WEBVTT
00:00:08.380 --> 00:00:09.561
Gratzias.
00:00:16.270 --> 00:00:20.730
In su tempus antigu in India ddui biviat
unu Marajà chi po su compleannu suu
00:00:20.730 --> 00:00:24.380
iat fatu una lei chi totus is capus
ddi depiant portai un arregalu de rei.
00:00:24.400 --> 00:00:28.370
Cancunu ddi portàt sedas finas,
aterus ddi portànt ispadas pretziosas,
00:00:28.370 --> 00:00:29.490
cancun portàt oru.
00:00:29.490 --> 00:00:32.659
S'urtimu de sa fila fuet
unu beciteddu frunziu
00:00:32.659 --> 00:00:36.630
lompiu de bidda sua acant'e mari
in d'unu biaji de medas dis.
00:00:36.630 --> 00:00:41.430
E su fillu de su rei ddi prenguntat
"Ita regalu ses portendi a su rei?"
00:00:41.430 --> 00:00:44.750
E su beciteddu abellu abellu
operrit sa manu po amostai
00:00:44.750 --> 00:00:49.600
una cociula bellissima, totu amurada,
groga, arrubia e asula.
00:00:50.160 --> 00:00:51.460
E su fill'e su rei narat:
00:00:51.460 --> 00:00:54.590
"Non est arregalu de rei!
It'arratz'e arregalu est custu?"
00:00:54.600 --> 00:00:57.590
Su beciteddu pesat is ogus abellu
e ddi narat:
00:00:57.590 --> 00:01:00.750
"Istrada longa, parti de s'arregalu".
00:01:01.060 --> 00:01:02.560
(Arrisu)
00:01:02.900 --> 00:01:05.970
Fra pagu si dongu un arregalu,
00:01:05.970 --> 00:01:08.270
un arregalu chi creu siat
un arregalu de spainai.
00:01:08.270 --> 00:01:10.130
Ma prima de si dd'onai, si bollu portai
00:01:10.130 --> 00:01:12.160
in s'istrada longa cosa mia.
00:01:12.160 --> 00:01:13.740
Cument'a medas de bosatrus
00:01:13.740 --> 00:01:15.270
apu cumentzau a bivi a pipieddu.
00:01:15.270 --> 00:01:17.600
Cantus de bosatrus
esi cumentzau a bivi a pipius?
00:01:17.600 --> 00:01:18.740
Nascius giovunus?
00:01:18.740 --> 00:01:20.550
Sa metadi... andat beni.
00:01:20.570 --> 00:01:21.590
(Arrisu)
00:01:21.820 --> 00:01:25.040
E is atrus? Seis nascius becius?
00:01:25.060 --> 00:01:27.810
Ih, emu a bolli connosci
a mama de bosatrus!
00:01:27.820 --> 00:01:29.460
Po nai de s'impossibili!
00:01:30.560 --> 00:01:34.740
A pipieddu fuemu incantau
de su fai s'impossibili.
00:01:35.620 --> 00:01:38.880
Oi est una di' chi fuemu apetendi
de annus medas,
00:01:38.880 --> 00:01:41.000
poita oi est sa diri chi apu a provai
00:01:41.020 --> 00:01:43.620
a fai s'impossibili anant'e bosatrus,
00:01:43.620 --> 00:01:45.460
innoi in TEDxMaastricht.
00:01:45.800 --> 00:01:48.160
Bollu cumentzai
00:01:48.760 --> 00:01:50.880
narendisiri cumenti dd'acabat:
00:01:51.220 --> 00:01:52.640
s'apu a amostai
00:01:52.640 --> 00:01:54.940
ca s'impossibili non est impossibili.
00:01:55.300 --> 00:01:58.210
E apu a acabai donendisiri
un arregalu chi depeis spainai:
00:01:58.210 --> 00:02:01.350
s'apu a amostai ca podeis
fai s'impossibili in sa vida de bosatrus.
00:02:02.660 --> 00:02:05.420
In s'istrada po fai s'impossibili
apu iscobertu ca ddu-i at
00:02:05.420 --> 00:02:08.229
duas cosas universalis
in sa genti de totu su mundu.
00:02:08.229 --> 00:02:09.870
Totus timint
00:02:09.870 --> 00:02:11.640
e totus tenint bisus.
00:02:12.900 --> 00:02:17.560
In s'istrada po fai s'impossibili
apu iscobertu ca ddu-i at tres cosas
00:02:17.560 --> 00:02:20.100
chi apu fatu me-is annus
00:02:20.110 --> 00:02:23.290
chi m'ant fatu fai s'impossibili:
00:02:24.200 --> 00:02:26.900
Dodgeball, o cumenti si narat
sa bocia a brincu,
00:02:27.290 --> 00:02:28.360
Superman
00:02:28.360 --> 00:02:29.360
e su sintzulu.
00:02:29.360 --> 00:02:31.000
Labai is fueddus mius principalis.
00:02:31.000 --> 00:02:33.610
Imoi scireis poita fatzu
s'impossibili in sa vida mia.
00:02:33.610 --> 00:02:36.310
E aici si portu in su biaxi cosa mia,
s'istrada longa,
00:02:36.320 --> 00:02:38.720
de sa timoria a is bisus,
00:02:38.740 --> 00:02:41.160
de is fueddus a is ispadas,
00:02:41.160 --> 00:02:42.830
de sa bocia a brincu
00:02:42.850 --> 00:02:44.020
a Superman
00:02:44.020 --> 00:02:45.340
e a su sintzulu.
00:02:45.800 --> 00:02:47.360
E speru de s'amostai
00:02:47.360 --> 00:02:49.900
cumenti podeis
fai s'impossibili in sa vida.
00:02:52.480 --> 00:02:54.934
Su 4 de su mes'e ladamini, in su 2007.
00:02:55.840 --> 00:02:58.120
Tenemu su coru in buca
e is cambas tremi tremi
00:02:58.120 --> 00:02:59.340
artziendi a su palcu
00:02:59.340 --> 00:03:01.040
de su Teatru Sanders
00:03:01.040 --> 00:03:03.240
in s'universidadi de Harvard
po nd'arretirai
00:03:03.240 --> 00:03:06.080
su premiu Ig Nobel de sa Mexina de su 2007
00:03:06.080 --> 00:03:08.700
po una publicatzioni de ricerca
c'apu iscritu cun aterus
00:03:08.700 --> 00:03:10.390
intitulada "Ingurti ispadas...
00:03:10.420 --> 00:03:11.870
...e is efetus colateralis".
00:03:11.870 --> 00:03:13.275
(Arrisu)
00:03:13.840 --> 00:03:17.880
Dd'iat publicau unu giornaleddu
chi no emu mai ligiu prima,
00:03:18.460 --> 00:03:20.419
su British Medical Journal.
00:03:21.360 --> 00:03:24.910
E po mei fuet unu bisu impossibili
chi si cumpriat,
00:03:24.910 --> 00:03:28.120
una sorpresa inabetada
po unu cument'a mei,
00:03:28.130 --> 00:03:31.459
un onori chi non m'apu a scaresci mai.
00:03:31.459 --> 00:03:34.539
Ma non fuet sa parti
prus memorabili de sa vida mia.
00:03:35.540 --> 00:03:37.640
Su 4 de su mes'e ladamini, in su 1967,
00:03:38.020 --> 00:03:40.770
custu pipiu spantau, bregungiosu,
marrìu e bonu a nudda
00:03:41.100 --> 00:03:43.120
timiat tropus cosas.
00:03:43.460 --> 00:03:45.579
Prontu a artziai a su palcu,
00:03:45.579 --> 00:03:47.494
su coru currendi,
00:03:47.500 --> 00:03:49.162
is cambas tremendi.
00:03:49.780 --> 00:03:52.120
Candu at obertu sa buca po chistionai
00:03:56.490 --> 00:03:58.130
is fueddus non ndi funt bessius.
00:03:58.130 --> 00:04:00.040
Est abarrau strantaxiu, prangendi.
00:04:00.630 --> 00:04:02.360
Sa sprama dd'at cancarau,
00:04:02.360 --> 00:04:03.960
cirdinu de timoria.
00:04:03.960 --> 00:04:06.580
Custu pipiu spantau, bregungiosu,
marrìu e bonu a nudda
00:04:06.580 --> 00:04:08.142
timiat a tropus cosas.
00:04:08.649 --> 00:04:10.500
Timiat a su scuriu,
00:04:10.500 --> 00:04:11.370
a is logus artus,
00:04:11.370 --> 00:04:13.040
a is mariafarrancas e is serpentis.
00:04:13.040 --> 00:04:15.270
Mariafarrancas e serpentis ndi timeis?
00:04:15.280 --> 00:04:16.660
Eja, cancunu ddus timit...
00:04:16.660 --> 00:04:19.079
Timiat a s'acua e a is piscicanis...
00:04:19.079 --> 00:04:21.939
Timiat a is dotoris,
is infermieras e is dentistas,
00:04:21.939 --> 00:04:24.680
a is aguglias e a is trapanus
e a is cosas acutzas.
00:04:24.680 --> 00:04:27.450
Ma prus de totu, timiat
00:04:27.470 --> 00:04:28.470
a sa genti.
00:04:29.380 --> 00:04:31.870
Su pipiu spantau, bregungiosu,
marrìu e bonu a nudda
00:04:31.870 --> 00:04:32.640
fuemu deu.
00:04:33.320 --> 00:04:36.217
Timemu a sbagliai e a essi arrefudau,
00:04:37.300 --> 00:04:39.750
s'autostima bascia,
su cumplessu de inferioridadi,
00:04:39.750 --> 00:04:42.840
e una cosa chi mancu connoscemus intzas,
00:04:42.840 --> 00:04:44.660
sa fobia sotziali.
00:04:44.955 --> 00:04:48.610
Po tanti chi femu timorosu, is bagheris
mi piganta in giru e m'arropanta.
00:04:48.610 --> 00:04:52.290
Arriianta e mi ponianta allomingius,
non mi lassanta mai giogai
00:04:52.300 --> 00:04:54.260
a is gioghixeddus insoru.
00:04:55.020 --> 00:04:58.096
Ci fuet sceti unu giogu
chi mi fadianta fai...
00:04:58.100 --> 00:04:59.527
sa bocia a brincu.
00:04:59.527 --> 00:05:01.443
E non sciremu mancu giogai.
00:05:01.760 --> 00:05:03.500
Mi ponianta allomingius,
00:05:03.500 --> 00:05:05.970
e castiamu cussas bocias arrubias
00:05:05.970 --> 00:05:08.200
chi mi bollanta a razu in faci,
00:05:08.210 --> 00:05:09.950
bou, bou, bou.
00:05:10.580 --> 00:05:13.280
M'arregodu meda dis
torrendi a domu de iscola,
00:05:13.280 --> 00:05:18.180
sa faci arubia mi incresciat,
is origas arrubias inzrumiànt.
00:05:18.180 --> 00:05:21.170
Is ogus abruxànt de lagrimas
00:05:21.180 --> 00:05:23.515
e is fueddus insoru
m'abruxànt me-is origas.
00:05:23.740 --> 00:05:25.000
Su chi at nau
00:05:25.020 --> 00:05:28.890
"Bastoni e perdas m'ant a segai is ossus,
ma is fueddus non m'ant mai ingolli".
00:05:28.890 --> 00:05:30.321
Est una faula.
00:05:30.321 --> 00:05:31.980
Is fueddus segant che guarteddu.
00:05:31.980 --> 00:05:34.200
Is fueddus pungint che arrasoja.
00:05:34.210 --> 00:05:36.040
Is fueddus podint ferri aici a fundu
00:05:36.040 --> 00:05:37.780
ca is feridas non si bint.
00:05:38.150 --> 00:05:41.260
E duncas timemu.
E is fueddus fuent is nemigus peus.
00:05:41.260 --> 00:05:42.491
E est ancora diaici.
00:05:43.355 --> 00:05:45.300
Ma tengu bisus puru.
00:05:45.300 --> 00:05:48.300
Torramu a domu e mi cuamu
a intru de is giornaleddus de Superman
00:05:48.300 --> 00:05:49.774
e me-is librus de Superman
00:05:49.774 --> 00:05:53.470
e mi bisamu de essi unu supereroi
cument'a Superman.
00:05:53.480 --> 00:05:56.240
Bolemu lutai po sa beridadi
e sa giustitzia,
00:05:56.240 --> 00:05:58.830
contras a is prepotentis
e a sa criptonite,
00:05:58.830 --> 00:06:02.895
bolemu bollai in totu su mundu
fendi cosas chi sarvant is vidas.
00:06:03.400 --> 00:06:05.850
Ma mi praxiant puru cosas realis.
00:06:05.860 --> 00:06:09.460
Tenemu unu libru de is record
e su libru "No dd'eis a crei".
00:06:09.460 --> 00:06:13.080
Cancunu at ligiu custus librus?
00:06:13.100 --> 00:06:14.390
Mi praxìant meda!
00:06:14.390 --> 00:06:16.270
Ddu-i fuet genti fendi cosas realis.
00:06:16.270 --> 00:06:17.800
E apu nau, dd'ollu fai deu puru.
00:06:17.800 --> 00:06:19.330
Chi is bagheris non mi lassant
00:06:19.330 --> 00:06:21.030
a giogai a is giogus insoru,
00:06:21.030 --> 00:06:23.335
bollu fai magias realis, cosas realis.
00:06:23.335 --> 00:06:26.659
Bollu fai cancuna cosa importanti
chi is bagheris non podint fai.
00:06:26.659 --> 00:06:28.609
Bollu agatai sa vocatzioni mia,
00:06:28.609 --> 00:06:30.729
bollu sciri ca sa vida mia tenit sensu,
00:06:30.729 --> 00:06:33.320
bollu fai cosas incredibilis
chi càmbiant su mundu.
00:06:33.320 --> 00:06:36.960
Bollu amostai ca s'impossibili
non est impossibili.
00:06:38.340 --> 00:06:40.240
Baxei a innantis de 10 annus -
00:06:40.240 --> 00:06:42.826
una cida prima de fai 21 anus.
00:06:42.826 --> 00:06:47.049
Duas cosas in-d'una diri
m'ant cambiau sa vida po sempri.
00:06:47.049 --> 00:06:49.541
Bivemu in Tamil Nadu, in India,
00:06:49.541 --> 00:06:51.020
fuemu unu missionariu,
00:06:51.020 --> 00:06:53.090
e su maistu, s'amigu miu m'at preguntau,
00:06:53.090 --> 00:06:54.720
"Thromes ndi tenis, Daniel?"
00:06:54.720 --> 00:06:57.440
E deu, "Thormes?
E ita funt custus thromes?"
00:06:57.440 --> 00:07:00.490
E issu, "Is thromes funt
is iscopus principalis de sa vida".
00:07:00.490 --> 00:07:04.630
Funt sa cumbinatzioni de bisus e iscopus.
Ita chi podiast
00:07:04.630 --> 00:07:07.240
fai totu su chi bolis o andai
innui totu bolis andai
00:07:07.240 --> 00:07:08.679
o essi totu su chi bolis essi,
00:07:08.679 --> 00:07:10.356
innui iast'a andai?
00:07:10.356 --> 00:07:11.280
Chini iast'a essi?
00:07:11.280 --> 00:07:14.500
E deu, "Non ddu potzu fai, timu!
Timu cosas medas!"
00:07:14.500 --> 00:07:17.490
A su noti apu portau su letu de arrosu
in crobertura,
00:07:17.490 --> 00:07:19.239
mi seu crocau a-suta de is istellas
00:07:19.239 --> 00:07:21.869
e apu castiau is tzurrundeddus
chi cassànt is sintzulus.
00:07:21.869 --> 00:07:26.200
Arrennescemu a pentzai sceti
a is thromes, bisus e iscopus,
00:07:26.200 --> 00:07:28.360
e a is bagheris cun sa bocia a brincu.
00:07:28.760 --> 00:07:30.730
A pustis de pagu oras mi ndi seu scidau.
00:07:31.220 --> 00:07:34.060
Su coru curriat e is cambas tremiant.
00:07:34.080 --> 00:07:36.020
Cust'orta non fuet timoria.
00:07:36.420 --> 00:07:38.505
Su corpus interu fuet agitau.
00:07:38.505 --> 00:07:40.340
E me-is cincu dis a pustis
00:07:40.340 --> 00:07:44.199
seu abarrau svenniu in su letu
circhendi de non morri.
00:07:44.199 --> 00:07:48.379
Sa conca abruxiàt de calentura
a prus de 40° po sa malaria.
00:07:48.390 --> 00:07:51.600
E candu mi ndi scidamu,
totu su chi pentzamu fuent is thromes.
00:07:51.600 --> 00:07:53.940
Pentzamu: "Ita ndi bollu fai
de sa vida mia?"
00:07:53.940 --> 00:07:56.380
A s'acabada, sa noti a innantis
de fai 21 annus,
00:07:56.380 --> 00:07:58.030
a iscidu,
00:07:58.030 --> 00:07:59.639
apu cumprendiu:
00:07:59.639 --> 00:08:02.100
cussu sintzuleddu,
00:08:02.620 --> 00:08:05.020
Anopheles stephensi,
00:08:05.280 --> 00:08:06.610
cussu sintzuleddu
00:08:06.610 --> 00:08:08.390
chi pesat prus pagu de 5 microgramus,
00:08:08.390 --> 00:08:09.810
mancu una perdixedd'e sali,
00:08:09.810 --> 00:08:12.780
chi cussu sintzuleddu podiat acapotai
un omini de 80 chilus,
00:08:12.780 --> 00:08:14.860
cussa fuet sa criptonite mia.
00:08:14.860 --> 00:08:17.150
Ma poi apu pentzau ca no,
non est su sintzulu,
00:08:17.150 --> 00:08:19.480
est su parassiteddu a intru de su sintzulu
00:08:19.480 --> 00:08:23.160
Plasmodium falciparum, chi bocit
a prus de 1 milioni de personas a s'annu.
00:08:23.509 --> 00:08:25.999
Ma poi apu pentzau ca no,
est fintzas prus piticu,
00:08:25.999 --> 00:08:28.550
ma a mei mi pariat aici prus mannu.
00:08:28.550 --> 00:08:29.540
Apu cumprendiu
00:08:29.540 --> 00:08:31.300
ca sa timoria fuet sa criptonite mia,
00:08:31.300 --> 00:08:32.140
su parassita
00:08:32.140 --> 00:08:35.179
chi m'iat cancarau po totu sa vida.
00:08:35.200 --> 00:08:38.120
Labai, ddu at diferentzia
tra perigulu e timoria.
00:08:38.120 --> 00:08:39.698
Su perigulu est reali.
00:08:39.990 --> 00:08:42.080
Sa timoria est unu scioberu.
00:08:42.080 --> 00:08:44.309
E apu cumprendiu ca podemu scioberai:
00:08:44.309 --> 00:08:48.180
podemu bivi timendi
e morri sballau sa diri e totu,
00:08:49.070 --> 00:08:52.080
o podemu bociri is timorias
00:08:52.080 --> 00:08:56.060
po cumpriri is bisus mius,
podemu azardai a bivi sa vida.
00:08:56.680 --> 00:08:59.560
E labai, ddu at cancuna cosa
in su essi in punt'e morti
00:08:59.560 --> 00:09:04.160
e essi diaderus acant'e morri
chi ti fai bolli bivi sa vida.
00:09:04.180 --> 00:09:07.140
Apu cumprendiu ca totus moreus,
ma non totus biveus.
00:09:08.040 --> 00:09:09.890
Est morendi chi biveus.
00:09:09.890 --> 00:09:11.580
Labai, candu s'imparat a morri,
00:09:11.580 --> 00:09:13.070
s'imparat diaderus a bivi.
00:09:13.070 --> 00:09:15.140
Duncas apu detzidiu de cambiai
00:09:15.140 --> 00:09:16.550
sa storia mia sa not'e totu.
00:09:16.915 --> 00:09:18.230
Non bolemu morri.
00:09:18.230 --> 00:09:19.940
E apu nau una preghieredda,
00:09:19.940 --> 00:09:22.230
"Deus, chi mi lassas bivi
fintzas a fai 21 annus,
00:09:22.230 --> 00:09:24.674
non lassu prus a sa timoria
a mi nai cument'e bivi.
00:09:24.674 --> 00:09:26.520
Apu a bociri a is timorias mias,
00:09:26.520 --> 00:09:29.530
apu a cumpriri is bisus mius,
00:09:29.530 --> 00:09:31.270
bollu cambiai ategiamentu,
00:09:31.270 --> 00:09:33.540
bollu fai una cosa incredibili
de sa vida mia,
00:09:33.540 --> 00:09:35.550
bollu agatai sa vocatzioni mia,
00:09:35.550 --> 00:09:38.632
bollu sciri ca s'impossibili
non est impossibili".
00:09:38.780 --> 00:09:42.860
Non si nau ca seu biviu in cussa noti,
ca ddu bireis a solus.
00:09:42.860 --> 00:09:43.978
(Arrisu)
00:09:43.978 --> 00:09:47.100
Ma in cussa noti apu fatu sa lista
de is primus 10 thromes:
00:09:47.100 --> 00:09:50.050
apu detzidiu ca bolemu biri
is continentis principalis,
00:09:50.050 --> 00:09:51.820
biri is Seti Maraviglias de su mundu,
00:09:51.820 --> 00:09:53.410
imparai unas cantu linguas,
00:09:53.410 --> 00:09:54.940
bivi in-d'un'isola deserta,
00:09:54.940 --> 00:09:56.480
bivi in-d'una navi in s'oceanu,
00:09:56.480 --> 00:09:58.650
bivi cun is indianus in Amazonia,
00:09:58.650 --> 00:10:01.210
lompi a pitzus de su monti
prus artu de sa Svetzia,
00:10:01.210 --> 00:10:03.180
biri su monti Everest a mengianeddu,
00:10:03.190 --> 00:10:05.390
traballai in sa musica in Nashville,
00:10:05.400 --> 00:10:07.060
bolemu traballai in-d'unu circu
00:10:07.080 --> 00:10:09.120
e ndi bolemu sartai de un aparechiu.
00:10:09.120 --> 00:10:12.380
Me-is 20 annus sighentis
apu fatu sa prus parti de cussus thormes.
00:10:12.390 --> 00:10:14.650
Dognia borta chi ndi scancellamu
unu de sa lista
00:10:14.650 --> 00:10:18.190
nd'aciungemu aterus 5 o 10
e sa lista cresciat.
00:10:18.800 --> 00:10:23.310
Po is set'annus sighentis apu biviu
in-d'un'isola de is Bahamas,
00:10:23.320 --> 00:10:25.360
po casi set'annus,
00:10:25.370 --> 00:10:27.274
in-d'una domita de palla,
00:10:29.480 --> 00:10:33.820
pischendi piscicanis e papendi pistinaga,
a solu in s'isola,
00:10:33.820 --> 00:10:36.249
a mudandas,
00:10:36.680 --> 00:10:39.160
e apu imparau a nadai cun is piscicanis.
00:10:39.160 --> 00:10:40.980
E de ingunis seu andau a Messicu,
00:10:40.980 --> 00:10:45.220
e poi a su flumini Amazonas in Equador,
00:10:45.241 --> 00:10:48.100
Pujo Pongo Ecuador,
apu biviu cun-d'una tribù innias
00:10:48.100 --> 00:10:52.180
e a pagu a pagu mi seu fatu prus forti
cun in thromes cosa mia.
00:10:52.180 --> 00:10:55.100
Seu andau a Nashville po sa musica,
e a pustis in Svezia,
00:10:55.110 --> 00:10:57.870
in Stocolma, ingunis puru po sa musica,
00:10:57.870 --> 00:11:01.920
e seu lompiu a pitzus de monti Kebnekaise
in su Circulu Articu.
00:11:03.300 --> 00:11:04.810
Apu imparau a fai su palliaciu,
00:11:04.810 --> 00:11:05.860
giugus de prestigiu
00:11:05.860 --> 00:11:07.480
e a caminai cun is trampulus,
00:11:07.480 --> 00:11:10.440
a imperai su monociclu,
a papai fogu e a papai imbirdi.
00:11:10.450 --> 00:11:14.110
In su 1997 apu scipiu ca ci fuenta sceti
una dexina de ingurtidoris de ispadas
00:11:14.110 --> 00:11:15.350
e apu nau: "Ddu depu fai!"
00:11:15.350 --> 00:11:18.360
Apu connotu unu ingurtidori de ispadas
e apu domandau cuntzillu.
00:11:18.360 --> 00:11:20.190
M'at nau "Ti dongu duus cuntzillus.
00:11:20.190 --> 00:11:21.926
Unu: est perigulosu meda,
00:11:21.926 --> 00:11:23.948
cancunu est mortu fendiddu.
00:11:23.948 --> 00:11:24.953
Duus:
00:11:24.953 --> 00:11:26.206
Lassa perdi!"
00:11:26.206 --> 00:11:27.530
(Arrisu)
00:11:27.530 --> 00:11:29.940
E aici dd'at acabàt
in sa lista mia dei is thromes.
00:11:30.440 --> 00:11:33.320
Mi seu allenau, 10-12 bortas a sa diri,
dognia diri,
00:11:33.660 --> 00:11:35.210
po cuatr'annus.
00:11:35.210 --> 00:11:36.709
Contaìddas...
00:11:36.709 --> 00:11:40.020
4 x 365 (x 12)
00:11:40.020 --> 00:11:42.360
Lompeus a giai 13 mila scumprobus fallius
00:11:42.360 --> 00:11:46.000
fintzas a chi tanti sa primu ispada
m'est intrada in su guturu in su 2001.
00:11:46.002 --> 00:11:47.630
Intzas mi seu donau un throme:
00:11:47.630 --> 00:11:50.980
de essi su prus spertu de su mundu
de ingurti ispadas.
00:11:50.980 --> 00:11:53.820
Apu circau dognia libru,
o articulu de giornali,
00:11:53.820 --> 00:11:57.670
dogna relatzioni medica,
apu studiau fisiologia e anatomia,
00:11:57.676 --> 00:11:59.719
apu chistionau cun dotoris e inferimieras,
00:11:59.719 --> 00:12:01.470
atobiau totus is ingurtidoris a pari
00:12:01.470 --> 00:12:04.250
in s'assotziu internatzionali
de is ingurtidoris de ispadas
00:12:04.250 --> 00:12:06.360
e traballau po duus annus
a sa ricerca medica
00:12:06.360 --> 00:12:08.790
a pitzus de ingurti ispadas
e is efetus collateralis
00:12:08.790 --> 00:12:10.980
chi ant publicau
in su British Medical Journal.
00:12:10.980 --> 00:12:11.840
(Arrisu)
00:12:11.840 --> 00:12:12.940
Gratzias.
00:12:12.960 --> 00:12:17.748
(Tzarracamanus)
00:12:18.200 --> 00:12:21.570
E apu imparau cosas spantosas
a pitzus de ingurti ispadas.
00:12:21.571 --> 00:12:25.260
Cosas chi non eis mai pentzau, scumitu,
ma nc'eis a pentzai de oi innantis.
00:12:25.260 --> 00:12:28.550
Sa prossima borta chi seis seghendi
sa petza cun su guarteddu,
00:12:28.550 --> 00:12:31.759
o un'ispada, in sa bisteca,
eis a pentzai a-i custu...
00:12:34.007 --> 00:12:36.729
Apu scipiu c'a ingurti ispadas
ant cumentzau in India,
00:12:36.729 --> 00:12:39.889
propiu in su logu a ca dd'emu biu
primu borta a piciocheddu,
00:12:39.889 --> 00:12:42.290
casi 4 mila annus fait, in su 2000 AC.
00:12:42.290 --> 00:12:45.580
Is ingurtidoris de ispadas
ddus ant imperaus me-is urtimus 150 annus,
00:12:45.590 --> 00:12:47.460
in sa scientza e in sa mexina
00:12:47.480 --> 00:12:51.160
po agiudai a fai
s'endoscopiu cirdinu in 1868
00:12:51.160 --> 00:12:53.870
de Adolf Kussmaul in Freiburg, Germania.
00:12:53.880 --> 00:12:56.639
In su 1906, s'eletrocardiograma in Galles,
00:12:56.639 --> 00:13:00.240
po studiai is problemas de ingurtimentu
e digestioni,
00:13:00.240 --> 00:13:01.860
broncoscopias, cosas aici.
00:13:01.860 --> 00:13:03.840
Ma me-is urtimus 150 annus
00:13:03.840 --> 00:13:07.860
scireus de centenas de feridaus
e dexinas de mortus...
00:13:07.880 --> 00:13:14.560
Custu est s'endoscopiu cirdinu
inventau de Adolf Kussmaul.
00:13:14.740 --> 00:13:18.679
Ma esu iscobertu ca ci funti istetius
29 mortus me-is urtimus 150 annus
00:13:18.679 --> 00:13:22.462
contenti s'ingurtidori chi a Londra
s'est puntu su coru cun s'ispada.
00:13:23.142 --> 00:13:26.140
Eus puru imparau
ca ci funti de 3 a 8 feridas gravis
00:13:26.140 --> 00:13:27.780
dognia annu.
00:13:27.780 --> 00:13:29.880
Ddu sciu poita mi tzerriant.
00:13:29.880 --> 00:13:31.220
De pagu m'ant tzerriau duus,
00:13:31.220 --> 00:13:33.930
unu de Svezia e unu de Orlando,
me-is urtimas cidas,
00:13:33.930 --> 00:13:37.019
ingurtidori de ispadas
chi dd'ant acabada in su spidali.
00:13:37.019 --> 00:13:38.769
Duncas est perigulosu meda.
00:13:38.769 --> 00:13:41.769
S'atera cosa chi apu scipiu
est ca a imparai a ingurti ispadas
00:13:41.769 --> 00:13:44.320
ci bolint de 2 a 10 annus
00:13:44.320 --> 00:13:45.610
po genti meda.
00:13:45.610 --> 00:13:48.020
Ma sa cosa prus spantosa chi apu imparau
00:13:48.020 --> 00:13:51.440
est ca is ingurtidoris de ispadas
imparant a fai s'impossibili.
00:13:51.460 --> 00:13:53.500
E si nau unu segretu:
00:13:53.520 --> 00:13:57.580
no si punteis a su 99,9%
chi est s'impossibili.
00:13:57.580 --> 00:14:02.030
Puntaisiri a su 0.1% chi est su possibili
e pentzai a cumenti ddu fai possibili.
00:14:02.817 --> 00:14:06.140
Fadeisiri portai in sa conca
de unu ingurtidori de ispadas.
00:14:06.140 --> 00:14:09.719
Po ingurti un'ispada serbit meditatzioni
de sa menti a pitzus de sa materia,
00:14:09.719 --> 00:14:12.270
concentraztioni acutza, precisioni esata
00:14:12.270 --> 00:14:15.730
po assolai is organus de a intru
e binci is riflessus otomaticus,
00:14:15.730 --> 00:14:20.430
cun su rinfortzu de is sinapsis cerebralis
e sa memoria arrepitia de is musculus
00:14:20.450 --> 00:14:23.720
provendinci cun atentzioni
prus de 10 mila bortas.
00:14:24.020 --> 00:14:28.090
Fadeisiri portai in su corpus
de unu ingurtidori de ispadas.
00:14:28.310 --> 00:14:30.130
Po ingurti un'ispada
00:14:30.130 --> 00:14:32.080
dda depu fai liscinai in sa lingua,
00:14:32.080 --> 00:14:34.820
firmai su riflessu de su guturu
in s'ingurtidroxu de susu,
00:14:34.820 --> 00:14:37.740
girai a 90 gradus
a basciu de s'epiglotidi,
00:14:38.240 --> 00:14:41.040
passai in sa valvula
in s'ingurtidroxu de susu,
00:14:41.060 --> 00:14:42.600
firmai su riflessu peristalticu,
00:14:42.600 --> 00:14:44.890
fai liscinai sa lama
in su stampu de is piturras,
00:14:44.890 --> 00:14:46.080
in mesu a is prumonis.
00:14:46.080 --> 00:14:48.349
A custu puntu
00:14:48.399 --> 00:14:50.389
depu stesiai unu pagu su coru.
00:14:50.389 --> 00:14:51.720
Chi castiais beni,
00:14:51.720 --> 00:14:53.860
podeis biri su coru batendi cun s'ispada
00:14:53.860 --> 00:14:55.859
poita est acotzada a su coru,
00:14:55.859 --> 00:14:58.769
cun pagu prus de 1 millimetru
de esofagu in mesu.
00:14:58.769 --> 00:15:00.580
Non est cosa chi podis sceti fai biri.
00:15:00.580 --> 00:15:02.710
Poi depis passai s'ossu de sa piturra,
00:15:02.710 --> 00:15:05.810
intrai de sa valvula de su stogumu
firmendi su riflessu otomaticu
00:15:05.810 --> 00:15:08.910
e intrai fintzas a s'intestinu.
00:15:08.910 --> 00:15:09.810
Una passillada.
00:15:09.810 --> 00:15:10.930
(Arrisu)
00:15:10.930 --> 00:15:12.880
Chi lompu prus a basciu
00:15:12.880 --> 00:15:17.720
dd'acabbu a is tubas de Fallopiu
(olandesu) tubas de Fallopiu.
00:15:17.720 --> 00:15:20.980
Ominis, ddu podeis preguntai
a is pobiddas prus a tardi...
00:15:22.160 --> 00:15:23.900
Sa genti mi preguntat, mi narat
00:15:23.900 --> 00:15:26.740
"Ddu-i serbit alientu meda
po atriviri sa vida tua,
00:15:26.740 --> 00:15:28.800
po stesiai su coru e ingurti un'ispada".
00:15:28.800 --> 00:15:30.610
No. Su chi serbit alientu diaderus est
00:15:30.610 --> 00:15:33.340
chi su pipiu spantau, bregungiosu,
marrìu e bonu a nudda
00:15:33.340 --> 00:15:35.620
atrivit su fallimentu e s'arrefudu,
00:15:35.620 --> 00:15:37.040
oberrat su coru,
00:15:37.040 --> 00:15:38.240
alloghit s'orgogliu
00:15:38.240 --> 00:15:41.060
e abarrit innoi anant'e genti strangia
00:15:41.060 --> 00:15:43.670
po si nai sa storia
de sa timoria e is bisus cosa mia
00:15:43.680 --> 00:15:47.580
e atriviri de ndi caciai is frisciuras,
simbolicamenti e po diaderus.
00:15:48.280 --> 00:15:49.450
Labai... Gratzias.
00:15:49.450 --> 00:15:53.820
(Tzarracamanus)
00:15:53.850 --> 00:15:56.250
Labai, sa cosa prus spantosa
00:15:56.250 --> 00:15:58.650
est ca apu sempri bofiu bivi
una vida significativa
00:15:58.650 --> 00:15:59.780
e imoi seu fendiddu.
00:15:59.780 --> 00:16:02.880
Ma sa cosa prus significativa
non est ca potzu ingurti
00:16:02.880 --> 00:16:05.170
21 ispadas totu a un'orta,
00:16:07.600 --> 00:16:10.880
o a sut'e acqua in-d'una piscina
cun 88 piscicanis e mantas farenosas,
00:16:10.880 --> 00:16:12.377
po su libru "No dd'eis a crei",
00:16:13.840 --> 00:16:17.600
o calentadas a 800 gradus
po is "Superominis" de Stan Lee
00:16:17.610 --> 00:16:19.520
po essi "s'Omini de Aciargiu",
00:16:19.520 --> 00:16:21.574
arrori, gei fuet calenti!
00:16:22.430 --> 00:16:25.050
O a tirai una machina cun s'ispada
po "No dd'eis a crei"
00:16:25.050 --> 00:16:26.350
o su Guinness de is record,
00:16:26.350 --> 00:16:28.820
o arribai a sa finali
de America's Got Talent,
00:16:28.820 --> 00:16:31.540
o binci su premiu Ig Nobel
po sa Mexina in su 2007.
00:16:31.550 --> 00:16:33.870
No, non funti custas
is cosas significativas.
00:16:33.870 --> 00:16:36.350
Custu est su chi pentzat sa genti.
No, non est custu.
00:16:36.350 --> 00:16:37.800
Sa cosa prus significativa
00:16:37.800 --> 00:16:40.750
est ca Deus hat pigau cussu pipiu
spantau, bregungiosu e marrìu
00:16:40.750 --> 00:16:42.170
chi timiat a is logus artus,
00:16:42.170 --> 00:16:43.890
chi timiat a s'acua e is piscicanis,
00:16:43.890 --> 00:16:46.440
dotoris e infermieras,
aguglias e cosas acutzas,
00:16:46.440 --> 00:16:47.640
a chistionai a sa genti,
00:16:47.640 --> 00:16:49.750
e imoi m'at postu a girai su mundu
00:16:49.750 --> 00:16:51.320
bolendi a 10.000 metrus de terra,
00:16:51.320 --> 00:16:53.890
ingurtendi cosas acutzas
a sut'e acua cun is piscicanis
00:16:53.890 --> 00:16:57.510
e chistionendi cun dotoris e infermieras
e publicus cumen'ta bosatrus.
00:16:57.510 --> 00:16:59.580
Custa est sa cosa prus spantosa po mei.
00:16:59.580 --> 00:17:01.450
Apu sempri bofiu fai s'impossibili...
00:17:01.450 --> 00:17:02.380
Graztias.
00:17:02.380 --> 00:17:03.760
(Tzarracamanus)
00:17:03.760 --> 00:17:05.220
Graztias.
00:17:05.660 --> 00:17:09.040
(Tzarracamanus)
00:17:09.700 --> 00:17:12.569
Apu sempri bofiu fai s'impossibili
e imoi seu fendiddu.
00:17:12.569 --> 00:17:15.858
Apu sempri bofiu fai cosas significativas
e cambiai su mundu
00:17:15.858 --> 00:17:16.898
e imoi seu fendiddu.
00:17:16.898 --> 00:17:19.819
Apu sempri bofiu bolai in su mundu
po fai cosas de superomini
00:17:19.819 --> 00:17:21.378
po salvai vidas e seu fendiddu.
00:17:21.378 --> 00:17:22.720
Dda scireis una cosa?
00:17:22.720 --> 00:17:25.569
Ddu-i est ancora un arrogheddu
de su bisu de cussu pipieddu
00:17:25.569 --> 00:17:27.290
in fundu in fundu.
00:17:30.320 --> 00:17:36.197
(Arrisu) (Tzarracamanus)
00:17:37.000 --> 00:17:40.240
Labai, apu sempri bofiu agatai
sa vocatzioni e s'iscopu cosa mia
00:17:40.270 --> 00:17:41.530
e imoi ddus apu agataus.
00:17:41.540 --> 00:17:42.920
Ma intzetai una cosa?
00:17:42.920 --> 00:17:46.230
Non est me-is ispadas, cussu chi pentzais,
me-is fortzas cosa mia.
00:17:46.230 --> 00:17:48.510
Est propiu in sa debilesa, me-is fueddus.
00:17:48.510 --> 00:17:51.220
Sa vocatzioni e s'iscopu cosa mia
funt a cambiai su mundu,
00:17:51.220 --> 00:17:52.390
scorriendi sa timoria,
00:17:52.390 --> 00:17:55.070
a ispada a ispada, a fueddu a fueddu,
00:17:55.070 --> 00:17:57.530
a guarteddu a guarteddu, a vida a vida,
00:17:57.540 --> 00:17:59.700
po ispirai sa genti a essi supererois
00:17:59.700 --> 00:18:02.030
e a fai s'impossibili in sa vida insoru.
00:18:02.040 --> 00:18:04.730
S'iscopu miu est a agiudai is aterus
a agatai s'insoru.
00:18:04.730 --> 00:18:05.680
Cali est su de tui?
00:18:05.680 --> 00:18:06.960
Ita iscopu tenis?
00:18:06.960 --> 00:18:08.960
Poita t'ant postu innoi?
00:18:09.260 --> 00:18:12.140
Pentzu ca teneus totus sa vocatzioni
a essi supererois.
00:18:12.160 --> 00:18:14.260
Ita superpoderi tenis?
00:18:14.560 --> 00:18:17.990
In-d'una popolatzioni de prus
de 7 miliardus de personas
00:18:17.990 --> 00:18:20.250
non ddu-i at nimancu
30 ingurtidoris de ispadas
00:18:20.250 --> 00:18:21.581
in su mundu in di' de oi,
00:18:21.581 --> 00:18:22.940
ma ddu at scetu unu de tui.
00:18:22.940 --> 00:18:24.070
Ses unicu.
00:18:24.070 --> 00:18:25.540
Ita storia tenis?
00:18:25.540 --> 00:18:27.760
Ita ti fai diversu de is aterus?
00:18:27.760 --> 00:18:29.180
Conta sa storia cosa tua,
00:18:29.180 --> 00:18:31.851
mancai a boxi bascia e tremi tremi.
00:18:31.851 --> 00:18:32.830
Ita thromes tenis?
00:18:32.830 --> 00:18:35.880
Chi podiast fai dognia cosa,
essi chini bolis, andai a ca bolis,
00:18:35.880 --> 00:18:37.560
ita iast a fai? Innui iast a andai?
00:18:37.560 --> 00:18:38.480
Ita iast a fai?
00:18:38.480 --> 00:18:40.250
Ita bolis fai de sa vida tua?
00:18:40.250 --> 00:18:41.760
Cali funt is bisus prus mannus?
00:18:41.760 --> 00:18:44.450
Cali fuent is bisus tuus a piciocheddu?
Pentzanci.
00:18:44.450 --> 00:18:46.240
Non fuet custu, a no?
00:18:46.483 --> 00:18:47.960
Cali fuent is bisus prus macus
00:18:47.960 --> 00:18:50.450
chi ti pariant istranus o misteriosus?
00:18:50.450 --> 00:18:54.040
Scumitu ca imoi su de tui non ti parit
aici istranu, a no?
00:18:55.370 --> 00:18:57.050
Ita est s'ispada cosa tua?
00:18:57.050 --> 00:18:58.860
Dogni unu de bosatrus tenit un'ispada,
00:18:58.860 --> 00:19:00.600
una lama dopia de timorias e bisus.
00:19:00.600 --> 00:19:03.520
Ingurti s'ispada tua, calisisiat.
00:19:03.890 --> 00:19:05.870
Sighei is bisus, sinnioras e sinnioris,
00:19:05.870 --> 00:19:08.900
est sempri tempus de essi
su chi bolestis essi.
00:19:09.720 --> 00:19:12.920
Po cussus bagheris cun sa bocia,
cussus pipius chi pentzànt
00:19:12.920 --> 00:19:15.056
ca non iam'a essi fatu mai s'impossibili,
00:19:15.060 --> 00:19:17.645
tengu una cosa de ddis si nai:
00:19:17.645 --> 00:19:18.921
gratzias.
00:19:18.921 --> 00:19:22.220
Poita chi no fuessit po is prepontentis
no emus a tenni supererois.
00:19:23.020 --> 00:19:27.237
Seu innoi po s'amostai
ca s'impossibili non est impossibili.
00:19:28.300 --> 00:19:32.310
Labai chi est meda generosu,
m'emu a podi morri.
00:19:32.340 --> 00:19:33.720
Speru chi si praxat.
00:19:33.720 --> 00:19:35.260
(Arrisu)
00:19:36.350 --> 00:19:38.700
M'at a serbiri agiudu cun custa.
00:19:46.731 --> 00:19:48.405
Publicu: Duus, tres.
00:19:48.405 --> 00:19:52.100
(Dan Meyer) No, no, no. Mi serbit agiudu
cun su contu, de totus, bandat beni?
00:19:52.100 --> 00:19:53.210
(Arrisu)
00:19:53.210 --> 00:19:55.840
Ddus iscireis is fueddus?
Contai cun mei. Prontus?
00:19:55.870 --> 00:19:56.964
Unu.
00:19:56.964 --> 00:19:58.150
Duus.
00:19:58.170 --> 00:19:58.980
Tres.
00:19:58.980 --> 00:20:01.020
No, custu est duus, ma ge eis cumprendiu.
00:20:06.760 --> 00:20:07.810
(Publicu) Unu.
00:20:07.840 --> 00:20:08.800
Duus.
00:20:08.800 --> 00:20:10.010
Tres.
00:20:11.260 --> 00:20:13.280
(Asubentendi)
00:20:14.360 --> 00:20:15.940
(Tzarracamanus)
00:20:16.251 --> 00:20:17.450
(Dan Meyer) Eja!
00:20:17.450 --> 00:20:23.100
(Tzarracamanus) (Aclamu)
00:20:23.100 --> 00:20:24.820
Medas gratzias.
00:20:25.450 --> 00:20:28.800
Gratzias, gratzias, gratzias.
Gratzias de coru.
00:20:28.800 --> 00:20:31.290
Bollu nai, gratzias de stogumu.
00:20:31.880 --> 00:20:35.020
S'emu nau ca seu beniu a fai s'impossibili
e dd'apu fatu.
00:20:35.030 --> 00:20:37.790
Ma custu non fuet s'impossibili.
Ddu fatzu dognia diri.
00:20:37.800 --> 00:20:42.840
S'impossibili fuet po cussu pipiu spantau,
bregungiosu, marrìu a binci sa timoria,
00:20:42.840 --> 00:20:44.600
a essi innoi in su palcu de su TEDx
00:20:44.600 --> 00:20:47.100
a cambiai su mundu, a fueddu a fueddu,
00:20:47.100 --> 00:20:49.080
a ispada a ispada, a vida a vida.
00:20:49.080 --> 00:20:52.060
Chi s'apu fatu pentzai un-d'una manera noa
o s'apu fatu crei
00:20:52.060 --> 00:20:54.460
ca s'impossibili non est impossibili,
00:20:54.460 --> 00:20:58.090
chi s'apu fatu cumprendi
ca podeis fai s'impossibili in sa vida,
00:20:58.090 --> 00:21:01.090
intzas apu fatu su traballu miu
e su de bosatrus cumentzat imoi.
00:21:01.090 --> 00:21:04.100
Sighei a bisai. Sighei a crei.
00:21:04.820 --> 00:21:06.350
Gratzias po m'essi cretiu
00:21:06.350 --> 00:21:08.310
e gratzias po essi agiudau a su bisu miu.
00:21:08.310 --> 00:21:09.550
Un arregalu po bosatrus:
00:21:09.550 --> 00:21:11.486
S'impossibili non est...
00:21:11.486 --> 00:21:12.920
(Publicu) Impossibili.
00:21:12.920 --> 00:21:15.090
Istrada longa, parti de s'arregalu.
00:21:15.100 --> 00:21:19.560
(Tzarracamanus)
00:21:19.560 --> 00:21:21.050
Gratzias.
00:21:21.060 --> 00:21:25.360
(Tzarracamanus)
00:21:25.580 --> 00:21:27.560
(Aclamu)
00:21:27.780 --> 00:21:30.240
(presentadori) Gratzias, Dan Meyer!