WEBVTT

00:00:07.136 --> 00:00:09.033
İngilizce, diğer tüm diller gibi

00:00:09.033 --> 00:00:10.573
karmakarışık bir mesele.

00:00:10.573 --> 00:00:13.167
Görgüsüz olabilirsiniz
ama kültürlü olmayabilirsiniz.

00:00:13.167 --> 00:00:14.938
"Ruthless", yani gaddar olabilirsiniz

00:00:14.938 --> 00:00:17.253
fakat adı Ruth olan biriyle
evlenmediğiniz sürece

00:00:17.253 --> 00:00:18.474
merhametinizin olduğunu

00:00:18.474 --> 00:00:20.841
birilerine göstermeye
çabalamada size iyi şanslar.

00:00:20.841 --> 00:00:22.244
Bakımsız olmak kötü

00:00:22.244 --> 00:00:23.999
ama bakımlı olmak imkânsız

00:00:23.999 --> 00:00:26.795
ya da karmakarışık olmanın
aksine düzensiz olmak.

00:00:26.795 --> 00:00:29.839
Bu örneklerden daha fazla şey
ifade etmeyen başka şeyler de var

00:00:29.839 --> 00:00:31.366
ama bu şu an normal görünüyor

00:00:31.366 --> 00:00:32.736
çünkü zamanın akıp gitmesi

00:00:32.736 --> 00:00:34.513
geldiği yere gömülüp kaldı.

00:00:34.513 --> 00:00:36.439
Mesela, Edward isminin
takma ad hâlinin

00:00:36.439 --> 00:00:39.275
neden Ned olduğunu hiç merak ettiniz mi?

00:00:39.275 --> 00:00:40.840
Buradaki N harfi nereden gelmiş?

00:00:40.840 --> 00:00:43.248
Aynısı Ellen'a Nellie dendiği
örnekte de geçerli.

00:00:43.248 --> 00:00:45.280
Sonuç olarak birinin ismi Ethan ise,

00:00:45.280 --> 00:00:47.401
ona Nethan takma adını vermiyoruz

00:00:47.401 --> 00:00:50.443
ya da Maria'yı Nmaria diye çağırmıyoruz.

00:00:50.443 --> 00:00:51.904
Doğrusu, birisi bunu yaparsa

00:00:51.904 --> 00:00:54.275
ilk dürtümüz o kişiyi ya terslemek

00:00:54.275 --> 00:00:55.752
ya da arkadaşımız ayrılana dek

00:00:55.752 --> 00:00:57.901
onu kibarca saklamak olur.

00:00:58.021 --> 00:01:01.362
Tüm bu takma adlar, bir yanlışa dayanıyor

00:01:01.362 --> 00:01:04.116
fakat bu yanlışın kavranması
kesinlikle mümkün.

00:01:04.116 --> 00:01:06.928
Yine de, "nickname" sözcüğü bile tuhaf.

00:01:06.928 --> 00:01:09.384
Nickname sözcüğündeki
"nick" nereden geliyor?

00:01:09.384 --> 00:01:11.651
Bu adda bir çentik [nick] mi var?

00:01:11.651 --> 00:01:13.438
Pek öyle değil, bununla yüzleşelim.

00:01:13.438 --> 00:01:16.581
Aslında, Eski İngilizcede
bu sözcüğün karşılığı "ekename" idi

00:01:16.581 --> 00:01:19.237
ve "eke" ayrıca veya diğer
anlamına geliyordu.

00:01:19.237 --> 00:01:21.783
Eke sözcüğünün Chaucer'ın
Canterbury Hikâyeleri'ndeki

00:01:21.783 --> 00:01:24.334
şöyle bir cümlede hâlâ
kullanıldığını görebilirsiniz:

00:01:24.334 --> 00:01:26.749
"Whan Zephyrus eek with
his sweete breeth,"

00:01:26.749 --> 00:01:27.838
bunun anlamı şu:

00:01:27.838 --> 00:01:30.169
"Zephyr, tatlı nefesiyle birlikte."

00:01:30.169 --> 00:01:33.569
Ekename, "diğer isim" anlamına geliyordu.

00:01:33.569 --> 00:01:36.948
İnsanlar "an ekename" dediklerinde

00:01:36.948 --> 00:01:40.687
sanki "nekename" demiş gibi oluyorlardı.

00:01:40.687 --> 00:01:41.742
Bir süre sonra da

00:01:41.742 --> 00:01:44.941
birçok insan bunu
bu şekilde duymaya başlayıp

00:01:44.941 --> 00:01:46.338
"Benim ekename" demek yerine,

00:01:46.338 --> 00:01:49.744
"Bu benim takma adım
[nickname]," demeye başladı.

00:01:49.880 --> 00:01:51.778
Sözcüğün başında artık "n" harfi var

00:01:51.778 --> 00:01:53.183
ve bu bir yanlışla başladı

00:01:53.183 --> 00:01:56.360
fakat artık bu, sözcüğün kendisi oldu.

00:01:56.360 --> 00:01:58.959
Ayakkabınızın altına sakız yapışmışken

00:01:58.959 --> 00:02:00.671
bir yaprağa basıp

00:02:00.671 --> 00:02:03.483
bu yaprağı hayatınızın
geri kalanı boyunca sürükleyip

00:02:03.483 --> 00:02:06.045
yıpranmış yaprağa bağlı
sonsuzluğu tüketmek için

00:02:06.045 --> 00:02:07.287
o ayakkabıyla gömülüp

00:02:07.287 --> 00:02:08.735
cennete gitmiş gibisinizdir.

00:02:08.735 --> 00:02:12.240
Ekename sözcüğüne bir "n" harfi eklendi
ve bir daha hiç onu bırakmadı.

00:02:12.240 --> 00:02:14.068
Aynı şey diğer sözcüklerde de oldu.

00:02:14.068 --> 00:02:17.646
Eski İngilizceyi konuşanlar "tahta"
sözcüğünden "otches" ekini kısalttılar.

00:02:17.646 --> 00:02:20.998
Fakat bunun yüzyıllarca başka
sözcüklerden de çıkarılması

00:02:20.998 --> 00:02:21.998
tartışıldıktan sonra

00:02:21.998 --> 00:02:25.615
onun yerine "notch" sözcüğünün
çıkarılmasını düşünmek daha kolaydı,

00:02:25.615 --> 00:02:27.350
kısa süre sonra da öyle oldu.

00:02:27.350 --> 00:02:29.788
Neredeyse hiç kimsenin okumayı
bilmediği bir dünyada

00:02:29.788 --> 00:02:31.194
insanların duyduklarının

00:02:31.194 --> 00:02:34.827
bir süre sonra sözcüklere
dönüşmeye başlaması daha kolaydı.

00:02:34.827 --> 00:02:37.368
"Ned" ile başlayan takma adlar
işte böyle dile girdi.

00:02:37.368 --> 00:02:39.490
Eski İngilizce, şu andaki
İngilizceye nazaran

00:02:39.490 --> 00:02:41.206
Almancaya benziyordu

00:02:41.206 --> 00:02:43.910
ve Almancada "mein", "my" demek

00:02:43.910 --> 00:02:46.975
ve Eski İngilizcede de "my", "meen" demek.

00:02:46.975 --> 00:02:48.723
Yani, "meen book" diye söylenirdi,

00:02:48.723 --> 00:02:50.715
aslında Eski İngilizcede
bu sözcük "boke"

00:02:50.715 --> 00:02:52.450
ya da "meen cat" diye de söylenirdi.

00:02:52.450 --> 00:02:53.733
Bugün ise çocuklarımızı

00:02:53.733 --> 00:02:55.219
benim Dahlia'm

00:02:55.219 --> 00:02:57.894
ya da benim Laura'm diye çağırıyoruz.

00:02:57.894 --> 00:03:00.730
Eski İngilizcede ise
"my" yerine "meen" kullanılırdı,

00:03:00.730 --> 00:03:02.474
yani, işte "Mein Ed"

00:03:02.474 --> 00:03:04.462
veya "Mein Ellie" diye çağrılırdı.

00:03:04.462 --> 00:03:06.081
İşte durum böyle ilerledi.

00:03:06.081 --> 00:03:08.545
Zaman geçtikçe "meen" sözcüğü

00:03:08.545 --> 00:03:10.924
bugün bildiğimiz
"my" olarak şekil değiştirdi.

00:03:10.924 --> 00:03:14.066
Bu yüzden de, insanlar "Mein Ed" dediğinde

00:03:14.066 --> 00:03:17.331
"my Ned" demiş gibi görünüyorlardı.

00:03:17.331 --> 00:03:21.009
Yani, insanlar Edward'a
her ne zaman sevgiyle yaklaşsa

00:03:21.009 --> 00:03:23.778
ona Ed yerine Ned diyor gibiydiler.

00:03:23.778 --> 00:03:26.180
İşte böyle takma ad doğdu!

00:03:26.180 --> 00:03:29.580
Ya da "ekename" doğdu.

00:03:29.580 --> 00:03:31.131
Böylece, Ellen için Nellie

00:03:31.131 --> 00:03:32.467
Ann için Nan

00:03:32.467 --> 00:03:35.357
ve hatta daha eski günlerden kalan
Abigail için Nabby doğdu.

00:03:35.357 --> 00:03:39.163
Başkan John Adam'ın eşi Abigail'in
takma adı Nabby idi.

00:03:39.786 --> 00:03:41.585
Her türlü sözcük bunlar gibidir.

00:03:41.585 --> 00:03:44.735
Eski İngilizce konuşanlar
koruyucu kalkan, yani napron giyerlerdi

00:03:44.735 --> 00:03:48.669
fakat napron, apron sözcüğüne benziyor

00:03:48.669 --> 00:03:51.054
ve bu da apron sözcüğünün
doğmasına yol açtı,

00:03:51.054 --> 00:03:53.333
Beowulf destanında bunu
hiç kimse fark etmedi.

00:03:53.333 --> 00:03:56.526
Hakem anlamına gelen "umpire"
sözcüğü de öncesinde "numpire" idi.

00:03:56.833 --> 00:03:58.569
Bütün bunlar, biz modern insanların

00:03:58.569 --> 00:04:00.847
asla yapmayacağı uyduruk
şeyler gibi görünüyorsa

00:04:00.847 --> 00:04:02.676
o zaman sürekli duyup

00:04:02.676 --> 00:04:04.344
şöyle dediğiniz bir şeyi düşünün:

00:04:04.344 --> 00:04:06.259
"A whole nother."

00:04:06.259 --> 00:04:07.708
Nother ne demek?

00:04:07.708 --> 00:04:10.577
Diğer anlamına gelen "another"
diye bir sözcük de elbette var

00:04:10.577 --> 00:04:13.604
ama bu sözcük "an" ve "other"
parçalarından oluşuyor.

00:04:13.604 --> 00:04:14.810
Böyle düşünmüştük.

00:04:14.810 --> 00:04:17.445
Yine de "whole" sözcüğünü
ortaya sürüklediğimizde

00:04:17.445 --> 00:04:19.553
"a whole other" demiyoruz,

00:04:19.553 --> 00:04:22.051
"an" sözcüğündeki
n ile a harflerini ayırıyoruz

00:04:22.051 --> 00:04:24.312
ve n harfini "other"
sözcüğüyle birleştiriyoruz

00:04:24.312 --> 00:04:26.547
ve yeni bir sözcük yaratıyoruz, "nother".

00:04:26.783 --> 00:04:27.844
Uzun bir süre boyunca

00:04:27.844 --> 00:04:29.746
hiç kimse böyle şeyleri not etmiyordu

00:04:29.746 --> 00:04:31.204
ya da sözlüğe koymuyordu

00:04:31.204 --> 00:04:32.438
fakat bunun tek sebebi

00:04:32.438 --> 00:04:35.679
yazının bin yıl öncesine nazaran
şu an daha çok kodlanmış olması.

00:04:35.679 --> 00:04:37.503
Yani, tuhaf bir sözcük gördüğünüzde

00:04:37.503 --> 00:04:38.704
şunu hatırlayın ki

00:04:38.704 --> 00:04:41.133
hikâyenin çok daha farklı
bir tarafı olabilir.