0:00:08.380,0:00:09.561
Gratzias.
0:00:16.270,0:00:20.730
In su tempus antigu in India ddui biviat[br]unu Marajà chi po su compleannu suu
0:00:20.730,0:00:24.380
iat fatu una lei chi totus is capus[br]ddi depiant portai un arregalu de rei.
0:00:24.400,0:00:28.370
Cancunu ddi portàt sedas finas,[br]aterus ddi portànt ispadas pretziosas,
0:00:28.370,0:00:29.490
cancun portàt oru.
0:00:29.490,0:00:32.659
S'urtimu de sa fila fuet[br]unu beciteddu frunziu
0:00:32.659,0:00:36.630
lompiu de bidda sua acant'e mari[br]in d'unu biaji de medas dis.
0:00:36.630,0:00:41.430
E su fillu de su rei ddi prenguntat[br]"Ita regalu ses portendi a su rei?"
0:00:41.430,0:00:44.750
E su beciteddu abellu abellu[br]operrit sa manu po amostai
0:00:44.750,0:00:49.600
una cociula bellissima, totu amurada,[br]groga, arrubia e asula.
0:00:50.160,0:00:51.460
E su fill'e su rei narat:
0:00:51.460,0:00:54.590
"Non est arregalu de rei![br]It'arratz'e arregalu est custu?"
0:00:54.600,0:00:57.590
Su beciteddu pesat is ogus abellu[br]e ddi narat:
0:00:57.590,0:01:00.750
"Istrada longa, parti de s'arregalu".
0:01:01.060,0:01:02.560
(Arrisu)
0:01:02.900,0:01:05.970
Fra pagu si dongu un arregalu,
0:01:05.970,0:01:08.270
un arregalu chi creu siat[br]un arregalu de spainai.
0:01:08.270,0:01:10.130
Ma prima de si dd'onai, si bollu portai
0:01:10.130,0:01:12.160
in s'istrada longa cosa mia.
0:01:12.160,0:01:13.740
Cument'a medas de bosatrus
0:01:13.740,0:01:15.270
apu cumentzau a bivi a pipieddu.
0:01:15.270,0:01:17.600
Cantus de bosatrus [br]esi cumentzau a bivi a pipius?
0:01:17.600,0:01:18.740
Nascius giovunus?
0:01:18.740,0:01:20.550
Sa metadi... andat beni.
0:01:20.570,0:01:21.590
(Arrisu)
0:01:21.820,0:01:25.040
E is atrus? Seis nascius becius?
0:01:25.060,0:01:27.810
Ih, emu a bolli connosci[br]a mama de bosatrus!
0:01:27.820,0:01:29.460
Po nai de s'impossibili!
0:01:30.560,0:01:34.740
A pipieddu fuemu incantau[br]de su fai s'impossibili.
0:01:35.620,0:01:38.880
Oi est una di' chi fuemu apetendi[br]de annus medas,
0:01:38.880,0:01:41.000
poita oi est sa diri chi apu a provai
0:01:41.020,0:01:43.620
a fai s'impossibili anant'e bosatrus,
0:01:43.620,0:01:45.460
innoi in TEDxMaastricht.
0:01:45.800,0:01:48.160
Bollu cumentzai
0:01:48.760,0:01:50.880
narendisiri cumenti dd'acabat:
0:01:51.220,0:01:52.640
s'apu a amostai
0:01:52.640,0:01:54.940
ca s'impossibili non est impossibili.
0:01:55.300,0:01:58.210
E apu a acabai donendisiri[br]un arregalu chi depeis spainai:
0:01:58.210,0:02:01.350
s'apu a amostai ca podeis[br]fai s'impossibili in sa vida de bosatrus.
0:02:02.660,0:02:05.420
In s'istrada po fai s'impossibili[br]apu iscobertu ca ddu-i at
0:02:05.420,0:02:08.229
duas cosas universalis[br]in sa genti de totu su mundu.
0:02:08.229,0:02:09.870
Totus timint
0:02:09.870,0:02:11.640
e totus tenint bisus.
0:02:12.900,0:02:17.560
In s'istrada po fai s'impossibili[br]apu iscobertu ca ddu-i at tres cosas
0:02:17.560,0:02:20.100
chi apu fatu me-is annus
0:02:20.110,0:02:23.290
chi m'ant fatu fai s'impossibili:
0:02:24.200,0:02:26.900
Dodgeball, o cumenti si narat[br]sa bocia a brincu,
0:02:27.290,0:02:28.360
Superman
0:02:28.360,0:02:29.360
e su sintzulu.
0:02:29.360,0:02:31.000
Labai is fueddus mius principalis.
0:02:31.000,0:02:33.610
Imoi scireis poita fatzu[br]s'impossibili in sa vida mia.
0:02:33.610,0:02:36.310
E aici si portu in su biaxi cosa mia,[br]s'istrada longa,
0:02:36.320,0:02:38.720
de sa timoria a is bisus,
0:02:38.740,0:02:41.160
de is fueddus a is ispadas,
0:02:41.160,0:02:42.830
de sa bocia a brincu
0:02:42.850,0:02:44.020
a Superman
0:02:44.020,0:02:45.340
e a su sintzulu.
0:02:45.800,0:02:47.360
E speru de s'amostai
0:02:47.360,0:02:49.900
cumenti podeis [br]fai s'impossibili in sa vida.
0:02:52.480,0:02:54.934
Su 4 de su mes'e ladamini, in su 2007.
0:02:55.840,0:02:58.120
Tenemu su coru in buca[br]e is cambas tremi tremi
0:02:58.120,0:02:59.340
artziendi a su palcu
0:02:59.340,0:03:01.040
de su Teatru Sanders
0:03:01.040,0:03:03.240
in s'universidadi de Harvard[br]po nd'arretirai
0:03:03.240,0:03:06.080
su premiu Ig Nobel de sa Mexina de su 2007
0:03:06.080,0:03:08.700
po una publicatzioni de ricerca[br]c'apu iscritu cun aterus
0:03:08.700,0:03:10.390
intitulada "Ingurti ispadas...
0:03:10.420,0:03:11.870
...e is efetus colateralis".
0:03:11.870,0:03:13.275
(Arrisu)
0:03:13.840,0:03:17.880
Dd'iat publicau unu giornaleddu[br]chi no emu mai ligiu prima,
0:03:18.460,0:03:20.419
su British Medical Journal.
0:03:21.360,0:03:24.910
E po mei fuet unu bisu impossibili[br]chi si cumpriat,
0:03:24.910,0:03:28.120
una sorpresa inabetada[br]po unu cument'a mei,
0:03:28.130,0:03:31.459
un onori chi non m'apu a scaresci mai.
0:03:31.459,0:03:34.539
Ma non fuet sa parti[br]prus memorabili de sa vida mia.
0:03:35.540,0:03:37.640
Su 4 de su mes'e ladamini, in su 1967,
0:03:38.020,0:03:40.770
custu pipiu spantau, bregungiosu, [br]marrìu e bonu a nudda
0:03:41.100,0:03:43.120
timiat tropus cosas.
0:03:43.460,0:03:45.579
Prontu a artziai a su palcu,
0:03:45.579,0:03:47.494
su coru currendi,
0:03:47.500,0:03:49.162
is cambas tremendi.
0:03:49.780,0:03:52.120
Candu at obertu sa buca po chistionai
0:03:56.490,0:03:58.130
is fueddus non ndi funt bessius.
0:03:58.130,0:04:00.040
Est abarrau strantaxiu, prangendi.
0:04:00.630,0:04:02.360
Sa sprama dd'at cancarau,
0:04:02.360,0:04:03.960
cirdinu de timoria.
0:04:03.960,0:04:06.580
Custu pipiu spantau, bregungiosu, [br]marrìu e bonu a nudda
0:04:06.580,0:04:08.142
timiat a tropus cosas.
0:04:08.649,0:04:10.500
Timiat a su scuriu,
0:04:10.500,0:04:11.370
a is logus artus,
0:04:11.370,0:04:13.040
a is mariafarrancas e is serpentis.
0:04:13.040,0:04:15.270
Mariafarrancas e serpentis ndi timeis?
0:04:15.280,0:04:16.660
Eja, cancunu ddus timit...
0:04:16.660,0:04:19.079
Timiat a s'acua e a is piscicanis...
0:04:19.079,0:04:21.939
Timiat a is dotoris, [br]is infermieras e is dentistas,
0:04:21.939,0:04:24.680
a is aguglias e a is trapanus[br]e a is cosas acutzas.
0:04:24.680,0:04:27.450
Ma prus de totu, timiat
0:04:27.470,0:04:28.470
a sa genti.
0:04:29.380,0:04:31.870
Su pipiu spantau, bregungiosu, [br]marrìu e bonu a nudda
0:04:31.870,0:04:32.640
fuemu deu.
0:04:33.320,0:04:36.217
Timemu a sbagliai e a essi arrefudau,
0:04:37.300,0:04:39.750
s'autostima bascia, [br]su cumplessu de inferioridadi,
0:04:39.750,0:04:42.840
e una cosa chi mancu connoscemus intzas,
0:04:42.840,0:04:44.660
sa fobia sotziali.
0:04:44.955,0:04:48.610
Po tanti chi femu timorosu, is bagheris[br]mi piganta in giru e m'arropanta.
0:04:48.610,0:04:52.290
Arriianta e mi ponianta allomingius,[br]non mi lassanta mai giogai
0:04:52.300,0:04:54.260
a is gioghixeddus insoru.
0:04:55.020,0:04:58.096
Ci fuet sceti unu giogu[br]chi mi fadianta fai...
0:04:58.100,0:04:59.527
sa bocia a brincu.
0:04:59.527,0:05:01.443
E non sciremu mancu giogai.
0:05:01.760,0:05:03.500
Mi ponianta allomingius,
0:05:03.500,0:05:05.970
e castiamu cussas bocias arrubias
0:05:05.970,0:05:08.200
chi mi bollanta a razu in faci,
0:05:08.210,0:05:09.950
bou, bou, bou.
0:05:10.580,0:05:13.280
M'arregodu meda dis[br]torrendi a domu de iscola,
0:05:13.280,0:05:18.180
sa faci arubia mi incresciat,[br]is origas arrubias inzrumiànt.
0:05:18.180,0:05:21.170
Is ogus abruxànt de lagrimas
0:05:21.180,0:05:23.515
e is fueddus insoru[br]m'abruxànt me-is origas.
0:05:23.740,0:05:25.000
Su chi at nau
0:05:25.020,0:05:28.890
"Bastoni e perdas m'ant a segai is ossus,[br]ma is fueddus non m'ant mai ingolli".
0:05:28.890,0:05:30.321
Est una faula.
0:05:30.321,0:05:31.980
Is fueddus segant che guarteddu.
0:05:31.980,0:05:34.200
Is fueddus pungint che arrasoja.
0:05:34.210,0:05:36.040
Is fueddus podint ferri aici a fundu
0:05:36.040,0:05:37.780
ca is feridas non si bint.
0:05:38.150,0:05:41.260
E duncas timemu.[br]E is fueddus fuent is nemigus peus.
0:05:41.260,0:05:42.491
E est ancora diaici.
0:05:43.355,0:05:45.300
Ma tengu bisus puru.
0:05:45.300,0:05:48.300
Torramu a domu e mi cuamu[br]a intru de is giornaleddus de Superman
0:05:48.300,0:05:49.774
e me-is librus de Superman
0:05:49.774,0:05:53.470
e mi bisamu de essi unu supereroi[br]cument'a Superman.
0:05:53.480,0:05:56.240
Bolemu lutai po sa beridadi[br]e sa giustitzia,
0:05:56.240,0:05:58.830
contras a is prepotentis[br]e a sa criptonite,
0:05:58.830,0:06:02.895
bolemu bollai in totu su mundu[br]fendi cosas chi sarvant is vidas.
0:06:03.400,0:06:05.850
Ma mi praxiant puru cosas realis.
0:06:05.860,0:06:09.460
Tenemu unu libru de is record[br]e su libru "No dd'eis a crei".
0:06:09.460,0:06:13.080
Cancunu at ligiu custus librus?
0:06:13.100,0:06:14.390
Mi praxìant meda!
0:06:14.390,0:06:16.270
Ddu-i fuet genti fendi cosas realis.
0:06:16.270,0:06:17.800
E apu nau, dd'ollu fai deu puru.
0:06:17.800,0:06:19.330
Chi is bagheris non mi lassant
0:06:19.330,0:06:21.030
a giogai a is giogus insoru,
0:06:21.030,0:06:23.335
bollu fai magias realis, cosas realis.
0:06:23.335,0:06:26.659
Bollu fai cancuna cosa importanti[br]chi is bagheris non podint fai.
0:06:26.659,0:06:28.609
Bollu agatai sa vocatzioni mia,
0:06:28.609,0:06:30.729
bollu sciri ca sa vida mia tenit sensu,
0:06:30.729,0:06:33.320
bollu fai cosas incredibilis[br]chi càmbiant su mundu.
0:06:33.320,0:06:36.960
Bollu amostai ca s'impossibili[br]non est impossibili.
0:06:38.340,0:06:40.240
Baxei a innantis de 10 annus -
0:06:40.240,0:06:42.826
una cida prima de fai 21 anus.
0:06:42.826,0:06:47.049
Duas cosas in-d'una diri[br]m'ant cambiau sa vida po sempri.
0:06:47.049,0:06:49.541
Bivemu in Tamil Nadu, in India,
0:06:49.541,0:06:51.020
fuemu unu missionariu,
0:06:51.020,0:06:53.090
e su maistu, s'amigu miu m'at preguntau,
0:06:53.090,0:06:54.720
"Thromes ndi tenis, Daniel?"
0:06:54.720,0:06:57.440
E deu, "Thormes?[br]E ita funt custus thromes?"
0:06:57.440,0:07:00.490
E issu, "Is thromes funt[br]is iscopus principalis de sa vida".
0:07:00.490,0:07:04.630
Funt sa cumbinatzioni de bisus e iscopus.[br]Ita chi podiast
0:07:04.630,0:07:07.240
fai totu su chi bolis o andai[br]innui totu bolis andai
0:07:07.240,0:07:08.679
o essi totu su chi bolis essi,
0:07:08.679,0:07:10.356
innui iast'a andai?
0:07:10.356,0:07:11.280
Chini iast'a essi?
0:07:11.280,0:07:14.500
E deu, "Non ddu potzu fai, timu![br]Timu cosas medas!"
0:07:14.500,0:07:17.490
A su noti apu portau su letu de arrosu[br]in crobertura,
0:07:17.490,0:07:19.239
mi seu crocau a-suta de is istellas
0:07:19.239,0:07:21.869
e apu castiau is tzurrundeddus[br]chi cassànt is sintzulus.
0:07:21.869,0:07:26.200
Arrennescemu a pentzai sceti[br]a is thromes, bisus e iscopus,
0:07:26.200,0:07:28.360
e a is bagheris cun sa bocia a brincu.
0:07:28.760,0:07:30.730
A pustis de pagu oras mi ndi seu scidau.
0:07:31.220,0:07:34.060
Su coru curriat e is cambas tremiant.
0:07:34.080,0:07:36.020
Cust'orta non fuet timoria.
0:07:36.420,0:07:38.505
Su corpus interu fuet agitau.
0:07:38.505,0:07:40.340
E me-is cincu dis a pustis
0:07:40.340,0:07:44.199
seu abarrau svenniu in su letu[br]circhendi de non morri.
0:07:44.199,0:07:48.379
Sa conca abruxiàt de calentura[br]a prus de 40° po sa malaria.
0:07:48.390,0:07:51.600
E candu mi ndi scidamu,[br]totu su chi pentzamu fuent is thromes.
0:07:51.600,0:07:53.940
Pentzamu: "Ita ndi bollu fai [br]de sa vida mia?"
0:07:53.940,0:07:56.380
A s'acabada, sa noti a innantis[br]de fai 21 annus,
0:07:56.380,0:07:58.030
a iscidu,
0:07:58.030,0:07:59.639
apu cumprendiu:
0:07:59.639,0:08:02.100
cussu sintzuleddu,
0:08:02.620,0:08:05.020
Anopheles stephensi,
0:08:05.280,0:08:06.610
cussu sintzuleddu
0:08:06.610,0:08:08.390
chi pesat prus pagu de 5 microgramus,
0:08:08.390,0:08:09.810
mancu una perdixedd'e sali,
0:08:09.810,0:08:12.780
chi cussu sintzuleddu podiat acapotai[br]un omini de 80 chilus,
0:08:12.780,0:08:14.860
cussa fuet sa criptonite mia.
0:08:14.860,0:08:17.150
Ma poi apu pentzau ca no,[br]non est su sintzulu,
0:08:17.150,0:08:19.480
est su parassiteddu a intru de su sintzulu
0:08:19.480,0:08:23.160
Plasmodium falciparum, chi bocit[br]a prus de 1 milioni de personas a s'annu.
0:08:23.509,0:08:25.999
Ma poi apu pentzau ca no,[br]est fintzas prus piticu,
0:08:25.999,0:08:28.550
ma a mei mi pariat aici prus mannu.
0:08:28.550,0:08:29.540
Apu cumprendiu
0:08:29.540,0:08:31.300
ca sa timoria fuet sa criptonite mia,
0:08:31.300,0:08:32.140
su parassita
0:08:32.140,0:08:35.179
chi m'iat cancarau po totu sa vida.
0:08:35.200,0:08:38.120
Labai, ddu at diferentzia[br]tra perigulu e timoria.
0:08:38.120,0:08:39.698
Su perigulu est reali.
0:08:39.990,0:08:42.080
Sa timoria est unu scioberu.
0:08:42.080,0:08:44.309
E apu cumprendiu ca podemu scioberai:
0:08:44.309,0:08:48.180
podemu bivi timendi[br]e morri sballau sa diri e totu,
0:08:49.070,0:08:52.080
o podemu bociri is timorias
0:08:52.080,0:08:56.060
po cumpriri is bisus mius,[br]podemu azardai a bivi sa vida.
0:08:56.680,0:08:59.560
E labai, ddu at cancuna cosa[br]in su essi in punt'e morti
0:08:59.560,0:09:04.160
e essi diaderus acant'e morri[br]chi ti fai bolli bivi sa vida.
0:09:04.180,0:09:07.140
Apu cumprendiu ca totus moreus,[br]ma non totus biveus.
0:09:08.040,0:09:09.890
Est morendi chi biveus.
0:09:09.890,0:09:11.580
Labai, candu s'imparat a morri,
0:09:11.580,0:09:13.070
s'imparat diaderus a bivi.
0:09:13.070,0:09:15.140
Duncas apu detzidiu de cambiai
0:09:15.140,0:09:16.550
sa storia mia sa not'e totu.
0:09:16.915,0:09:18.230
Non bolemu morri.
0:09:18.230,0:09:19.940
E apu nau una preghieredda,
0:09:19.940,0:09:22.230
"Deus, chi mi lassas bivi[br]fintzas a fai 21 annus,
0:09:22.230,0:09:24.674
non lassu prus a sa timoria[br]a mi nai cument'e bivi.
0:09:24.674,0:09:26.520
Apu a bociri a is timorias mias,
0:09:26.520,0:09:29.530
apu a cumpriri is bisus mius,
0:09:29.530,0:09:31.270
bollu cambiai ategiamentu,
0:09:31.270,0:09:33.540
bollu fai una cosa incredibili[br]de sa vida mia,
0:09:33.540,0:09:35.550
bollu agatai sa vocatzioni mia,
0:09:35.550,0:09:38.632
bollu sciri ca s'impossibili[br]non est impossibili".
0:09:38.780,0:09:42.860
Non si nau ca seu biviu in cussa noti,[br]ca ddu bireis a solus.
0:09:42.860,0:09:43.978
(Arrisu)
0:09:43.978,0:09:47.100
Ma in cussa noti apu fatu sa lista[br]de is primus 10 thromes:
0:09:47.100,0:09:50.050
apu detzidiu ca bolemu biri[br]is continentis principalis,
0:09:50.050,0:09:51.820
biri is Seti Maraviglias de su mundu,
0:09:51.820,0:09:53.410
imparai unas cantu linguas,
0:09:53.410,0:09:54.940
bivi in-d'un'isola deserta,
0:09:54.940,0:09:56.480
bivi in-d'una navi in s'oceanu,
0:09:56.480,0:09:58.650
bivi cun is indianus in Amazonia,
0:09:58.650,0:10:01.210
lompi a pitzus de su monti[br]prus artu de sa Svetzia,
0:10:01.210,0:10:03.180
biri su monti Everest a mengianeddu,
0:10:03.190,0:10:05.390
traballai in sa musica in Nashville,
0:10:05.400,0:10:07.060
bolemu traballai in-d'unu circu
0:10:07.080,0:10:09.120
e ndi bolemu sartai de un aparechiu.
0:10:09.120,0:10:12.380
Me-is 20 annus sighentis[br]apu fatu sa prus parti de cussus thormes.
0:10:12.390,0:10:14.650
Dognia borta chi ndi scancellamu[br]unu de sa lista
0:10:14.650,0:10:18.190
nd'aciungemu aterus 5 o 10[br]e sa lista cresciat.
0:10:18.800,0:10:23.310
Po is set'annus sighentis apu biviu[br]in-d'un'isola de is Bahamas,
0:10:23.320,0:10:25.360
po casi set'annus,
0:10:25.370,0:10:27.274
in-d'una domita de palla,
0:10:29.480,0:10:33.820
pischendi piscicanis e papendi pistinaga,[br]a solu in s'isola,
0:10:33.820,0:10:36.249
a mudandas,
0:10:36.680,0:10:39.160
e apu imparau a nadai cun is piscicanis.
0:10:39.160,0:10:40.980
E de ingunis seu andau a Messicu,
0:10:40.980,0:10:45.220
e poi a su flumini Amazonas in Equador,
0:10:45.241,0:10:48.100
Pujo Pongo Ecuador,[br]apu biviu cun-d'una tribù innias
0:10:48.100,0:10:52.180
e a pagu a pagu mi seu fatu prus forti[br]cun in thromes cosa mia.
0:10:52.180,0:10:55.100
Seu andau a Nashville po sa musica,[br]e a pustis in Svezia,
0:10:55.110,0:10:57.870
in Stocolma, ingunis puru po sa musica,
0:10:57.870,0:11:01.920
e seu lompiu a pitzus de monti Kebnekaise[br]in su Circulu Articu.
0:11:03.300,0:11:04.810
Apu imparau a fai su palliaciu,
0:11:04.810,0:11:05.860
giugus de prestigiu
0:11:05.860,0:11:07.480
e a caminai cun is trampulus,
0:11:07.480,0:11:10.440
a imperai su monociclu,[br]a papai fogu e a papai imbirdi.
0:11:10.450,0:11:14.110
In su 1997 apu scipiu ca ci fuenta sceti[br]una dexina de ingurtidoris de ispadas
0:11:14.110,0:11:15.350
e apu nau: "Ddu depu fai!"
0:11:15.350,0:11:18.360
Apu connotu unu ingurtidori de ispadas[br]e apu domandau cuntzillu.
0:11:18.360,0:11:20.190
M'at nau "Ti dongu duus cuntzillus.
0:11:20.190,0:11:21.926
Unu: est perigulosu meda,
0:11:21.926,0:11:23.948
cancunu est mortu fendiddu.
0:11:23.948,0:11:24.953
Duus:
0:11:24.953,0:11:26.206
Lassa perdi!"
0:11:26.206,0:11:27.530
(Arrisu)
0:11:27.530,0:11:29.940
E aici dd'at acabàt[br]in sa lista mia dei is thromes.
0:11:30.440,0:11:33.320
Mi seu allenau, 10-12 bortas a sa diri,[br]dognia diri,
0:11:33.660,0:11:35.210
po cuatr'annus.
0:11:35.210,0:11:36.709
Contaìddas...
0:11:36.709,0:11:40.020
4 x 365 (x 12)
0:11:40.020,0:11:42.360
Lompeus a giai 13 mila scumprobus fallius
0:11:42.360,0:11:46.000
fintzas a chi tanti sa primu ispada[br]m'est intrada in su guturu in su 2001.
0:11:46.002,0:11:47.630
Intzas mi seu donau un throme:
0:11:47.630,0:11:50.980
de essi su prus spertu de su mundu[br]de ingurti ispadas.
0:11:50.980,0:11:53.820
Apu circau dognia libru,[br]o articulu de giornali,
0:11:53.820,0:11:57.670
dogna relatzioni medica,[br]apu studiau fisiologia e anatomia,
0:11:57.676,0:11:59.719
apu chistionau cun dotoris e inferimieras,
0:11:59.719,0:12:01.470
atobiau totus is ingurtidoris a pari
0:12:01.470,0:12:04.250
in s'assotziu internatzionali[br]de is ingurtidoris de ispadas
0:12:04.250,0:12:06.360
e traballau po duus annus[br]a sa ricerca medica
0:12:06.360,0:12:08.790
a pitzus de ingurti ispadas[br]e is efetus collateralis
0:12:08.790,0:12:10.980
chi ant publicau[br]in su British Medical Journal.
0:12:10.980,0:12:11.840
(Arrisu)
0:12:11.840,0:12:12.940
Gratzias.
0:12:12.960,0:12:17.748
(Tzarracamanus)
0:12:18.200,0:12:21.570
E apu imparau cosas spantosas[br]a pitzus de ingurti ispadas.
0:12:21.571,0:12:25.260
Cosas chi non eis mai pentzau, scumitu,[br]ma nc'eis a pentzai de oi innantis.
0:12:25.260,0:12:28.550
Sa prossima borta chi seis seghendi[br]sa petza cun su guarteddu,
0:12:28.550,0:12:31.759
o un'ispada, in sa bisteca,[br]eis a pentzai a-i custu...
0:12:34.007,0:12:36.729
Apu scipiu c'a ingurti ispadas[br]ant cumentzau in India,
0:12:36.729,0:12:39.889
propiu in su logu a ca dd'emu biu[br]primu borta a piciocheddu,
0:12:39.889,0:12:42.290
casi 4 mila annus fait, in su 2000 AC.
0:12:42.290,0:12:45.580
Is ingurtidoris de ispadas[br]ddus ant imperaus me-is urtimus 150 annus,
0:12:45.590,0:12:47.460
in sa scientza e in sa mexina
0:12:47.480,0:12:51.160
po agiudai a fai[br]s'endoscopiu cirdinu in 1868
0:12:51.160,0:12:53.870
de Adolf Kussmaul in Freiburg, Germania.
0:12:53.880,0:12:56.639
In su 1906, s'eletrocardiograma in Galles,
0:12:56.639,0:13:00.240
po studiai is problemas de ingurtimentu[br]e digestioni,
0:13:00.240,0:13:01.860
broncoscopias, cosas aici.
0:13:01.860,0:13:03.840
Ma me-is urtimus 150 annus
0:13:03.840,0:13:07.860
scireus de centenas de feridaus[br]e dexinas de mortus...
0:13:07.880,0:13:14.560
Custu est s'endoscopiu cirdinu[br]inventau de Adolf Kussmaul.
0:13:14.740,0:13:18.679
Ma esu iscobertu ca ci funti istetius[br]29 mortus me-is urtimus 150 annus
0:13:18.679,0:13:22.462
contenti s'ingurtidori chi a Londra[br]s'est puntu su coru cun s'ispada.
0:13:23.142,0:13:26.140
Eus puru imparau[br]ca ci funti de 3 a 8 feridas gravis
0:13:26.140,0:13:27.780
dognia annu.
0:13:27.780,0:13:29.880
Ddu sciu poita mi tzerriant.
0:13:29.880,0:13:31.220
De pagu m'ant tzerriau duus,
0:13:31.220,0:13:33.930
unu de Svezia e unu de Orlando,[br]me-is urtimas cidas,
0:13:33.930,0:13:37.019
ingurtidori de ispadas[br]chi dd'ant acabada in su spidali.
0:13:37.019,0:13:38.769
Duncas est perigulosu meda.
0:13:38.769,0:13:41.769
S'atera cosa chi apu scipiu[br]est ca a imparai a ingurti ispadas
0:13:41.769,0:13:44.320
ci bolint de 2 a 10 annus
0:13:44.320,0:13:45.610
po genti meda.
0:13:45.610,0:13:48.020
Ma sa cosa prus spantosa chi apu imparau
0:13:48.020,0:13:51.440
est ca is ingurtidoris de ispadas[br]imparant a fai s'impossibili.
0:13:51.460,0:13:53.500
E si nau unu segretu:
0:13:53.520,0:13:57.580
no si punteis a su 99,9%[br]chi est s'impossibili.
0:13:57.580,0:14:02.030
Puntaisiri a su 0.1% chi est su possibili[br]e pentzai a cumenti ddu fai possibili.
0:14:02.817,0:14:06.140
Fadeisiri portai in sa conca[br]de unu ingurtidori de ispadas.
0:14:06.140,0:14:09.719
Po ingurti un'ispada serbit meditatzioni[br]de sa menti a pitzus de sa materia,
0:14:09.719,0:14:12.270
concentraztioni acutza, precisioni esata
0:14:12.270,0:14:15.730
po assolai is organus de a intru[br]e binci is riflessus otomaticus,
0:14:15.730,0:14:20.430
cun su rinfortzu de is sinapsis cerebralis[br]e sa memoria arrepitia de is musculus
0:14:20.450,0:14:23.720
provendinci cun atentzioni[br]prus de 10 mila bortas.
0:14:24.020,0:14:28.090
Fadeisiri portai in su corpus[br]de unu ingurtidori de ispadas.
0:14:28.310,0:14:30.130
Po ingurti un'ispada
0:14:30.130,0:14:32.080
dda depu fai liscinai in sa lingua,
0:14:32.080,0:14:34.820
firmai su riflessu de su guturu[br]in s'ingurtidroxu de susu,
0:14:34.820,0:14:37.740
girai a 90 gradus[br]a basciu de s'epiglotidi,
0:14:38.240,0:14:41.040
passai in sa valvula[br]in s'ingurtidroxu de susu,
0:14:41.060,0:14:42.600
firmai su riflessu peristalticu,
0:14:42.600,0:14:44.890
fai liscinai sa lama[br]in su stampu de is piturras,
0:14:44.890,0:14:46.080
in mesu a is prumonis.
0:14:46.080,0:14:48.349
A custu puntu
0:14:48.399,0:14:50.389
depu stesiai unu pagu su coru.
0:14:50.389,0:14:51.720
Chi castiais beni,
0:14:51.720,0:14:53.860
podeis biri su coru batendi cun s'ispada
0:14:53.860,0:14:55.859
poita est acotzada a su coru,
0:14:55.859,0:14:58.769
cun pagu prus de 1 millimetru[br]de esofagu in mesu.
0:14:58.769,0:15:00.580
Non est cosa chi podis sceti fai biri.
0:15:00.580,0:15:02.710
Poi depis passai s'ossu de sa piturra,
0:15:02.710,0:15:05.810
intrai de sa valvula de su stogumu[br]firmendi su riflessu otomaticu
0:15:05.810,0:15:08.910
e intrai fintzas a s'intestinu.
0:15:08.910,0:15:09.810
Una passillada.
0:15:09.810,0:15:10.930
(Arrisu)
0:15:10.930,0:15:12.880
Chi lompu prus a basciu
0:15:12.880,0:15:17.720
dd'acabbu a is tubas de Fallopiu[br](olandesu) tubas de Fallopiu.
0:15:17.720,0:15:20.980
Ominis, ddu podeis preguntai[br]a is pobiddas prus a tardi...
0:15:22.160,0:15:23.900
Sa genti mi preguntat, mi narat
0:15:23.900,0:15:26.740
"Ddu-i serbit alientu meda[br]po atriviri sa vida tua,
0:15:26.740,0:15:28.800
po stesiai su coru e ingurti un'ispada".
0:15:28.800,0:15:30.610
No. Su chi serbit alientu diaderus est
0:15:30.610,0:15:33.340
chi su pipiu spantau, bregungiosu, [br]marrìu e bonu a nudda
0:15:33.340,0:15:35.620
atrivit su fallimentu e s'arrefudu,
0:15:35.620,0:15:37.040
oberrat su coru,
0:15:37.040,0:15:38.240
alloghit s'orgogliu
0:15:38.240,0:15:41.060
e abarrit innoi anant'e genti strangia
0:15:41.060,0:15:43.670
po si nai sa storia[br]de sa timoria e is bisus cosa mia
0:15:43.680,0:15:47.580
e atriviri de ndi caciai is frisciuras,[br]simbolicamenti e po diaderus.
0:15:48.280,0:15:49.450
Labai... Gratzias.
0:15:49.450,0:15:53.820
(Tzarracamanus)
0:15:53.850,0:15:56.250
Labai, sa cosa prus spantosa
0:15:56.250,0:15:58.650
est ca apu sempri bofiu bivi[br]una vida significativa
0:15:58.650,0:15:59.780
e imoi seu fendiddu.
0:15:59.780,0:16:02.880
Ma sa cosa prus significativa[br]non est ca potzu ingurti
0:16:02.880,0:16:05.170
21 ispadas totu a un'orta,
0:16:07.600,0:16:10.880
o a sut'e acqua in-d'una piscina[br]cun 88 piscicanis e mantas farenosas,
0:16:10.880,0:16:12.377
po su libru "No dd'eis a crei",
0:16:13.840,0:16:17.600
o calentadas a 800 gradus[br]po is "Superominis" de Stan Lee
0:16:17.610,0:16:19.520
po essi "s'Omini de Aciargiu",
0:16:19.520,0:16:21.574
arrori, gei fuet calenti!
0:16:22.430,0:16:25.050
O a tirai una machina cun s'ispada[br]po "No dd'eis a crei"
0:16:25.050,0:16:26.350
o su Guinness de is record,
0:16:26.350,0:16:28.820
o arribai a sa finali[br]de America's Got Talent,
0:16:28.820,0:16:31.540
o binci su premiu Ig Nobel[br]po sa Mexina in su 2007.
0:16:31.550,0:16:33.870
No, non funti custas[br]is cosas significativas.
0:16:33.870,0:16:36.350
Custu est su chi pentzat sa genti.[br]No, non est custu.
0:16:36.350,0:16:37.800
Sa cosa prus significativa
0:16:37.800,0:16:40.750
est ca Deus hat pigau cussu pipiu[br]spantau, bregungiosu e marrìu
0:16:40.750,0:16:42.170
chi timiat a is logus artus,
0:16:42.170,0:16:43.890
chi timiat a s'acua e is piscicanis,
0:16:43.890,0:16:46.440
dotoris e infermieras,[br]aguglias e cosas acutzas,
0:16:46.440,0:16:47.640
a chistionai a sa genti,
0:16:47.640,0:16:49.750
e imoi m'at postu a girai su mundu
0:16:49.750,0:16:51.320
bolendi a 10.000 metrus de terra,
0:16:51.320,0:16:53.890
ingurtendi cosas acutzas[br]a sut'e acua cun is piscicanis
0:16:53.890,0:16:57.510
e chistionendi cun dotoris e infermieras[br]e publicus cumen'ta bosatrus.
0:16:57.510,0:16:59.580
Custa est sa cosa prus spantosa po mei.
0:16:59.580,0:17:01.450
Apu sempri bofiu fai s'impossibili...
0:17:01.450,0:17:02.380
Graztias.
0:17:02.380,0:17:03.760
(Tzarracamanus)
0:17:03.760,0:17:05.220
Graztias.
0:17:05.660,0:17:09.040
(Tzarracamanus)
0:17:09.700,0:17:12.569
Apu sempri bofiu fai s'impossibili[br]e imoi seu fendiddu.
0:17:12.569,0:17:15.858
Apu sempri bofiu fai cosas significativas[br]e cambiai su mundu
0:17:15.858,0:17:16.898
e imoi seu fendiddu.
0:17:16.898,0:17:19.819
Apu sempri bofiu bolai in su mundu[br]po fai cosas de superomini
0:17:19.819,0:17:21.378
po salvai vidas e seu fendiddu.
0:17:21.378,0:17:22.720
Dda scireis una cosa?
0:17:22.720,0:17:25.569
Ddu-i est ancora un arrogheddu[br]de su bisu de cussu pipieddu
0:17:25.569,0:17:27.290
in fundu in fundu.
0:17:30.320,0:17:36.197
(Arrisu) (Tzarracamanus)
0:17:37.000,0:17:40.240
Labai, apu sempri bofiu agatai[br]sa vocatzioni e s'iscopu cosa mia
0:17:40.270,0:17:41.530
e imoi ddus apu agataus.
0:17:41.540,0:17:42.920
Ma intzetai una cosa?
0:17:42.920,0:17:46.230
Non est me-is ispadas, cussu chi pentzais,[br]me-is fortzas cosa mia.
0:17:46.230,0:17:48.510
Est propiu in sa debilesa, me-is fueddus.
0:17:48.510,0:17:51.220
Sa vocatzioni e s'iscopu cosa mia[br]funt a cambiai su mundu,
0:17:51.220,0:17:52.390
scorriendi sa timoria,
0:17:52.390,0:17:55.070
a ispada a ispada, a fueddu a fueddu,
0:17:55.070,0:17:57.530
a guarteddu a guarteddu, a vida a vida,
0:17:57.540,0:17:59.700
po ispirai sa genti a essi supererois
0:17:59.700,0:18:02.030
e a fai s'impossibili in sa vida insoru.
0:18:02.040,0:18:04.730
S'iscopu miu est a agiudai is aterus[br]a agatai s'insoru.
0:18:04.730,0:18:05.680
Cali est su de tui?
0:18:05.680,0:18:06.960
Ita iscopu tenis?
0:18:06.960,0:18:08.960
Poita t'ant postu innoi?
0:18:09.260,0:18:12.140
Pentzu ca teneus totus sa vocatzioni[br]a essi supererois.
0:18:12.160,0:18:14.260
Ita superpoderi tenis?
0:18:14.560,0:18:17.990
In-d'una popolatzioni de prus[br]de 7 miliardus de personas
0:18:17.990,0:18:20.250
non ddu-i at nimancu [br]30 ingurtidoris de ispadas
0:18:20.250,0:18:21.581
in su mundu in di' de oi,
0:18:21.581,0:18:22.940
ma ddu at scetu unu de tui.
0:18:22.940,0:18:24.070
Ses unicu.
0:18:24.070,0:18:25.540
Ita storia tenis?
0:18:25.540,0:18:27.760
Ita ti fai diversu de is aterus?
0:18:27.760,0:18:29.180
Conta sa storia cosa tua,
0:18:29.180,0:18:31.851
mancai a boxi bascia e tremi tremi.
0:18:31.851,0:18:32.830
Ita thromes tenis?
0:18:32.830,0:18:35.880
Chi podiast fai dognia cosa, [br]essi chini bolis, andai a ca bolis,
0:18:35.880,0:18:37.560
ita iast a fai? Innui iast a andai?
0:18:37.560,0:18:38.480
Ita iast a fai?
0:18:38.480,0:18:40.250
Ita bolis fai de sa vida tua?
0:18:40.250,0:18:41.760
Cali funt is bisus prus mannus?
0:18:41.760,0:18:44.450
Cali fuent is bisus tuus a piciocheddu?[br]Pentzanci.
0:18:44.450,0:18:46.240
Non fuet custu, a no?
0:18:46.483,0:18:47.960
Cali fuent is bisus prus macus
0:18:47.960,0:18:50.450
chi ti pariant istranus o misteriosus?
0:18:50.450,0:18:54.040
Scumitu ca imoi su de tui non ti parit[br]aici istranu, a no?
0:18:55.370,0:18:57.050
Ita est s'ispada cosa tua?
0:18:57.050,0:18:58.860
Dogni unu de bosatrus tenit un'ispada,
0:18:58.860,0:19:00.600
una lama dopia de timorias e bisus.
0:19:00.600,0:19:03.520
Ingurti s'ispada tua, calisisiat.
0:19:03.890,0:19:05.870
Sighei is bisus, sinnioras e sinnioris,
0:19:05.870,0:19:08.900
est sempri tempus de essi[br]su chi bolestis essi.
0:19:09.720,0:19:12.920
Po cussus bagheris cun sa bocia,[br]cussus pipius chi pentzànt
0:19:12.920,0:19:15.056
ca non iam'a essi fatu mai s'impossibili,
0:19:15.060,0:19:17.645
tengu una cosa de ddis si nai:
0:19:17.645,0:19:18.921
gratzias.
0:19:18.921,0:19:22.220
Poita chi no fuessit po is prepontentis[br]no emus a tenni supererois.
0:19:23.020,0:19:27.237
Seu innoi po s'amostai[br]ca s'impossibili non est impossibili.
0:19:28.300,0:19:32.310
Labai chi est meda generosu,[br]m'emu a podi morri.
0:19:32.340,0:19:33.720
Speru chi si praxat.
0:19:33.720,0:19:35.260
(Arrisu)
0:19:36.350,0:19:38.700
M'at a serbiri agiudu cun custa.
0:19:46.731,0:19:48.405
Publicu: Duus, tres.
0:19:48.405,0:19:52.100
(Dan Meyer) No, no, no. Mi serbit agiudu[br]cun su contu, de totus, bandat beni?
0:19:52.100,0:19:53.210
(Arrisu)
0:19:53.210,0:19:55.840
Ddus iscireis is fueddus? [br]Contai cun mei. Prontus?
0:19:55.870,0:19:56.964
Unu.
0:19:56.964,0:19:58.150
Duus.
0:19:58.170,0:19:58.980
Tres.
0:19:58.980,0:20:01.020
No, custu est duus, ma ge eis cumprendiu.
0:20:06.760,0:20:07.810
(Publicu) Unu.
0:20:07.840,0:20:08.800
Duus.
0:20:08.800,0:20:10.010
Tres.
0:20:11.260,0:20:13.280
(Asubentendi)
0:20:14.360,0:20:15.940
(Tzarracamanus)
0:20:16.251,0:20:17.450
(Dan Meyer) Eja!
0:20:17.450,0:20:23.100
(Tzarracamanus) (Aclamu)
0:20:23.100,0:20:24.820
Medas gratzias.
0:20:25.450,0:20:28.800
Gratzias, gratzias, gratzias.[br]Gratzias de coru.
0:20:28.800,0:20:31.290
Bollu nai, gratzias de stogumu.
0:20:31.880,0:20:35.020
S'emu nau ca seu beniu a fai s'impossibili[br]e dd'apu fatu.
0:20:35.030,0:20:37.790
Ma custu non fuet s'impossibili.[br]Ddu fatzu dognia diri.
0:20:37.800,0:20:42.840
S'impossibili fuet po cussu pipiu spantau,[br]bregungiosu, marrìu a binci sa timoria,
0:20:42.840,0:20:44.600
a essi innoi in su palcu de su TEDx
0:20:44.600,0:20:47.100
a cambiai su mundu, a fueddu a fueddu,
0:20:47.100,0:20:49.080
a ispada a ispada, a vida a vida.
0:20:49.080,0:20:52.060
Chi s'apu fatu pentzai un-d'una manera noa[br]o s'apu fatu crei
0:20:52.060,0:20:54.460
ca s'impossibili non est impossibili,
0:20:54.460,0:20:58.090
chi s'apu fatu cumprendi[br]ca podeis fai s'impossibili in sa vida,
0:20:58.090,0:21:01.090
intzas apu fatu su traballu miu[br]e su de bosatrus cumentzat imoi.
0:21:01.090,0:21:04.100
Sighei a bisai. Sighei a crei.
0:21:04.820,0:21:06.350
Gratzias po m'essi cretiu
0:21:06.350,0:21:08.310
e gratzias po essi agiudau a su bisu miu.
0:21:08.310,0:21:09.550
Un arregalu po bosatrus:
0:21:09.550,0:21:11.486
S'impossibili non est...
0:21:11.486,0:21:12.920
(Publicu) Impossibili.
0:21:12.920,0:21:15.090
Istrada longa, parti de s'arregalu.
0:21:15.100,0:21:19.560
(Tzarracamanus)
0:21:19.560,0:21:21.050
Gratzias.
0:21:21.060,0:21:25.360
(Tzarracamanus)
0:21:25.580,0:21:27.560
(Aclamu)
0:21:27.780,0:21:30.240
(presentadori) Gratzias, Dan Meyer!