1
00:00:08,380 --> 00:00:09,561
Gratzias.
2
00:00:16,270 --> 00:00:20,730
In su tempus antigu in India ddui biviat
unu Marajà chi po su compleannu suu
3
00:00:20,730 --> 00:00:24,380
iat fatu una lei chi totus is capus
ddi depiant portai un arregalu de rei.
4
00:00:24,400 --> 00:00:28,370
Cancunu ddi portàt sedas finas,
aterus ddi portànt ispadas pretziosas,
5
00:00:28,370 --> 00:00:29,490
cancun portàt oru.
6
00:00:29,490 --> 00:00:32,659
S'urtimu de sa fila fuet
unu beciteddu frunziu
7
00:00:32,659 --> 00:00:36,630
lompiu de bidda sua acant'e mari
in d'unu biaji de medas dis.
8
00:00:36,630 --> 00:00:41,430
E su fillu de su rei ddi prenguntat
"Ita regalu ses portendi a su rei?"
9
00:00:41,430 --> 00:00:44,750
E su beciteddu abellu abellu
operrit sa manu po amostai
10
00:00:44,750 --> 00:00:49,600
una cociula bellissima, totu amurada,
groga, arrubia e asula.
11
00:00:50,160 --> 00:00:51,460
E su fill'e su rei narat:
12
00:00:51,460 --> 00:00:54,590
"Non est arregalu de rei!
It'arratz'e arregalu est custu?"
13
00:00:54,600 --> 00:00:57,590
Su beciteddu pesat is ogus abellu
e ddi narat:
14
00:00:57,590 --> 00:01:00,750
"Istrada longa, parti de s'arregalu".
15
00:01:01,060 --> 00:01:02,560
(Arrisu)
16
00:01:02,900 --> 00:01:05,970
Fra pagu si dongu un arregalu,
17
00:01:05,970 --> 00:01:08,270
un arregalu chi creu siat
un arregalu de spainai.
18
00:01:08,270 --> 00:01:10,130
Ma prima de si dd'onai, si bollu portai
19
00:01:10,130 --> 00:01:12,160
in s'istrada longa cosa mia.
20
00:01:12,160 --> 00:01:13,740
Cument'a medas de bosatrus
21
00:01:13,740 --> 00:01:15,270
apu cumentzau a bivi a pipieddu.
22
00:01:15,270 --> 00:01:17,600
Cantus de bosatrus
esi cumentzau a bivi a pipius?
23
00:01:17,600 --> 00:01:18,740
Nascius giovunus?
24
00:01:18,740 --> 00:01:20,550
Sa metadi... andat beni.
25
00:01:20,570 --> 00:01:21,590
(Arrisu)
26
00:01:21,820 --> 00:01:25,040
E is atrus? Seis nascius becius?
27
00:01:25,060 --> 00:01:27,810
Ih, emu a bolli connosci
a mama de bosatrus!
28
00:01:27,820 --> 00:01:29,460
Po nai de s'impossibili!
29
00:01:30,560 --> 00:01:34,740
A pipieddu fuemu incantau
de su fai s'impossibili.
30
00:01:35,620 --> 00:01:38,880
Oi est una di' chi fuemu apetendi
de annus medas,
31
00:01:38,880 --> 00:01:41,000
poita oi est sa diri chi apu a provai
32
00:01:41,020 --> 00:01:43,620
a fai s'impossibili anant'e bosatrus,
33
00:01:43,620 --> 00:01:45,460
innoi in TEDxMaastricht.
34
00:01:45,800 --> 00:01:48,160
Bollu cumentzai
35
00:01:48,760 --> 00:01:50,880
narendisiri cumenti dd'acabat:
36
00:01:51,220 --> 00:01:52,640
s'apu a amostai
37
00:01:52,640 --> 00:01:54,940
ca s'impossibili non est impossibili.
38
00:01:55,300 --> 00:01:58,210
E apu a acabai donendisiri
un arregalu chi depeis spainai:
39
00:01:58,210 --> 00:02:01,350
s'apu a amostai ca podeis
fai s'impossibili in sa vida de bosatrus.
40
00:02:02,660 --> 00:02:05,420
In s'istrada po fai s'impossibili
apu iscobertu ca ddu-i at
41
00:02:05,420 --> 00:02:08,229
duas cosas universalis
in sa genti de totu su mundu.
42
00:02:08,229 --> 00:02:09,870
Totus timint
43
00:02:09,870 --> 00:02:11,640
e totus tenint bisus.
44
00:02:12,900 --> 00:02:17,560
In s'istrada po fai s'impossibili
apu iscobertu ca ddu-i at tres cosas
45
00:02:17,560 --> 00:02:20,100
chi apu fatu me-is annus
46
00:02:20,110 --> 00:02:23,290
chi m'ant fatu fai s'impossibili:
47
00:02:24,200 --> 00:02:26,900
Dodgeball, o cumenti si narat
sa bocia a brincu,
48
00:02:27,290 --> 00:02:28,360
Superman
49
00:02:28,360 --> 00:02:29,360
e su sintzulu.
50
00:02:29,360 --> 00:02:31,000
Labai is fueddus mius principalis.
51
00:02:31,000 --> 00:02:33,610
Imoi scireis poita fatzu
s'impossibili in sa vida mia.
52
00:02:33,610 --> 00:02:36,310
E aici si portu in su biaxi cosa mia,
s'istrada longa,
53
00:02:36,320 --> 00:02:38,720
de sa timoria a is bisus,
54
00:02:38,740 --> 00:02:41,160
de is fueddus a is ispadas,
55
00:02:41,160 --> 00:02:42,830
de sa bocia a brincu
56
00:02:42,850 --> 00:02:44,020
a Superman
57
00:02:44,020 --> 00:02:45,340
e a su sintzulu.
58
00:02:45,800 --> 00:02:47,360
E speru de s'amostai
59
00:02:47,360 --> 00:02:49,900
cumenti podeis
fai s'impossibili in sa vida.
60
00:02:52,480 --> 00:02:54,934
Su 4 de su mes'e ladamini, in su 2007.
61
00:02:55,840 --> 00:02:58,120
Tenemu su coru in buca
e is cambas tremi tremi
62
00:02:58,120 --> 00:02:59,340
artziendi a su palcu
63
00:02:59,340 --> 00:03:01,040
de su Teatru Sanders
64
00:03:01,040 --> 00:03:03,240
in s'universidadi de Harvard
po nd'arretirai
65
00:03:03,240 --> 00:03:06,080
su premiu Ig Nobel de sa Mexina de su 2007
66
00:03:06,080 --> 00:03:08,700
po una publicatzioni de ricerca
c'apu iscritu cun aterus
67
00:03:08,700 --> 00:03:10,390
intitulada "Ingurti ispadas...
68
00:03:10,420 --> 00:03:11,870
...e is efetus colateralis".
69
00:03:11,870 --> 00:03:13,275
(Arrisu)
70
00:03:13,840 --> 00:03:17,880
Dd'iat publicau unu giornaleddu
chi no emu mai ligiu prima,
71
00:03:18,460 --> 00:03:20,419
su British Medical Journal.
72
00:03:21,360 --> 00:03:24,910
E po mei fuet unu bisu impossibili
chi si cumpriat,
73
00:03:24,910 --> 00:03:28,120
una sorpresa inabetada
po unu cument'a mei,
74
00:03:28,130 --> 00:03:31,459
un onori chi non m'apu a scaresci mai.
75
00:03:31,459 --> 00:03:34,539
Ma non fuet sa parti
prus memorabili de sa vida mia.
76
00:03:35,540 --> 00:03:37,640
Su 4 de su mes'e ladamini, in su 1967,
77
00:03:38,020 --> 00:03:40,770
custu pipiu spantau, bregungiosu,
marrìu e bonu a nudda
78
00:03:41,100 --> 00:03:43,120
timiat tropus cosas.
79
00:03:43,460 --> 00:03:45,579
Prontu a artziai a su palcu,
80
00:03:45,579 --> 00:03:47,494
su coru currendi,
81
00:03:47,500 --> 00:03:49,162
is cambas tremendi.
82
00:03:49,780 --> 00:03:52,120
Candu at obertu sa buca po chistionai
83
00:03:56,490 --> 00:03:58,130
is fueddus non ndi funt bessius.
84
00:03:58,130 --> 00:04:00,040
Est abarrau strantaxiu, prangendi.
85
00:04:00,630 --> 00:04:02,360
Sa sprama dd'at cancarau,
86
00:04:02,360 --> 00:04:03,960
cirdinu de timoria.
87
00:04:03,960 --> 00:04:06,580
Custu pipiu spantau, bregungiosu,
marrìu e bonu a nudda
88
00:04:06,580 --> 00:04:08,142
timiat a tropus cosas.
89
00:04:08,649 --> 00:04:10,500
Timiat a su scuriu,
90
00:04:10,500 --> 00:04:11,370
a is logus artus,
91
00:04:11,370 --> 00:04:13,040
a is mariafarrancas e is serpentis.
92
00:04:13,040 --> 00:04:15,270
Mariafarrancas e serpentis ndi timeis?
93
00:04:15,280 --> 00:04:16,660
Eja, cancunu ddus timit...
94
00:04:16,660 --> 00:04:19,079
Timiat a s'acua e a is piscicanis...
95
00:04:19,079 --> 00:04:21,939
Timiat a is dotoris,
is infermieras e is dentistas,
96
00:04:21,939 --> 00:04:24,680
a is aguglias e a is trapanus
e a is cosas acutzas.
97
00:04:24,680 --> 00:04:27,450
Ma prus de totu, timiat
98
00:04:27,470 --> 00:04:28,470
a sa genti.
99
00:04:29,380 --> 00:04:31,870
Su pipiu spantau, bregungiosu,
marrìu e bonu a nudda
100
00:04:31,870 --> 00:04:32,640
fuemu deu.
101
00:04:33,320 --> 00:04:36,217
Timemu a sbagliai e a essi arrefudau,
102
00:04:37,300 --> 00:04:39,750
s'autostima bascia,
su cumplessu de inferioridadi,
103
00:04:39,750 --> 00:04:42,840
e una cosa chi mancu connoscemus intzas,
104
00:04:42,840 --> 00:04:44,660
sa fobia sotziali.
105
00:04:44,955 --> 00:04:48,610
Po tanti chi femu timorosu, is bagheris
mi piganta in giru e m'arropanta.
106
00:04:48,610 --> 00:04:52,290
Arriianta e mi ponianta allomingius,
non mi lassanta mai giogai
107
00:04:52,300 --> 00:04:54,260
a is gioghixeddus insoru.
108
00:04:55,020 --> 00:04:58,096
Ci fuet sceti unu giogu
chi mi fadianta fai...
109
00:04:58,100 --> 00:04:59,527
sa bocia a brincu.
110
00:04:59,527 --> 00:05:01,443
E non sciremu mancu giogai.
111
00:05:01,760 --> 00:05:03,500
Mi ponianta allomingius,
112
00:05:03,500 --> 00:05:05,970
e castiamu cussas bocias arrubias
113
00:05:05,970 --> 00:05:08,200
chi mi bollanta a razu in faci,
114
00:05:08,210 --> 00:05:09,950
bou, bou, bou.
115
00:05:10,580 --> 00:05:13,280
M'arregodu meda dis
torrendi a domu de iscola,
116
00:05:13,280 --> 00:05:18,180
sa faci arubia mi incresciat,
is origas arrubias inzrumiànt.
117
00:05:18,180 --> 00:05:21,170
Is ogus abruxànt de lagrimas
118
00:05:21,180 --> 00:05:23,515
e is fueddus insoru
m'abruxànt me-is origas.
119
00:05:23,740 --> 00:05:25,000
Su chi at nau
120
00:05:25,020 --> 00:05:28,890
"Bastoni e perdas m'ant a segai is ossus,
ma is fueddus non m'ant mai ingolli".
121
00:05:28,890 --> 00:05:30,321
Est una faula.
122
00:05:30,321 --> 00:05:31,980
Is fueddus segant che guarteddu.
123
00:05:31,980 --> 00:05:34,200
Is fueddus pungint che arrasoja.
124
00:05:34,210 --> 00:05:36,040
Is fueddus podint ferri aici a fundu
125
00:05:36,040 --> 00:05:37,780
ca is feridas non si bint.
126
00:05:38,150 --> 00:05:41,260
E duncas timemu.
E is fueddus fuent is nemigus peus.
127
00:05:41,260 --> 00:05:42,491
E est ancora diaici.
128
00:05:43,355 --> 00:05:45,300
Ma tengu bisus puru.
129
00:05:45,300 --> 00:05:48,300
Torramu a domu e mi cuamu
a intru de is giornaleddus de Superman
130
00:05:48,300 --> 00:05:49,774
e me-is librus de Superman
131
00:05:49,774 --> 00:05:53,470
e mi bisamu de essi unu supereroi
cument'a Superman.
132
00:05:53,480 --> 00:05:56,240
Bolemu lutai po sa beridadi
e sa giustitzia,
133
00:05:56,240 --> 00:05:58,830
contras a is prepotentis
e a sa criptonite,
134
00:05:58,830 --> 00:06:02,895
bolemu bollai in totu su mundu
fendi cosas chi sarvant is vidas.
135
00:06:03,400 --> 00:06:05,850
Ma mi praxiant puru cosas realis.
136
00:06:05,860 --> 00:06:09,460
Tenemu unu libru de is record
e su libru "No dd'eis a crei".
137
00:06:09,460 --> 00:06:13,080
Cancunu at ligiu custus librus?
138
00:06:13,100 --> 00:06:14,390
Mi praxìant meda!
139
00:06:14,390 --> 00:06:16,270
Ddu-i fuet genti fendi cosas realis.
140
00:06:16,270 --> 00:06:17,800
E apu nau, dd'ollu fai deu puru.
141
00:06:17,800 --> 00:06:19,330
Chi is bagheris non mi lassant
142
00:06:19,330 --> 00:06:21,030
a giogai a is giogus insoru,
143
00:06:21,030 --> 00:06:23,335
bollu fai magias realis, cosas realis.
144
00:06:23,335 --> 00:06:26,659
Bollu fai cancuna cosa importanti
chi is bagheris non podint fai.
145
00:06:26,659 --> 00:06:28,609
Bollu agatai sa vocatzioni mia,
146
00:06:28,609 --> 00:06:30,729
bollu sciri ca sa vida mia tenit sensu,
147
00:06:30,729 --> 00:06:33,320
bollu fai cosas incredibilis
chi càmbiant su mundu.
148
00:06:33,320 --> 00:06:36,960
Bollu amostai ca s'impossibili
non est impossibili.
149
00:06:38,340 --> 00:06:40,240
Baxei a innantis de 10 annus -
150
00:06:40,240 --> 00:06:42,826
una cida prima de fai 21 anus.
151
00:06:42,826 --> 00:06:47,049
Duas cosas in-d'una diri
m'ant cambiau sa vida po sempri.
152
00:06:47,049 --> 00:06:49,541
Bivemu in Tamil Nadu, in India,
153
00:06:49,541 --> 00:06:51,020
fuemu unu missionariu,
154
00:06:51,020 --> 00:06:53,090
e su maistu, s'amigu miu m'at preguntau,
155
00:06:53,090 --> 00:06:54,720
"Thromes ndi tenis, Daniel?"
156
00:06:54,720 --> 00:06:57,440
E deu, "Thormes?
E ita funt custus thromes?"
157
00:06:57,440 --> 00:07:00,490
E issu, "Is thromes funt
is iscopus principalis de sa vida".
158
00:07:00,490 --> 00:07:04,630
Funt sa cumbinatzioni de bisus e iscopus.
Ita chi podiast
159
00:07:04,630 --> 00:07:07,240
fai totu su chi bolis o andai
innui totu bolis andai
160
00:07:07,240 --> 00:07:08,679
o essi totu su chi bolis essi,
161
00:07:08,679 --> 00:07:10,356
innui iast'a andai?
162
00:07:10,356 --> 00:07:11,280
Chini iast'a essi?
163
00:07:11,280 --> 00:07:14,500
E deu, "Non ddu potzu fai, timu!
Timu cosas medas!"
164
00:07:14,500 --> 00:07:17,490
A su noti apu portau su letu de arrosu
in crobertura,
165
00:07:17,490 --> 00:07:19,239
mi seu crocau a-suta de is istellas
166
00:07:19,239 --> 00:07:21,869
e apu castiau is tzurrundeddus
chi cassànt is sintzulus.
167
00:07:21,869 --> 00:07:26,200
Arrennescemu a pentzai sceti
a is thromes, bisus e iscopus,
168
00:07:26,200 --> 00:07:28,360
e a is bagheris cun sa bocia a brincu.
169
00:07:28,760 --> 00:07:30,730
A pustis de pagu oras mi ndi seu scidau.
170
00:07:31,220 --> 00:07:34,060
Su coru curriat e is cambas tremiant.
171
00:07:34,080 --> 00:07:36,020
Cust'orta non fuet timoria.
172
00:07:36,420 --> 00:07:38,505
Su corpus interu fuet agitau.
173
00:07:38,505 --> 00:07:40,340
E me-is cincu dis a pustis
174
00:07:40,340 --> 00:07:44,199
seu abarrau svenniu in su letu
circhendi de non morri.
175
00:07:44,199 --> 00:07:48,379
Sa conca abruxiàt de calentura
a prus de 40° po sa malaria.
176
00:07:48,390 --> 00:07:51,600
E candu mi ndi scidamu,
totu su chi pentzamu fuent is thromes.
177
00:07:51,600 --> 00:07:53,940
Pentzamu: "Ita ndi bollu fai
de sa vida mia?"
178
00:07:53,940 --> 00:07:56,380
A s'acabada, sa noti a innantis
de fai 21 annus,
179
00:07:56,380 --> 00:07:58,030
a iscidu,
180
00:07:58,030 --> 00:07:59,639
apu cumprendiu:
181
00:07:59,639 --> 00:08:02,100
cussu sintzuleddu,
182
00:08:02,620 --> 00:08:05,020
Anopheles stephensi,
183
00:08:05,280 --> 00:08:06,610
cussu sintzuleddu
184
00:08:06,610 --> 00:08:08,390
chi pesat prus pagu de 5 microgramus,
185
00:08:08,390 --> 00:08:09,810
mancu una perdixedd'e sali,
186
00:08:09,810 --> 00:08:12,780
chi cussu sintzuleddu podiat acapotai
un omini de 80 chilus,
187
00:08:12,780 --> 00:08:14,860
cussa fuet sa criptonite mia.
188
00:08:14,860 --> 00:08:17,150
Ma poi apu pentzau ca no,
non est su sintzulu,
189
00:08:17,150 --> 00:08:19,480
est su parassiteddu a intru de su sintzulu
190
00:08:19,480 --> 00:08:23,160
Plasmodium falciparum, chi bocit
a prus de 1 milioni de personas a s'annu.
191
00:08:23,509 --> 00:08:25,999
Ma poi apu pentzau ca no,
est fintzas prus piticu,
192
00:08:25,999 --> 00:08:28,550
ma a mei mi pariat aici prus mannu.
193
00:08:28,550 --> 00:08:29,540
Apu cumprendiu
194
00:08:29,540 --> 00:08:31,300
ca sa timoria fuet sa criptonite mia,
195
00:08:31,300 --> 00:08:32,140
su parassita
196
00:08:32,140 --> 00:08:35,179
chi m'iat cancarau po totu sa vida.
197
00:08:35,200 --> 00:08:38,120
Labai, ddu at diferentzia
tra perigulu e timoria.
198
00:08:38,120 --> 00:08:39,698
Su perigulu est reali.
199
00:08:39,990 --> 00:08:42,080
Sa timoria est unu scioberu.
200
00:08:42,080 --> 00:08:44,309
E apu cumprendiu ca podemu scioberai:
201
00:08:44,309 --> 00:08:48,180
podemu bivi timendi
e morri sballau sa diri e totu,
202
00:08:49,070 --> 00:08:52,080
o podemu bociri is timorias
203
00:08:52,080 --> 00:08:56,060
po cumpriri is bisus mius,
podemu azardai a bivi sa vida.
204
00:08:56,680 --> 00:08:59,560
E labai, ddu at cancuna cosa
in su essi in punt'e morti
205
00:08:59,560 --> 00:09:04,160
e essi diaderus acant'e morri
chi ti fai bolli bivi sa vida.
206
00:09:04,180 --> 00:09:07,140
Apu cumprendiu ca totus moreus,
ma non totus biveus.
207
00:09:08,040 --> 00:09:09,890
Est morendi chi biveus.
208
00:09:09,890 --> 00:09:11,580
Labai, candu s'imparat a morri,
209
00:09:11,580 --> 00:09:13,070
s'imparat diaderus a bivi.
210
00:09:13,070 --> 00:09:15,140
Duncas apu detzidiu de cambiai
211
00:09:15,140 --> 00:09:16,550
sa storia mia sa not'e totu.
212
00:09:16,915 --> 00:09:18,230
Non bolemu morri.
213
00:09:18,230 --> 00:09:19,940
E apu nau una preghieredda,
214
00:09:19,940 --> 00:09:22,230
"Deus, chi mi lassas bivi
fintzas a fai 21 annus,
215
00:09:22,230 --> 00:09:24,674
non lassu prus a sa timoria
a mi nai cument'e bivi.
216
00:09:24,674 --> 00:09:26,520
Apu a bociri a is timorias mias,
217
00:09:26,520 --> 00:09:29,530
apu a cumpriri is bisus mius,
218
00:09:29,530 --> 00:09:31,270
bollu cambiai ategiamentu,
219
00:09:31,270 --> 00:09:33,540
bollu fai una cosa incredibili
de sa vida mia,
220
00:09:33,540 --> 00:09:35,550
bollu agatai sa vocatzioni mia,
221
00:09:35,550 --> 00:09:38,632
bollu sciri ca s'impossibili
non est impossibili".
222
00:09:38,780 --> 00:09:42,860
Non si nau ca seu biviu in cussa noti,
ca ddu bireis a solus.
223
00:09:42,860 --> 00:09:43,978
(Arrisu)
224
00:09:43,978 --> 00:09:47,100
Ma in cussa noti apu fatu sa lista
de is primus 10 thromes:
225
00:09:47,100 --> 00:09:50,050
apu detzidiu ca bolemu biri
is continentis principalis,
226
00:09:50,050 --> 00:09:51,820
biri is Seti Maraviglias de su mundu,
227
00:09:51,820 --> 00:09:53,410
imparai unas cantu linguas,
228
00:09:53,410 --> 00:09:54,940
bivi in-d'un'isola deserta,
229
00:09:54,940 --> 00:09:56,480
bivi in-d'una navi in s'oceanu,
230
00:09:56,480 --> 00:09:58,650
bivi cun is indianus in Amazonia,
231
00:09:58,650 --> 00:10:01,210
lompi a pitzus de su monti
prus artu de sa Svetzia,
232
00:10:01,210 --> 00:10:03,180
biri su monti Everest a mengianeddu,
233
00:10:03,190 --> 00:10:05,390
traballai in sa musica in Nashville,
234
00:10:05,400 --> 00:10:07,060
bolemu traballai in-d'unu circu
235
00:10:07,080 --> 00:10:09,120
e ndi bolemu sartai de un aparechiu.
236
00:10:09,120 --> 00:10:12,380
Me-is 20 annus sighentis
apu fatu sa prus parti de cussus thormes.
237
00:10:12,390 --> 00:10:14,650
Dognia borta chi ndi scancellamu
unu de sa lista
238
00:10:14,650 --> 00:10:18,190
nd'aciungemu aterus 5 o 10
e sa lista cresciat.
239
00:10:18,800 --> 00:10:23,310
Po is set'annus sighentis apu biviu
in-d'un'isola de is Bahamas,
240
00:10:23,320 --> 00:10:25,360
po casi set'annus,
241
00:10:25,370 --> 00:10:27,274
in-d'una domita de palla,
242
00:10:29,480 --> 00:10:33,820
pischendi piscicanis e papendi pistinaga,
a solu in s'isola,
243
00:10:33,820 --> 00:10:36,249
a mudandas,
244
00:10:36,680 --> 00:10:39,160
e apu imparau a nadai cun is piscicanis.
245
00:10:39,160 --> 00:10:40,980
E de ingunis seu andau a Messicu,
246
00:10:40,980 --> 00:10:45,220
e poi a su flumini Amazonas in Equador,
247
00:10:45,241 --> 00:10:48,100
Pujo Pongo Ecuador,
apu biviu cun-d'una tribù innias
248
00:10:48,100 --> 00:10:52,180
e a pagu a pagu mi seu fatu prus forti
cun in thromes cosa mia.
249
00:10:52,180 --> 00:10:55,100
Seu andau a Nashville po sa musica,
e a pustis in Svezia,
250
00:10:55,110 --> 00:10:57,870
in Stocolma, ingunis puru po sa musica,
251
00:10:57,870 --> 00:11:01,920
e seu lompiu a pitzus de monti Kebnekaise
in su Circulu Articu.
252
00:11:03,300 --> 00:11:04,810
Apu imparau a fai su palliaciu,
253
00:11:04,810 --> 00:11:05,860
giugus de prestigiu
254
00:11:05,860 --> 00:11:07,480
e a caminai cun is trampulus,
255
00:11:07,480 --> 00:11:10,440
a imperai su monociclu,
a papai fogu e a papai imbirdi.
256
00:11:10,450 --> 00:11:14,110
In su 1997 apu scipiu ca ci fuenta sceti
una dexina de ingurtidoris de ispadas
257
00:11:14,110 --> 00:11:15,350
e apu nau: "Ddu depu fai!"
258
00:11:15,350 --> 00:11:18,360
Apu connotu unu ingurtidori de ispadas
e apu domandau cuntzillu.
259
00:11:18,360 --> 00:11:20,190
M'at nau "Ti dongu duus cuntzillus.
260
00:11:20,190 --> 00:11:21,926
Unu: est perigulosu meda,
261
00:11:21,926 --> 00:11:23,948
cancunu est mortu fendiddu.
262
00:11:23,948 --> 00:11:24,953
Duus:
263
00:11:24,953 --> 00:11:26,206
Lassa perdi!"
264
00:11:26,206 --> 00:11:27,530
(Arrisu)
265
00:11:27,530 --> 00:11:29,940
E aici dd'at acabàt
in sa lista mia dei is thromes.
266
00:11:30,440 --> 00:11:33,320
Mi seu allenau, 10-12 bortas a sa diri,
dognia diri,
267
00:11:33,660 --> 00:11:35,210
po cuatr'annus.
268
00:11:35,210 --> 00:11:36,709
Contaìddas...
269
00:11:36,709 --> 00:11:40,020
4 x 365 (x 12)
270
00:11:40,020 --> 00:11:42,360
Lompeus a giai 13 mila scumprobus fallius
271
00:11:42,360 --> 00:11:46,000
fintzas a chi tanti sa primu ispada
m'est intrada in su guturu in su 2001.
272
00:11:46,002 --> 00:11:47,630
Intzas mi seu donau un throme:
273
00:11:47,630 --> 00:11:50,980
de essi su prus spertu de su mundu
de ingurti ispadas.
274
00:11:50,980 --> 00:11:53,820
Apu circau dognia libru,
o articulu de giornali,
275
00:11:53,820 --> 00:11:57,670
dogna relatzioni medica,
apu studiau fisiologia e anatomia,
276
00:11:57,676 --> 00:11:59,719
apu chistionau cun dotoris e inferimieras,
277
00:11:59,719 --> 00:12:01,470
atobiau totus is ingurtidoris a pari
278
00:12:01,470 --> 00:12:04,250
in s'assotziu internatzionali
de is ingurtidoris de ispadas
279
00:12:04,250 --> 00:12:06,360
e traballau po duus annus
a sa ricerca medica
280
00:12:06,360 --> 00:12:08,790
a pitzus de ingurti ispadas
e is efetus collateralis
281
00:12:08,790 --> 00:12:10,980
chi ant publicau
in su British Medical Journal.
282
00:12:10,980 --> 00:12:11,840
(Arrisu)
283
00:12:11,840 --> 00:12:12,940
Gratzias.
284
00:12:12,960 --> 00:12:17,748
(Tzarracamanus)
285
00:12:18,200 --> 00:12:21,570
E apu imparau cosas spantosas
a pitzus de ingurti ispadas.
286
00:12:21,571 --> 00:12:25,260
Cosas chi non eis mai pentzau, scumitu,
ma nc'eis a pentzai de oi innantis.
287
00:12:25,260 --> 00:12:28,550
Sa prossima borta chi seis seghendi
sa petza cun su guarteddu,
288
00:12:28,550 --> 00:12:31,759
o un'ispada, in sa bisteca,
eis a pentzai a-i custu...
289
00:12:34,007 --> 00:12:36,729
Apu scipiu c'a ingurti ispadas
ant cumentzau in India,
290
00:12:36,729 --> 00:12:39,889
propiu in su logu a ca dd'emu biu
primu borta a piciocheddu,
291
00:12:39,889 --> 00:12:42,290
casi 4 mila annus fait, in su 2000 AC.
292
00:12:42,290 --> 00:12:45,580
Is ingurtidoris de ispadas
ddus ant imperaus me-is urtimus 150 annus,
293
00:12:45,590 --> 00:12:47,460
in sa scientza e in sa mexina
294
00:12:47,480 --> 00:12:51,160
po agiudai a fai
s'endoscopiu cirdinu in 1868
295
00:12:51,160 --> 00:12:53,870
de Adolf Kussmaul in Freiburg, Germania.
296
00:12:53,880 --> 00:12:56,639
In su 1906, s'eletrocardiograma in Galles,
297
00:12:56,639 --> 00:13:00,240
po studiai is problemas de ingurtimentu
e digestioni,
298
00:13:00,240 --> 00:13:01,860
broncoscopias, cosas aici.
299
00:13:01,860 --> 00:13:03,840
Ma me-is urtimus 150 annus
300
00:13:03,840 --> 00:13:07,860
scireus de centenas de feridaus
e dexinas de mortus...
301
00:13:07,880 --> 00:13:14,560
Custu est s'endoscopiu cirdinu
inventau de Adolf Kussmaul.
302
00:13:14,740 --> 00:13:18,679
Ma esu iscobertu ca ci funti istetius
29 mortus me-is urtimus 150 annus
303
00:13:18,679 --> 00:13:22,462
contenti s'ingurtidori chi a Londra
s'est puntu su coru cun s'ispada.
304
00:13:23,142 --> 00:13:26,140
Eus puru imparau
ca ci funti de 3 a 8 feridas gravis
305
00:13:26,140 --> 00:13:27,780
dognia annu.
306
00:13:27,780 --> 00:13:29,880
Ddu sciu poita mi tzerriant.
307
00:13:29,880 --> 00:13:31,220
De pagu m'ant tzerriau duus,
308
00:13:31,220 --> 00:13:33,930
unu de Svezia e unu de Orlando,
me-is urtimas cidas,
309
00:13:33,930 --> 00:13:37,019
ingurtidori de ispadas
chi dd'ant acabada in su spidali.
310
00:13:37,019 --> 00:13:38,769
Duncas est perigulosu meda.
311
00:13:38,769 --> 00:13:41,769
S'atera cosa chi apu scipiu
est ca a imparai a ingurti ispadas
312
00:13:41,769 --> 00:13:44,320
ci bolint de 2 a 10 annus
313
00:13:44,320 --> 00:13:45,610
po genti meda.
314
00:13:45,610 --> 00:13:48,020
Ma sa cosa prus spantosa chi apu imparau
315
00:13:48,020 --> 00:13:51,440
est ca is ingurtidoris de ispadas
imparant a fai s'impossibili.
316
00:13:51,460 --> 00:13:53,500
E si nau unu segretu:
317
00:13:53,520 --> 00:13:57,580
no si punteis a su 99,9%
chi est s'impossibili.
318
00:13:57,580 --> 00:14:02,030
Puntaisiri a su 0.1% chi est su possibili
e pentzai a cumenti ddu fai possibili.
319
00:14:02,817 --> 00:14:06,140
Fadeisiri portai in sa conca
de unu ingurtidori de ispadas.
320
00:14:06,140 --> 00:14:09,719
Po ingurti un'ispada serbit meditatzioni
de sa menti a pitzus de sa materia,
321
00:14:09,719 --> 00:14:12,270
concentraztioni acutza, precisioni esata
322
00:14:12,270 --> 00:14:15,730
po assolai is organus de a intru
e binci is riflessus otomaticus,
323
00:14:15,730 --> 00:14:20,430
cun su rinfortzu de is sinapsis cerebralis
e sa memoria arrepitia de is musculus
324
00:14:20,450 --> 00:14:23,720
provendinci cun atentzioni
prus de 10 mila bortas.
325
00:14:24,020 --> 00:14:28,090
Fadeisiri portai in su corpus
de unu ingurtidori de ispadas.
326
00:14:28,310 --> 00:14:30,130
Po ingurti un'ispada
327
00:14:30,130 --> 00:14:32,080
dda depu fai liscinai in sa lingua,
328
00:14:32,080 --> 00:14:34,820
firmai su riflessu de su guturu
in s'ingurtidroxu de susu,
329
00:14:34,820 --> 00:14:37,740
girai a 90 gradus
a basciu de s'epiglotidi,
330
00:14:38,240 --> 00:14:41,040
passai in sa valvula
in s'ingurtidroxu de susu,
331
00:14:41,060 --> 00:14:42,600
firmai su riflessu peristalticu,
332
00:14:42,600 --> 00:14:44,890
fai liscinai sa lama
in su stampu de is piturras,
333
00:14:44,890 --> 00:14:46,080
in mesu a is prumonis.
334
00:14:46,080 --> 00:14:48,349
A custu puntu
335
00:14:48,399 --> 00:14:50,389
depu stesiai unu pagu su coru.
336
00:14:50,389 --> 00:14:51,720
Chi castiais beni,
337
00:14:51,720 --> 00:14:53,860
podeis biri su coru batendi cun s'ispada
338
00:14:53,860 --> 00:14:55,859
poita est acotzada a su coru,
339
00:14:55,859 --> 00:14:58,769
cun pagu prus de 1 millimetru
de esofagu in mesu.
340
00:14:58,769 --> 00:15:00,580
Non est cosa chi podis sceti fai biri.
341
00:15:00,580 --> 00:15:02,710
Poi depis passai s'ossu de sa piturra,
342
00:15:02,710 --> 00:15:05,810
intrai de sa valvula de su stogumu
firmendi su riflessu otomaticu
343
00:15:05,810 --> 00:15:08,910
e intrai fintzas a s'intestinu.
344
00:15:08,910 --> 00:15:09,810
Una passillada.
345
00:15:09,810 --> 00:15:10,930
(Arrisu)
346
00:15:10,930 --> 00:15:12,880
Chi lompu prus a basciu
347
00:15:12,880 --> 00:15:17,720
dd'acabbu a is tubas de Fallopiu
(olandesu) tubas de Fallopiu.
348
00:15:17,720 --> 00:15:20,980
Ominis, ddu podeis preguntai
a is pobiddas prus a tardi...
349
00:15:22,160 --> 00:15:23,900
Sa genti mi preguntat, mi narat
350
00:15:23,900 --> 00:15:26,740
"Ddu-i serbit alientu meda
po atriviri sa vida tua,
351
00:15:26,740 --> 00:15:28,800
po stesiai su coru e ingurti un'ispada".
352
00:15:28,800 --> 00:15:30,610
No. Su chi serbit alientu diaderus est
353
00:15:30,610 --> 00:15:33,340
chi su pipiu spantau, bregungiosu,
marrìu e bonu a nudda
354
00:15:33,340 --> 00:15:35,620
atrivit su fallimentu e s'arrefudu,
355
00:15:35,620 --> 00:15:37,040
oberrat su coru,
356
00:15:37,040 --> 00:15:38,240
alloghit s'orgogliu
357
00:15:38,240 --> 00:15:41,060
e abarrit innoi anant'e genti strangia
358
00:15:41,060 --> 00:15:43,670
po si nai sa storia
de sa timoria e is bisus cosa mia
359
00:15:43,680 --> 00:15:47,580
e atriviri de ndi caciai is frisciuras,
simbolicamenti e po diaderus.
360
00:15:48,280 --> 00:15:49,450
Labai... Gratzias.
361
00:15:49,450 --> 00:15:53,820
(Tzarracamanus)
362
00:15:53,850 --> 00:15:56,250
Labai, sa cosa prus spantosa
363
00:15:56,250 --> 00:15:58,650
est ca apu sempri bofiu bivi
una vida significativa
364
00:15:58,650 --> 00:15:59,780
e imoi seu fendiddu.
365
00:15:59,780 --> 00:16:02,880
Ma sa cosa prus significativa
non est ca potzu ingurti
366
00:16:02,880 --> 00:16:05,170
21 ispadas totu a un'orta,
367
00:16:07,600 --> 00:16:10,880
o a sut'e acqua in-d'una piscina
cun 88 piscicanis e mantas farenosas,
368
00:16:10,880 --> 00:16:12,377
po su libru "No dd'eis a crei",
369
00:16:13,840 --> 00:16:17,600
o calentadas a 800 gradus
po is "Superominis" de Stan Lee
370
00:16:17,610 --> 00:16:19,520
po essi "s'Omini de Aciargiu",
371
00:16:19,520 --> 00:16:21,574
arrori, gei fuet calenti!
372
00:16:22,430 --> 00:16:25,050
O a tirai una machina cun s'ispada
po "No dd'eis a crei"
373
00:16:25,050 --> 00:16:26,350
o su Guinness de is record,
374
00:16:26,350 --> 00:16:28,820
o arribai a sa finali
de America's Got Talent,
375
00:16:28,820 --> 00:16:31,540
o binci su premiu Ig Nobel
po sa Mexina in su 2007.
376
00:16:31,550 --> 00:16:33,870
No, non funti custas
is cosas significativas.
377
00:16:33,870 --> 00:16:36,350
Custu est su chi pentzat sa genti.
No, non est custu.
378
00:16:36,350 --> 00:16:37,800
Sa cosa prus significativa
379
00:16:37,800 --> 00:16:40,750
est ca Deus hat pigau cussu pipiu
spantau, bregungiosu e marrìu
380
00:16:40,750 --> 00:16:42,170
chi timiat a is logus artus,
381
00:16:42,170 --> 00:16:43,890
chi timiat a s'acua e is piscicanis,
382
00:16:43,890 --> 00:16:46,440
dotoris e infermieras,
aguglias e cosas acutzas,
383
00:16:46,440 --> 00:16:47,640
a chistionai a sa genti,
384
00:16:47,640 --> 00:16:49,750
e imoi m'at postu a girai su mundu
385
00:16:49,750 --> 00:16:51,320
bolendi a 10.000 metrus de terra,
386
00:16:51,320 --> 00:16:53,890
ingurtendi cosas acutzas
a sut'e acua cun is piscicanis
387
00:16:53,890 --> 00:16:57,510
e chistionendi cun dotoris e infermieras
e publicus cumen'ta bosatrus.
388
00:16:57,510 --> 00:16:59,580
Custa est sa cosa prus spantosa po mei.
389
00:16:59,580 --> 00:17:01,450
Apu sempri bofiu fai s'impossibili...
390
00:17:01,450 --> 00:17:02,380
Graztias.
391
00:17:02,380 --> 00:17:03,760
(Tzarracamanus)
392
00:17:03,760 --> 00:17:05,220
Graztias.
393
00:17:05,660 --> 00:17:09,040
(Tzarracamanus)
394
00:17:09,700 --> 00:17:12,569
Apu sempri bofiu fai s'impossibili
e imoi seu fendiddu.
395
00:17:12,569 --> 00:17:15,858
Apu sempri bofiu fai cosas significativas
e cambiai su mundu
396
00:17:15,858 --> 00:17:16,898
e imoi seu fendiddu.
397
00:17:16,898 --> 00:17:19,819
Apu sempri bofiu bolai in su mundu
po fai cosas de superomini
398
00:17:19,819 --> 00:17:21,378
po salvai vidas e seu fendiddu.
399
00:17:21,378 --> 00:17:22,720
Dda scireis una cosa?
400
00:17:22,720 --> 00:17:25,569
Ddu-i est ancora un arrogheddu
de su bisu de cussu pipieddu
401
00:17:25,569 --> 00:17:27,290
in fundu in fundu.
402
00:17:30,320 --> 00:17:36,197
(Arrisu) (Tzarracamanus)
403
00:17:37,000 --> 00:17:40,240
Labai, apu sempri bofiu agatai
sa vocatzioni e s'iscopu cosa mia
404
00:17:40,270 --> 00:17:41,530
e imoi ddus apu agataus.
405
00:17:41,540 --> 00:17:42,920
Ma intzetai una cosa?
406
00:17:42,920 --> 00:17:46,230
Non est me-is ispadas, cussu chi pentzais,
me-is fortzas cosa mia.
407
00:17:46,230 --> 00:17:48,510
Est propiu in sa debilesa, me-is fueddus.
408
00:17:48,510 --> 00:17:51,220
Sa vocatzioni e s'iscopu cosa mia
funt a cambiai su mundu,
409
00:17:51,220 --> 00:17:52,390
scorriendi sa timoria,
410
00:17:52,390 --> 00:17:55,070
a ispada a ispada, a fueddu a fueddu,
411
00:17:55,070 --> 00:17:57,530
a guarteddu a guarteddu, a vida a vida,
412
00:17:57,540 --> 00:17:59,700
po ispirai sa genti a essi supererois
413
00:17:59,700 --> 00:18:02,030
e a fai s'impossibili in sa vida insoru.
414
00:18:02,040 --> 00:18:04,730
S'iscopu miu est a agiudai is aterus
a agatai s'insoru.
415
00:18:04,730 --> 00:18:05,680
Cali est su de tui?
416
00:18:05,680 --> 00:18:06,960
Ita iscopu tenis?
417
00:18:06,960 --> 00:18:08,960
Poita t'ant postu innoi?
418
00:18:09,260 --> 00:18:12,140
Pentzu ca teneus totus sa vocatzioni
a essi supererois.
419
00:18:12,160 --> 00:18:14,260
Ita superpoderi tenis?
420
00:18:14,560 --> 00:18:17,990
In-d'una popolatzioni de prus
de 7 miliardus de personas
421
00:18:17,990 --> 00:18:20,250
non ddu-i at nimancu
30 ingurtidoris de ispadas
422
00:18:20,250 --> 00:18:21,581
in su mundu in di' de oi,
423
00:18:21,581 --> 00:18:22,940
ma ddu at scetu unu de tui.
424
00:18:22,940 --> 00:18:24,070
Ses unicu.
425
00:18:24,070 --> 00:18:25,540
Ita storia tenis?
426
00:18:25,540 --> 00:18:27,760
Ita ti fai diversu de is aterus?
427
00:18:27,760 --> 00:18:29,180
Conta sa storia cosa tua,
428
00:18:29,180 --> 00:18:31,851
mancai a boxi bascia e tremi tremi.
429
00:18:31,851 --> 00:18:32,830
Ita thromes tenis?
430
00:18:32,830 --> 00:18:35,880
Chi podiast fai dognia cosa,
essi chini bolis, andai a ca bolis,
431
00:18:35,880 --> 00:18:37,560
ita iast a fai? Innui iast a andai?
432
00:18:37,560 --> 00:18:38,480
Ita iast a fai?
433
00:18:38,480 --> 00:18:40,250
Ita bolis fai de sa vida tua?
434
00:18:40,250 --> 00:18:41,760
Cali funt is bisus prus mannus?
435
00:18:41,760 --> 00:18:44,450
Cali fuent is bisus tuus a piciocheddu?
Pentzanci.
436
00:18:44,450 --> 00:18:46,240
Non fuet custu, a no?
437
00:18:46,483 --> 00:18:47,960
Cali fuent is bisus prus macus
438
00:18:47,960 --> 00:18:50,450
chi ti pariant istranus o misteriosus?
439
00:18:50,450 --> 00:18:54,040
Scumitu ca imoi su de tui non ti parit
aici istranu, a no?
440
00:18:55,370 --> 00:18:57,050
Ita est s'ispada cosa tua?
441
00:18:57,050 --> 00:18:58,860
Dogni unu de bosatrus tenit un'ispada,
442
00:18:58,860 --> 00:19:00,600
una lama dopia de timorias e bisus.
443
00:19:00,600 --> 00:19:03,520
Ingurti s'ispada tua, calisisiat.
444
00:19:03,890 --> 00:19:05,870
Sighei is bisus, sinnioras e sinnioris,
445
00:19:05,870 --> 00:19:08,900
est sempri tempus de essi
su chi bolestis essi.
446
00:19:09,720 --> 00:19:12,920
Po cussus bagheris cun sa bocia,
cussus pipius chi pentzànt
447
00:19:12,920 --> 00:19:15,056
ca non iam'a essi fatu mai s'impossibili,
448
00:19:15,060 --> 00:19:17,645
tengu una cosa de ddis si nai:
449
00:19:17,645 --> 00:19:18,921
gratzias.
450
00:19:18,921 --> 00:19:22,220
Poita chi no fuessit po is prepontentis
no emus a tenni supererois.
451
00:19:23,020 --> 00:19:27,237
Seu innoi po s'amostai
ca s'impossibili non est impossibili.
452
00:19:28,300 --> 00:19:32,310
Labai chi est meda generosu,
m'emu a podi morri.
453
00:19:32,340 --> 00:19:33,720
Speru chi si praxat.
454
00:19:33,720 --> 00:19:35,260
(Arrisu)
455
00:19:36,350 --> 00:19:38,700
M'at a serbiri agiudu cun custa.
456
00:19:46,731 --> 00:19:48,405
Publicu: Duus, tres.
457
00:19:48,405 --> 00:19:52,100
(Dan Meyer) No, no, no. Mi serbit agiudu
cun su contu, de totus, bandat beni?
458
00:19:52,100 --> 00:19:53,210
(Arrisu)
459
00:19:53,210 --> 00:19:55,840
Ddus iscireis is fueddus?
Contai cun mei. Prontus?
460
00:19:55,870 --> 00:19:56,964
Unu.
461
00:19:56,964 --> 00:19:58,150
Duus.
462
00:19:58,170 --> 00:19:58,980
Tres.
463
00:19:58,980 --> 00:20:01,020
No, custu est duus, ma ge eis cumprendiu.
464
00:20:06,760 --> 00:20:07,810
(Publicu) Unu.
465
00:20:07,840 --> 00:20:08,800
Duus.
466
00:20:08,800 --> 00:20:10,010
Tres.
467
00:20:11,260 --> 00:20:13,280
(Asubentendi)
468
00:20:14,360 --> 00:20:15,940
(Tzarracamanus)
469
00:20:16,251 --> 00:20:17,450
(Dan Meyer) Eja!
470
00:20:17,450 --> 00:20:23,100
(Tzarracamanus) (Aclamu)
471
00:20:23,100 --> 00:20:24,820
Medas gratzias.
472
00:20:25,450 --> 00:20:28,800
Gratzias, gratzias, gratzias.
Gratzias de coru.
473
00:20:28,800 --> 00:20:31,290
Bollu nai, gratzias de stogumu.
474
00:20:31,880 --> 00:20:35,020
S'emu nau ca seu beniu a fai s'impossibili
e dd'apu fatu.
475
00:20:35,030 --> 00:20:37,790
Ma custu non fuet s'impossibili.
Ddu fatzu dognia diri.
476
00:20:37,800 --> 00:20:42,840
S'impossibili fuet po cussu pipiu spantau,
bregungiosu, marrìu a binci sa timoria,
477
00:20:42,840 --> 00:20:44,600
a essi innoi in su palcu de su TEDx
478
00:20:44,600 --> 00:20:47,100
a cambiai su mundu, a fueddu a fueddu,
479
00:20:47,100 --> 00:20:49,080
a ispada a ispada, a vida a vida.
480
00:20:49,080 --> 00:20:52,060
Chi s'apu fatu pentzai un-d'una manera noa
o s'apu fatu crei
481
00:20:52,060 --> 00:20:54,460
ca s'impossibili non est impossibili,
482
00:20:54,460 --> 00:20:58,090
chi s'apu fatu cumprendi
ca podeis fai s'impossibili in sa vida,
483
00:20:58,090 --> 00:21:01,090
intzas apu fatu su traballu miu
e su de bosatrus cumentzat imoi.
484
00:21:01,090 --> 00:21:04,100
Sighei a bisai. Sighei a crei.
485
00:21:04,820 --> 00:21:06,350
Gratzias po m'essi cretiu
486
00:21:06,350 --> 00:21:08,310
e gratzias po essi agiudau a su bisu miu.
487
00:21:08,310 --> 00:21:09,550
Un arregalu po bosatrus:
488
00:21:09,550 --> 00:21:11,486
S'impossibili non est...
489
00:21:11,486 --> 00:21:12,920
(Publicu) Impossibili.
490
00:21:12,920 --> 00:21:15,090
Istrada longa, parti de s'arregalu.
491
00:21:15,100 --> 00:21:19,560
(Tzarracamanus)
492
00:21:19,560 --> 00:21:21,050
Gratzias.
493
00:21:21,060 --> 00:21:25,360
(Tzarracamanus)
494
00:21:25,580 --> 00:21:27,560
(Aclamu)
495
00:21:27,780 --> 00:21:30,240
(presentadori) Gratzias, Dan Meyer!