçları olan
organları karaborsadan alıyorlar.

00:01:41.600 --> 00:01:47.016
Bu krize bir çözüm bulmamız
gerektiği çok açık.

00:01:47.040 --> 00:01:49.600
İnsanların hayatı tehlikede.

NOTE Paragraph

00:01:51.160 --> 00:01:54.216
Bir biyolog ve genetikçi olarak

00:01:54.240 --> 00:01:57.920
bu problemi çözmeye yardım etmek
benim görevim haline geldi.

00:01:58.760 --> 00:02:01.524
Bugün, umutla söylemeliyim ki

00:02:01.524 --> 00:02:05.000
Laika sayesinde
bu yolda ilerleme katediyoruz.

00:02:05.600 --> 00:02:07.936
Gen düzenleme teknolojisi kullanarak

00:02:07.960 --> 00:02:13.816
insanlara nakledilebilen organları
güvenle domuzların içinde yetiştirmek

00:02:13.840 --> 00:02:16.400
artık çok uzak bir gelecek değil.

NOTE Paragraph

00:02:17.920 --> 00:02:22.176
Bunu yapmayı mümkün kılan
inanılmaz bilime başvurmadan önce,

00:02:22.200 --> 00:02:26.600
zenotransplantasyon konusunu
daha iyi anlamaya çalışalım.

00:02:27.120 --> 00:02:31.600
Bu, hayvan organlarının insana nakli.

00:02:32.480 --> 00:02:35.496
Neden domuz organları diye sorabilirsiniz?

00:02:35.520 --> 00:02:40.336
Çünkü bazı domuzlar bizlerle
aynı boyut ve fizyolojiye sahip olan

00:02:40.360 --> 00:02:41.560
organlar taşıyorlar.

NOTE Paragraph

00:02:42.280 --> 00:02:44.696
Son yarım yüzyıldır,

00:02:44.720 --> 00:02:49.576
organ nakli öncüleri
bunu yapmak için çok çalıştılar

00:02:49.600 --> 00:02:52.480
ama başarılı olamadılar.

00:02:53.080 --> 00:02:54.280
Peki neden?

00:02:54.880 --> 00:02:57.640
Önümüzde iki büyük engel vardı.

00:02:58.240 --> 00:03:01.416
İlk problem reddetme problemi.

00:03:01.440 --> 00:03:05.256
Eğer bağışıklık sistemimiz
yeni ve yabancı bir organ görürse

00:03:05.280 --> 00:03:06.520
onu hemen reddedecektir.

00:03:07.400 --> 00:03:11.720
İkinci sorunumuz,
domuz organlarına özel bir sorun,

00:03:12.760 --> 00:03:17.176
Her domuz kendisi için
iyi huylu olan birer virüs taşıyor

00:03:17.200 --> 00:03:19.856
ama bu virüs insana geçebilir.

00:03:19.880 --> 00:03:25.376
Buna domuz endojen retrovirüsü --
kısaca PERV denir.

00:03:25.400 --> 00:03:31.400
Bu, insanlarda HIV benzeri bir virüs
salgını potansiyeline sahip.

00:03:32.280 --> 00:03:37.056
Bu problemlere çözüm bulunamadığı için


00:03:37.080 --> 00:03:42.680
zenotransplantasyon alanı
on yıldan fazla beklemede kaldı.

00:03:43.600 --> 00:03:47.680
Bugüne kadar çok az ilerleme yapıldı.

NOTE Paragraph

00:03:49.480 --> 00:03:53.160
İzin verin buraya kadar
Laika'yla nasıl geldiğimi söyleyeğim.

00:03:54.280 --> 00:03:58.296
Maceram Çin'deki Emei dağında başladı.

00:03:58.320 --> 00:04:02.736
Bu yerin adı "Kaplan ve Ejderha" gibi

00:04:02.760 --> 00:04:05.400
birçok efsanevi hikayede geçiyor.

00:04:05.840 --> 00:04:08.160
Orası benim evim.

00:04:08.920 --> 00:04:10.656
Dağlarda büyüdüğüm için

00:04:10.680 --> 00:04:13.760
doğaya derinden bir bağlılığım var.

00:04:14.680 --> 00:04:17.736
Burada yedi yaşındayım.

00:04:17.760 --> 00:04:21.176
Bir Buda tapınağının önündeyim,

00:04:21.200 --> 00:04:23.216
omuzumda bir maymun var.

00:04:23.240 --> 00:04:26.816
Arkadaşlarımla birlikte
maymunların dikkatini dağıtmak için

00:04:26.840 --> 00:04:30.016
onlara fıstıklar fırlattığımızı

00:04:30.030 --> 00:04:32.840
ve sonra da vadide rahat dolaştığımızı
çok iyi hatırlıyorum.

NOTE Paragraph

00:04:33.840 --> 00:04:35.336
Doğayı seviyorum.

00:04:35.360 --> 00:04:38.216
Bir uzmanlık alanı seçeceğim zaman

00:04:38.240 --> 00:04:42.240
Pekin'de Peking Üniversitesi'nde
Biyoloji bölümünü seçtim.

00:04:43.760 --> 00:04:46.256
Ama daha çok öğrendikçe

00:04:46.280 --> 00:04:47.600
daha çok soru sordum.

00:04:48.520 --> 00:04:53.056
Nasıl olur da genetik yapımız
hayvanlarınkine çok yakın olduğu halde

00:04:53.080 --> 00:04:55.000
onlardan çok daha farklıyız?

00:04:55.920 --> 00:05:00.776
Bağışıklık sistemimiz nasıl
birçok patojenle savaşmasına rağmen

00:05:00.800 --> 00:05:03.520
kendimize saldırmayacak kadar
akıllı olabiliyor?

00:05:04.280 --> 00:05:06.800
Bu sorular bana işkence veriyordu.

00:05:07.880 --> 00:05:10.720
Kulağa can sıkıcı gibi gelse de
sonuçta bir bilim insanıyım.

NOTE Paragraph

00:05:12.000 --> 00:05:17.256
Üniversiteden sonra, sadece
soru sormamaya karar verdim,

00:05:17.280 --> 00:05:20.440
onlara cevap bulmalıydım, buldum da.

00:05:21.560 --> 00:05:25.616
2008 yılında, Harvard Üniversitesi'ne

00:05:25.640 --> 00:05:29.176
doktora için kabul edilme şansına eriştim

00:05:29.200 --> 00:05:31.280
ve Dr. George Church'le birlikte çalıştım.

00:05:31.920 --> 00:05:33.656
Onun laboratuvarında çalışırken

00:05:33.680 --> 00:05:38.360
memeli hayvanların genetik yapısını
öğrendim ve test ettim.

00:05:39.200 --> 00:05:41.456
Tüm deneyler arasında,

00:05:41.480 --> 00:05:44.680
bir tanesi beni Laika'ya götürdü.

00:05:45.520 --> 00:05:48.835
2013 yılında, meslektaşlarımla birlikte

00:05:48.835 --> 00:05:52.370
CRISPR teknolojisini kullanarak

00:05:52.370 --> 00:05:55.496
insan hücrelerinde bazı değişimler yaptık.

00:05:55.520 --> 00:06:01.096
DNA değişimi konusunda böyle bir aracın
başarıyla kullanımını gerçekleştiren

00:06:01.096 --> 00:06:04.136
ilk iki gruptan biriydik.

00:06:04.160 --> 00:06:07.680
Bilim keşfi için heyecanlı anlardı.

00:06:08.800 --> 00:06:13.136
Gen düzenleme aracı olan
CRISPR'ın iki kompononenti var.

00:06:13.160 --> 00:06:16.656
Enzim CRISPR isimli bir makas

00:06:16.680 --> 00:06:19.360
ve RNA rehberi dediğimiz bir şey.

00:06:19.920 --> 00:06:24.056
Bunu mikroskoplu
genetik bir makas gibi düşünün.

00:06:24.080 --> 00:06:27.176
RNA mikroskoplu rehber

00:06:27.200 --> 00:06:31.216
makası kesmek istediğimiz yere getiriyor

00:06:31.240 --> 00:06:33.256
ve "şurayı kes" diyor,

00:06:33.280 --> 00:06:38.520
Enzim CRISPR ise DNA'yı
bizim istediğimiz gibi kesip tamir ediyor.

NOTE Paragraph

00:06:39.720 --> 00:06:42.936
Araştırmamızı yayınlandıktan sonra

00:06:42.960 --> 00:06:46.030
Mass General Hastanesi doktorları

00:06:46.030 --> 00:06:50.496
araştırmamızın tıbbi kullanımından
oldukça etkilendi.

00:06:50.520 --> 00:06:52.016
Bizimle iletişime geçtiler

00:06:52.040 --> 00:06:56.136
ve onlarla birlikte CRISPR uygulayarak

00:06:56.150 --> 00:06:58.910
organ yetmezliği problemini
çözmek için çalışmaya başladık.

00:06:59.840 --> 00:07:01.456
Bunu nasıl yapıyoruz?

00:07:01.480 --> 00:07:04.600
Çok kolay, aynı zamanda çok zor.

00:07:06.080 --> 00:07:12.096
İlk önce domuz hücrelerini
virüslerden temizledik

00:07:12.120 --> 00:07:14.896
ve bağışıklık sistemimize uyumlu yaptık.

00:07:14.920 --> 00:07:19.696
O hücrenin çekirdeği yeniden
domuz yumurtasına nakledildi

00:07:19.720 --> 00:07:22.616
ve embriyoya dönüşmesi sağlandı.

00:07:22.640 --> 00:07:27.936
Ortaya çıkan embriyo sonra
taşıyıcı annenin rahmine yerleştirildi

00:07:27.960 --> 00:07:30.000
ve bir domuza dönüşmesi sağlandı.

00:07:30.680 --> 00:07:33.040
Aslında bu bir klonlama işlemi.

00:07:33.760 --> 00:07:37.616
Yavru domuz yeni organlar taşıyacak,

00:07:37.640 --> 00:07:41.240
çok büyük ihtimalle bağışıklık sistemimiz
onları reddetmeyecek.

00:07:42.960 --> 00:07:49.376
2015 yılında, ekibimiz ilk önce
viral bulaşmayı çözmeye karar verdi.

00:07:49.400 --> 00:07:55.576
Biz PERV virüsünün tüm 62 kopyasını

00:07:55.600 --> 00:07:57.472
domuz genomundan almak istedik.

00:07:58.200 --> 00:08:02.336
Ama bu, neredeyse imkansızdı.

00:08:02.360 --> 00:08:03.776
Hatta CRISPR'le bile,

00:08:03.800 --> 00:08:08.616
hücre içerisinde sadece
bir veya iki düzenleme yapabildik.

00:08:08.640 --> 00:08:15.176
Bir hücre içerisinde en fazla
beş değişim uygulayabiliyoruz.

00:08:15.200 --> 00:08:20.440
İstediğimize ulaşmak için
verileri neredeyse on kat arttırdık.

00:08:21.400 --> 00:08:25.056
Çok dikkatli bir tasarım
ve yüzlerce deneyden sonra,

00:08:25.080 --> 00:08:28.296
virüsleri almayı başardık

00:08:28.320 --> 00:08:29.896
ve rekoru kırdık.

00:08:29.920 --> 00:08:32.376
En önemlisi, araştırmalarımız gösterdi ki

00:08:32.400 --> 00:08:37.456
biz bu tehlikeli virüsün
insanlara bulaşma ihtimalini

00:08:37.480 --> 00:08:39.799
ortadan kaldırabiiriz.

NOTE Paragraph

00:08:41.080 --> 00:08:45.456
Geçen sene, değiştirilmiş bir hücre
ve klonlama teknolojisiyle

00:08:45.480 --> 00:08:49.320
eGenesis ticari planımızı tanıttık,

00:08:50.160 --> 00:08:54.640
PERV virüsü olmadan doğan
ilk domuz Laika aramıza böyle katıldı.

NOTE Paragraph

00:08:55.480 --> 00:08:59.216
(Alkışlar)

NOTE Paragraph

00:08:59.240 --> 00:09:03.216
Laika güvenli zenotransplantasyon için

00:09:03.240 --> 00:09:06.976
ilk önemli adımı temsil ediyor.

00:09:06.980 --> 00:09:08.936
O daha çok genetik değişim yaparak

00:09:08.944 --> 00:09:11.920
bağışıklık problemlerini çözebileceğimiz

00:09:11.920 --> 00:09:14.120
bir platform da olabilir.

00:09:14.760 --> 00:09:19.856
O günden bu yana
PERV virüssüz 30 domuz yarattık

00:09:19.880 --> 00:09:25.480
ve onlar muhtemelen dünyada
genetik yapısı en iyi olan hayvanlar.

00:09:26.400 --> 00:09:29.696
Laika'ya, Dünya'nın yörüngesini
dolaşan ilk hayvan olan

00:09:29.720 --> 00:09:33.040
Sovyet köpeğin ismini verdik.

00:09:33.600 --> 00:09:36.576
Umut ediyoruz ki Laika ve kardeşleri

00:09:36.600 --> 00:09:41.400
bizleri bilimin ve tıbbın
yeni sınırlarına götürecek.

NOTE Paragraph

00:09:43.360 --> 00:09:48.496
Karaciğer yetmezliği yaşayan hastalarının

00:09:48.520 --> 00:09:51.176
başka birinin ölmesini
veya donörleri beklemeden

00:09:51.200 --> 00:09:54.256
hayatının kurtarılabildiği

00:09:54.280 --> 00:09:56.080
bir dünya hayal edin.

00:09:57.600 --> 00:10:01.696
Diyabet hastalarının her yemekten sonra

00:10:01.720 --> 00:10:05.456
insülin kullanmak zorunda
kalmadığı bir dünya hayal edin,

00:10:05.480 --> 00:10:09.576
çünkü onlara kendi başlarına
insülin üretmelerini sağlayacak

00:10:09.600 --> 00:10:11.890
sağlıklı pankreas
hücreleri nakledebileceğiz.

00:10:12.600 --> 00:10:17.576
Böbrek yetmezliği olan hastaların

00:10:17.600 --> 00:10:21.280
diyaliz yükü taşımadığı
bir dünya hayal edin.

00:10:22.320 --> 00:10:26.056
İşte biz bunun için uğraşıyoruz,

00:10:26.080 --> 00:10:28.880
organ yetmezliği olmayan bir dünya için.

00:10:29.720 --> 00:10:33.456
En son da bizim daha önce ilgilenmediğimiz

00:10:33.480 --> 00:10:35.616
bir problemi çözmek için araçlarımız var

00:10:35.640 --> 00:10:38.920
ve Laika sadece
bizim bu maceramızın başlangıçı.

00:10:40.040 --> 00:10:43.576
Doğa karşısında mütevazı olmalıyız,

00:10:43.600 --> 00:10:46.216
çünkü ilgilenilmesi gereken
daha çok sorun var,

00:10:46.240 --> 00:10:47.856
immünoloji de dahil

00:10:47.880 --> 00:10:51.840
ve şu an öngöremediğimiz şeyler.

00:10:52.760 --> 00:10:58.896
Ancak modern bilimi tıbba uygulayarak

00:10:58.920 --> 00:11:04.240
insanların hayatını kurtarmaya çalışmak
tamamen bizim sorumluluğumuz.

NOTE Paragraph

00:11:05.480 --> 00:11:06.736
Teşekkürler.

NOTE Paragraph

00:11:06.760 --> 00:11:11.600
(Alkış)

NOTE Paragraph

00:11:17.800 --> 00:11:21.296
Chris Anderson: Luhan,
bu aslında olağanüstü bir çalışma.

00:11:21.320 --> 00:11:22.520
Böyle gel.

00:11:23.640 --> 00:11:28.056
Sonraki adımlarınız neler?
Virüsten kurtuldunuz.

00:11:28.080 --> 00:11:30.416
Sonraki adımlar insan vücudunun

00:11:30.440 --> 00:11:34.216
nekledilen organları reddetmediği
aşamaya kadar gelmek.

00:11:34.240 --> 00:11:36.040
Bunu nasıl çözeceksiniz?

NOTE Paragraph

00:11:37.160 --> 00:11:39.416
Luhan Yang: Bu çok karmaşık bir süreç.

00:11:39.440 --> 00:11:43.896
Yani domuzlardaki
antijenleri kaldırmalıyız.

00:11:43.920 --> 00:11:47.336
Ek olarak, kanser hakkında
birçok şey elde edebiliriz.

00:11:47.360 --> 00:11:51.536
Kanser bizim bağışıklık sistemimizi
atlayıp bize saldırıyor

00:11:51.560 --> 00:11:56.016
ve biz de kanserin yaptığı şeyi yapıyoruz,

00:11:56.040 --> 00:11:58.376
onu domuzdan nakledilen
organa yerleştiriyoruz

00:11:58.400 --> 00:12:01.480
ve böylece bağışıklık sistemimiz
organa da saldırmamış oluyor.

NOTE Paragraph

00:12:03.680 --> 00:12:07.056
CA: Tahminlerine göre

00:12:07.080 --> 00:12:10.400
ilk başarılı organ nakli ne zaman olacak?

NOTE Paragraph

00:12:11.360 --> 00:12:15.240
LY: Bu soruyu bir rakamla cevaplamak
benim için sorumsuzca olur.

NOTE Paragraph

00:12:16.120 --> 00:12:18.360
CA: TED sahnesindeyiz.
Biz her zaman sorumsuzuz.

NOTE Paragraph

00:12:18.760 --> 00:12:20.496
LY: Ama biz bunu yapabilmek için

00:12:20.520 --> 00:12:22.600
durmadan çalışıyoruz.

NOTE Paragraph

00:12:23.440 --> 00:12:26.330
CA: Hatta bunun önümüzdeki
beş veya on yıl içinde

00:12:26.354 --> 00:12:28.780
olacağını da mı söylemeyeceksin?

NOTE Paragraph

00:12:28.790 --> 00:12:31.360
LY: Bunu on yıl içerisinde
başaracağımızı umuyorum.

NOTE Paragraph

00:12:32.080 --> 00:12:34.016
(Gülme)

NOTE Paragraph

00:12:34.040 --> 00:12:37.656
CA: Bunun için heyecanla bekleyen
birçok insan var,

00:12:37.680 --> 00:12:39.176
potansiyeliniz olağanüstü.

00:12:39.200 --> 00:12:41.616
Buna karşı çıkıp şöyle söyleyenler olacak,

00:12:41.640 --> 00:12:42.896
"Domuz çok tatlı.

00:12:42.920 --> 00:12:47.496
İnsanlar kendi yararları için
bu tatlılıkları kullanmamalı."

00:12:47.520 --> 00:12:49.960
Buna bir cevabınız var mı?

NOTE Paragraph

00:12:51.120 --> 00:12:52.376
LY: Elbette.

00:12:52.400 --> 00:12:57.296
Düşünün, bir domuz
sekiz insan hayatını kurtarıyor.

00:12:57.320 --> 00:13:00.416
Ek olarak, insanlarda olduğu gibi,

00:13:00.440 --> 00:13:03.176
eğer domuzun bir böbreğini alırsak

00:13:03.200 --> 00:13:05.096
o hala yaşamaya devam edebilir,

00:13:05.120 --> 00:13:09.176
bu problemlere karşı düşünceliyiz

00:13:09.200 --> 00:13:13.576
ama bence maksadımız
hastaların ve onların ailelerinin

00:13:13.600 --> 00:13:16.296
henüz görülmemiş ihtiyaçlarını karşılamak.

NOTE Paragraph

00:13:16.320 --> 00:13:19.600
CA: Ayrıca bunu size
domuz eti yiyenler söylemez, doğru mu?

NOTE Paragraph

00:13:20.440 --> 00:13:21.656
LY: Kesinlikle.

NOTE Paragraph

00:13:21.660 --> 00:13:23.080
(Gülme)

00:13:23.090 --> 00:13:25.856
CA: Luhan, teşekkür ediyorum.
LY: Rica ederim, teşekkürler.

00:13:25.866 --> 00:13:27.692
(Alkış)